Chiến lược phát triển con người với mô hình V-3T: Phần 2

Phần III<br /> <br /> Trí lươc<br /> <br /> Trí tường không thể đo lường được, nhưng giờ đây là đèn soi đường,<br /> là biến cả. (Samuel Beckett)<br /> <br /> 118<br /> <br /> Mô hình V3T<br /> <br /> Thông minh hay không thông minh<br /> Cuộc khám phá trí thông minh của con người vẫn đang<br /> tiếp diễn. Câu hòi về “mối liên hệ giữa gien và sự thông<br /> m inh” vẫn còn đó như một thách thức đối với các nhà khoa<br /> học nghiên cứu não bộ. Vai trò của gien đối với trí khôn là<br /> gì? Càng tìm hiểu, càng thêm phần huyền bí. Các nhà khoa<br /> học cho rằng việc đo lường trí thông minh của một người là<br /> không khó nhưng để biết được yếu tố quyết định sự thông<br /> minh thì không dễ tí nào.37<br /> Robert Plomin, một nhà nghiên cứu gien kiểm tra trí<br /> thông minh cùa hàng ngàn trẻ em sinh đôi qua các câu hỏi<br /> trắc nghiệm bắt đầu công trình của mình từ những năm<br /> đầu thập niên 90 của thế kỷ XX. Với ứng dụng microarray<br /> (một con chip nhỏ để nhận dạng nửa triệu mẫu DNA) cùng<br /> nhiều công nghệ phức tạp khác kể cả các máy chụp hình<br /> chi tiết não (brain scanner), ông kiên nhẫn đo lường những<br /> tác động, dù ít ỏi đến mấy, cùa từng m ẫu DNA đối với trí<br /> thông minh cùa trẻ. Ket quả khá thuận lợi để đưa đến kết<br /> luận khi chỉ có sáu yếu tố liên quan đến gien ảnh hưrmg<br /> đến kết quả của các bài trắc nghiệm thông minh. Gần đây<br /> nhất, Haier và Rex Eugene Jung, hai giáo sư tại ĐH New<br /> M exico, đã tiến hành 37 cuộc khảo cứu để kiểm tra kích<br /> cỡ của các vùng não hay hoạt động của chúng để tìm kiếm<br /> các yếu tố ảnh hường đến thành tích sinh viên. Kết quả<br /> tìm được củng cổ kết luận của Plomin vì thực sự chẳng có<br /> vùng nào được xem là “vùng thông m inh” trong bộ não cả.<br /> <br /> chiến lược ph ái Iriên con người<br /> <br /> 119<br /> <br /> Wendy Johnson, một giáo sư khác tại ĐH M innesota, đưa<br /> ra nhận định gần với xác tin cùa G ardner rằng bộ não của<br /> con người “mềm dẻo” (plastic) đù để mồi người tạo ra trí<br /> thông m inh riêng biệt.<br /> Sự thật là mỗi người đều có cách hiêu khác nhau về<br /> trí thông minh vì rằng chúng ta khác nhau về tri thông<br /> minh. Chúng ta khó lòng biết được mình thông minh hơn<br /> người khác ở những điểm nào. Điều mà ai cũng thấy dễ<br /> hiểu là biết người này thông minh hơn người kia trong từng<br /> việc làm cụ thể. Việc lý giải bản chất của trí thông minh<br /> một cách khoa học được nhường hẳn cho các chuyên gia<br /> nghiên cứu não bộ. Năm 1996, Hiệp hội các nhà tâm lý học<br /> Hoa Kỳ (A m erican Psychological Association) định nghĩa<br /> người thông minh là “người khác biệt với người khác trong<br /> khả năng hiểu các ý tưởng phức tạp, thích ứng tốt với môi<br /> trường, học hỏi từ kinh nghiệm, sử dụng các hoạt động tư<br /> duy khác nhau, vượt qua các chướng ngại vật qua việc sử<br /> dụng lý trí.”<br /> Cách đo lường trí thông minh qua các bài trắc nghiệm<br /> IQ được tin dùng trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, từ khi<br /> G ardner đc ra chủ thuyct “Du trí tuệ vù lô i Sternberg đưa ru<br /> <br /> khái niệm “trí thông minh thành công” (successful intelli­<br /> gence),” chúng ta mới có thể tiếp cận vấn đề tri thông minh<br /> m ột cách thông minh hơn. Và từ đó khái niệm IQ cũng mất<br /> dần uy tín chính vì sự phiến diện của nó. Một trong những<br /> lý do chính yếu có lẽ là sự kém hiểu biết về chức năng<br /> và cấu trúc sinh-hóa của bộ não vì vào thời điểm này các<br /> nghiên cứu sơ khởi về não bộ vẫn chưa được hệ thống hóa.<br /> <br /> 120<br /> <br /> Mô hình V3T<br /> <br /> Và gần nửa thế kỷ sau Thế chiến thứ hai chúng ta mới chính<br /> thức công nhận sự tồn tại cùa khoa học nghiên cứu não bộ<br /> ở một vài nước rất phát triển như Đức hay Hoa Kỳ.<br /> Các bài trắc nghiệm IQ chỉ ước định khoảng 25 phần<br /> trăm thành tích ở trường của học sinh và 75 phần trăm còn<br /> lại không được giải thích.38 Trí thông minh được định nghĩa<br /> lại một cách toàn diện hơn. Qua đó, mỗi người thấy cần<br /> phải đặt ra chiến lược để khai thác tối đa trí thông minh<br /> của mình.<br /> Bảng tổng kết cách đo lường trí thông minh<br /> 1905<br /> <br /> Alfred B ind<br /> <br /> Bàng đánh giá sự phát triển tâm lỷ-xà hội của trẻ em đẩu tiẻn<br /> <br /> 1916<br /> <br /> Lewis Terman,<br /> <br /> Báng đánh giá tri thông minh Stanford-Binet (iQ)<br /> <br /> 1950<br /> <br /> J. P. Guilford<br /> <br /> Thuyết đa chiều, “Cấu tríic mô hinh trí tuệ”<br /> <br /> 1961<br /> <br /> Torrance<br /> <br /> Loạt bài idem nghiệm tư duy sáng tạo<br /> <br /> 1982<br /> <br /> Rimm<br /> <br /> Bàng đo lường sở thích cho học sinh<br /> <br /> 1983<br /> <br /> Howard Gardner<br /> <br /> Thuyết Đa tri tuệ (M ỉ)<br /> <br /> 1993<br /> <br /> Sternberg<br /> <br /> Bài trắc nghiệm khả nảng Sternberg<br /> <br /> Chiến lược phái Irién con người<br /> <br /> 121<br /> <br /> S ứ c mạnh của trí năng<br /> Trước mắt bạn giờ đây là những dòng chừ biểu đạt ỷ<br /> tưởng của một công trình nghiên cứu tốn nhiều công sức<br /> và thời gian. Bên trong bộ não của bạn đang diễn ra các<br /> hoạt động tư duy cùng những phản ứng xúc cảm. Bạn đang<br /> cảm thấy dường như công việc đọc sách nặng nề và hao tốn<br /> năng lượng. Nhưng không, bộ não của bạn đang chỉ dùng<br /> nguồn năng lượng 20w ,39 tương đương với ngọn đèn nhỏ<br /> vừ a đủ sáng trong chiếc tủ lạnh của bạn. Với chừng ấy năng<br /> lượng thôi nhưng sức m ạnh của não bộ vượt xa một chiếc<br /> m áy tính thông minh. Nếu bạn m uốn thiết kế một người<br /> m áy với trí thông m inh tương đương một bộ não người<br /> bình thường, năng lượng tối thiểu bạn cần có là 10000 hay<br /> 20000w. Trung bình mỗi phút, tiến sĩ David Samuels thuộc<br /> viện W eizmann ước định có khoảng 100.000 đến 1.000.000<br /> các phản ứng hóa học diễn ra trong não giúp các hoạt động<br /> suy nghĩ.40<br /> Độ nén thông tin trong não bộ hiển thị m ột vẻ đẹp<br /> khác. C hiếc m áy vi tính có thể nén 1.000.000 đơn vị (bits)<br /> tr o n g lc m 3 tron g khi n ã o ngưrri n én đ ên 10 .0 0 0 .0 0 0 0 0 0<br /> <br /> tro n g lc m 3. M ặc dù độ nén củ a não bộ gấp m ười ngàn<br /> lần m ột chiếc m áy vi tính như ng kích thước lại nhỏ hom<br /> rấ t nhiều. N ói cách khác, nếu m u ố n xử lý số lượng thông<br /> tin như trong não, m áy vi tính sẽ phải lớn gấp m ười ngàn<br /> lần kích thước não bộ. C ho dù m áy vi tính có lợi thế<br /> tro n g tốc độ xử lý th ô n g tin n h ư n g trong nhiều vấn đề<br /> q u a n trọng, não vẫn làm việc h iệu q u ả tốt hơn m à không<br /> <br />