Báo cáo về Một số giải pháp góp phần hoàn thiện các hình thức trả lương tại Công ty gạch ốp lát Hà Nội

Chia sẻ: Sapthanh Danh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

219
lượt xem 86
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, các doanh nghiệp hoàn toàn tự chủ trong sản xuất, lấy thu bù chi và kinh doanh phải có lãi. Trước yêu cầu đó, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh không ngừng vươn lên hoàn thiện mọi hoạt động của mình để thực hiện mục tiêu: Giảm giá thành, nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ... để từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh. Để thực hiện được các mục tiêu đó, các doanh nghiệp cần phải quan tâm và phát huy hiệu quả các đòn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo về Một số giải pháp góp phần hoàn thiện các hình thức trả lương tại Công ty gạch ốp lát Hà Nội

Lêi nãi ®Çu Tõ sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI, ®Êt níc ta chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Cho ®Õn nay, chóng ta ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp sau mét thêi gian ngì ngµng tríc c¬ chÕ thÞ trêng nay ®· phôc håi v¬n lªn trong s¶n xuÊt kinh doanh. Trong c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp hoµn toµn tù chñ trong s¶n xuÊt, lÊy thu bï chi vµ kinh doanh ph¶i cã l·i. Tríc yªu cÇu ®ã, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ngõng v¬n lªn hoµn thiÖn mäi ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó thùc hiÖn môc tiªu: Gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, dÞch vô... ®Ó tõ ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §Ó thùc hiÖn ®îc c¸c môc tiªu ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i quan t©m vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ trong qu¶n lý kinh tÕ. Bëi nã cã t¸c dông rÊt lín khi ta sö dông lµm c«ng cô qu¶n lý trong doanh nghiÖp. Mét trong nh÷ng c«ng cô mµ doanh nghiÖp sö dông ®ã lµ c«ng cô tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng lµ mét ®ßn bÈy kinh tÕ lîi h¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Nhµ níc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tù lùa chän c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh sao cho ph¸t huy tèt nhÊt ®ßn bÈy kinh tÕ cña tiÒn l¬ng. Qua thêi gian dµi ®îc häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i trêng cïng víi qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty g¹ch èp l¸t Hµ néi. VËn dông lý thuyÕt ®· ®îc häc víi kh¶o s¸t thùc tÕ t¹i C«ng ty t«i ®· chän ®Ò tµi:  Mét 1
sè gi¶i ph¸p gãp phÇn hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng t¹i C«ng ty g¹ch èp l¸t Hµ néi LuËn v¨n bao gåm: Ch¬ng I: TiÒn l¬ng - mét ®ßn bÈy kinh tÕ lîi h¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh tr¶ l¬ng t¹i C«ng ty g¹ch èp l¸t Hµ Néi. Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p gãp phÇn hoµn thiÖn h×nh thøc tr¶ l- ¬ng t¹i C«ng ty g¹ch èp l¸t Hµ Néi. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy gi¸o NguyÔn C¶nh LÞch, L·nh ®¹o C«ng ty, ®Æc biÖt lµ c¸n bé Phßng Tæ chøc lao ®éng ®· nhiÖt t×nh híng dÉn, gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Hµ Néi, th¸ng 5/2001 2
Ch¬ng I TiÒn l¬ng - mét ®ßn bÈy kinh tÕ lîi h¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp I I./ Kh¸i niÖm, b¶n chÊt vµ chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng 1. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng: Trong thùc tÕ, kh¸i niÖm vµ c¬ cÊu tiÒn l¬ng rÊt ®a d¹ng ë c¸c n- íc trªn ThÕ giíi. TiÒn l¬ng cã thÓ cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh thï lao lao ®éng, thu nhËp lao ®éng... ë Ph¸p sù tr¶ c«ng ®îc hiÓu lµ tiÒn l¬ng, hoÆc l¬ng bæng c¬ b¶n, b×nh thêng hay tèi thiÓu vµ mäi thø lîi Ých, phô kho¶n kh¸c, ®îc tr¶ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp b»ng tiÒn hay hiÖn vËt mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng theo viÖc lµm cña ngêi lao ®éng. ë §µi loan, tiÒn l¬ng chØ mäi kho¶n thï lao mµ ngêi c«ng nh©n nhËn ®îc do lµm viÖc, bÊt luËn lµ l¬ng bæng, phô cÊp, tiÒn thëng hoÆc dïng mäi danh nghÜa kh¸c ®Ó tr¶ cho hä theo giê, ngµy, th¸ng, theo s¶n phÈm. Theo tæ chøc lao ®éng Quèc tÕ (ILO), tiÒn l¬ng lµ sù tr¶ c«ng hoÆc thu nhËp mµ cã thÓ biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ ®îc Ên ®Þnh b»ng tho¶ thuËn gi÷a ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng, hoÆc b»ng ph¸p luËt, ph¸p quy Quèc gia, do ngêi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng theo hîp ®ång lao ®éng cho mét c«ng 3
viÖc ®· thùc hiÖn hay sÏ ph¶i thùc hiÖn, hoÆc nh÷ng dÞch vô ®· lµm hoÆc sÏ ph¶i lµm. ë ViÖt nam, hiÖn nay cã sù ph©n biÖt c¸c yÕu tè trong tæng thu nhËp cña ngêi lao ®éng tõ c«ng viÖc: TiÒn l¬ng (dông ý chØ l- ¬ng c¬ b¶n), phô cÊp vµ phóc lîi. Theo quan ®iÓm c¶i c¸ch tiÒn l- ¬ng n¨m 1993, tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, ®îc h×nh thµnh qua sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng phï hîp víi quan hÖ cung cÇu vÒ søc lao ®éng trªn thÞ trêng quyÕt ®Þnh vµ ®îc tr¶ cho n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Nh vËy: tiÒn l¬ng ®îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc tõ ngêi sö dông lao ®éng cña hä thanh to¸n l¹i t¬ng øng víi sè l- îng vµ chÊt l¬ng lao ®éng mµ hä ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i trong x· héi. 2./ B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng: Theo quan ®iÓm cña Chñ nghÜa M¸c - Lªnin, tiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n biÓu hiÖn b»ng tiÒn mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc ®Ó bï ®¾p cho lao ®éng ®· bá ra tuú theo sè lîng vµ chÊt lîng cña ngêi lao ®éng ®ã. Nh vËy tiÒn l¬ng lµ mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra ®îc ph©n phèi cho ngêi lao ®éng ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cña m×nh. V× ngêi lao ®éng trong qu¸ tr×nh tham gia s¶n xuÊt ph¶i hao phÝ mét l¬ng søc lao ®éng nhÊt ®Þnh vµ sau ®ã ph¶i ®îc bï ®¾p b»ng viÖc sö dông t liÖu tiªu dïng. TiÒn l¬ng díi CNXH lµ mét bé phËn cña thu nhËp quèc d©n ®- îc Nhµ níc ph©n phèi cho ngêi lao ®éng v× thÕ nã chÞu ¶nh hëng cña mét lo¹t nh©n tè: Tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt, quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng trong tõng thêi kú vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc 4
thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh tÕ chÝnh trÞ trong thêi kú ®ã. Nh vËy tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng cßn phô thuéc vµo hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi cña §Êt níc. Mét nÒn kinh tÕ cßn nghÌo nµn l¹c hËu, c¸c ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt cha tiªn tiÕn, tr×nh ®é lao ®éng cha cao, hiÖu qña s¶n xuÊt kinh doanh cßn thÊp th× tiÒn l¬ng cha thÓ cao ®îc. MÆt kh¸c, lóc ®ã thu nhËp quèc d©n cha ®ñ ®Ó ®¸p nhu cÇu cao vÒ tiÒn l¬ng cña toµn x· héi. Nh ta biÕt thu nhËp quèc d©n phô thuéc vµo hai yÕu tè ®ã lµ: Sè lîng lao ®éng trong khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt vµ n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n cña khèi s¶n xuÊt vËt chÊt. V× vËy, tiÒn l¬ng chØ ®îc t¨ng lªn trªn c¬ së t¨ng sè lîng lao ®éng trong khu vùc s¶n xuÊt vµ t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng cña khèi nµy. Theo quan ®iÓm ®æi míi hiÖn nay, tiÒn l¬ng ë níc ta ®· ®îc coi lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, coi søc lao ®éng lµ hµng ho¸ lµ mét bíc tiÕn quan träng trong nhËn thøc vÒ tiÒn l¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc ta vµ còng hoµn toµn phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña t×nh h×nh ®Êt níc. §Êt níc ta ®ang trong chÆng ®êng ®Çu tiªn cña thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, nÒn kinh tÕ cßn tån t¹i nhiÒu chÕ ®é së h÷u ®an xen lÉn nhau, do ®ã tiÒn c«ng hay tiÒn l¬ng cßn tån t¹i díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau víi b¶n chÊt kh¸c nhau. Trong thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n dùa trªn chÕ ®é së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ bãc lét søc vµ bãc lét søc lao ®éng lµm thuª th× tiÒn c«ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng vµ quan hÖ lao ®éng ë ®©y lµ quan hÖ chñ thî. Trong thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh vÒ mÆt së h÷u tËp thÓ mµ Nhµ níc lµ ngêi ®¹i diÖn ®øng ra qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp quèc doanh th× quyÒn qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng giao cho Gi¸m ®èc, mÆt kh¸c ngêi lao ®éng ®îc tù do hoµn toµn vÒ th©n thÓ (sù tù do nµy ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn vµ b¶o hé). V× vËy, ®· cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó 5
coi søc lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp quèc doanh còng lµ hµng ho¸, nghÜa lµ tiÒn l¬ng vµ gi¸ c¶ søc lao ®éng. TiÒn l¬ng ë khu vùc nµy Nhµ níc t¸c ®éng th«ng qua hÖ thèng thang b¶ng l¬ng. C¸c doanh nghiÖp quèc doanh ®¹i diÖn cho Nhµ níc lµ ngêi sö dông lao ®éng tiÕn hµnh bè trÝ lao ®éng cho phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ yªu cÇu cña ngêi lao ®éng trªn c¬ së ®ã ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt. ViÖc tr¶ l¬ng kh«ng chØ c¨n cø vµo hîp ®ång lao ®éng mµ cßn c¨n cø vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. 2.1 Chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng Trong bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo, doanh nghiÖp s¶n xuÊt còng nh doanh nghiÖp th¬ng m¹i, tiÒn l¬ng thùc hiÖn hai chøc n¨ng sau: 2.1.1 . VÒ ph¬ng diÖn x· héi : Trong bÊt cø chÕ ®é x· héi nµo, tiÒn l¬ng còng thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ c¬ b¶n cña nã lµ ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cho x· héi.Tuy nhiªn møc ®é t¸i s¶n xuÊt më réng cho ngêi lao ®éng vµ c¸ch tÝnh, c¸ch tr¶ tiÒn l¬ng trong mçi chÕ ®é lµ kh¸c nhau. Ngêi lao ®éng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cña m×nh th«ng qua c¸c t liÖu sinh ho¹t nhËn ®îc tõ kho¶n tiÒn l¬ng cña hä. §Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o tiªu dïng c¸ nh©n ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. §Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy trong c«ng t¸c tiÒn l¬ng ph¶i: + Nhµ níc ph¶i ®Þnh møc l¬ng tèi thiÓu; møc l¬ng tèi thiÓu ph¶i ®¶m b¶o nu«i sèng gia ®×nh vµ b¶n th©n hä. Møc l¬ng tèi thiÓu lµ nÒn t¶ng cho chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ viÖc tr¶ l¬ng cho c¸c doanh nghiÖp, bëi vËy nã ph¶i ®îc thÓ chÕ b»ng ph¸p luËt buéc mäi doanh nghiÖp khi sö dông lao ®éng ph¶i thùc hiÖn. Møc l¬ng tèi 6
thiÓu ®îc Ên ®Þnh theo gi¸ linh ho¹t, ®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng lµm viÖc ®¬n gi¶n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh thêng bï ®¾p søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch luü t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng vµ lµm c¨n cø ®Ó tÝnh c¸c møc l¬ng cho c¸c lo¹i lao ®éng kh¸c. + Møc l¬ng c¬ b¶n kh¸c: §îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së møc gi¸ hµng vËt phÈm tiªu dïng trong tõng trêng hîp mét, bëi vËy khi gi¸ c¶ cã biÕn ®éng, ®Æc biÖt khi tèc ®é l¹m ph¸t cao ph¶i ®iÒu chØnh tiÒn l¬ng phï hîp ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. 2.1.2 VÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ: TiÒn l¬ng lµ mét ®ßn bÈy kinh tÕ cã t¸c dông kÝch thÝch lîi Ých vËt chÊt ®èi víi ngêi lao ®éng lµm cho hä v× lîi Ých vËt chÊt cña b¶n th©n vµ gia ®×nh m×nh mµ lao ®éng mét c¸ch tÝch cùc víi chÊt lîng kÕt qu¶ ngµy cµng cao. §Ó trë thµnh ®ßn bÈy kinh tÕ, viÖc tr¶ l¬ng ph¶i g¾n liÒn víi kÕt qu¶ lao ®éng, tæ chøc tiÒn l¬ng ph¶i nh»m khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng n©ng cao n¨ng xuÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ lao ®éng. Lµm nhiÒu hëng nhiÒu, lµm Ýt hëng Ýt, kh«ng lµm kh«ng hëng. Béi sè cña tiÒn l¬ng ph¶i ph¶n ¸nh ®óng sù kh¸c biÖt, trong tiÒn l¬ng gi÷a lo¹i lao ®éng cã tr×nh ®é thÊp nhÊt vµ cao nhÊt ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh lao ®éng. II. vai trß cña tiÒn l¬ng trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp hiÖn nay Víi chøc n¨ng c¬ b¶n nãi trªn, vai trß cña tiÒn l¬ng ®îc biÓu hiÖn : 7
1. VÒ mÆt kinh tÕ: TiÒn l¬ng ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng, quyÕt ®Þnh trong viÖc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh. NÕu tiÒn kh«ng ®ñ trang tr¶i, møc sèng cña ngêi lao ®éng bÞ gi¶m sót, hä ph¶i kiÕm thªm viÖc lµm ngoµi doanh nghiÖp nh vËy cã thÓ lµm ¶nh hëng kÕt qu¶ lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp. ngîc l¹i nÕu tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng lín h¬n hoÆc b»ng møc l¬ng tèi thiÓu th× sÏ t¹o cho ngêi lao ®éng yªn t©m, phÊn khëi lµm viÖc, dån hÕt kh¶ n¨ng vµ søc lùc cña m×nh cho c«ng viÖc v× lîi Ých chung vµ lîi Ých riªng, cã nh vËy d©n míi giµu, níc míi m¹nh. 2. VÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi: Cã thÓ nãi tiÒn l¬ng lµ mét nh©n tè quan träng t¸c ®éng m¹nh mÏ nhÊt, nÕu nh tiÒn l¬ng kh«ng g¾n chÆt víi chÊt lîng, hiÖu qu¶ c«ng t¸c, kh«ng theo gi¸ trÞ søc lao ®éng th× tiÒn l¬ng kh«ng ®ñ ®¶m b¶o ®Ó s¶n xuÊt, thËm chÝ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n søc lao ®éng ®· lµm cho ®êi sèng cña ®¹i bé phËn cña ngêi lao ®éng, kh«ng khuyÕn khÝch hä n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô, tr×nh ®é tay nghÒ. V× vËy, tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè cÊu thµnh ®Ó ®¶m b¶o nguån thu nhËp, lµ nguån sèng chñ yÕu cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ®éng hëng l¬ng hoµ nhËp vµo thÞ trêng lao x· héi . §Ó sö dông ®ßn bÈy tiÒn l¬ng ®èi víi ngêi lao ®éng ®ßi hái c«ng t¸c tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp ph¶i ®Æc biÖt coi träng. Tæ chøc tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp ®îc c«ng b»ng vµ hîp lý sÏ t¹o ra hoµ khÝ cëi më gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng, h×nh thµnh khèi ®oµn kÕt thèng nhÊt, trªn díi mét lßng, mét ý chÝ v× sù nghiÖp ph¸t triÓn vµ v× lîi Ých b¶n th©n hä. ChÝnh v× vËy mµ ngêi lao ®éng tÝch cùc lµm viÖc b»ng c¶ lßng nhiÖt t×nh, h¨ng say vµ hä cã quyÒn tù hµo vÒ møc l¬ng hä ®¹t ®îc. 8
Ngîc l¹i, khi c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp thiÕu tÝnh c«ng b»ng vµ hîp lý th× kh«ng nh÷ng nã sÏ sinh ra nh÷ng m©u thuÉn néi bé thËm chÝ kh¸ gay g¾t ®èi víi ngêi lao ®éng víi nhau, víi nh÷ng ngêi lao ®éng víi cÊp qu¶n trÞ, cÊp l·nh ®¹o doanh nghiÖp, mµ cã lóc cßn cã thÓ g©y ra sù ph¸ ngÇm dÉn ®Õn sù ph¸ ho¹i ngÇm dÉn nh÷ng ®Õn sù l·ng phÝ to lín trong s¶n xuÊt. V× vËy, víi nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp, mét trong nh÷ng c«ng viÖc cÇn ®îc quan t©m hµng ®Çu lµ ph¶i theo dâi ®Çy ®ñ c«ng t¸c tiÒn l¬ng, thêng xuyªn l¾ng nghe vµ ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng ý kiÕn bÊt ®ång hoÆc nh÷ng m©u thuÉn cã kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn trong ph©n phèi tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cña ngêi lao ®éng qua ®ã cã sù ®iÒu chØnh tho¶ ®¸ng hîp lý. Tãm l¹i, trong ®êi sèng x· héi, trong doanh nghiÖp tiÒn l¬ng ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng, nã kh«ng chØ ®¶m b¶o cho ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng mµ cßn lµ mét c«ng cô ®Ó qu¶n lý doanh nghiÖp, lµ ®ßn bÈy kinh tÕ hiÖu lùc. Tuy nhiªn, chØ trªn c¬ së ¸p dông ®óng ®¾n chÕ ®é tiÒn l¬ng, ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c cña nã th× míi ph¸t huy ®îc mÆt tÝch cùc vµ ngîc l¹i sÏ lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. III./ C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp hiÖn nay A. C¸c nguyªn t¾c tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp: §Ó ph¸t huy tèt t¸c dông cña tiÒn l¬ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp, khi tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng cÇn ®¹t ®îc c¸c yªu cÇu sau: 9
- B¶o ®¶m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho ngêi lao ®éng. - Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao. - §¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu. §Ó ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu trªn, khi tæ chøc tr¶ l¬ng ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: 1.Tr¶ l¬ng ngang nhau cho lao ®éng nh nhau: §Ò ra nguyªn t¾c nµy lµ nh»m qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, ph¸t huy søc m¹nh cña nh©n tè con ngêi vµ v× con ngêi. Ngêi sö dông lao ®éng kh«ng ®îc tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu do Nhµ Níc quy ®Þnh, kh«ng ®îc ph©n biÖt giíi tÝnh, tuæi t¸c, d©n téc...mµ ph¶i tr¶ c«ng ngang nhau cho lao ®éng nh nhau nÕu kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ nh nhau trong cïng mét ®¬n vÞ lµm viÖc. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay cßn tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ th× nguyªn t¾c nµy ®ang bÞ vi ph¹m, tiÒn l¬ng cha qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng mang nÆng tÝnh b×nh qu©n. 2. TiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. X· héi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× con ngêi lµ nh©n tè t¸c ®éng ph¶i thêng xuyªn tiªu dïng c¸c cña c¶i vËt chÊt. §Ó cã cña c¶i vËt chÊt th× nÒn s¶n xuÊt x· héi ph¶i tiÕn hµnh liªn tôc, do ®ã søc lao ®éng yÕu tè c¬ b¶n cÊu thµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng cÇn lu«n lu«n ®îc sö dông vµ t¸i t¹o. Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy tiÒn l¬ng ph¶i lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng phï hîp víi quan hÖ lao ®éng cña ph¸p luËt Nhµ Níc. Thùc 10
hiÖn viÖc tr¶ l¬ng g¾n víi gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra, ®ång thêi ph¶n ¸nh ®óng kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Møc l¬ng tèi thiÓu ph¶i lµ nÒn t¶ng cña chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ cã c¬ cÊu hîp lý vÒ sinh häc, x· héi häc, b¶o hiÓm tuæi giµ vµ nu«i con. TiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng lµ ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, tøc lµ ®¶m b¶o cho ®êi sèng cña b¶n th©n hä vµ gia ®×nh cña ngêi lao ®éng. §iÒu quan träng lµ sè lîng t liÖu sinh ho¹t mµ ngêi lao ®éng ®îc nhËn khi hä chuyÓn ho¸ sè tiÒn l¬ng nhËn ®îc qua c¸c kh©u ph©n phèi lu th«ng trùc tiÕp lµ gi¸ c¶ vµ ph¬ng thøc phôc vô cña thÞ trêng. 3. §¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lín h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n: §Ò ra nguyªn t¾c nµy nh»m thùc hiÖn yªu cÇu cña t¸i s¶n xuÊt më réng, kÕt hîp gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ víi tiÕn bé x· héi, gi÷a ®¸p øng nhu cÇu tríc m¾t vµ ch¨m lo lîi Ých l©u dµi. Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy, cÇn g¾n chÆt tiÒn l¬ng víi n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a: Lµm vµ ¨n, thóc ®Èy mäi ngêi khai th¸c mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Nguyªn t¾c nµy cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®îc, bëi v× nh÷ng nh©n tè lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhiÒu h¬n nh÷ng nh©n tè lµm t¨ng tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng phô thuéc vµo viÖc n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ngêi lao ®éng do n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông thêi gian lao ®éng do Nhµ Níc t¨ng l¬ng...N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn kh«ng chØ phô thuéc vµo c¸c nh©n tè lµm t¨ng tiÒn l¬ng mµ cßn phô thuéc vµo c¸c nh©n tè kh¸c nhau: Do ph¸t triÓn cña khoa häc kü 11
thuËt vµ viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ míi vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Do c¶i tiÕn vµ n©ng cao tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm, ph¸t huy c¸c yÕu tè thuËn lîi cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn... 4. Thùc hiÖn mèi t¬ng quan hîp lý vÒ tiÒn l¬ng vµ thu nhËp cña c¸c bé phËn lao ®éng x· héi: C¬ së ®Ó ®Ò ra nguyªn t¾c nµy nh»m b¶o ®¶m sù c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng x· héi, kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých gi÷a c¸ nh©n víi tËp thÓ vµ céng ®ång x· héi. Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy cÇn xem xÐt gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ vÒ thu nhËp vµ møc sèng gi÷a c¸c tÇng líp d©n c, gi÷a nh÷ng ngêi ®ang lµm viÖc víi nh÷ng ngêi nghØ hu, nh÷ng ngêi hëng chÝnh s¸ch x· héi. Trong khu vùc Nhµ Níc, cÇn thùc hiÖn tr¶ l¬ng hoµn toµn b»ng tiÒn trªn c¬ së xo¸ bá c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é cung cÊp hiÖn vËt mang tÝnh chÊt tiÒn l¬ng. X¸c lËp quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l¬ng vµ thu nhËp gi÷a c¸c khu vùc, c¸c ngµnh nghÒ trªn c¬ së x¸c ®Þnh béi sè vµ møc l¬ng bËc 1 khi x©y dùng c¸c hÖ thèng thang, b¶ng l¬ng, phô cÊp vµ c¬ chÕ tr¶ l¬ng, tr¶ thëng. Nhµ Níc cã chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thu nhËp mét c¸ch hîp lý gi÷a c¸c bé phËn d©n c, c¸c vïng, c¸c ngµnh. B./ C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp: 1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm: HiÖn nay phÇn lín c¸c doanh nghiÖp níc ta ®Òu ¸p h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tiÒn l¬ng c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cña mçi ngêi vµ ®¬n gi¸ l¬ng s¶n phÈm ®Ó tr¶ l¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc. 12
Së dÜ nh vËy lµ v× chÕ ®é l¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp cha kiÓm tra gi¸m s¸t ®îc chÆt chÏ vÒ søc lao ®éng cña mçi ngêi ®Ó ®·i ngé vÒ tiÒn l¬ng mét c¸ch ®óng ®¾n. H×nh thøc tiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc c¨n b¶n ®Ó thùc hiÖn quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng. §Ó qu¸n triÖt ®Çy ®ñ h¬n n÷a nguyªn nh©n, nguyªn t¾c ph©n phèi theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng nghÜa lµ c¨n cø trùc tiÕp vµo kÕt qu¶ lao ®éng cña mçi ngêi s¶n xuÊt. Ai lµm nhiÒu, chÊt lîng s¶n phÈm tèt, ®îc hëng nhiÒu l¬ng, ai lµm Ýt chÊt lîng s¶n phÈm xÊu th× hëng Ýt l¬ng. Nh÷ng ngêi lµm viÖc nh nhau th× ph¶i ®îc hëng l¬ng b»ng nhau. MÆt kh¸c chÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm cßn c¨n cø vµo sè lîng lao ®éng chÊt lîng lao ®éng kÕt tinh trong tõng s¶n phÈm cña mçi c«ng nh©n lµm ra ®Ó tr¶ l¬ng cho hä, lµm cho quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng vµ n¨ng suÊt lao ®éng, gi÷a lao ®éng vµ hëng thô cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. 1.1 Thùc hiÖn chÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã nhiÒu t¸c dông nh sau: Lµm cho mçi ngêi lao ®éng v× lîi Ých vËt chÊt mµ quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, b¶o ®¶m hoµn thµnh toµn diÖn vµ vît møc kÕ ho¹ch nhµ níc. V× h×nh thøc l- ¬ng s¶n phÈm c¨n cø trùc tiÕp vµo sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm cña mçi ngêi s¶n xuÊt ra ®Ó tÝnh l¬ng nªn cã t¸c dông khuyÕn khÝch ngêi c«ng nh©n tÝch cùc s¶n xuÊt, tËn dông thêi gian lµm viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. H¬n n÷a chØ nh÷ng s¶n phÈm tèt míi ®îc tr¶ l¬ng cao nªn ngêi c«ng nh©n nµo còng cè g¾ng s¶n xuÊt b¶o ®¶m chÊt lîng s¶n phÈm tèt. Nh 13
vËy n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng, chÊt lîng s¶n phÈm b¶o ®¶m th× gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ h¹. - KhuyÕn khÝch ngêi c«ng nh©n quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é chuyªn m«n, khoa häc kü thuËt hîp lý ho¸ s¶n xuÊt vµ lao ®éng tÝch cùc s¸ng t¹o vµ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Khi thùc hiÖn tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm, c«ng nh©n ph¶i phÊn ®Êu ®Ó thêng xuyªn ®¹t vµ vît møc c¸c ®Þnh møc lao ®éng ®Ò ra do ®ã hä kh«ng ®¬n thuÇn dùa vµo sù lao ®éng hÕt m×nh, tËn dông thêi gian lµm viÖc mµ ph¶i cè g¨ng häc tËp ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ khoa häc kü thuËt th× míi cã thÓ dÔ dµng thiÕp thu, n¨m v÷ng vµ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt tiªn tiÕn. H¬n n÷a hä cßn ph¶i biÕt t×m tßi suy nghÜ ®Ó ph¸t huy s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt. Cã nh vËy th× s¶n phÈm lµm ra sÏ t¨ng vµ søc lao ®éng sÏ gi¶m xuèng. - §Èy m¹nh viÖc c¶i tiÕn, tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn tèt chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. Khi ¸p dông chÕ ®é tiÒn l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm ®åi hái ph¶i cã sù chuÈn bÞ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Ph¶i cñng cè kiÖn toµn tæ chøc s¶n xuÊt, kü thuËt s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc c©n ®èi hîp lý. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn do n¨ng suÊt lao ®éngcña c«ng nh©n t¨ng, nhiÒu vÊn ®Ò míi ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt nh cung cÊp nguyªn vËt liÖu ®óng quy c¸ch chÊt lîng, kÞp thêi gian. KiÓm tra nghiÖm thu ®îc chÝnh x¸c sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm. §iÒu chØnh l¹i lao ®éng trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Thèng kª thanh to¸n tiÒn l¬ng nhanh chãng chÝnh x¸c, ®óng kú h¹n... C¸c vÊn ®Ò ®ã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn n¨ng suÊt tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n nªn hä rÊt quan t©m ph¸t hiÖn vµ yªu cÇu gi¶i quyÕt. BÊt kú mét hiÖn tîng 14
nµo vi ph¹m ®Õn kü thuËt c«ng nghÖ vµ chÕ ®é phôc vô c«ng t¸c, ngêi c«ng nh©n kh«ng nh÷ng t×m c¸ch kh¾c phôc kÞp thêi mµ cßn tÝch cùc ®Ò phßng nh÷ng khuyÕt ®iÓm cã thÓ x¶y ra. §ång thêi ®Êu tranh chèng hiÖn tîng tiªu cùc, lµm viÖc thiÕu tr¸ch nhiÖm trong c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n s¶n xuÊt. - Cñng cè vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ phong trµo thi ®ua XHCN, x©y dùng t¸c phong th¸i ®é lao ®éng XHCN. Phong trµo thi ®ua ph¸t triÓn lµ do nhiÖt t×nh yªu níc, ý thøc gi¸c ngé XHCN vµ tr×nh ®é v¨n ho¸ kü thuËt cña c«ng nh©n, do n¨ng suÊt lao ®éng ®îc n©ng cao mµ cã. Muèn thi ®ua ®¹t ®îc bÒn bØ thêng xuyªn liªn tôc th× ph¶i båi dìng b»ng vËt chÊt míi cã t¸c dông. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lµ ph¬ng tiÖn tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu ®ã. §éng viªn thi ®ua liªn tôc m¹nh mÏ ®ång thêi ¸p dông mét c¸ch ®óng ®¾n chÕ ®é tiÒn l- ¬ng tÝnh theo s¶n phÈm sÏ kÕt hîp chÆt chÏ ®îc hai mÆt khuyÕn khÝch b»ng lîi Ých vËt chÊt vµ ®éng viªn tinh thÇn ®Ó thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Hai vÊn ®Ò nµy ph¶i dùa vµo nhau vµ thóc ®Èy lÉn nhau lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng ngµy cµng t¨ng vµ phong trµo thi ®ua XHCN ngµy cµng më réng vµ cã chÊt lîng cao. Ngoµi ra chÕ ®é l¬ng s¶n phÈm cßn gãp phÇn båi dìng gi¸o dôc cho c«ng nh©n cã høng thó nhiÖt t×nh trong lao ®éng - cã ý thøc tr¸ch nhiÖm quan t©m ®Õn viÖc cña tËp thÓ. Qua nh÷ng t¸c dông kÓ trªn ta thÊy chÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã ý nghÜa kinh tÕ, chÝnh trÞ quan träng. Nã ®éng viªn m¹nh mÏ mäi ngêi tÝch cùc s¶n xuÊt víi chÊt lîng tèt vµ n¨ng suÊt cao. Võa 15
t¨ng thu nhËp cho c¸ nh©n ngêi lao ®éng võa lµm t¨ng h¬n s¶n phÈm cho x· héi gãp phÇn thay ®æi nÒn kinh tÕ c¶ níc. 1.2 §iÒu kiÖn vµ h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm: Muèn tæ chøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm doanh nghiÖp chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y: 1.2.1 C«ng t¸c chuÈn bÞ s¶n xuÊt: - ChuÈn bÞ vÒ nh©n lùc: Khi tæ chøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm, viÖc chuÈn bÞ vÒ nh©n lùc lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt v× con ngêi lµ yÕu tè quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Con ngêi cã qu¸n triÖt ý nghÜa t¸c dông cña chÕ ®é l¬ng s¶n phÈm th× míi ®Ò cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, tÝch cùc vµ quyÕt t©m t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn chÕ ®é l¬ng s¶n phÈm. §Ó chuÈn bÞ tèt yÕu tè con ngêi cÇn phª ph¸n c¸c t tëng rôt rÌ, cÇu toµn, khuynh híng lµm bõa, lµm Èu. ThiÕu chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt, thiÕu chØ ®¹o chÆt chÏ g©y hoang mang dao ®éng trong c«ng nh©n. Ph¶i gi¶i thÝch gi¸o dôc cho c«ng nh©n hiÓu râ môc ®Ých ý nghÜa cña chÕ ®é l¬ng s¶n phÈm vµ cho hä thÊy môc tiªu phÊn ®Êu cña hä vÒ s¶n lîng vµ n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng s¶n phÈm, chi phÝ s¶n xuÊt. Ngoµi ra cßn ph¶i båi dìng, n©ng cao nghiÖp vô cho c¸n bé lao ®éng tiÒn l¬ng, c¸n bé kü thuËt, kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm... - ChuÈn bÞ vÒ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt: KÕ ho¹ch s¶n xuÊt ph¶i râ rµng cô thÓ, ph¶i tæ chøc cung cÊp ®Çy ®ñ thêng xuyªn nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ ph¬ng tiÖn phßng hé lao ®éng ®Ó c«ng nh©n cã thÓ s¶n xuÊt ®îc liªn tôc. 16
1.2.2 X¸c ®Þnh ®¬n gi¸ l¬ng s¶n phÈm: §Ó thùc hiÖn l¬ng s¶n phÈm cÇn x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ l¬ng s¶n phÈm cho chÝnh x¸c trªn c¬ së x¸c ®Þnh cÊp bËc c«ng nh©n cã thÓ s¶n xuÊt ®îc liªn tôc. - X¸c ®Þnh cÊp bËc c«ng viÖc: Nh ta ®· biÕt ®¬n gi¸ l¬ng s¶n phÈm ®îc tÝnh nh sau: §¬n gi¸ l¬ng s¶n Møc l¬ng CBCNV + phô cÊp = Møc s¶n lîng phÈm Nh vËy muèn cã ®¬n gi¸ hîp lý, chÝnh x¸c ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n cÊp bËc c«ng viÖc. NÕu cÊp bËc c«ng viÖc ®îc ®¸nh gi¸ x¸c ®Þnh cao h¬n yªu cÇu kü thuËt th× ®¬n gi¸ sÏ cao h¬n vµ ngîc l¹i. Do ®ã nÕu xÝ nghiÖp cha cã cÊp bËc c«ng viÖc th× ph¶i x©y dùng cÊp bËc c«ng viÖc, nÕu cã råi th× ph¶i rµ so¸t l¹i ®Ó kÞp thêi söa ®æi nh÷ng cÊp bËc c«ng viÖc ®· l¹c hËu. - §Þnh møc lao ®éng: §Þnh møc lao ®éng lµ thíc ®o tiªu chuÈn vÒ tiªu hao lao ®éng, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng vµ tÝnh ®¬n gi¸ sÏ sai tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n sÏ t¨ng hoÆc gi¶m kh«ng hîp lý. Do ®ã sÏ kh«ng khuyÕn khÝch c«ng nh©n t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §Þnh møc lao ®éng ®Ó tr¶ l¬ng s¶n phÈm lµ møc lao ®éng trung b×nh tiÕn tiÕn. Do ®ã ph¶i x©y dùng ®Þnh møc tõ t×nh h×nh thùc tÕ s¶n xuÊt ë xÝ nghiÖp ®· ®îc chÊn chØnh. C¸c møc lao ®éng ®ang ¸p dông (nÕu cã) ph¶i kiÓm tra l¹i kÞp thêi söa ®æi nh÷ng møc bÊt hîp lý kh«ng s¸t thùc tÕ s¶n xuÊt. 1.2.3 C«ng t¸c kiÓm tra nghiÖm thu s¶n phÈm: 17
Yªu cÇu cña chÕ ®é l¬ng s¶n phÈm lµ ®¶m b¶o thu nhËp tiÒn l¬ng theo ®óng sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh theo x¸c nhËn cña K.C.S do ®ã cÇn ph¶i kiÓm tra nghiÖm thu s¶n phÈm chÆt chÏ nh»m ®¶m b¶o s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt, tr¸nh khuynh híng ch¹y theo s¶n lîng ®Ó t¨ng thu nhËp, lµm ra nh÷ng s¶n phÈm sai, háng, kh«ng ®óng quy c¸ch vµ yªu cÇu kü thuËt ®ång thêi ®¶m b¶o viÖc tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n ®óng ®¾n kÞp thêi. 1.2.4 C«ng t¸c tæ chøc ®êi sèng: CÇn ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c ®êi sèng lµm cho c«ng nh©n yªn t©m phÊn khëi s¶n xuÊt vµ phôc vô s¶n xuÊt. §êi sèng cña c«ng nh©n tríc hÕt lµ vÊn ®Ò thu nhËp tiÒn l¬ng, kÕ ®Õn lµ an toµn lao ®éng, c¸c vÊn ®Ò thiÕt yÕu trong lao ®éng, sinh ho¹t ®êi sèng cña c«ng nh©n nh: ¨n, ë, ®i l¹i... ®Òu ph¶i cã kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt tèt nh÷ng vÊn ®Ò nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng nh©n yªn t©m s¶n xuÊt ®¹t n¨ng suÊt cao nhÊt, chÊt lîng tèt. §ã chÝnh lµ tÝnh u viÖt cña h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lµm cho c«ng nh©n tin tëng s©u s¾c vµo ®êi sèng h¹nh phóc cña hä cã liªn quan mËt thiÕt víi sù lao ®éng trung thµnh cña hä ®èi víi xÝ nghiÖp. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gåm nhiÒu chÕ ®é tr¶ l¬ng nh sau: - ChÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. - ChÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp. - ChÕ ®é tr¶ l¬ng kho¸n s¶n phÈm. - ChÕ ®é l¬ng s¶n phÈm cã thëng vµ l¬ng kho¸n cã thëng. - ChÕ ®é l¬ng s¶n phÈm luü tiÕn. 1.3 C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm: 18
1.3.1 ChÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ: ChÕ ®é tiÒn l¬ng nµy ®îc tr¶ theo tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm vµ theo ®¬n gi¸ nhÊt ®Þnh. TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm do hä trùc tiÕp s¶n xuÊt ®îc ®Ó tr¶ l¬ng. BÊt kú trêng hîp nµo c«ng nh©n s¶n xuÊt hôt møc, ®¹t møc, hay vît møc bao nhiªu, cø mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm lµm ra ®Òu ®îc tr¶ tiÒn l¬ng nhÊt ®Þnh gäi lµ ®¬n gi¸ s¶n phÈm. Nh vËy tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n sÏ t¨ng theo sè s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. NÕu s¶n xuÊt ®îc nhiÒu s¶n phÈm th× ®îc tr¶ nhiÒu l¬ng vµ ngîc l¹i s¶n xuÊt ®îc Ýt s¶n phÈm th× ®îc tr¶ Ýt l¬ng. §¬n gi¸ s¶n phÈm lµ c¬ së cña chÕ ®é tiÒn l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. Khi x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ s¶n phÈm ngêi ta c¨n cø vµo hai nh©n tè: ®Þnh møc lao ®éng vµ møc l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc. C«ng thøc tÝnh ®¬n gi¸ s¶n phÈm nh sau: + NÕu c«ng viÖc cã ®Þnh møc s¶n lîng: Møc l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc + phô cÊp §¬n gi¸ = Møc s¶n lîng + NÕu c«ng viÖc ®îc ®Þnh møc thêi gian: §¬n gi¸ = Møc l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc x møc thêi gian Khi tÝnh ®¬n gi¸ s¶n phÈm ta ph¶i lÊy møc l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc ®Ó tÝnh chø kh«ng lÊy møc l¬ng cÊp bËc c«ng nh©n ®îc giao lµm c«ng viÖc ®ã, v× cã nh÷ng trêng hîp l¬ng cÊp bËc c«ng nh©n cao hoÆc thÊp h¬n 19
cÊp bËc c«ng viÖc ®îc giao lµm cho ®¬n gi¸ s¶n phÈm thay ®æi, sÏ ph¸ vì tÝnh thèng nhÊt cña chÕ ®é tiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm vµ tÝnh hîp lý cña quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng. VÒ ®Þnh møc lao ®éng, khi tÝnh ®¬n gi¸ ta ph¶i x¸c ®Þnh ®Þnh møc cña c«ng viÖc ®ã lµ møc thêi gian hay møc s¶n lîng ®Ó tÝnh cho chÝnh x¸c. ChÕ ®é tiÒn l¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ thÝch hîp víi nh÷ng lo¹i c«ng viÖc cã thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc lao ®éng, giao viÖc vµ nghiÖm thu tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm riªng rÏ ®îc. Tuú theo ®Æc ®iÓm vÒ tæ chøc kü thuËt s¶n xuÊt, nÕu nh÷ng c«ng viÖc ngêi c«ng nh©n cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®éc lËp th× cã thÓ ®Þnh møc lao ®éng vµ tiÕn hµnh thèng kª nghiÖm thu s¶n phÈm riªng cho tõng c«ng nh©n vµ tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp cho tõng c«ng nh©n. NÕu c«ng viÖc cÇn nhiÒu c«ng nh©n phèi hîp, céng t¸c víi nhau míi s¶n xuÊt ra mét s¶n phÈm th× cã thÓ tiÕn hµnh tr¶ l¬ng trùc tiÕp cho nhãm hoÆc tæ s¶n xuÊt ®ã. I.3.2 ChÕ ®é tr¶ l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp: ChÕ ®é l¬ng nµy kh«ng ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt mµ chØ ¸p dông cho c«ng nh©n phôc vô s¶n xuÊt. C«ng viÖc cña hä cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc ®¹t vµ vît møc cña c«ng nh©n chÝnh hëng l¬ng theo theo s¶n phÈm. NhiÖm vô vµ thµnh tÝch cña hä g¾n liÒn víi nhiÖm vô vµ thµnh tÝch cña c«ng nh©n ®øng m¸y s¶n xuÊt ra. Nh÷ng c«ng nh©n söa ch÷a m¸y nÕu ¸p dông chÕ ®é l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp cÇn ph¶i quy ®Þnh vµ kiÓm tra chÆt chÏ viÖc nghiÖm thu trong ®Þnh kú söa ch÷a m¸y, ®Ò phßng hiÖn tîng tiªu cùc ®ång t×nh víi c«ng nh©n ®øng m¸y ch¹y theo s¶n lîng, cho m¸y ch¹y qu¸ møc lµm cho m¸y háng. 20