Báo cáo tổng kết đề tài (2002-2003): Xây dựng quy phạm kỹ thuật bón phân cho trồng rừng sản xuất 4 loài cây chủ yếu phục vụ Chương trình 5 triệu ha rừng là: Keo lai, Bạch đàn urophylla, Thông nhựa và Dầu nước

Chia sẻ: Tranly Tuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xây dựng quy phạm kỹ thuật bón phân cho rừng trồng sản xuất của 4 loài cây trồng chủ yếu thuộc Chương trình 5 triệu ha rừng bao gồm Thông nhựa, Keo lai, Bạch đàn Uro & Dầu nước. Quy phạm kỹ thuật đáp ứng được các yêu cầu: đơn giản, áp dụng thống nhất hiệu quả, giảm sử dụng phân hoá học, giảm chi phí và giảm ảnh hưởng tác động tới môi trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo tổng kết đề tài (2002-2003): Xây dựng quy phạm kỹ thuật bón phân cho trồng rừng sản xuất 4 loài cây chủ yếu phục vụ Chương trình 5 triệu ha rừng là: Keo lai, Bạch đàn urophylla, Thông nhựa và Dầu nước

Môc lôc ViÖn khoa häc l©m nghiÖp viÖt nam Më ®Çu 1 trung t©m nghiªn cøu sinh th¸i vμ m«i tr−êng rõng PhÇn I: th«ng tin chung vÒ ®Ò tµi 2 ******** PhÇn II: Môc tiªu, ®èi t−îng, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3 II.1 - Môc tiªu ®Ò tµi 3 II.2 - §èi t−îng nghiªn cøu 3 II.3 - Néi dung thùc hiÖn 3 II.4 - Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3 PhÇn III: kÕt qu¶ nghiªn cøu 6 B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tμi (2002-2003) III.1. T×nh h×nh bãn ph©n vµ sö dông ph©n bãn cho 4 loµi c©y 6 III.1.1. T×nh h×nh chung..................................................................................................... 6 III.1.2. Mét sè lo¹i ph©n bãn phæ biÕn .............................................................................. 7 Ix©y ng hîp c¸c quynph¹m n kü thuËt bãn ph©bãnhph©n icho trång 9 II.2. Tæ dùng v¨n b¶ h−íng dÉ kü thuËt n chÝn ®· cã ë v Öt nam rõng s¶n víi B¹ch ®µn Urophylla .................................................................................. 9 III.2.1. §èi xuÊt 4 loμi c©y chñ yÕu phôc vô Ch−¬ng III.2.2. §èi víi triÖu ha rõng lμ: keo lai, b¹ch ®μn tr×nh 5 Keo lai..................................................................................................... 12 III.2.3. §èi víi Th«ng nhùa ............................................................................................. 16 urophylla, Th«ng nhùa vμ dÇu n−íc III.2.4. §èi víi DÇu n−íc................................................................................................. 18 III.3. KÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t t×nh h×nh bãn ph©n cho 4 loµi c©y ë c¸c vïng sinh th¸i chÝnh 21 III.3.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn ë c¸c khu vùc kh¶o s¸t .......................................................... 21 III.3.2. B¹ch ®µn Urophylla ............................................................................................. 26 III.3.3. Keo lai Acacia hybrid .......................................................................................... 37 III.3.4. Th«ng nhùa .......................................................................................................... 49 III.3.5. DÇu n−íc Dipterocarpus alatus ............................................................................ 55 PhÇn IV: KÕt luËn & kiÕn nghÞ 59 PhÇn V: Dù th¶o c¸c quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n 61 V.1. Quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt B¹ch ®µn (Eucalyptus urophylla) 61 V.2. Quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt keo lai (Acacia hybrid) 65 V.3. Quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång s¶n xuÊt Th«ng nhùa (Pinus merkusii) 69 V.4. Quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång s¶n xuÊt DÇu n−íc (Dipterocarpus alatus) 72 Ban X©y dùng quy ph¹m: TS. Ng« §×nh QuÕ Tµi liÖu tham kh¶o ThS. Lª Quèc Huy 75 Phô lôc: Mét sè h×nh ¶nh kh¶o s¸t c¸c rõng trång 4 loµi c©yThS. NguyÔn ThÞ Thu H−¬ng nghiªn cøu Error! Bookmark not defined. KS. §oμn §×nh Tam Hµ Néi, th¸ng 9/2004
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu Më ®Çu Trªn thÕ giíi, bãn ph©n rõng trång ®· ®−îc ¸p dông kho¶ng trªn d−íi n¨m m−¬i n¨m trë l¹i ®©y. §ã lµ biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh quan träng nh»m lµm æn ®Þnh t¨ng n¨ng suÊt rõng trång. Thùc tÕ cho thÊy lµ bãn ph©n cho rõng trång ®· mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ râ rÖt lµm n©ng cao tû lÖ c©y sèng, t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña c©y ®èi víi c¸c ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i tr−êng, t¨ng sinh tr−ëng vµ n©ng cao s¶n l−îng chÊt l−îng s¶n phÈm rõng trång. C¸c n−íc ph¸t triÓn cã nÒn l©m nghiÖp ph¸t triÓn cao th× ®Òu ¸p dông bãn ph©n cho rõng trång vµ ®¹t ®−îc chØ sè sö dông ph©n bãn cao: 40- 50% ®èi víi ph©n ®¹m vµ kho¶ng 30% víi ph©n l©n (FAO 1992). Nh»m lµm t¨ng c−êng hiÖu lùc cña ph©n bãn ¸p dông, ®iÒu quan träng lµ ph¶i bãn ®óng ph©n, ®óng ®Êt, ®óng c©y trång, ®óng thêi vô, thêi ®iÓm sinh tr−ëng vµ ®óng liÒu l−îng cïng víi kü thuËt thao t¸c hîp lý (NguyÔn V¨n Bé, 1999). Nãi c¸ch kh¸c Quy tr×nh kü thuËt ph©n bãn yªu cÇu ph¶i hîp lý c©n ®èi vµ hiÖu qu¶ trªn c¬ së (i) Nhu cÇu dinh d−ìng cña tõng lo¹i c©y trång vµ trong tõng thêi kú sinh tr−ëng riªng biÖt, (ii) Kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c chÊt dinh d−ìng cña ®Êt trªn c¸c lo¹i hiÖn tr−êng cô thÓ vµ (iii) Sù biÕn ®æi cña ph©n bãn trong ®Êt vµ hÖ sè sö dông ph©n bãn. ë ViÖt Nam trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu nh÷ng nç lùc nghiªn cøu vÒ nhu cÇu dinh d−ìng vµ ph©n bãn cho c©y trång rõng nh»m t¹o c¬ së ®Ó ®Ò xuÊt ¸p dông mét quy tr×nh kü thuËt ph©n bãn hiÖu qu¶ hîp lý cho th©m canh trång rõng s¶n xuÊt. Trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ nhu cÇu dinh d−ìng c©y trång rõng, vÒ kü thuËt ¸p dông ph©n bãn cho rõng trång, kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ tËp qu¸n sö dông ph©n bãn t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng, nhiÒu h−íng dÉn kü thuËt liªn quan tíi bãn ph©n cho rõng trång ®· ®−îc x©y dùng ®Ò xuÊt ë nhiÒu quy m« ph¹m vi ¸p dông kh¸c nhau. C¸c h−íng dÉn kü thuËt nµy ®· t¹o c¬ së ph¸p lý vµ kü thuËt cho viÖc ¸p dông ph©n bãn cho trång rõng vÒ chñng lo¹i, liÒu l−îng ph©n bãn vµ ph−¬ng ph¸p bãn ph©n vµ ®· mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh gãp phÇn lµm n©ng cao chÊt l−îng rõng trång. Tuy nhiªn, c¸c h−íng dÉn ký thuËt nµy cßn nhiÒu ®iÓm bÊt cËp, kh«ng cã c¬ së hîp lý vÒ chñng lo¹i, liÒu l−îng vµ ph−¬ng ph¸p bãn, kh«ng cô thÓ chi tiÕt trªn c¬ së cho tõng loµi c©y vµ tõng lo¹i ®Êt. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng trång 2 triÖu ha rõng s¶n xuÊt c©y l©m nghiÖp trong Ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng giai ®o¹n 1998-2010, trong ®ã Keo lai, B¹ch ®µn Urophylla, Th«ng nhùa, DÇu n−íc lµ nh÷ng loµi c©y trång quan träng ®ßi hái ph¶i ¸p dông kü thuËt trång rõng hiÖu qu¶ cao, trong ®ã kü thuËt ph©n bãn c©n ®èi hîp lý sÏ cã mét vai trß hÕt søc quan träng. Trung t©m Nghiªn cøu Sinh th¸i vµ M«i tr−êng 1
rõng ®· ®−îc giao nhiÖm vô tiÕn hµnh nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi - X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n phôc vô trång rõng s¶n xuÊt cña 4 loµi c©y trång rõng chÝnh lµ: B¹ch ®µn Urophylla, Keo lai, DÇu r¸i vµ Th«ng nhùa. PhÇn I: th«ng tin chung vÒ ®Ò tμi 1 - Tªn ®Ò tµi: X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu phôc vô Ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng lµ: B¹ch ®µn Urophylla, Keo lai, Th«ng nhùa vµ DÇu n−íc. 2 - C¬ quan qu¶n lý: Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng th«n 3 - C¬ quan chñ tr×: Trung t©m Nghiªn cøu Sinh th¸i & M«i tr−êng Rõng 5 - Thêi gian thùc hiÖn: 2002-2003 6 - S¶n phÈm: B¶n thuyÕt minh Quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång s¶n xuÊt cña 4 loµi c©y ¸p dông cho tõng vïng cô thÓ. 2
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu PhÇn II: Môc tiªu, ®èi t−îng, néi dung vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu II.1 - Môc tiªu ®Ò tµi • X©y dùng Quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång s¶n xuÊt cña 4 loµi c©y trång chñ yÕu thuéc Ch¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng bao gåm Th«ng nhùa, Keo lai, B¹ch ®µn Uro & DÇu n−íc. • Quy ph¹m kü thuËt ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu: ®¬n gi¶n, ¸p dông thèng nhÊt hiÖu qu¶, gi¶m sö dông ph©n ho¸ häc, gi¶m chi phÝ vµ gi¶m ¶nh h−ëng t¸c ®éng tíi m«i tr−êng. II.2 - §èi t−îng nghiªn cøu • 4 loµi c©y: B¹ch ®µn Urophylla (Eucalyptus urophylla), Keo lai tù nhiªn (Acacia mangium x Acacia auriculiformis), Th«ng nhùa (Pinus merkusii) vµ DÇu r¸i (Dipterocarpus alatus). • C¸c vïng nghiªn cøu: Trung t©m & §«ng B¾c bé, B¾c Trung bé, T©y Nguyªn vµ §«ng Nam bé. II.3 - Néi dung thùc hiÖn • Thu thËp tµi liÖu liªn quan cÇn thiÕt ®· cã tr−íc ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸. • Kh¶o s¸t, ®o ®Õm sinh tr−ëng, thu thËp sè liÖu t¹i hiÖn tr−êng rõng trång s¶n xuÊt t¹i c¸c vïng lùa chän. • Ph©n tÝch mÉu, tÝnh to¸n sè liÖu cÇn thiÕt ®¸p øng môc ®Ých ®Ò ra. • Ph©n tÝch tæng hîp x©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång s¶n xuÊt cña c¸c loµi c©y trªn ¸p dông cho tõng vïng cô thÓ. II.4 - Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu II.4.1. Thu thËp c¸c tµi liÖu: • Tham kh¶o, tæng kÕt vµ ®¸nh gi¸ c¸c tµi liÖu cã liªn quan vÒ quy tr×nh, quy ph¹m vµ kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång 4 loµi c©y. 3
II.4.2. Kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ hiÖn tr−êng trång rõng: • Thu thËp th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kÕt qu¶ trång rõng rt¹i ®Þa ph−¬ng vµ kh¶o s¸t hiÖn tr−êng rõng trång t¹i c¸c vïng nghiªn cøu. • GÆp gì c¸n bé kü thuËt t¹i c¸c Së N«ng nghiÖp & PTNT, c¸c L©m tr−êng, c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n trång rõng t¹i c¸c tØnh thuéc ®èi t−îng khu vùc nghiªn cøu. Th«ng tin thu thËp gåm hå s¬ thiÕt kÕ trång rõng, quy tr×nh kü thuËt trång vµ ch¨m sãc rõng trång c¸c loµi c©y trªn bao gåm: chñng lo¹i vµ thµnh phÇn ph©n bãn; liÒu l−îng vµ møc ®é ph©n bãn ¸p dông; ph−¬ng ph¸p, kü thuËt thao t¸c vµ thêi vô trång vµ bãn ph©n; chi phÝ suÊt ®Çu t− vµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ b−íc ®Çu cña c¸n bé kü thuËt ®Þa ph−¬ng. • Kh¶o s¸t, thu thËp sè liÖu t¹i hiÖn tr−êng: + §o ®Õm sinh tr−ëng theo « ®¹i diÖn cho hiÖn tr−êng rõng kh¶o s¸t víi dung l−îng mÉu t¹i mçi « ≥ 30 c©y. + M« t¶ phÉu diÖn ®Êt t¹i hiÖn tr−êng vµ thu thËp mÉu ®Êt theo tÇng ®Êt ë c¸c ®é s©u kh¸c nhau. II.4.3. Ph©n tÝch mÉu trong phßng thÝ nghiÖm MÉu ®Êt ®−îc ph©n tÝch c¸c chØ tiªu hãa - lý t¹i Phßng thÝ nghiÖm cña Trung t©m NC Sinh th¸i & M«i tr−êng Rõng theo c¸c ph−¬ng ph¸p sau ®©y: - X¸c ®Þnh pHKCl theo ph−¬ng ph¸p ®o ®iÖn thÕ sö dông pH met ®iÖn cùc thuû tinh. - X¸c ®Þnh hµm l−îng mïn tæng sè trong ®Êt theo ph−¬ng ph¸p cña Tiurin. - X¸c ®Þnh hµm l−îng ®¹m tæng sè trong ®Êt theo ph−¬ng ph¸p Kjeldahl. - X¸c ®Þnh hµm l−îng P2O5 dÔ tiªu trong ®Êt theo ph−¬ng ph¸p Oniani. - X¸c ®Þnh hµm l−îng K2O dÔ tiªu trong ®Êt theo ph−¬ng ph¸p Matlova. - X¸c ®Þnh Ca2+ vµ Mg2+ trao ®æi b»ng ph−¬ng ph¸p chuÈn ®é Trilon B. - X¸c ®Þnh thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt 3 cÊp theo ph−¬ng ph¸p cña Mü (theo hÖ thèng USDA). 4
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu II.4.4. Xö lý sè liÖu vµ b¸o c¸o ®¸nh gi¸ • Tæng hîp d÷ liÖu thu thËp ®−îc. Xö lý sè liÖu theo ch−¬ng tr×nh thèng kª trong l©m nghiÖp. ViÕt b¸o c¸o ®¸nh gi¸. • X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n rõng trång s¶n xuÊt cho 4 loµi c©y. II.4.5. Khèi l−îng thùc hiÖn - ViÖc kh¶o s¸t vµ thu thËp th«ng tin, sè liÖu ®−îc tiÕn hµnh t¹i c¸c c¬ quan liªn quan (Së N«ng nghiÖp & PTNT, c¸c Chi côc L©m nghiÖp, c¸c L©m tr−êng…) vµ t¹i c¸c hiÖn tr−êng rõng trång ë c¸c tØnh: Yªn B¸i, Tuyªn Quang, Phó Thä, Hµ T©y, VÜnh Phóc, Qu¶ng Ninh, B¾c Giang, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng TrÞ, Hµ TÜnh, L©m §ång, Gia Lai, Daklak, Kon Tum, B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc, §ång Nai, Vòng Tµu, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, T©y Ninh… - Khèi l−îng ®· thùc hiÖn: + Sè phÉu diÖn ®Êt ®· nghiªn cøu: 60 phÉu diÖn + Sè mÉu ®Êt ®· ph©n tÝch: 54 mÉu víi 540 chØ tiªu + Sè « tiªu chuÈn rõng trång ®· ®o ®Õm: 102 « tiªu chuÈn + Sè quy tr×nh ®· tham kh¶o: 14 tµi liÖu chÝnh thøc vÒ h−íng dÉn bãn ph©n cho trång rõng B¹ch ®µn, Keo, Th«ng nhùa vµ DÇu n−íc. 5
PhÇn III: kÕt qu¶ nghiªn cøu III.1. T×nh h×nh bãn ph©n vμ sö dông ph©n bãn cho 4 loμi c©y III.1.1. T×nh h×nh chung Trªn thÕ giíi, viÖc ¸p dông ph©n bãn cho rõng b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 1950. Trong vßng 1 thËp kû, diÖn tÝch rõng ®−îc bãn ph©n ®· t¨ng trªn 100.000 ha/n¨m ë NhËt B¶n, Thuþ §iÓn vµ PhÇn Lan (Baule, 1973). Tíi n¨m 1980, diÖn tÝch rõng ®−îc bãn ph©n trªn thÕ giíi ®· ®¹t gÇn 10 triÖu ha. ë n−íc ta, c¸c l©m tr−êng trång rõng s¶n xuÊt nguyªn liÖu gç, giÊy ®· b¾t ®Çu ¸p dông bãn ph©n tõ nh÷ng n¨m 70-80 (b»ng ph©n chuång), nh−ng ®Õn nay vÊn ®Ò bãn ph©n míi thùc sù ®−îc quan t©m. Vïng Trung t©m miÒn B¾c víi c¸c ®iÓm kh¶o s¸t ë Yªn B¸i, Tuyªn Quang vµ Phó Thä, tõ n¨m 2000 trë l¹i ®©y, c©y nguyªn liÖu chñ yÕu lµ B¹ch ®µn Urophylla vµ Keo lai ®Òu cã triÓn väng rÊt tèt. Ngoµi ra, mét sè ®iÓm vÉn cßn c¸c rõng cò trång lµ c¸c loµi keo b»ng h¹t nh− A. mangium, A. auriculiformis, B¹ch ®µn Camal. ë Qu¶ng Ninh, c©y trång rõng phæ biÕn nhÊt lµ Th«ng c¸c lo¹i. Trong c¸c ch−¬ng tr×nh trång rõng gÇn ®©y th× chñ yÕu lµ Th«ng nhùa ®−îc trång nhiÒu nh− dù ¸n 661, dù ¸n ViÖt - §øc, rõng Keo vµ B¹ch ®µn ®−îc trång rÊt r¶i r¸c ë vïng nµy. ë B¾c Giang, c¸c rõng míi trång trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y còng chñ yÕu lµ theo 2 dù ¸n nµy. Vïng B¾c Trung Bé còng víi loµi c©y trång rõng s¶n xuÊt phæ biÕn lµ Th«ng, ®Æc biÖt Th«ng nhùa ®−îc trång nhiÒu trong c¸c vïng dù ¸n. B¹ch ®µn Camal ®−îc trång rÊt r¶i r¸c do kh«ng thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn vïng nµy, mét sè rõng b¹ch ®µn cßn l¹i rÊt cßi cäc, kÐm ph¸t triÓn. Keo c¸c lo¹i ®−îc trång ë mét sè ®iÓm nh− §«ng Hµ (Qu¶ng TrÞ), Kú Anh (Hµ TÜnh). ë T©y Nguyªn, vïng quy ho¹ch c©y nguyªn liÖu c«ng nghiÖp chñ yÕu trång Keo l¸ trµm, Keo tai t−îng, B¹ch ®µn Camal, rõng trång DÇu n−íc vµ Th«ng hiÖn nay kh«ng nhiÒu. Rõng nguyªn liÖu §«ng Nam Bé phæ biÕn nhÊt lµ c¸c rõng trång Keo lai, gÇn ®©y B¹ch ®µn hÇu nh− kh«ng cßn ®−îc trång ë vïng nµy. C¸c rõng DÇu n−íc trång gÇn ®©y chñ yÕu tËp trung ë T©y Ninh, c¸c rõng trªn 10 tuæi cßn r¶i r¸c ë nhiÒu n¬i. 6
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu T¹i c¸c ®iÓm kh¶o s¸t rõng trång cã bãn ph©n c¸c loµi B¹ch ®µn Urophylla, Keo lai vµ Th«ng nhùa, chñng lo¹i ph©n bãn ®−îc sö dông lµ kh¸ phong phó, liÒu l−îng còng nh− quy tr×nh kü thuËt bãn ph©n còng rÊt kh¸c nhau. C¸c rõng DÇu n−íc trång ®¹i trµ c¶ tr−íc kia vµ hiÖn nay ®Òu hÇu nh− ch−a ®−îc bãn ph©n. III.1.2. Mét sè lo¹i ph©n bãn phæ biÕn §èi víi c¸c loµi c©y trång rõng s¶n xuÊt, viÖc bãn ph©n lµ v« cïng quan träng v× c¶ môc ®Ých n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng. Trong ®ã, c¸c lo¹i ph©n bãn ®a l−îng ®−îc sö dung lµ chñ yÕu, ®Æc biÖt víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai ë ViÖt Nam phÇn lín lµ thiÕu dinh d−ìng kho¸ng ®¹m, l©n, kali dÔ tiªu. MÆt kh¸c, nh÷ng loµi c©y trång rõng s¶n xuÊt víi lu©n kú ng¾n 7-10 n¨m th−êng kh«ng ®ñ thêi gian ®Ó hoµn tr¶ dinh d−ìng l¹i cho ®Êt. H¬n n÷a, trªn nh÷ng vïng ®Êt dèc, chÊt dinh d−ìng (N, P, K) dÔ bÞ xãi mßn, röa tr«i. V× vËy, viÖc bãn ph©n lµ v« cïng cÇn thiÕt ®Ó bæ sung dinh d−ìng cho ®Êt nu«i d−ìng rõng trong nh÷ng lu©n kú tiÕp theo. Dinh d−ìng kho¸ng N, K, P cã trong nhiÒu lo¹i ph©n bãn kh¸c nhau: ph©n h÷u c¬ hoÆc v« c¬. Ph©n h÷u c¬: gåm c¸c lo¹i: 1) ph©n chuång; 2) ph©n b¾c vµ n−íc tiÓu; 3) ph©n r¸c ñ; 4) than bïn, ph©n trÊp; 5) ph©n xanh, ®Ëu ®ç; 6) c©y ph©n xanh trªn ®Êt dèc (cèt khÝ...); c©y ph©n xanh th©n gç (c©y so ®òa, keo dËu). Ph©n v« c¬: 1) ph©n ®¹m; 2) ph©n l©n; 3) ph©n kali; 4) ph©n phøc hîp; 5) ph©n sinh häc (vi sinh). T¹i nh÷ng ®Þa bµn kh¶o s¸t, chóng t«i nhËn thÊy nh÷ng lo¹i ph©n bãn sau ®· vµ ®ang ®−îc sö dông trong nghiªn cøu vµ trång rõng: • NPK 3:2:1 vµ NPK 5:10:3 cña Hµ B¾c, L©m Thao, S«ng Gianh; NPK 8:4:4 hoÆc NPK 10:5:5; NPK2:1:1; NPK16:16:8; NPK tù phèi trén tõ c¸c lo¹i ®¹m, l©n, kali riªng rÏ; c¸c lo¹i NPK nhËp ngo¹i. • Ph©n urª: 46-47%N; Ph©n super l©n L©m Thao hoÆc Ph©n l©n nung ch¶y V¨n §iÓn chøa 15-24% P2O5 tæng sè; Ph©n kali KCl hoÆc K2SO4. • Ph©n l©n vi sinh S«ng Gianh; l©n vi sinh cña C«ng ty SX ph©n vi sinh Yªn B¸i; chÕ phÈm Rhizobium do TT Sinh th¸i & MT Rõng s¶n xuÊt thö nghiÖm. • Ph©n h÷u c¬ (ph©n chuång hoai), than bïn. 7
Mét sè lo¹i ph©n phøc hîp c«ng nghiÖp ®−îc sö dông phæ biÕn nhÊt hiÖn nay lµ: • NPK5:10:3 d¹ng h¹t, ph©n gi¶i chËm, thÝch hîp cho nhiÒu lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt phï hîp víi ®Êt nghÌo l©n. Lo¹i ph©n nµy cßn cã t¸c dông kÝch ho¹t c¸c vi sinh vËt cã Ých trong ®Êt nh− h×nh thµnh céng sinh nÊm rÔ Mycorhiza vµ vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m Rhizobium. Trªn lËp ®Þa xÊu, ph©n nµy th−êng ®−îc bãn phèi hîp víi ph©n h÷u c¬ nh− ph©n h÷u c¬ vi sinh ®Ó t¨ng hiÖu lùc cña l©n. Cã 2 lo¹i NPK5:10:3, trong ®ã 1 lo¹i chøa P cã nguån gèc axit (tõ super l©n) vµ 1 lo¹i chøa P cã nguån gèc kiÒm (tõ ph©n l©n nung ch¶y). • Ph©n NPK 16:16:8 d¹ng h¹t phæ biÕn trªn thÞ tr−êng c¸c tØnh phÝa Nam. • Ph©n h÷u c¬ vi sinh: thµnh phÇn gåm than bïn, N, P, K vµ c¸c VSV cã Ých (VSV ph©n gi¶i l©n vµ xellulo, VSV cè ®Þnh ®¹m tù do hoÆc céng sinh). Ph©n chuång ®−îc sö dông trong n«ng nghiÖp tõ l©u ®êi. Ph©n chuång dÔ s¶n xuÊt vµ chi phÝ thÊp. Cã thÓ ¸p dông toµn diÖn, khã bÞ röa r«i vµ kh«ng bÞ biÕn tÝnh, t¸c dông l©u dµi. Tuy nhiªn, s¶n xuÊt ph©n chuång mang tÝnh thñ c«ng vµ khã ¸p dông trªn quy m« lín do khèi l−îng lín khã vËn chuyÓn. MÆt kh¸c, chÝnh sù ph©n gi¶i chËm kh«ng cung cÊp kÞp thêi dinh d−ìng cho c©y trång. C¸c lo¹i ph©n h÷u c¬ vi sinh cã t¸c dông lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña ph©n v« c¬ do b¶n th©n nã hÊp thô ph©n v« c¬ ng¨n c¶n qu¸ tr×nh röa tr«i hay keo hãa víi h¹t ®Êt, ng¨n c¶n sù tiÕp xóc trùc tiÕp cña ph©n kho¸ng víi m«i tr−êng pH thÊp gi÷ cho ph©n kho¸ng lu«n ë d¹ng dÔ tiªu, ngoµi ra vi sinh vËt céng sinh thóc ®Èy hÖ rÔ hÊp thô chÊt dinh d−ìng dÔ dµng h¬n. Thµnh phÇn ph©n v« c¬ chñ yÕu lµ N, P, K. Ph©n ®¹m gåm 2 lo¹i: ph©n am«n vµ ph©n nitrat. Ph©n l©n gåm 2 lo¹i: Ph©n l©n axit (super l©n) dÔ hßa tan, hiÖu qu¶ nhanh vµ phï hîp víi hÇu hÕt c¸c lo¹i ®Êt; vµ Ph©n l©n nung ch¶y (ph©n kiÒm) cã kh¶ n¨ng khö chua, cung cÊp c¸c yÕu tè Mg, Ca, Na vµ c¸c vi l−îng. Ph©n l©n nung ch¶y kh«ng hîp víi c©y Th«ng nhùa. C¸c ph©n phøc hîp cã hiÖu qu¶ cung cÊp dinh d−ìng toµn diÖn h¬n c¸c lo¹i ph©n ®¬n, gi¶m c«ng bãn ph©n, tiÖn lîi cho bãn ph©n trªn diÖn réng. HiÖn nay, ph©n NPK cña C«ng ty Ph©n bãn & Hãa chÊt L©m Thao vÉn ®−îc −a chuéng nhÊt do chÊt l−îng ®¶m b¶o vµ gi¸ thµnh hîp lý, æn ®Þnh. Ph©n bãn vi sinh ch−a ®−îc dïng nhiÒu do hiÖu lùc chËm h¬n ph©n hãa häc vµ ch−a ®ñ kiÓm 8
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu chøng ®Ó thuyÕt phôc ng−êi s¶n xuÊt. Ph©n chuång vÉn ®−îc dïng ë mét sè n¬i nh−ng kh«ng thuËn tiÖn trong vËn chuyÓn cho trång rõng. Lo¹i ph©n bãn v« c¬ ®−îc ¸p dông chñ yÕu ë phÝa B¾c lµ NPK5:10:3 vµ ë phÝa Nam lµ NPK16:16:8, ph©n h÷u c¬ vi sinh còng ®· ®−îc sö dông ë nhiÒu n¬i. §Õn nay, vÊn ®Ò bãn ph©n cho rõng trång b¾t ®Çu trë thµnh ®iÒu quan t©m ®èi víi c¸c nhµ trång rõng. Tuy nhiªn, c©y rõng víi nh÷ng ®Æc tÝnh sinh lý, sinh th¸i rÊt kh¸c víi hÖ canh t¸c n«ng nghiÖp nªn viÖc bãn ph©n cho c¸c hÖ nµy rÊt kh¸c biÖt nhau. ViÖc ®¸nh gi¸ hiÖu lùc ph©n bãn ®èi víi rõng còng rÊt khã kh¨n do c©y rõng cã lu©n kú dµi, cÇn cã nhiÒu thêi gian ®Ó theo dâi míi cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc ®óng ®¾n. III.2. Tæng hîp c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn kü thuËt bãn ph©n chÝnh ®∙ cã ë viÖt nam Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· cã mét sè tµi liÖu h−íng dÉn kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång cã liªn quan ®Õn 4 loµi c©y ®èi t−îng nghiªn cøu c¶ ë cÊp trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng bao gåm 14 tµi liÖu chÝnh thøc, trong ®ã cô thÓ cho c¸c loµi nh− sau: III.2.1. §èi víi B¹ch ®µn Urophylla B¶ng 1: C¸c v¨n b¶n chÝnh liªn quan ®Õn kü thuËt bãn ph©n cho B¹ch ®µn Urophylla Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm Thêi vô trång: vô xu©n (th¸ng 4). 1. Quy tr×nh kü thuËt Cuèc hè: 40x40x40cm. LÊp hè tr−íc khi trång 8-10 ngµy. Bãn lãt tr−íc khi trång rõng th©m canh trång 1 tuÇn: 1kg ph©n chuång hoÆc 75g super l©n/hè, 1111c/ha Th«ng, B¹ch ®µn, Bå Bãn thóc 2 lÇn vµo vô xu©n c¸c n¨m thø 2 vµ 3: Bãn theo r·nh h×nh cung ®Ò, Keo l¸ to cung cÊp s©u 10cm phÝa trªn dèc c¸ch gèc 20-30cm (lÇn 1) vµ 30-50cm (lÇn 2), lÊp nguyªn liÖu giÊy – Bé ®Êt víi l−îng: 100g NPK. L©m nghiÖp, 1987 2. Quy ph¹m kü thuËt B¹ch ®µn tr¾ng E.camal: Cuèc hè 30x30x30cm hoÆc 40x40x40cm. Bãn lãt trång rõng B¹ch ®µn khi lÊp hè tr−íc khi trång 7-10 ngµy. Mçi hè 1kg ph©n chuång hoai + 50- tr¾ng – Bé L©m 70gNPK. Ph©n trén víi ®Êt, vun xuèng d¸y hè, lÊp ®Êt ®Çy hè vµ vun lïm nghiÖp, 1989 lïm. Trång vµo th¸ng 2-5 ë vïng Trung du vµ ®ång b»ng B¾c bé. NÕu 9
Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm kh«ng bãn lãt khi trång th× tiÕn hµnh bãn thóc sau khi trång 3-4 tuÇn. NÕu ®· bãn lãt th× khi cã ®iÒu kiÖn sÏ bãn thóc vµo ®Çu mïa xu©n n¨m thø 2 víi 75-200gNPK/gèc. 3. Quy ®Þnh t¹m thêi møc Th©m canh c¬ giíi: Hè 40x40x40cm. Bãn lãt 75g l©n + 100g NPK/gèc kinh tÕ kü thuËt thùc hiÖn g©y t¹o rõng Th©m canh thñ c«ng: Bãn thóc: 75g l©n/gèc + 100g NPK/gèc. 1660c/ha. nguyªn liÖu giÊy – Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp NLG VÜnh Phó, 1989: B¹ch ®µn, Keo 4. Quy ph¹m trång, khai Bãn lãt: ®Êt h¹ng III th× cÇn bãn lãt, ®Êt h¹ng II th× bãn lãt khi cã ®iÒu kiÖn: th¸c vµ t¸i sinh chåi 500g/hè gåm: 10% NPK16:16:8 + 90% than bïn hoÆc 20% ph©n l©n nung b¹ch ®µn trªn ®Êt phÌn ch¶y + 80% than bïn, bãn khi lÊp hè. miÒn T©y Nam Bé - Bé N«ng nghiÖp, 1997 Thêi vô trång: th¸ng 2-4 hoÆc th¸ng 8-9. 5. H−íng dÉn kü thuËt Cuèc hè 40x40x40cm tr−íc 30 ngµy, mËt ®é 3x2m. trång rõng th©m canh 1999 – Së NN&PTNT Trén 1 kg ph©n vi sinh h÷u c¬ + 75g NPK 8:4:4 víi ®Êt, lÊp cao h¬n mÆt hè 5cm tr−íc khi trång 8-10 ngµy. tØnh Yªn B¸i: B¹ch ®µn Bãn thóc 2 lÇn: LÇn 1 vµo vô xu©n n¨m thø nhÊt; LÇn 2 vµo ®Çu vô xu©n m« vµ Keo tai t−îng n¨m thø ba. Bãn ph©n sau khi xíi vun gèc lÇn 1. §µo r·nh phÝa trªn gèc 20- 30cm, bá ph©n råi lÊp kÝn. LÇn 2 c¸ch gèc 30-50cm. Bãn mçi gèc 100g NPK3:5:2. 6. Quy tr×nh kü thuËt Bãn lãt tr−íc khi trång cïng lóc lÊp hè: 300g ph©n vi sinh + 200g ph©n trång rõng th©m canh NPK25:58:17/c©y. Cµo ®Êt lÊp ®Çy 1/3 hè, ®æ ph©n bãn xuèng hè, tiÕp tôc b¹ch ®µn Urophylla cho ®Êt mµu ®Õn 2/3 hè råi trén ®Òu víi ph©n bãn. LÊp hè vµ vun thµnh b»ng c¸c dßng v« tÝnh h×nh m©m x«i. chän läc - Bé N«ng nghiÖp & PTNT, 2001 Bãn thóc 200gNPK/gèc. §µo r¹ch phÝa trªn dèc h×nh vßng cung réng 10cm, s©u 10-15cm, dµi 30cm, c¸ch gèc 20-25cm, r¾c ph©n vµo vµ lÊp ®Êt kÝn. 7. Quy tr×nh KT ®Ò xuÊt Bãn lãt 200g NPK5:10:3 L©m Thao/hè. G¹t líp ®Êt mÆt vµ trén ®Òu víi trång rõng th©m canh ph©n, sau ®ã lÊp ®Êt ®Çy hè, vun hè cao h¬n mÆt ®Êt 10cm, réng 80cm. Bãn 10
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm gç má – TT NC¦D thóc vµo lÇn ch¨m sãc thø 1 cña n¨m thø 2. §¸nh r¹ch vßng cung phÝa trªn KH&SX L©m n«ng dèc c¸ch gèc 20-30cm, r¾c ®Òu 100-200g ph©n NPK vµ trén lÉn ®Êt, vun nghiÖp Qu¶ng Ninh, ®Êt phñ lªn réng 80-100cm quanh gèc. Vµo n¨m thø 3, nÕu cã ®iÒu kiÖn th× 2001: Keo lai, B§ Uro bãn thªm 200g NPK/gèc. 8. Kü thuËt trång c©y lµm Bãn lãt 1kg ph©n chuång hoai + 50-70gNPK/hè trén víi ®Êt vµ lÊp hè tr−íc nguyªn liÖu giÊy, 2002 khi trång 7-10 ngµy. - ViÖn KH L©m nghiÖp: B¹ch ®µn NÕu kh«ng bãn lãt th× bãn thóc sau trång 3-4 tuÇn. NÕu bãn lãt th× bãn thóc vµo mïa xu©n n¨m thø 2 75-100g/c©y. Cã 8 tµi liÖu ë cÊp Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng cã liªn quan ®Õn kü thuËt bãn ph©n cho rõng trång B¹ch ®µn cña c¸c gièng kh¸c nhau. HÇu hÕt c¸c h−íng dÉn nµy ®Òu chung cho c¶ Keo vµ B¹ch ®µn. Víi B¹ch ®µn, c¸c tµi liÖu cò chñ yÕu ¸p dông cho c¸c lo¹i B¹ch ®µn tr¾ng, B¹ch ®µn Camal, B¹ch ®µn liÔu… lµ nh÷ng lo¹i trång phæ biÕn tr−íc ®©y. B¶n ®Ò xuÊt quy tr×nh kü thuËt trång rõng th©m canh gç má ë Qu¶ng Ninh lµ h−íng dÉn cô thÓ cho B¹ch ®µn Urophylla víi liÒu l−îng bãn vµ yªu cÇu kü thuËt th©m canh vµ kh¸ cao (500-600g NPK/c©y cho 3 lÇn bãn) khã ¸p dông mét c¸ch ®¹i trµ. VÒ tµi liÖu chÝnh thøc: Quy ph¹m n¨m 2001 cña Bé N«ng nghiÖp vÒ trång rõng th©m canh B¹ch ®µn Urophylla nh−ng ch−a tÝnh ®Õn c¸c lo¹i ®Êt cô thÓ. N¨m 1987 vµ 1989, Bé L©m nghiÖp ®· ®−a ra c¸c quy tr×nh kü thuËt trång rõng cho mét sè loµi c©y, trong ®ã cã h−íng dÉn bãn ph©n cho b¹ch ®µn. Tuy nhiªn, quy tr×nh nµy x©y dùng cho c¸c lo¹i b¹ch ®µn tr¾ng, b¹ch ®µn liÔu ®−îc trång phæ biÕn tr−íc ®©y chø kh«ng cho b¹ch ®µn Urophylla. MÆt kh¸c, nh÷ng kh¶o s¸t gÇn ®©y cho thÊy c¸c ®Þa ph−¬ng kh«ng ¸p dông theo h−íng dÉn nµy mÆc dï tµi liÖu ®· ®−îc ban hµnh. VÒ chñng lo¹i ph©n bãn, c¸c tµi liÖu h−íng dÉn bãn c¸c lo¹i ph©n: ph©n chuång, ph©n NPK hoÆc ph©n h÷u c¬ vi sinh. NhiÒu c«ng thøc bãn kh«ng râ vÒ thµnh phÇn. C¸c tµi liÖu còng ch−a quan t©m ®Õn viÖc bãn ph©n theo lo¹i ®Êt. Nãi chung, c¸c ®¬n vÞ tù x©y dùng h−íng dÉn kü thuËt cho m×nh tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ nhu cÇu cña ®¬n vÞ. 11
¶nh 1: Rõng B¹ch ®µn Urophylla ë L©m tr−êng NguyÔn V¨n Trçi (Tuyªn Quang) III.2.2. §èi víi Keo lai B¶ng 2: C¸c v¨n b¶n chÝnh liªn quan ®Õn kü thuËt bãn ph©n cho Keo lai Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm Thêi vô trång: vô xu©n (th¸ng 4). 1. Quy tr×nh kü thuËt Cuèc hè: 40x40x40cm. LÊp hè tr−íc khi trång 8-10 ngµy. Bãn lãt tr−íc khi trång rõng th©m canh trång 1 tuÇn: 1kg ph©n chuång hoÆc 100g super l©n/hè, 1660c/ha Th«ng, B¹ch ®µn, Bå Bãn thóc 2 lÇn vµo vô xu©n c¸c n¨m thø 2 vµ 3: Bãn theo r·nh h×nh cung ®Ò, Keo l¸ to cung cÊp s©u 10cm phÝa trªn dèc c¸ch gèc 20-30cm (lÇn 1) vµ 30-50cm (lÇn 2), lÊp nguyªn liÖu giÊy – Bé ®Êt víi l−îng: 100g NPK. L©m nghiÖp, 1987 12
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm 2. Quy ph¹m kü thuËt Cuèc hè 30x30x30 hoÆc 40x40x40cm. Bãn lãt vµo thêi gian lÊp hè tr−íc trång rõng B¹ch ®µn khi trång 7-10 ngµy. L−îng ph©n 500g ph©n chuång/hè hoÆc 50g ph©n v« tr¾ng vµ Keo l¸ to, c¬/hè. Trång rõng vµo th¸ng 3-5. NÕu khi trång kh«ng bãn lãt th× sÏ bãn 1989 – Bé L©m nghiÖp thóc sau khi trång 3-4 tuÇn. NÕu ®· bãn lãt th× cã thÓ bãn thóc vµo vô xu©n n¨m thø 2 víi 50g NPK/gèc. 3. Quy ®Þnh t¹m thêi møc Th©m canh c¬ giíi: Hè 40x40x40cm. Bãn lãt 75g l©n + 100g NPK/gèc kinh tÕ kü thuËt thùc hiÖn g©y t¹o rõng Th©m canh thñ c«ng: Bãn thóc: 75g l©n/gèc + 100g NPK/gèc. 1660c/ha. nguyªn liÖu giÊy – Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp NLG VÜnh Phó, 1989: B¹ch ®µn, Keo 4. Quy ph¹m kü thuËt §µo hè 30x30x30cm hoÆc 40x40x40cm. Bãn lãt b»ng trén 0,5-1kg ph©n t¹m thêi trång rõng chuång hoÆc 50-70g NPK víi ®Êt ë ®é s©u gi÷a hè vµ lÊp hè tr−íc khi trång Keo l¸ trµm – Bé 7-10 ngµy. Thêi vô trång 1-2 th¸ng vµo vô xu©n hÌ ë miÒn B¾c, ®µu mïa NN&PTNT, 1996 m−a ë miÒn Trung, T©y Nguyªn vµ Nam bé. 1600-2500c/ha. NÕu cã bãn lãt th× bãn thóc 50-70g NPK/gèc vµo vô xu©n n¨m thø 2. NÕu kh«ng bãn lãt th× bãn thóc sau khi trång 2-3 th¸ng. 5. Tµi liÖu tËp huÊn Kü Vô trång: vô xu©n vµ thu ë miÒn B¾c, vµo mïa m−a ë miÒn Nam. Hè thuËt g©y trång rõng 40x40x40cm, lÊp hè réng 1m vµo mïa kh«. Bãn lãt cho rõng trång th©m Keo lai – Côc KhuyÕn canh 1kg than bïn trén 1% l©n hoÆc 100-200g l©n/hè. n«ng KL – Bé NN&PTNT, 1999. Thêi vô trång: th¸ng 2-4 hoÆc th¸ng 8-9. 6. H−íng dÉn kü thuËt Cuèc hè 40x40x40cm tr−íc 30 ngµy, mËt ®é 3x2m. trång rõng th©m canh Trén 1 kg ph©n vi sinh h÷u c¬ + 75g NPK 8:4:4 víi ®Êt, lÊp cao h¬n mÆt hè 1999 – Së NN&PTNT 5cm tr−íc khi trång 8-10 ngµy. tØnh Yªn B¸i: B¹ch ®µn Bãn thóc 2 lÇn: LÇn 1 vµo vô xu©n n¨m thø nhÊt; LÇn 2 vµo ®Çu vô xu©n m« vµ Keo tai t−îng n¨m thø ba. Bãn ph©n sau khi xíi vun gèc lÇn 1. §µo r·nh phÝa trªn gèc 20- 30cm, bá ph©n råi lÊp kÝn. LÇn 2 c¸ch gèc 30-50cm. Bãn mçi gèc 100g 13
Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm NPK3:5:2. 7. Quy tr×nh KT ®Ò xuÊt Bãn lãt 200g NPK5:10:3 L©m Thao/hè. G¹t líp ®Êt mÆt vµ trén ®Òu víi trång rõng th©m canh ph©n, sau ®ã lÊp ®Êt ®Çy hè, vun hè cao h¬n mÆt ®Êt 10cm, réng 80cm. Bãn gç má – TT NC¦D thóc vµo lÇn ch¨m sãc thø 1 cña n¨m thø 2. §¸nh r¹ch vßng cung phÝa trªn KH&SX L©m n«ng dèc c¸ch gèc 20-30cm, r¾c ®Òu 100-200g ph©n NPK vµ trén lÉn ®Êt, vun nghiÖp Qu¶ng Ninh, ®Êt phñ lªn réng 80-100cm quanh gèc. Vµo n¨m thø 3, nÕu cã ®iÒu kiÖn th× 2001: Keo lai, B§ Uro bãn thªm 200g NPK/gèc. Thêi vô trång th¸ng 3-4 ë L¹ng S¬n, Qu¶ng Ninh; th¸ng 6-7 ë B¾c Giang. 8. H−íng dÉn kü thuËt Lo¹i ph©n: NPK5:10:3 cña C«ng ty ph©n bãn B¾c Giang; vµ Ph©n vi sinh bãn ph©n – Dù ¸n s«ng Gianh. Trång rõng ViÖt - §øc Ph©n NPK5:10:3 vµ ph©n h÷u c¬ sinh häc (víi ph©n cã ®é Èm 15%: P2O5 ë B¾c Giang, Qu¶ng tæng sè ≥3%, P2O5 dÔ tiªu ≥1,5%; chÊt h÷u c¬ ≥23%; a.humic ≥1,5%; ®é Ninh, L¹ng S¬n Èm ≤25%). (KfW3), 2001: Th«ng + Víi lËp ®Þa C & D: LÇn 1 bãn khi ch¨m sãc rõng lÇn ®Çu sau khi trång 1- m· vÜ, Keo tai t−îng 1,5 th¸ng, kÕt hîp lµm cá, xö lý thùc b×, xíi nhÑ ®Êt quanh gèc víi b¸n kÝnh 25-30cm. §µo r·nh r¾c ph©n theo h×nh b¸n khuyªn phÝa trªn dèc, c¸ch gèc 15cm, s©u 10-15cm víi l−îng 30g NPK + 30g VS råi phñ ®Êt lªn. LÇn 2 sau lÇn thø nhÊt 1 n¨m khi ch¨m sãc vµo n¨m thø 2, xãi ®Êt xung quanh gèc 30-40cm. §µo r·nh r¾c ph©n theo h×nh b¸n khuyªn phÝa trªn dèc, c¸ch gèc 20cm, s©u 10-15cm, l−îng 50g NPK + 50g VS råi phñ ®Êt lªn. Bãn vµo lóc ®Êt Èm thÝch hîp khi cã m−a nhÑ hoÆc sau khi m−a to. + Víi lËp ®Þa A & B: Bãn cïng thêi gian nh− lËp ®Þa C & D. LÇn 1 bãn 60g NPK, lÇn 2 bãn 100 NPK. 9. Quy tr×nh kü thuËt t¹m Hè 30x30x30cm. Bãn lãt tr−íc khi trång 15-20 ngµy 1 trong 2 lo¹i: 2kg thêi trång rõng Keo lai ph©n chuång hoai + 100gNPK20:20:15/hè; hoÆc 300g ph©n vi sinh + – Së NN B×nh §Þnh, 200gNPK20:20:15/hè. Trén ®Òu ph©n vµ ®Êt 2/3-3/4 hè, lÊp ®Êt b»ng miÖng 2002 hè. Trång rõng tèt nhÊt vµo vô ®«ng th¸ng 9-12, tr¸nh ngµy m−a giã to. Bãn thóc lÇn 1 sau khi trång 5-6 th¸ng khi ®· lµm cá xíi ®Êt, t−íi n−íc ®ñ Èm. NÕu mËt ®é 31.250c/ha hoÆc 20.000c/ha th× v¹ch 2 hµng ë 2 phÝa c¸ch gèc 20-25cm, bãn 50gNPK20:20:15/c©y hoÆc 100g ph©n h÷u c¬ vi sinh/c©y. NÕu 10.000c/ha th× v¹ch xung quanh c¸ch gèc 20-25cm theo h×nh trßn, bãn tõng c©y, lÊp ®Êt. 14
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm Sau 3-4 th¸ng l¹i bãn thóc tiÕp vµ c¸ch gèc xa dÇn b»ng ph©n NPK víi l−îng lÇn sau gÊp 1,3-1,5 lÇn so víi lÇn tr−íc. Tr¸nh bãn thóc cho c©y vµo thêi kú cao ®iÓm m−a nhiÒu trong mïa m−a. Liªn quan ®Õn bãn ph©n trong trång rõng Keo cã 9 tµi liÖu ë cÊp Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng, trong ®ã h−íng dÉn cô thÓ cho Keo lai chØ cã 3 tµi liÖu. Tµi liÖu tËp huÊn kü thuËt n¨m 1999 cña Côc KhuyÕn n«ng ®−a ra chÕ ®é bãn ph©n bao gåm than bïn vµ ph©n l©n kh«ng phï hîp víi nghiªn cøu nhu cÇu dinh d−ìng cña Keo lai (Theo nghiªn cøu cña NguyÔn §øc Minh & CS, 2000-2003). Nãi chung, c¸c tµi liÖu nµy ®Òu ch−a ®−a ra râ rµng vÒ chñng lo¹i vµ tû lÖ thµnh phÇn ph©n bãn, vµ ch−a quan t©m ®Õn chÕ ®é bãn ph©n theo thµnh phÇn vµ lo¹i ®Êt. §Õn nay, c¸c tµi liÖu nµy còng kh«ng ®−îc ®Þa ph−¬ng ¸p dông theo. ¶nh 2: Rõng Keo lai ë BÇu Bµng (B×nh Ph−íc) 15
III.2.3. §èi víi Th«ng nhùa B¶ng 3: C¸c v¨n b¶n chÝnh liªn quan ®Õn kü thuËt bãn ph©n cho Th«ng nhùa Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm Thêi vô trång: vô xu©n (th¸ng 4). 1. Quy tr×nh kü thuËt Cuèc hè: 40x40x40cm. LÊp hè tr−íc khi trång 8-10 ngµy. Bãn lãt tr−íc khi trång rõng th©m canh trång 1 tuÇn: 75g super l©n/hè, 1660c/ha Th«ng, B¹ch ®µn, Keo Bãn thóc 2 lÇn vµo vô xu©n c¸c n¨m thø 2 vµ 3: Bãn theo r·nh h×nh cung l¸ to cung cÊp nguyªn s©u 10cm phÝa trªn dèc c¸ch gèc 20-30cm (lÇn 1) vµ 30-50cm (lÇn 2), lÊp liÖu giÊy – Bé L©m ®Êt víi l−îng: 75g NPK. nghiÖp, 1987 2. Kü thuËt trång mét sè Kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò bãn ph©n trong trång rõng DÇu n−íc, Th«ng loµi c©y rõng – Vô nhùa. KHCN (Bé L©m nghiÖp), 1994: DÇu n−íc, Th«ng nhùa. 3. Quy ph¹m kü thuËt Bãn thóc hµng n¨m 1 lÇn cïng víi ch¨m sãc, l−îng 100gNP1:1/c©y. trång Th«ng nhùa – Bé NN&PTNT, 1996. §èi víi rõng trång chÝch nhùa: bãn 200-300gNPK/c©y vµo 3 r¹ch dµi 30cm, réng 10cm, s©u 10cm, c¸ch ®Òu quanh gèc vµ c¸ch gèc theo ®−êng chiÒu t¸n l¸. R¾c ph©n ®Òu vµo r·nh vµ lÊp ®Êt. 4. Kü thuËt trång c©y lµm Hè 40x40x40cm. Bãn lãt 1-2kg ph©n chuång hoai trén ®Òu víi ®Êt tr−íc nguyªn liÖu giÊy, 2002 khi trång. Rõng trång lÊy nhùa ®−îc ch¨m sãc 5 n¨m ®Çu. Hµng n¨m bãn - ViÖn KH L©m thóc 1 lÇn 100g PN(1:1)/c©y. nghiÖp: Th«ng nhùa (§èi víi rõng trång Nu«i d−ìng rõng: bãn 200-300g NPK hçn hîp/c©y theo 3 r¹ch dµi 30cm, trÝch nhùa) réng 10cm, s©u 10cm, c¸ch ®Òu quanh gèc theo chiÒu chiÕu t¸n l¸, r¾c ph©n ®Òu vµo r¹ch vµ lÊp ®Êt. 5. Kü thuËt l©m sinh cña Bãn lãt 1-2kg ph©n chuång ho¹i hoÆc 100g super l©n/hè, trén ®Òu ph©n dù ¸n trång rõng ViÖt - d−íi ®¸y hè vµ lÊp hè. 2000c/ha. §øc t¹i Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng Bãn thóc 100g super l©n hoÆc 100g NPK tæng hîp bãn thµnh 1-2 lÇn/n¨m TrÞ: Th«ng nhùa 6. H−íng dÉn kü thuËt Thêi vô trång th¸ng 3-4 ë L¹ng S¬n, Qu¶ng Ninh; th¸ng 6-7 ë B¾c Giang. Lo¹i ph©n: NPK5:10:3 cña C«ng ty ph©n bãn B¾c Giang; vµ Ph©n vi sinh 16
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu Stt Tªn quy tr×nh/Loµi Quy tr×nh bãn ph©n c©y/§Þa ®iÓm bãn ph©n – Dù ¸n s«ng Gianh. Trång rõng ViÖt - §øc - Dù ¸n KfW1: §µo hè vµ lÊp ®Êt 1/3 hè. Bãn lãt ph©n NPK trén víi ®Êt ë B¾c Giang, Qu¶ng mÆt lÊp ®Çy hè tr−íc khi trång 1-2 tuÇn. Bãn thóc ph©n NPK vµo lÇn ch¨m Ninh, L¹ng S¬n: sãc ®Çu cña n¨m thø 2 khi r©m m¸t. §µo r·nh h×nh vµnh khuyªn c¸ch gèc Th«ng m· vÜ, Keo tai 30-40cm, s©u 10-15cm, réng 20cm, dµi 40cm, r¾c ph©n vµ lÊp ®Êt. t−îng MËt ®é 1660c/ha, bãn lãt 60g NPK + 60g VS, bãn thóc 50g NPK + 50g VS; Víi 2000c/ha, bãn 40g NPK + 40g VS. - Dù ¸n Kfw3: ph©n NPK5:10:3 vµ ph©n h÷u c¬ sinh häc (víi ph©n cã ®é Èm 15%: P2O5 tæng sè ≥3%, P2O5 dÔ tiªu ≥1,5%; chÊt h÷u c¬ ≥23%; a.humic ≥1,5%; ®é Èm ≤25%). + Víi lËp ®Þa C & D: LÇn 1 bãn khi ch¨m sãc rõng lÇn ®Çu sau khi trång 1- 1,5 th¸ng, kÕt hîp lµm cá, xö lý thùc b×, xíi nhÑ ®Êt quanh gèc víi b¸n kÝnh 25-30cm. §µo r·nh r¾c ph©n theo h×nh b¸n khuyªn phÝa trªn dèc, c¸ch gèc 15cm, s©u 10-15cm víi l−îng 30g NPK + 30g VS råi phñ ®Êt lªn. LÇn 2 sau lÇn thø nhÊt 1 n¨m khi ch¨m sãc vµo n¨m thø 2, xãi ®Êt xung quanh gèc 30-40cm. §µo r·nh r¾c ph©n theo h×nh b¸n khuyªn phÝa trªn dèc, c¸ch gèc 20cm, s©u 10-15cm, l−îng 50g NPK + 50g VS råi phñ ®Êt lªn. Bãn vµo lóc ®Êt Èm thÝch hîp khi cã m−a nhÑ hoÆc sau khi m−a to. Cã 6 tµi liÖu vÒ h−ìng dÉn kü thuËt trång rõng Th«ng, cô thÓ cho Th«ng nhùa cã 4 tµi liÖu, trong ®ã 3 tµi liÖu cã h−íng dÉn bãn ph©n cho Th«ng nhùa. Mét tµi liÖu chÝnh thøc cña Bé L©m nghiÖp ban hµnh n¨m 1994 h−íng dÉn kü thuËt trång Th«ng nhùa nh−ng kh«ng ®Ò cËp ®Õn khÝa c¹nh bãn ph©n. N¨m 1996, Bé N«ng nghiÖp ban hµnh quy ph¹m kü thuËt trång Th«ng nhùa, tuy nhiªn chÕ ®é nµy còng vÉn kh«ng râ rµng vÒ chñng lo¹i vµ thµnh phÇn ph©n bãn vµ kh«ng cô thÓ cho lo¹i ®Êt. 17
¶nh 15: Rõng Th«ng nhùa ë Qu¶ng B×nh III.2.4. §èi víi DÇu n−íc B¶ng 4: C¸c v¨n b¶n chÝnh liªn quan ®Õn kü thuËt bãn ph©n cho DÇu n−íc Stt Tªn quy tr×nh/Loµi c©y/§Þa ®iÓm Quy tr×nh bãn ph©n 1. Kü thuËt trång mét sè loµi c©y rõng – Vô KHCN Kh«ng ®Ò cËp bãn ph©n trong trång rõng DÇu (Bé L©m nghiÖp), 1994: DÇu n−íc, Th«ng nhùa. n−íc, Th«ng nhùa. 2. Chi côc PT L©m nghiÖp B×nh §Þnh, 1999: H−íng DÇu r¸i: Cuèc hè 40x40x40cm tr−íc khi trång 1- dÉn kü thuËt gieo −¬m vµ g©y trång Sao ®en, 1,5 th¸ng. LÊp hè tr−íc khi trång 15-20 ngµy. DÇu r¸i vµ QuÕ. Trén ®Òu ®Êt vµ bãn lãt ph©n NPK hoÆc vi sinh. Vµo n¨m thø 2 bãn ph©n Biffa 100g/c©y. 3. Quy ph¹m kü thuËt trång rõng DÇu r¸i - Bé Kh«ng ®Ò cËp bãn ph©n khi trång rõng. N«ng nghiÖp & PTNT, 2001 ChØ cã 3 tµi liÖu vÒ h−íng dÉn kü thuËt trång DÇu n−íc. Trong ®ã 2 tµi liÖu chÝnh thøc cña Bé N«ng nghiÖp ban hµnh nh−ng kh«ng ®Ò cËp ®Õn viÖc bãn ph©n khi trång rõng DÇu n−íc. 18
X©y dùng quy ph¹m kü thuËt bãn ph©n cho trång rõng s¶n xuÊt 4 loµi c©y chñ yÕu Nh− vËy, trong c¸c quy tr×nh, quy ph¹m vµ h−íng dÉn kü thuËt ®−a ra ë ®©y, trong mét sè tµi liÖu th× ch−a thùc sù coi bãn ph©n lµ mét kh©u quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong trång rõng c«ng nghiÖp. Cã tµi liÖu thËm chÝ kh«ng ®Ò cËp ®Õn khÝa c¹nh bãn ph©n. ChÕ ®é bãn ph©n cho mçi loµi c©y rÊt kh¸c nhau tõ chñng lo¹i vµ thµnh phÇn ph©n bãn ®Õn liÒu l−îng vµ c¸ch thøc ¸p dông. ThËm chÝ cã tµi liÖu cßn ®−a ra chÕ ®é bãn kh«ng râ rµng vÒ chñng lo¹i vµ thµnh phÇn ph©n bãn. Trong khi ®ã, trªn thÞ tr−êng n−íc ta cã b¸n rÊt nhiÒu lo¹i ph©n bãn kh¸c nhau bao gåm c¶ nh÷ng lo¹i s¶n xuÊt trong n−íc vµ c¶ nh÷ng lo¹i ph©n bãn nhËp ngo¹i g©y cho ng−êi s¶n xuÊt khã kh¨n trong viÖc lùa chän ph©n bãn. Trong thùc tÕ s¶n xuÊt, tr−íc n¨m 1990, hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ trång rõng ch−a ¸p dông bãn ph©n. Khi ®ã, ph©n bãn cho rõng chñ yÕu lµ ph©n chuång vµ ph©n v« c¬ ®¬n yÕu tè do ®ã n¨ng suÊt rõng rÊt thÊp. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c l©m tr−êng ®Çu t− cao h¬n cho trång rõng s¶n xuÊt, mÆt kh¸c cã thªm nhiÒu dù ¸n vÒ trång rõng nªn viÖc bãn ph©n cho rõng ®−îc chó träng h¬n. ViÖc bãn ph©n còng ®· quan t©m ®Õn chñng lo¹i ph©n bãn, liÒu l−îng vµ ¸p dông cho lo¹i ®Êt vµ c©y phï hîp. C¸c lo¹i ph©n phøc hîp ®a yÕu tè còng ®· ®−îc sö dông. Ph©n vi sinh còng xuÊt hiÖn trong quy tr×nh bãn ph©n cho rõng cña Së N«ng nghiÖp B×nh §Þnh, Dù ¸n trång rõng ViÖt - §øc vµ mét vµi l©m tr−êng. Cµng ngµy, nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu gç giÊy tõ rõng trång c«ng nghiÖp cµng t¨ng vÒ khèi l−îng còng nh− chÊt l−îng khiÕn cho viÖc trång rõng s¶n xuÊt ngµy cµng ph¶i ®Çu tõ cao vÒ kinh phÝ còng nh− yªu cÇu kü thuËt, trong ®ã bãn ph©n cho rõng lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng nhÊt trong trång rõng s¶n xuÊt. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt cïng ph¶i hîp lùc nghiªn cøu ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch ®¸ng cho vÊn ®Ò mµ cô thÓ lµ viÖc x©y dùng ®−îc nh÷ng v¨n b¶n h−íng dÉn kü thuËt bãn ph©n hîp lý, ®¬n gi¶n vµ thuËn tiÖn ®Ó cã thÓ dÔ dµng ¸p dông cho trång rõng c«ng nghiÖp trªn diÖn réng. 19