Cẩm nang hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc Nhãn: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cây nhãn có khả năng thích ứng rộng, được trồng nhiều nơi. Và gần đây, trong phong trào cải tạo vườn tạp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng trong nông nghiệp, diện tích trồng nhãn ở nước ta tăng nhanh. Mời các bạn cùng tìm hiểu các kỹ thuật trồng nhãn qua phần 1 của tài liệu được chia sẻ dưới đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cẩm nang hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc Nhãn: Phần 1

K s .T h ã i Uá-OÍIHÍỊ Miii Bạn của nhà Kỹ thuật T rồng 'chăm sóc NHẴN
BẠN CỦA NHÀ NÔNG Kỷ thuật trống và chãm sóc nhãn
THÁI HÀ - ĐẶNG MAI BẠN CỦA NHÀ NÔNG Kỹ thuật trồng Và chăm sớc nhãn NHÀ XUẤT BẢN HỒNG ĐỨC
Biên mục trên xuất bản phẩm của Thư viện Quốc gia Việt Nam Thái Hà Kỹ thuật trồng và chăm sóc nhãn / Thái Hà, Đặng Mai. - II. : Hồng Đức, 2011. - 94tr.: minh hoạ ; 19cm.' (Bạn của nhà nông) 1. Trồng trọt 2. Nhãn 634 - dcl4 HDB0014p-CIP
X ò L nói đau Nước ta có g ầ n 70% dân sô' sống ở khu vực nông thôn. P hát triển kin h t ế nông thôn được xem là yếu tô quan trọng đ ảm bảo sự p h á t triển bền vững của quốc gia. Sau g ần 15 năm thực hiện đổi mới kin h tế, nông nghiệp và p h á t triển nông thôn Việt N am đ ã đ ạt được những bước tiến qu an trọng. Đổi mới trong nông nghiệp đ ã m ờ đầu cho nền kin h t ế ở Việt N am , tạo nền tảng vững chắc giúp Việt N am p h á t triển kin h tế. Trong thời gian qua, nhiều giông cây trồng, vật nuôi và thủy h ả i sản được tạo ra, n hất là m ột sô giống có lỉu t h ế đ ã đư a vào sản xuất trên diện rộng, góp p h ầ n tăng năng suất, chất lượng, hiệu qu ả sản xuất và sức cạnh tranh cho nông sản Việt Nam . Đến nay đ ã có trên 90% diện tích lúa, 80% diện tích ngô, 60% diện tích m ía, cây ăn qu ả được dùng giống mới. Đ ã có 90 cây trồng được chọn tạo như: N hãn, vải, bưởi, xoài, dưa hấu, nấm..., đư a tỷ trọng áp dụng giống tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp lên 35%. Đối với chăn nuôi, nhiều công thức lai tạo giống lợn được công nhận đư a vào nghiên cứu và sản xuất đ ại trà, điển hình là lợn 3 m áu và 4 m áu ngoại của các
dòng cao sản (Landrace, Yorshire, Pietrain, Duroc), bò sữa, bò thịt, dê, gà... R iêng đối với thủy sản, đ ã áp dụng có hiệu quả công nghệ nhân giống nhân tạo một s ố loại thủy sản có g iá trị kin h t ế cao như tôm sú, tôm he, cá tra, ba sa... N ông nghiệp là m ột ngàn h k in h t ế qu an trọng trong q u á trình p h á t triển củ a m ỗi Quốc g ia. Nước ta đ i lên chủ n ghĩa xã hội từ m ột nước nông nghiệp lạc hậu, g ầ n 80% d â n s ố ở nông thôn. Vì vậy, p h á t triển nông nghiệp - nông thôn là vấn đ ề có tầm chiến lược qu an trọng cả về kin h tế, ch ín h trị, xã h ội và m ôi trường sin h thái. Đ ể giú p bạn đọc th am kh ảo, vận dụng vào ch ăn nuôi, trồng trọt đ ạ t hiệu quả, chúng tối giới thiệu bộ sách B ạ n củ a n h à nông, bộ sách gồm 15 tập m an g những nội dung về các giốn g vật nuôi, cày trồng, k h ả n ăn g s ản xuất và kỹ thu ật ch ă m sóc nuôi dưỡng củng n h ư các biện p h á p p h ò n g trị bệnh. Hy vọng bộ sá c h sẽ đồn g h à n h cùng bạn. C húc các bạn th àn h công! NHÀ XUẤT BẢN HỔNG ĐỨC
ĐỌC Đlể/Vl HÌNH THÓI CỦA CÂY NHÃN 1. Đặc điểm và những ưu thế của cây nhãn Cây nhãn có thể cao to 10 - lõm (nhãn Bắc). Trong Nam, nhãn da bò có thể cao 6 - 7m (ỏ Vĩnh Châu, Sóc Trăng). Nhãn long thường cao 3 - 4m. vỏ cây xù xì, có màu xám. Thân nhiều cành, lá um tùm xanh tươi quanh năm. Lá kép hình lông chim, mọc so le, gồm 5 - 9 lá chét hẹp, dài 7 - 20cm, rộng 2,5 - 5cm. Mùa xuân vào các tháng 2, 3, 4 ra hoa màu vàng nhạt, mọc thành chùm ở đầu cành hay kẽ lá, đài 5 - 6 răng, tràng 5 - 6, nhị 6 - 10, bầu 2 - 3 ô. Quả tròn có vỏ ngoài màu vàng xám, hầu như nhẵn. Hạt đen nhánh, có áo hạt màu trắng bao bọc. Mùa quả là vào khoảng tháng 7 - 8 . Cây nhãn tương đối chịu rét hơn so với các cây cùng họ như vải, đồng thời cũng ít kén đất hơn. ở Tiền Giang nhãn ra hoa từng chùm to, thường là hoa đực và hoa lưỡng tính. Hoa nhãn có năm cánh, màu trắng vàng. Gần đây vối việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật mối đã giúp cho một số giông nhãn ỏ Tiền Giang ra hoa cho quả 2 vụ/năm, nhất là giống nhãn long. Nhãn là cây ưa trảng, nếu bị rỢp cây cho quả ít. Chỉ những cành nhận đầy đủ ánh nắng mới cho quả tốt.
Nhãn có tính thích ứng rộng, có thể trồng trên nhiều loại đất từ vùng nước ngọt quanh năm ỏ Cái Bè trải dài đên vùng nhiễm mặn ở Gò Công. Tuy nhiên, nhãn thích nhất là đất cát, cát pha, đất cồn và phù sa ven sông. Cây nhãn dễ chăm sóc, quả nhãn tươi lâu dễ bảo quản rất được ưa chuộng và có chỗ đứng bền vững trên thị trường trong nước và th ế giới. So vối cây vải thì nhãn có đặc tính ưa nưôc hơn. Trong khi cây vải có thể phủ xanh đồi trọc thì cây nhãn phải được trồng ở những nơi có nước và nước ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cũng như chất lượng nhãn. Nhãn có thể trồng được ở khắp mọi nơi trên cả nước. Một gốc nhãn nếu được chăm sóc đúng kỹ thuật và phát triển tốt có thể cho thu hoạch hàng trăm năm. Trung bình mỗi hécta đất trồng được 280 - 300 gốc nhãn. Cùi nhãn, trong sách Đông y còn gọi là long nhãn, ở dạng tươi hay khô đều rất dễ ăn. Quả nhãn tươi nhiều nước, vị ngọt thơm, là thứ quả quý. Long nhãn khô dễ cất giữ, vận chuyển, ăn lúc nào cũng được, có thể ngâm rượu, nấu cao, làm canh đều phù hợp. Trong long nhãn có nhiều chất dinh dưỡng có tác dụng bổ dưỡng rất tốt. Nhãn có thị trường xuất khẩu rộng lốn như: Canada, Pháp, Trung Quốc, Trung Đông, Doha (Qatar)... với giá thấp nhất là 2USD/kg. Long nhãn được xem như một vị thuốc quý trong Đông y, có tác dụng bổ dưỡng tâm tỳ, an thần. Đặc biệt giá long
nhãn khô trên thị trường trong nước tương đôi cao, dao động từ 150.000 - 300.000 đồng/kg. Nhãn được trồng ở cả trong Nam, ngoài Bắc và có những đặc tính khác nhau. Nhãn tiêu da bò có nhiều ưu điểm như cây phát triển rất nhanh, năng suất cao, dễ xử lý ra hoa, 2 năm có thể cho 3 vụ quả. Quả chín có màu da bò, cơm khá dày, hơi dai, ít nước, ngọt vừa. Nhãn long là giống nhãn dễ trồng, cho năng suất cao, mỗi năm cho 2 vụ quả, nhưng phấm chất không cao, không được ưa chuộng do hạt to, cơm mỏng, nhiều nước... Nhãn giồng da bò trồng chủ yếu ở những vùng đất cát giồng, là giống nhãn có phẩm chất khá ngon, cơm ráo, dày cơm. Nhãn giồng mỗi năm chỉ cho 1 vụ quả nên năng suất không cao. Ngoài ra còn có các giông nhãn khác như super, nhãn hồng, thái long tiêu, Dona, Hưng Yên... có phẩm chất tốt như dày cơm, hạt nhỏ. 2. Một số tác dụng của nhãn - Tác dụng của cùi nhãn: Nhãn là một loại quả không những ngon miệng, mà còn có tác dụng chữa bệnh Từ lâu, với việc xác định long nhãn (vị thuôc chê từ cùi quả nhãn) vị ngọt, tính ôn, tác dụng bổ dưỡng tâm tỳ, dưỡng huyết an thần nên y học cổ truyền đã dùng long nhãn sử dụng trong một sô" bài thuôc với tác dụng bổ dưỡng an thần. Những bài thuốc tiêu biểu được chê biến từ nhãn, gồm:
- Chữa chứng mất ngủ, hồi hộp, hay quên: Dùng lOOg cùi nhãn và lOOg gạo nếp loại ngon, cho thêm nước nấu thành cháo, có thế cho thêm đường phèn hoặc mật ong. Ăn vào buổi sáng hoặc buổi tối. - Chữa suy nhược cơ thể, thiếu máu: 15g long nhãn, 20g hạt sen, 15g hồng táo, 15g đậu phông và 50g gạo nếp loại ngon. Dùng những nguyên liệu trên để nấu cháo, có thể thêm đường phèn hoặc mật ong. - Chữa tâm thận hư nhược: Lấy 250g long nhãn ngâm vào nửa lít rượu loại ngon. Khoảng 2 tuần là dùng được. Mỗi tối trước khi đi ngủ, dùng một ly nhỏ (30 ml). Ngoài ra, kinh nghiệm điều trị còn cho thấy sử dụng nhãn sẽ rất hiệu quả trong các trường hợp sau: Trị tiêu chảy do tỳ hư (30 quả long nhãn khô cùng 3 - 5 lát gừng tươi. Dùng hai thứ nấu nước để uống trong ngày); chữa suy nhược thần kinh (long nhãn và khiếm thực, mỗi thứ 20g, nấu lấy nước uống); chữa chảy máu do chấn thương (dùng hạt long nhãn khô tán mịn rồi đắp lên vết thương); chữa bỏng (lấy vỏ trái nhãn khô tán thành bột rồi trộn với dầu vừng, bôi lên chỗ bỏng). Do hiện có một sô người sử dụng lưu huỳnh hoặc hóa chất bảo quản để giữ tươi nên khi mua nhãn, chọn loại có cuống còn xanh, không mua những nhãn có vỏ trắng sạch, đã rụng cành hoặc có dấu hiệu thối nhũn. Mua nhãn về nên hòa muối vào nước sạch để rửa. Khi ăn tuyệt đối không được cho nhãn vào miệng cắn, bởi vỏ nhãn có nhiều nấm, mốc và vi khuẩn, thậm chí có cả hóa chất.
- Tác dụng của lá nhãn: Bên cạnh cùi nhãn, lá nhãn cũng là một loại thuốc quý. Tuy chưa có sách vở nào nghiên cứu về vấn đề này, nhưng qua kinh nghiệm dân gian cho thấy, lá nhãn có tác dụng chữa một sô" căn bệnh về thận. Ví dụ như viêm cầu thận cấp, viêm cầu thận mạn và đặc biệt là đối vối người bị suy thận mạn. Viêm cầu thận mạn, suy thận là căn bệnh nguy hiểm, nêu không được điều trị thì sẽ phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận. Tuy không chữa khỏi được suy thận, nhưng lá nhãn, có tác dụng làm chậm tiến trình suy thận và cải thiện chức năng thận cho bệnh nhân suy thận mạn, nhất là bệnh nhân bị suy thận ở giai đoạn sớm và giúp bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn III tránh phải chạy thận thường xuyên. Cách thức dùng lá nhãn như sau: Lá nhãn tự rụng (không phải do hái), được thu gom, rửa sạch, phơi khô, đem thái nhỏ hoặc không cần thái, sao vàng, hạ thổ. Chữa viêm cầu thận cấp: Lá nhãn (đã chế biến) sắc uông ngày 40g. Dùng trong 10 - 15 ngày rồi đi xét nghiệm lại nước tiểu. Viêm cầu thận mạn: Lá nhãn (đã chế biến) sắc uống ngày 40g. Dùng trong 1 tháng. Đi xét nghiệm nưóc tiểu định kỳ và lặp lại điều trị mỗi đợt 1 tháng. Suy thận mạn: Lá nhãn (đã chế biến) sắc uống ngày 40g. Dùng liên tục, có thể nghỉ giữa các đợt 5 - 10 ngày. Đi xét nghiệm nước tiểu định kỳ.
TÌA/l Hiếu v ế CÁC GIỐNG NHÃN 1. Một số giông nhãn ở nước ta Q th ã u tiêu d a h ù (tiêu '3Ũuè'f tiê u tla o ìu k ị) Có khả năng sinh trưởng mạnh, năng suất rất cao, thịt quả khá dày, ráo, dài, hạt nhỏ. Quả khi chín có màu da bò, chùm rất sai. Nhược điểm của giống này là cần phải xử lý để cây ra hoa, do đó nó cũng có ưu th ế là nhà vưòn có thể điều tiết thời điểm thu hoạch theo ý muốn với chu kỳ hai năm, cây có thể cho ba vụ quả.
(ìllu ĩu tiêu lá b ầ u Có khả năng sinh trưởng rất mạnh, tiềm năng nàng suất cao, có thể đạt 90kg/cây/năm ở giai đoạn cây 4 - 5 tuổi. Chùm quả rất sai, đóng thưa vừa phải, quả có kích thước to hơn nhãn tiêu da bò, trọng lượng quả trung bình 9 - 14g, vỏ quả khi còn non màu xanh, khi chín có màu vàng da bò. Thịt quả khá dày, màu trắng đục, khá ráo, dai, vị ngọt, thơm, hạt nhỏ, dài, có màu nâu đen. Tiêu lá bầu cho 3 vụ quả trong 2 năm, cây dễ ra hoa hơn nhãn tiêu da bò, thời gian từ khi ra hoa đến lúc thu hoạch từ 5 - 5,5 tháng. Qlhũn supvr
Đây là giông được ông Nguyễn Trí Nghiệp ở huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long sưu tập. Cây ra hoa tự nhiên và cho 2 vụ quả/năm. Chùm quả khá sai, đóng thưa vừa, quả khá to, trọng lượng trung bình từ 10 - 14g, vỏ quả khi chín có màu vàng sáng đến hơi sậm. Thịt quả rất dày, màu trắng đục, cấu trúc ráo, dòn, vị ngọt, ít hơn. Qlhãn -xuềnạ. etHn lùmạ Giống có nguồn gốc ỏ thành phố Vũng Tàu, được trồng bằng hạt, thịt quả dày, màu hanh vàng, ráo,
dòn, rất ngọt, được thị trường ưa chuộng. Đặc điếm dễ nhận diện là quả có dạng hình xuồng. Quả chưa chín gần cuống có màu đỏ, quả chín vỏ quả có màu vàng da bò. Xuồng cơm vàng thích hợp trên vùng đất cát; nếu trồng trên đất thịt hoặc sét nhẹ nên ghép qua gốc ghép là giống tiêu da bò. Q lhăn Itìuụ Là giông nhãn dễ trồng, cho năng suất cao, mỗi năm có hai vụ quả. Tuy nhiên, phẩm chất của nó không cao, không được ưa chuộng do hạt to, cơm mỏng và nhiều nước...
Q U iã n
Khả nang snh Rất Kná I Rất mạnh Khá T h ờ i g ia n từ ra n o a đ e n thu h o a ch 4 5 5 4-4.5 (tháng) T â p tính ra h o a T ự n hiê n P h ả i x ử lý T ự n hiên T ự n hiê n K h ả n ă n g đ ậ u trải Cao R ất cao R át cao T run g binh T ro n g tương trái (g) 10-14 8-12 9-14 16-25 B é đ à y thịt (mrn) 5 -8 4 -5 4 -5 5,5-6,2 T rắng, T rắn g T rắ n g T rắ n g , hơi M á u s ắ c thịt hơi v á n g dục đục váng R á o . ít R á o , dai, C ấ u trú c thịt R á o . đòn Ráo, dai dai d ón T ỷ lệ thít (%) 21-25 20-23 23-26 21-24 Ngọt Rất N g ọt, ít trung N g ọt, k h ò M ù i vị ngọt, ít thơm b ìn h , ít th ơ m thơm thơm . _ ! 2. Kỹ thuật nhản giông nhãn Nhãn giông là cơ sỏ dể phát triển và sấn xuất nhãn. Nếu không có cây giôhg tốt thì không thể có được vườn nhãn chất lượng cao. Trong sản xuất truvển thông người trồng nhãn vẫn thường dùng cây giống giỡữ tư háti thánh cây nhưng loại cây giống này cớ tnặí i è nhược ầíém như: Sinh trương chậm, biến đ ả nhiều chốt lượng thấp,
hiệu quả kinh tế không cao. Do vậy, cây giống gieo từ hạt chỉ nên dùng làm cây ghép. Hiện nay, trong sản xuất người ta thường dùng cây giống chiết cành và cây giống ghép, bởi chúng có nhiều ưu điểm từ cây mẹ, ví dụ như: Tán cây rộng, thấp, sốm ra quả. Tuy nhiên, cây ghép vẫn tồn tại một sô" nhược điểm như: Tốn nhiều nguyên liệu, tỷ lệ thành công thấp, bộ rễ nông, sức chống gió, chống đổ không tốt. Do vậy, loại giống này cũng ngày càng ít được sử dụng hơn trong sản xuất. Bên cạnh đó, cây chiết cành đều có được ưu điểm của hai cây gốc, có rễ cái, bộ rễ ăn sâu, chống hạn, chống đổ tốt, tiêu hao nguyên liệu ít, có thể làm cho giống ưu tú được nhanh chóng đưa vào sản xuất rộng rãi. &ttĩni iÁn eâij íịltép cành - Xây dựng vườn ươm: + Lựa chọn vườn ươm: Vườn ươm nên chọn những nơi có địa th ế bằng phẳng, không có gió lạnh, ánh sáng đầy đủ, độ màu mỡ trung bình, địa chất thoáng khí, thoát nước giữ nước tốt và nên chọn nơi gần nguồn nước. Tốt nhất là nên ươm cây vùng đất thịt hoặc đất phù sa màu mỡ. Đất cát không thích hợp dùng làm vườn ươm. Hơn nữa, vườn ươm nên được canh tác luân hồi để giảm sâu bệnh gây hại, cải thiện dinh dưỡng trong đất, tăng độ phì nhiêu và giảm các loại cỏ dại. Thời gian canh tác luân hồi thường là từ 1 - 2 năm, cần
phải kết hợp với công tác thủy lợi để có hiệu quả sử dụng cao nhất. + Cách làm đất: Đất dùng làm vườn ươm cần cày ải, bón phân (cứ 667m 2 thì bón khoảng 2 - 2,5 tấn phân hữu cơ), sau đó san thành các luống, mỗi luống rộng khoảng lOOcm, cao 20 - 30cm, rãnh giũa các luống rộng 50cm, mặt luống san thành hình mai rùa, để thuận lợi cho việc thoát nưóc. Mặt khác, để phòng trừ côn trùng gây hại, có thể dùng thuốc Funandan 30% trộn với 25kg đất bột rồi rắc đều vào đất. Đầu tiên cần phải tiến hành cày đất để phân luống, dùng dây nylông đê phân ra luống là xong bưốc làm đất. - Trồng và chăm sóc cây ghép: + Lựa chọn giống ghép: Giống dùng nhãn ghép nên lựa chọn những loại nhãn quả to thịt nhiều, dễ sinh trưởng. Tốt nhất là nên chọn giống nhãn gieo bằng hạt, do cây dễ sinh trưởng, chổng hạn tốt, tuổi thọ cao, bộ rễ khỏe, lá dầy, tỷ lệ chiết cành thành công cao. Đồng thòi, dần phối hợp vói cây chiết để chọn giông chiết cho phù hợp. Trong thực t ế sản xuất thì khi có được giống ghép và giống chiết phù hợp sẽ làm cho cây ra hoa kết quả tốt, sinh trưởng tốt. Nhưng nếu hai giống không phù hợp hoặc không tiếp nhận nhau thì cây sinh trưỏng kém, mùa đông lá thường bị vàng, thậm chí cây sẽ bị chết.