Bình luận hai câu thơ: “Ví đây đổi phận làm trai được, Thì sự anh hùng há bấy nhiêu?” (Đề đền Sầm Nghi Đống - Hồ Xuân Hương)

Đề bài: Bình luận hai câu thơ: “Ví đây đổi phận làm trai được, Thì sự  anh hùng há <br /> bấy nhiêu?” (Đề đền Sầm Nghi Đống ­ Hồ Xuân Hương)<br /> Bài làm<br /> Thế  kỉ  XIX, trên thi đàn Việt Nam xuất hiện những nữ  sĩ tài ba như  Bà Huyện Thanh <br /> Quan, Hồ Xuân Hương,... Nữ sĩ Hồ Xuân Hương chiếm một địa vị vẻ vang, được nhà thơ <br /> Xuân Diệu ngợi ca là "bà chúa thơ  Nôm ". Bà để  lại trên dưới 50 bài thơ  thất ngôn tứ <br /> tuyệt và thất ngôn bát cú. Thơ trữ tình cũng như thơ trào phúng của bà độc đáo hóm hỉnh,  <br /> sâu sắc vô cùng.<br /> “Đề đền Sầm Nghi Đống", bài thơ tứ tuyệt, đề  tài nhỏ  mà đa nghĩa, tiêu biểu cho phong <br /> cách thơ Hồ Xuân Hương. Hai câu cuối của bài thơ, bà đã viết:<br /> ... “Ví đây đổi phận làm trai được,<br /> Thì sự anh hùng há bấy nhiêu?"<br /> Sầm Nghi Đống là một võ tướng của nhà Thanh, cùng Tôn Sĩ Nghị  mang 29 vạn quân  <br /> sang xâm lược nước ta. Chúng đã bị vua Quang Trung đánh cho bại trận Sầm Nghi Đống <br /> thất trận, cùng kế  phải thắt cổ  tự tử. Hắn được Hoa kiều lập đền thờ   ở  một hẻm của  <br /> kinh thành Thăng Long. Nếu như  hai câu thơ  đầu, nữ  sĩ tả  ngôi đền và nói lên sự  khinh <br /> miệt của mình thì hai câu cuối, bà nêu lên một giả  định so sánh để  bình giá “cái sự  anh  <br /> hùng", cái nhân cách quá tầm thường của tên tướng Thiên triều bại trận. Ý thơ  còn biểu <br /> lộ một khát vọng về quyền nam nữ bình đẳng của người đàn bà nước Nam.<br /> Xã hội phong kiến, nhất là bọn vua quan rất coi thường phụ nữ. Thế mà Hồ Xuân Hương  <br /> lại đem chính mình ra so sánh với quan Thái thú phương Bắc, bĩu môi bình giá "cái sự anh  <br /> hùng" của tên tướng Thiên triều là một lối nói giễu cợt, mỉa mai, coi thường. “Đây" là đại  <br /> từ  nhân xưng để  trỏ, chỉ dùng trong mối quan hệ thân tình hoặc coi thường. "Cái sự  anh  <br /> hùng" của kẻ đang được Hoa kiều thờ cúng trong ngôi đền ấy thực ra tài năng không bằng <br /> một người đàn bà (trong xã hội trọng nam khinh nữ)! Nữ  sĩ đã tạo nên một ý thơ  sắc  <br /> nhọn, bằng lối nói giả  định so sánh để  bình giá và đã lột trần chân tướng và giá trị  thật <br /> của Sầm Nghi Đống.<br /> Câu hỏi tu từ  với ba tiếng "há bấy nhiêu" cho thấy bà đã bĩu môi châm biếm nhân cách  <br /> tầm thường, cách ứng xử đê hèn của một viên tướng trong vòng tên đạn, gươm giáo. Anh <br /> hùng thì phải mưu lược, quả  cảm, võ công lừng lẫy, có chết trong trận mạc thì cũng  <br /> được "bọc thây da ngựa" lưu lại tiếng thơm muôn đời. Anh hùng vì nghĩa, vì nước, vì dân, <br /> "Giữa đường dẫu thấy bất bằng mà tha" (Truyện Kiều). Trái lại, hành động của quan <br /> Thái thú là đem quân đi ăn cướp nước người, lúc bị quân ta đánh cho tơi bời, lúc sa cơ hắn <br /> lại treo cổ tự tử! Viên bại tướng với cái chết nhục nhã không đáng mặt nam nhi, không có  <br /> một chút gì đáng gọi là "sự anh hùng" cả!<br /> Hai câu thơ  phản ánh một tâm thế  đàng hoàng, tự  tin về tài năng, phẩm hạnh của mình,  <br /> của giới mình, của người đàn bà Việt Nam. Ta đã biết Hồ  Xuân Hương từng có thái độ <br /> "bất kính", coi thường các bậc hiền nhân quân tử, giới mày râu trong xã hội phong kiến. <br /> Bà chế giễu, châm biếm bộ mặt đạo đức giả của họ. Nữ sĩ mỉm cười hỏi viên hoạn quan <br /> "Đem cái xuân tình vía bỏ đâu?", đả kích bọn công tử dốt nát mà lại ngông nghênh, chẳng <br /> khác gì "Ong non ngứa nọc châm hoa rữa / Dê cỏn buồn sừng húc dậu thưa", hoặc báng  <br /> bổ lối tu hành của các nhà sư hổ mang:<br /> "Oản dâng trước mặt năm ba phẩm,<br /> Vãi nấp sau lưng sáu, bảy bà",...<br /> Nhà thơ  đã góp một giọng thơ trào phúng, để  lại một bức biếm họa thần tình, lột tả  bộ <br /> mặt xấu xa, tàn ác, bất tài của bọn Thái thú "Thiên triều " có nhiều tội ác đẫm máu đối  <br /> với dân tộc ta. Cái đền thờ Sầm Nghi Đống mãi mãi là một vết nhơ cho tất cả bọn chúng.<br /> Ý thơ biểu thị một lập trường dân tộc, một ý thức dân tộc. Nữ sĩ tuy không thể "đổi phận  <br /> làm trai được", nhưng lịch sử chống xâm lăng của nhân dân ta, những gương sáng của Hai  <br /> Bà Trưng, của Lê Chân, của Bà Triệu,... đã tạo nên cảm hứng tự hào để nữ sĩ xuất khẩu <br /> thành những vần thơ  bất hủ   ấy! Hai câu thơ, qua hình thức nghệ  thuật cảm thán (mỉa  <br /> mai) và câu hỏi tu từ (hỏi để bình giá) đã biểu lộ một khát vọng về bình đẳng nam nữ, về <br /> quyền sống của "phận gái" muốn được thi thố  tài năng, đức hạnh với đời. vẻ  đẹp nhân  <br /> văn tiềm ẩn, lấp lánh trong hai câu thơ đặc sắc ấy.<br /> Ngoài ra, người đọc còn lấy làm thú vị  trước một giọng điệu thơ  ca đặc sắc, tài ba của  <br /> "Bà chúa thơ Nôm". Bút pháp của nữ sĩ đã làm cho thơ  thất ngôn Đường luật được Việt <br /> hóa cao độ. Học tập nghệ thuật trào phúng của thơ ca dân gian, bà đã sáng tạo nên những <br /> vần thơ mộc mạc, bình dị mà đa nghĩa, sắc sảo, biểu lộ một cá tính sáng tạo, một phong  <br /> cách thơ rất “Hồ Xuân Hương”.<br /> Tóm lại, hai câu thơ  "Ví đây đổi phận..." có một giá trị  tư  tưởng và nghệ  thuật cao. Nó  <br /> không chỉ chế giễu bọn Thái thú phương Bắc sang xâm lược và đô hộ nước ta mà còn thể <br /> hiện một ý thức tự tôn dân tộc, một khát vọng về  quyền bình đẳng nam nữ. Đọc những <br /> vần thơ ấy, ta cảm nhận được một phần nào ngôn ngữ thơ ca, vẻ đẹp tâm hồn của nữ sĩ  <br /> Hồ Xuân Hương.<br />