Chuyên đề dinh dưỡng: Chương trình phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em tỉnh phú thọ với mục tiêu nâng cao tầm vóc cho trẻ em

Chia sẻ: Lê Thị Thảo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

202
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chuyên đề dinh dưỡng: Chương trình phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em tỉnh phú thọ với mục tiêu nâng cao tầm vóc cho trẻ em trình bày về hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em năm 2012, những yếu tố vi lượng cần thiết cho cả người mẹ và thai nhi,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuyên đề dinh dưỡng: Chương trình phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em tỉnh phú thọ với mục tiêu nâng cao tầm vóc cho trẻ em

CHƯƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG SUY DINH DƯỠNG TRẺ EM TỈNH PHÚ THỌ VỚI MỤC TIÊU NÂNG CAO TẦM VÓC CHO TRẺ EM Việt Hương Đ ược sự chỉ đạo của Viện dinh dưỡng và Ban chỉ đạo thực hiện Chiến lược Quốc gia dinh dưỡng tỉnh Phú Thọ, chương trình phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em được triển khai trên phạm vi toàn tỉnh đã đạt một số kết quả nhất định. Tính đến thời điểm 6 tháng đầu năm 2012; Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi thể thấp còi từ 20,34% năm 2011 xuống còn 19,7%; Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi thể nhẹ cân giảm từ 16,26% năm 2011 xuống còn 15,6%. Chương trình tập trung vào 2 đối tượng chính là Phụ nữ mang Ảnh: Hồng Hà thai và trẻ em dưới 5 tuổi. Phòng chống suy dinh dưỡng trẻ Tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tuổi tại Trạm Y tế phường em bắt đầu từ khi phụ nữ mang thai. Tiên Cát -Việt Trì - Phú Thọ Trẻ được chăm sóc từ bào thai khi ra đời sẽ có đủ cân nặng và sức khỏe. trong độ tuổi được bổ sung Vitamin A và tẩy Chăm sóc phụ nữ mang thai là chăm sóc cho giun theo đúng quy định. Bên cạnh đó, chương trẻ em. Các hoạt động như đăng ký quản lý thai trình phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em tỉnh nghén, khám thai, tiêm phòng uốn ván, bổ sung Phú Thọ thường xuyên tổ chức triển khai hoạt viên sắt, tư vấn về chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, động cung cấp Vitamin A cho các bà mẹ sau đẻ lao động, vệ sinh thai nghén... được thực hiện và trẻ em sau khi bị bệnh. thường xuyên ở cơ sở. Kết quả tỷ lệ phụ nữ được Cán bộ chuyên trách dinh dưỡng xã và quản lý thai nghén đạt 99,8%, tỷ lệ phụ nữ được cộng tác viên dinh dưỡng phối hợp với các lực khám thai đủ, đúng lịch đạt 95,86%, tỷ lệ sản phụ lượng truyền thông khác như cán bộ văn hóa sinh con tại cơ sở y tế đạt 99,491%. xã, cán bộ phụ nữ, cộng tác viên dân số tổ chức Bên cạnh chăm sóc sức khỏe và dinh được hơn 10 nghìn buổi truyền thông dinh dưỡng cho phụ nữ có thai, các hoạt động chăm dưỡng dưới các hình thức: loa đài, khẩu hiệu, cổ sóc dinh dưỡng cho trẻ em được triển khai tập động, nói chuyện sức khỏe, thăm hộ gia đình... trung vào các hoạt động, bao gồm: theo dõi tăng Toàn tỉnh đã có hơn 50 nghìn bà mẹ có con dưới trưởng và tư vấn dinh dưỡng cho trẻ thông qua 2 tuổi và 25.619 bà mẹ có thai được tư vấn về các buổi thực hành dinh dưỡng. Tại các xã trọng dinh dưỡng. điểm về phòng chống suy dinh dưỡng đã triển Các bữa ăn tại Trường mầm non có vai trò khai việc theo dõi chiều cao và cân nặng cho trẻ quan trọng không kém gì bữa ăn tại nhà cho trẻ. em dưới 2 tuổi và trẻ từ 2 đến 5 tuổi suy dinh dưỡng định kỳ hàng tháng. Trong đợt chiến dịch Ngành giáo dục đào tạo đã chỉ đạo triển khai các Vi chất dinh dưỡng tháng 6 hàng năm, trẻ em (xem tiếp trang 5) Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012 1
HOẠT ĐỘNG TRUYỀN THÔNG GIÁO DỤC SỨC KHỎE PHÒNG CHỐNG SUY DINH DƯỠNG TRẺ EM - NĂM 2012 Thu Nam Đ ược sự quan tâm, chỉ đạo của Viện Dinh dưỡng, Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Trung ương, Sở Y tế, trong những năm gần đây, Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe tỉnh đã triển khai tốt công tác truyền thông giáo dục khỏe Phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em trên địa bàn toàn tỉnh. Căn cứ kế hoạch được giao,Trung tâm luôn chủ động xâydựng kế hoạch truyềnthông Phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em đảm bảo tiêu chí truyền Ảnh: Hồng Hà thông đúng, trúng và đủ. Nghĩa Một buổi Tọa đàm truyền hình Cải thiện tình trạng dinh dưỡng là lựa chọn đúng phương pháp; truyền thông trúng đối tượng trẻ em do Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe tổ chức và chuyển tải đầy đủ nội dung, kiến thức về dinh dưỡng cho trẻ em và phụ nữ thông tin cần thiết về phòng chống suy dinh mang thai; Biên soạn và phát hành chuyên đề dưỡng trẻ em. Trên cơ sở kế hoạch Trung tâm dinh dưỡng; viết và đăng tải 30 tin, bài về dinh đã xây dựng, các hoạt động đã được các Phòng dưỡng trên trangWeb Ngành; Trung tâm đã biên thuộc Trung tâm cụ thể hóa, phối hợp triển khai soạn các bài đọc truyền thông về 10 chủ đề dinh thực hiện kịp thời. Vì vậy, các chỉ tiêu kế hoạch dưỡng, in sao đĩa CD, cấp phát cho các Trung luôn được hoàn thành. tâm Y tế huyện, thị, thành và các Trạm Y tế để Từ đầu năm đến nay, Trung tâm Truyền phát thanh trên hệ thống loa Truyền thanh của thông giáo dục sức khỏe luôn thực hiện tốt việc 277/277 xã, phường, thị trấn, với tổng số 39.057 tuyên truyền về Chương trình cải thiện tình lượt phát thanh... trạng dinh dưỡng trẻ em trên các phương tiện Trong thời gian tới, nếu được Chương thông tin đại chúng. Nhiều hoạt động đã được trình dành nhiều kinh phí hơn nữa cho hoạt triển khai như: xây dựng các thông điệp, phóng động truyền thông giáo dục sức khỏe, thì có thể sự phát sóng trên Đài Phát thanh – Truyền hình triển khai nhiều hoạt động truyền thông hơn. tỉnh, tổ chức các tọa đàm truyền hình, đưa tin Đa dạng hóa các hình thức và phương pháp các hoạt động trên Đài Phát thanh- Truyền hình, truyền thông để thông tin dinh dưỡng đến được Website Ngành, Báo Phú Thọ, trên hệ thống loa với nhiều người dân; chú trọng đến công tác truyền thanh của các xã, phường, thị trấn. Tính phát triển các tài liệu truyền thông phù hợp với đến ngày 30/11/2012, Trung tâm đã phối hợp địa phương; tăng cường công tác đào tạo, tập với Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh xây dựng huấn nâng cao kiến thức kỹ năng cho các cộng và phát sóng 04 phóng sự (trong đó có 03 chương tác viên để thực hiện công tác tuyên truyền tại trình tọa đàm truyền hình), nhiều tin hoạt động cộng đồng; tổ chức thực hiện công tác giám sát của ngành, 02 thông điệp truyền hình về nội hỗ trợ nâng cao hiệu quả công tác truyền thông dung phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em; Phối giáo dục sức khỏe phòng chống suy dinh dưỡng hợp với Báo Phú Thọ đăng tải 10 bài phổ biến trên địa bàn./. 2 Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012
Những yếu tố vi lượng cần thiết cho cả người mẹ và thai nhi Hằng Minh S ắt và axit Folic là 2 thành quan trọng tham tố gia vào quá trình Axit folic là một trong những yếu tố quan trọng cần thiết cho quá trình tạo máu. Axit folic cùng tạo máu. Sắt là thành phần của với vitaminB12 tham huyết sắc tố (có gia vào quá trình cấu trong hồng cầu) tạo tế bào hồng cầu. và nhiều men Đặc biệt axit folic có khác trong cơ thể. vai trò trong cấu tạo Sắt tham gia vận và phát triển hệ thống chuyển oxy và các thần kinh của thai nhi. chất dinh dưỡng Trong thời kỳ có thai tới cho tất cả các tế bào của mọi cơ Rau, quả tươi cung cấp vi chất dinh dưỡng (ảnh minh họa) nhu cầu về axit folic tăng lên rõ rệt. Nhu quan, bộ phận. cầu axit folic với người Chất sắt phân bố không đều trong thực trưởng thành là 300-400mcg/người/ngày và khi phẩm và tỉ lệ hấp thu, sử dụng trong cơ thể cũng có thai nhu cầu là 600mcg/người/ngày. Thực rất khác nhau. Thức ăn nguồn gốc động vật nói phẩm thông thường trong chế độ ăn hàng ngày chung (thịt, trứng, gan…) giàu chất sắt và có tỉ không cung cấp đủ nhu cầu này. Khi bị thiếu axit lệ hấp thu cao (hấp thu 30%); các loại đậu đỗ folic, đặc biệt trong giai đọan mới thụ thai sẽ ảnh có nhiều chất sắt và tỉ lệ hấp thu tương đối cao hưởng đến quá trình tạo máu và phát triển của (hấp thu 20%); các loại ngũ cốc, lương thực đều thai nhi với các biểu hiện: cân nặng sơ sinh thấp, nghèo chất sắt và tỉ lệ hấp thu thấp (hấp thu 5%). dị tật ống thần kinh, ống thần kinh đóng không Các loại rau, quả chứa ít chất sắt nhưng rất giàu kín hoàn toàn dẫn đến nhiều bệnh lý của cơ thể vitminC vừa giúp tăng cường sức đề kháng của như bại liệt, não úng thủy, thai chết lưu….Mỗi cơ thể vừa hỗ trợ hấp thu sắt tốt. năm trên thế giới có tới 400.000 trẻ sinh ra có dị Ở phụ nữ nhu cầu sắt tăng lên từ khi dậy tật ống thần kinh. Do vậy từ khi có ý định mang thì cho đến khi mãn kinh do bị mất máu hành thai (trước 1 tháng hoặc ngay khi bắt đầu mang kinh hàng tháng. Với phụ nữ có thai, nhu cầu sắt thai) bà mẹ cần uống bổ sung axit folic để phòng tăng cao hơn nhiều vì phải nhường một lượng chống dị tật ống thần kinh cho thai nhi. sắt đáng kể cho thai nhi và cho rau thai. Như vậy trong suốt quá trình mang thai nhu cầu sắt của Nguyên nhân cụ thể gây ra dị tật này có người phụ nữ là rất cao để làm tăng khối lượng liên quan đến cả yếu tố di truyền và môi trường, máu của mẹ, cung cấp cho thai nhi và bù lại đồng thời liên quan với vấn đề thiếu hụt axit fo- lượng máu mất lúc sinh. Nhu cầu này phân bố lic. Hiện nay một số nghiên cứu cho thấy axit không đều phần lớn tập trung vào những tháng folic còn giúp cho cơ thể phòng chống một số cuối của thai kỳ đó là lý do tại sao các bà mẹ có bệnh tim mạch, ung thư. thai có tỉ lệ thiếu máu cao vào giai đọan những Nguồn thực phẩm chứa axit folic rất đa dạng: tháng cuối. Nếu bị thiếu máu người mẹ sẽ mệt gan động vật (bò, gà, lợn), các loại rau xanh thẫm, mỏi, dễ xảy thai, đẻ non, đẻ con nhỏ yếu (suy hoa lơ, đậu quả, nấm, các hạt nảy mầm (mầm dinh dưỡng bào thai), dễ bi băng huyết khi sinh lúa mì, mầm lúa, giá đỗ) chứa nhiều axit folic. thậm chí có thể dẫn tới tử vong cả mẹ và con. (xem tiếp trang 17) Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012 3
Chiến dịch uống vitamin A GÓP PHẦN CẢI THIỆN TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG TRẺ EM Hồng Hà Ảnh: Hồng Hà Cho trẻ uống vaccin phòng bại liệt tại Trạm Y tế phường Tiên Cát - Việt Trì - Phú Thọ T rong 2 ngày (1 và 2 tháng 6) vừa qua là Sơn, phường Tiên Cát mẹ bé 18 tháng tuổi chia ngày toàn dân đưa trẻ dưới 5 tuổi đến các sẻ: Qua báo, đài và được các cán bộ y tế, tuyên Trạm y tế xã, phường, thị trấn trên toàn truyền viên tư vấn, tôi biết được lợi ích của việc tỉnh uống vitamin A trong Ngày Vi chất dinh bổ sung vi chất dinh dưỡng nên tôi đã đưa con dưỡng. Ngày Vi chất dinh dưỡng là đợt cao đến Trạm Y tế phường uống vitamin A vào các điểm để trẻ được uống vitamin A và cũng là đợt chiến dịch để con tôi được cung cấp đủ dịp để toàn dân tham gia vào công tác phòng, dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển. chống suy dinh dưỡng trẻ em, giúp trẻ phát Tại các điểm uống vitamin A, công tác triển cân đối về thể lực và trí lực. chuẩn bị của các Trạm Y tế đều tốt, có sự phối hợp Theo ghi nhận của chúng tôi, trên địa bàn với chính quyền và đoàn thể của địa phương để thành phố Việt Trì, từ sáng sớm, các ông bố, bà làm tốt công tác truyền thông như truyền thanh, mẹ đã nhộn nhịp đưa con em đến các Trạm y tế treo băng zôn. Ngoài ra, các cán bộ làm công tác xã, phường uống vitamin A trong Ngày Vi chất đoàn thể và cộng tác viên y tế còn tuyên truyền dinh dưỡng để bổ sung vi chất dinh dưỡng. Với trực tiếp đến từng hộ dân cũng như lồng ghép việc làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, vào các buổi họp y tế khu về lợi ích của việc uống nên tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi trên địa bàn thành vitamin A, qua đó, bà con đã nắm rõ được các phố được uống vitamin A trong các năm đều nội dung thông tin và biết đưa con em đến các đạt trên 98%. Chị Vũ Thị Phương ở phố Tiên điểm triển khai chiến dịch để uống vitamin A. ► 4 Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012
► BS. Nguyễn Thị Lan – Trạm trưởng Trạm Y thể cân nặng/tuổi là giảm xuống còn 17,8% và tế phường Tiên Cát (thành phố Việt Trì) cho 28,8% số trẻ em suy dinh dưỡng về chiều cao. biết: Việc cho trẻ dưới 5 tuổi uống vitamin A là Triển khai chiến dịch uống vitamin A kết việc làm thường kỳ 2 lần trong một năm, được hợp cân trẻ còn là dịp để nâng cao nhận thức sự chỉ đạo của Trung tâm Y tế thành phố Việt cho mọi người, đặc biệt là các bậc cha mẹ biết Trì, chúng tôi đã lập kế hoạch cụ thể và triển được tác hại của bệnh do thiếu vitamin A gây khai, được chính quyền địa phương ở đây tạo ra, khuyến khích các bà mẹ đưa trẻ từ 6 đến 60 điều kiện cũng như được sự ủng hộ của người tháng tuổi, bà mẹ sau sinh trong vòng 1 tháng dân nên tình hình triển khai chiến dịch diễn ra đi uống vitamin A. Có thể nói, đây là một trong thuận lợi. Ở Trạm Y tế phường thông qua hệ những hoạt động cần thiết của công tác y tế dự thống loa phát thanh tuyên truyền về vi chất phòng, từ đó góp phần vào việc nâng cao chất dinh dưỡng, thông báo đến từng hộ dân nên lượng sức khỏe cho trẻ em, góp phần đẩy lùi tình người dân đưa trẻ đến Trạm uống vitamin A trạng trẻ bị thấp còi, nhẹ cân, từng bước nâng trong Ngày Vi chất dinh dưỡng đạt tỷ lệ cao. cao tầm vóc và thể lực cho thế hệ tương lai./. Bác sĩ chuyên khoa I. Hoàng Việt Hưng - ================ Trưởng khoa Khám bệnh và điều trị dự phòng - Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh cho biết: Thời gian qua, công tác phòng chống thiếu vi chất (tiếp theo trang 1) dinh dưỡng đã được Trung tâm nỗ lực triển khai tới 277 xã, phường trong toàn tỉnh. Cùng CHƯƠNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG SUY với việc đẩy mạnh truyền thông về phòng chống DINH DƯỠNG TRẺ EM TỈNH PHÚ THỌ suy dinh dưỡng, Trung tâm luôn tích cực triển VỚI MỤC TIÊU NÂNG CAO TẦM VÓC khai hoạt động bổ sung vitamin A cho trẻ từ CHO TRẺ EM 6 - 60 tháng tuổi để phòng tránh thiếu vi chất hoạt động phòng chống suy dinh dưỡng dinh dưỡng. Công tác chuẩn bị Ngày Vi chất trẻ em tại Trường mầm non như: Tổ chức dinh dưỡng trên địa bàn tỉnh đã có sự phối bữa ăn dinh dưỡng hợp lý, đảm bảo vệ hợp của các Ban, Ngành liên quan, triển khai sinh an toàn thực phẩm cho trẻ, thay đổi bài bản từ việc lập danh sách trẻ, số điểm cân, thường xuyên các món ăn; Tập huấn về chuẩn bị về nhân lực, vật lực chu đáo, tổ chức dinh dưỡng trẻ em cho cán bộ phụ trách tốt công tác tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa bếp ăn tại các Trường mầm non. Ngoài Ngày Vi chất dinh dưỡng... nên tỷ lệ trẻ được ra giáo dục dinh dưỡng, rèn luyện thân uống vitamin A và theo dõi cân nặng đạt tỷ lệ thể, vệ sinh, chăm sóc răng miệng, rửa tay cao. Kết quả uống vitamin A đợt I năm 2012, bằng xà phòng trước các bữa ăn cho trẻ toàn tỉnh có 70.742 trẻ từ 6-36 tháng tuổi được được duy trì thành nề nếp. uống vitamin A, 7.389 trẻ dưới 5 tuổi bị suy “Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng dinh dưỡng được uống vitamin A bổ sung, 6.009 giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn đến năm bà mẹ sau đẻ 1 tháng được uống vitamin A. 2030” khẳng định: Nhiệm vụ cải thiện dinh dưỡng là trách nhiệm của các ngành, Thực hiện Chiến dịch Ngày Vi chất dinh các cấp và mọi người dân; Cần phấn đấu dưỡng trên địa bàn tỉnh đã và đang góp phần tích bảo đảm dinh dưỡng cân đối, hợp lý là yếu cực làm giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em. Hàng tố quan trọng nhằm hướng tới phát triển năm, toàn tỉnh, số trẻ trong độ tuổi được uống toàn diện về tầm vóc, thể chất, trí tuệ và vitamin A trong Ngày Vi chất dinh dưỡng đạt nâng cao chất lượng cuộc sống. Phòng trên 99%. Năm 2010, tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi bị suy chống suy dinh dưỡng trẻ em, đặc biệt phòng chống suy dinh dưỡng thể thấp còi, dinh dưỡng thể cân nặng/tuổi là 19,4% và 30,8% sẽ góp phần nâng cao tầm vóc và thể lực số trẻ em suy dinh dưỡng về chiều cao thì đến của người Việt Nam./. năm 2011 tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012 5
SUY DINH DƯỠNG THẤP CÒI VÀ CÁCH PHÒNG CHỐNG BS Thu Nam Ở Việt Nam, theo số liệu điều tra toàn quốc của Viện Dinh dưỡng (2011) thì tỷ lệ suy dinh dưỡng (SDD) thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi là 27,5%. So với tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì SDD thấp còi ở trẻ em nước ta còn ở mức cao. Chương trình phòng chống SDD trẻ em phấn đấu đạt mục tiêu đến hết năm 2012 là giảm tỷ lệ SDD thấp còi xuống 26,5%. Thế nào là trẻ bị SDD thấp còi? Trẻ thấp còi là trẻ có chiều cao theo tuổi thấp hơn so với trẻ bình thường cùng tuổi. SDD thấp còi phản ánh tình trạng thiếu Cho trẻ ăn những thức ăn giàu dinh dưỡng như thịt, dinh dưỡng kéo dài hoặc là hậu quả của một trứng, cá, tôm, đậu, rau xanh và quả chín để phòng quá trình tích lũy bắt đầu xảy ra từ thời kỳ chống suy dinh dưỡng (ảnh minh họa) bào thai và kéo dài đến tuổi trưởng thành. giun sán…) tái đi tái lại nhiều lần thường ảnh Các yếu tố nguy cơ gây SDD thấp còi là gì? hưởng đến phát triển chiều cao trong những năm sau. Cân nặng trẻ sơ sinh thấp dưới 2.500g bao gồm cả trẻ đẻ non vì SDD bào thai, trẻ không Suy dinh dưỡng thể thấp còi cũng có liên những nhẹ cân mà chiều dài cũng thấp. Nguyên quan đến yếu tố di truyền. Trong gia đình nếu nhân chủ yếu do người mẹ thiếu dinh dưỡng bố mẹ có chiều cao thấp thì con cái của họ cũng hoặc mắc bệnh trong thời kỳ mang thai làm cho có nguy cơ thấp còi. SDD thấp còi cũng thường thai nhi chậm phát triển trong tử cung. xảy ra ở những trẻ sống trong các hộ gia đình nghèo, đông con. Đồng thời, chế độ nuôi dưỡng trẻ không hợp lý cũng gây ảnh hưởng đến sự phát triển Hậu quả của SDD thấp còi có thể gây ra của trẻ nhỏ. Nếu khẩu phần thiếu hụt protein là gì? năng lượng và các vi chất dinh dưỡng (kẽm, sắt, Hậu quả của SDD thấp còi thường ảnh iod, vitamin A… ) không những làm cho trẻ bị hưởng đến phát triển thể lực, trí lực, sức khỏe và SDD nhẹ cân mà còn ảnh hưởng đến phát triển bệnh tật trước mắt và lâu dài. Trẻ thấp còi sẽ có chiều cao của trẻ, nhất là ở những trẻ không chiều cao thấp ở tuổi trưởng thành ảnh hưởng được nuôi bằng sữa mẹ và ăn bổ sung hợp lý đến tầm vóc nòi giống dân tộc. Sự thiếu hụt dinh (ăn bổ sung sớm, thức ăn đơn điệu, không đủ 4 dưỡng kéo dài làm giảm khả năng nhận thức, trí nhóm thực phẩm). thông minh, giảm năng suất lao động. Đặc biệt, ở trẻ mắc các bệnh liên quan đến Trẻ bị SDD thấp còi thường hay mắc các dinh dưỡng. Trong 2 năm đầu tiên nếu trẻ mắc bệnh nhiễm khuẩn do suy giảm hệ miễn dịch và các bệnh nhiễm khuẩn (tiêu chảy, viêm phổi, sau này cũng dễ có (xem tiếp trang 20) 6 Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012
PHÚ THỌ VỚI CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG SUY DINH DƯỠNG Ở TRẺ MẦM NON Lê Phương X ác định tầm quan trọng của công tác Như vậy có thể thấy dinh dưỡng đóng vai phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em trò rất quan trọng đối với sự phát triển toàn diện (SDDTE) đặc biệt là lứa tuổi mần của trẻ. Một chế độ dinh dưỡng tốt, phù hợp non, trong thời gian qua, Ngành Y tế cùng các ngay từ cấp học mầm non sẽ giúp cho trẻ phát cấp uỷ đảng, chính quyền, các ngành chức năng triển cả về thể chất và trí lực. Để đạt được những trên địa bàn tỉnh đã triển khai một cách rộng yêu cầu trên, ngay từ đầu năm học, Ban giám khắp và đem lại những kết quả quan trọng. Bình hiệu các trường đã đề ra kế hoạch và các biện quân hàng năm, tỷ lệ SDDTE dưới 5 tuổi ở các pháp thực hiện nhằm nâng cao chất lượng nuôi trường mầm non giảm từ 1 đến 3% (Theo nguồn dưỡng và chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho trẻ. Phải cung cấp của Sở Giáo dục và Đào tạo năm học tuyên truyền giáo dục để hình thành cho trẻ kỹ 2011-2012). năng sống tích cực, biết ăn đúng, Hiện nay, ăn đủ, ăn hết xuất toàn tỉnh ta có để khỏe mạnh. khoảng 60% trẻ Lồng ghép giáo ở tuổi mầm non dục dinh dưỡng trong tổng số trên vào các môn học 70 nghìn trẻ em như làm quen dưới 5 tuổi (theo với môi trường điều tra đầu năm xung quanh mà học 2012 của Sở thể hiện rõ nhất Giáo dục & Đào là thông qua hoạt tạo tỉnh Phú Thọ). động bé tập làm Ảnh: Lê Phương Những năm qua, nội trợ. Với phụ mục tiêu giảm tỷ Tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tuổi tại Trạm y tế huynh, được cung lệ trẻ bị suy dinh phường Gia Cẩm - Việt Trì - Phú Thọ cấp những kiến dưỡng luôn được các trường mần non xác định là nhiệm vụ thức cơ bản về dinh dưỡng trẻ em, phối hợp với trọng tâm. Tại một số trường mầm non trên nhà trường trong việc thực hiện nuôi dạy con địa bàn thành phố Việt Trì, nhà trường đã tổ em khoa học. Thông qua các hoạt động phối chức buổi thực hành dinh dưỡng có sự tham hợp như: tham dự thực hành dinh dưỡng tại nhà gia của phụ huynh. Tại đây các bà mẹ được cán trường, họp phụ huynh, trao đổi trực tiếp cho bộ dinh dưỡng nhà trường hướng dẫn cách lựa phụ huynh biết thực trạng của trẻ, cần biết bé chọn thực phẩm cũng như thực hành chế biến thích ăn gì, qua đó các bà mẹ được biết kết quả thức ăn và chăm sóc trẻ. Qua đó, các bà mẹ có của việc chăm sóc và kiến thức nuôi con mình, thêm nhiều kiến thức thực tế áp dụng vào cuộc nếu có gì chưa phù hợp sẽ thay đổi kịp thời. sống sinh hoạt thường ngày khi chăm sóc con Đồng thời, nhà trường đã vận động gia đình em mình. Từ đó, việc chế biến thức ăn đầy đủ cho trẻ ăn bán trú tại nhà trường để có điều kiện chất dinh dưỡng cho con em mình đã được các chăm sóc toàn diện. bậc cha mẹ quan tâm hơn nhiều. (xem tiếp trang 19) Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012 7
Một số dưỡng chất quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thần kinh trẻ em Khanh Đỗ lượng của não tăng nhanh ở giai đọan này. Tế bào thần kinh sẽ không hoạt động nếu không được myelin hóa hoàn toàn. Chậm myelin hóa sẽ làm trẻ chậm phát triển tinh thần và vận động như chậm biết đi, chậm biết nói và giảm khả năng nhận thức. Chất béo đóng vai trò quan trọng trong việc myelin hóa tổ chức thần kinh. Trong những năm đầu đời, trẻ được nuôi bằng sữa mẹ thì hệ thần kinh phát triển tốt vì trong sữa mẹ chứa nhiều lipid, năng lượng do lipid cung cấp chiếm 50% tổng năng lượng Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ của sữa. Thành phần lipit của sữa mẹ (ảnh minh họa) gồm nhiều loại acid béo, trong đó K có các acid béo no như a.palmitic, hi mới ra đời não của trẻ sơ sinh cũng a.stearic, a. myristic, a.butyric... các có đến 14 tỷ tế bào thần kinh như người acid béo không no như a.oleic, a.linoleic, a. ara- lớn nhưng phải đến 8 tuổi các tế bào chidonic (ARA), a.linolenic. Đặc biệt có lipid mới được biệt hóa hoàn toàn. Trong những năm ở dạng phức tạp khi kết hợp với phosphat tạo đầu của cuộc đời, hệ thần kinh của trẻ phát triển thành các phospholipids hay spingolipids như rất nhanh, trọng lượng não ở trẻ sơ sinh nặng spingomyelin. Spingomyelin là một dạng lipid khoảng 400gr đến 1tuổi nặng 900-1000gr, đến phức tạp có ưu thế và chiếm đến 40% tổng số 8 tuổi não nặng 1200-1300gr, khi trưởng thành lượng phospholipids trong sữa mẹ. Spingomye- là 1400gr. lin là thành phần cơ bản cấu tạo nên lớp vỏ my- Trọng lượng não tăng đó là kết quả của elin bao bọc quanh dây thần kinh, đóng vai trò quá trình myelin hóa. Quá trình phát triển và dẫn truyền xung động thần kinh, dẫn truyền các hoàn thiện hệ thần kinh thì quan trọng nhất là tín hiệu qua màng tế bào vào bên trong tế bào. sự myelin hóa các tổ chức thần kinh và biến đổi Như vậy spingomyelin có vai trò rất quan trọng ở vỏ não. đối với sự myelin hóa dây thần kinh giúp cho hệ Myelin hóa là quá trình chất béo bao bọc thần kinh của trẻ phát triển tốt. dần xung quanh dây thần kinh. Myelin hóa liên Trong quá trình tổng hợp spingomyelin quan tới sự trưởng thành của hệ thần kinh. Sự phải cần có choline. Choline là một chất dinh myelin hóa được bắt đầu từ tháng thứ 4 của bào dưỡng có tác dụng gần giống vitamin và cần thai, tiếp tục sau khi ra đời và hoàn chỉnh khi thiết cho chức năng hoạt động của tất cả các tế trẻ 8 tuổi. Quá trình myeline hóa mạnh nhất bào trong cơ thể. Choline là tiền chất của acetyl- ở giai đoạn trẻ từ sơ sinh đến 2 tuổi và trọng choline (xem tiếp trang 20) 8 Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012
Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đái tháo đường BS.Thu Nam D inh dưỡng luôn là vấn đề quan trọng đối với tất cả mọi người, đặc biệt là những bệnh nhân đái tháo đường. Bởi dinh dưỡng được coi là một phần không thể thiếu trong quá trình điều trị. Thực tế đã có rất nhiều người bị bệnh tiểu đường phải nhập viện vì bị tăng đường máu, nhiều người ở trong tình trạng nguy kịch, hôn mê, thậm chí có nhiều người bị tử vong do đến cấp cứu quá muộn. Nguyên nhân chủ yếu là do người bệnh không thực hiện đúng chế độ ăn và điều trị bệnh. Nhiều người đã chủ quan, tự ý bỏ điều trị, uống thuốc Tháp dinh dưỡng cho người mắc đái tháo đường không đều hoặc uống quá nhiều rượu bia... Vì vậy, người bị đái tháo đường phải luôn chú ý đến chế độ ăn, uống hợp đường. Thay vào đó, người bệnh nên ăn khoai lý để tránh tình trạng đường huyết có thể tăng tây, miến dong có hàm lượng glucid thấp. Bên hay hạ bất cứ lúc nào. cạnh đó, để cung cấp lượng protein thích hợp người bệnh nên ăn nhiều đậu phụ, đỗ vì trong Cân bằng năng lượng trong khẩu phần ăn thành phần đậu, đỗ chứa rất nhiều protein, rất Ở bệnh nhân đái tháo đường nếu có chế tốt và phù hợp cho bệnh nhân đái tháo đường. độ dinh dưỡng tốt, mức đường máu khống chế Mặc dù thịt, cá, trứng rất giàu protein nhưng chỉ ở mức an toàn, bệnh sẽ không tiến triển nặng nên ăn ở mức độ vừa phải. thêm. Do vậy, trong chế độ dinh dưỡng cần bảo đảm đủ năng lượng để giữ cân nặng bình thường Điều quan trọng không thể thiếu trong và bảo đảm sự cân bằng năng lượng giữa protid, chế độ ăn của bệnh nhân đái tháo đường là chất glucid, lipid. Lượng protid trong chế độ ăn của xơ. Nên dùng thức ăn giàu chất xơ như táo, đậu, người đái tháo đường phải cao hơn người bình đỗ, súp lơ, bí đỏ, đủ đủ...Các loại thực phẩm thường để đáp ứng nhu cầu chuyển hóa của cơ này có tác dụng khống chế việc tăng glucoza, thể và cung cấp thêm năng lượng thay glucid, cholesterol, triglycerid sau bữa ăn. Đồng thời, nhưng cũng không nên quá 20% tổng số năng chúng còn có tác dụng làm chậm lại quá trình lượng của khẩu phần. Khi sử dụng lipid chú ý hấp thu đường vào máu, qua đó giữ cho mức nên sử dụng dầu ăn có nguồn gốc từ thực vật. đường trong máu không bị tăng đột ngột ngay Lựa chọn thực phẩm phù hợp sau bữa ăn, mà tiêu hóa hấp thu từ từ, giữ cho lượng đường trong máu không xuống quá thấp, Ở bệnh nhân bị bệnh đái tháo đường có lợi cho quá trình điều trị bệnh. nhóm tinh bột như cơm, mì, ngô... cần phải hạn chế, vì các thực phẩm này có hàm lượng Ngoài chất xơ, thì các thực phẩm giàu glucid rất cao, không tốt cho bệnh đái tháo vitamin có nguồn gốc từ (xem tiếp trang 20) Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012 9
NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ Bs. Thu Nam – giúp cung cấp thêm nguồn năng lượng cho trẻ. Chất sắt trong sữa mẹ dễ hấp thu nên trẻ bú mẹ sẽ không bị thiếu máu do thiếu sắt. Sữa mẹ chứa đủ lượng caxi và phốt pho giúp trẻ phát triển tốt, ít bị còi xương. Nếu trẻ được bú mẹ hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu thì không cần bổ sung vitamin và nước quả vì trong nguồn sữa mẹ có đầy đủ vitamin cần thiết cho sự phát triển của trẻ nhỏ. Bên cạnh đó, nuôi con bằng sữa mẹ tiện lợi, vệ sinh, ít tốn kém và làm tăng tình cảm mẹ con giúp trẻ phát triển tinh thần tốt, người mẹ có thời gian gần gũi con, chăm sóc con hơn. Ngoài ra, nuôi con bằng sữa mẹ là biện pháp góp phần kế hoạch hoá gia đình, giúp cho mẹ chậm có thai và giảm nguy cơ ung thư vú và buồng trứng. Để nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách các bà mẹ cần thực hiện theo các nội dung sau: - Cho trẻ bú sớm ngay sau đẻ trong vòng 1 Bà mẹ nuôi con bú cần ăn đủ chất dinh dưỡng (ảnh minh họa) giờ đầu sau khi sinh. S ữa mẹ là thức ăn đầu tiên và là nguồn dinh - Không cho trẻ sơ sinh ăn hoặc uống bất dưỡng hoàn hảo nhất cho sự phát triển kỳ một loại thức ăn (như nước cháo) hoặc đồ toàn diện về thể chất, tinh thần và trí tuệ uống nào khác (như nước đường, cam thảo), đặc của trẻ. biệt là các loại sữa nhân tạo. Nếu trẻ ăn các loại Thật vậy, trong sữa mẹ chứa tất cả các chất thức ăn hay đồ uống khác thay thế sữa mẹ, sẽ làm dinh dưỡng mà trẻ cần trong khoảng thời gian bà mẹ giảm tiết sữa và không đủ sữa nuôi con. từ sau khi sinh đến 6 tháng tuổi. Nguồn sữa mẹ - Không cho trẻ bú bình, ngậm bầu vú cao su. là thức ăn tốt nhất cho trẻ, ngay cả khi mẹ bị - Cho trẻ bú nhiều lần, bất cứ lúc nào khi bệnh, có thai, có kinh nguyệt hay gầy yếu. Trong trẻ đói, kể cả ban đêm, trẻ càng bú nhiều, mẹ vài ngày đầu sau sinh sữa mẹ được gọi là sữa càng tiết nhiều sữa. non, có màu vàng nhạt và đặc sánh. Sữa non có nhiều đạm, Vitamin A và các yếu tố bảo vệ - Cho trẻ bú ở tư thế thoải mái, ôm sát trẻ, cơ thể, giúp trẻ phòng chống nhiễm khuẩn và người của trẻ quay về phía mẹ, miệng trẻ mở dị ứng. Sữa non có tác dụng đào thải phân su, rộng ngậm sâu vào quầng vú quanh núm vú, trẻ trẻ đỡ vàng da. Sau giai đoạn sữa non sữa mẹ bú chậm, sâu và lâu. Nếu trẻ chỉ mút núm vú mà chuyển tiếp sang sữa trưởng thành, sữa này gồm không ngậm quầng vú sẽ làm bà mẹ đau rát, nứt có sữa đầu bữa và sữa cuối bữa. Sữa đầu bữa là núm vú, trẻ không bú đủ sữa và mỏi miệng. sữa ở đầu bữa bú. Sữa có mầu hơi xanh, trong - Trong sáu tháng đầu (từ khi sinh đến 180 và lỏng. Trẻ bú sữa đầu bữa sẽ nhận được nhiều ngày tuổi) cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn, không cần nước và đủ chất dinh dưỡng. Sữa cuối bữa là sữa ăn, uống bất kỳ loại thức ăn, đồ uống nào khác. ở cuối bữa bú, có mầu trắng đục vì có nhiều chất béo và có nhiều năng lượng giúp trẻ tăng cân - Khi cho trẻ ăn bổ sung, vẫn tiếp tục cho tốt. Phân tích thành phần các chất trong sữa mẹ trẻ bú, bú thường xuyên hơn và lâu hơn. cho thấy chất đạm và chất béo trong sữa mẹ dễ - Không cai sữa cho trẻ trước 12 tháng. Nuôi tiêu hoá và hấp thu. Đường lactose trong sữa mẹ con bằng sữa mẹ trong vòng 2 năm đầu hoặc lâu nhiều hơn so với đường trong các loại sữa khác hơn giúp trẻ phát triển tốt và khoẻ mạnh./ 10 Bản tin Y tế Phú Thọ
TRƯỜNG MẦM NON GIA CẨM THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ VỚI CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG SUY DINH DƯỠNG Ở TRẺ EM Lê Phương C hị Nguyễn Thị An là phụ huynh của cháu Trần Thái Long (lớp 5 tuổi A1) cho biết: Từ khi đi học ở Trường Mầm non Gia Cẩm đến nay, ngày nào đi học về cháu cũng kể cho bố mẹ nghe về việc hôm nay được học gì, ăn Đối với đội ngũ nhân viên phục vụ bếp ăn, nhà trường đều quan tâm cử tham gia các lớp tập huấn nghiệp vụ, hàng năm đều khám sức khỏe định kỳ, lấy mẫu phân xét nghiệm. Đối với đội ngũ giáo viên nhà trường, các cô giáo gì. Ngay trong các bài học ở lớp, cô giáo đã dạy đều nắm chắc và thực hiện tốt quy trình vệ sinh cho các bé nhiều điều xung quanh việc đảm bảo cá nhân cho trẻ, hướng dẫn các cháu biết cách dinh dưỡng hàng ngày. rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Trong các tiết học khám phá về khoa học, xã hội đều Cô giáo Nguyễn Thị Kim Thanh - Hiệu lồng ghép các kiến thức về dinh dưỡng, cách trưởng nhà trường cho biết thêm: “Đối với trẻ bậc nhận biết các loại rau, củ, quả để trẻ biết, hình mầm non thì việc phòng, chống suy dinh dưỡng thành cho trẻ kỹ năng sống một cách tích cực, là hết sức quan trọng và cần thiết. Xác định để biết ăn đúng, ăn đủ, ăn hết xuất để khỏe mạnh. giảm được tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ, phải làm Đặc biệt, các hội thi “Bé tập làm nội trợ” được tốt công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ hàng ngày nhà trường tổ chức thường xuyên trong năm nên hàng năm, trước khi bước vào năm học mới, học đã giúp cho nhiều trẻ có những hiểu biết nhà trường đã lên kế hoạch để chăm sóc, nuôi nhất định về vấn đề dinh dưỡng. dưỡng trẻ một cách khoa học, hợp lý”. Bên cạnh đó, nhà trường cũng phối hợp Được sự quan tâm của Phòng Giáo dục và chặt chẽ với cha mẹ trẻ trong việc phòng, chống Đào tạo, Trung tâm Y tế, Phòng Y tế thành phố suy dinh dưỡng, thường xuyên thông báo cho Việt Trì, Đảng ủy, UBND, Trạm Y tế phường nên phụ huynh về tình hình sức khỏe của trẻ để các ngay từ đầu năm học, nhà trường đã phối hợp bậc phụ huynh cùng phối hợp với nhà trường với Trạm Y tế phường tổ chức khám sức khỏe chăm sóc trẻ một cách toàn diện, đầy đủ. Để mỗi định kỳ và tiến hành cân đo, theo dõi sức khỏe phụ huynh có thêm kiến thức về chăm sóc và cho trẻ theo biểu đồ phát triển trẻ em cho 100% nuôi dưỡng trẻ, nhà trường đã xây dựng góc tư vấn dinh dưỡng cho phụ huynh gồm các tủ tài trẻ đến trường. Để nâng cao chất lượng giáo dục liệu, tranh ảnh tuyên truyền, thông qua các buổi dinh dưỡng, việc tính toán khẩu phần ăn từng họp cha mẹ trẻ để phổ biến kiến thức, qua các bữa cho trẻ được tính theo phần mềm Nutrikids giờ đón - trả trẻ… và có sự điều chỉnh trong ngày để đảm bảo cân đối các chất, năng lượng trong mỗi khẩu phần Công tác phòng chống suy dinh dưỡng trẻ ăn, theo độ tuổi. em đối với bậc mầm non là hết sức cần thiết và quan trọng. Vì vậy, trong thời gian tới, Trường Nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, mầm non Gia Cẩm tiếp tục mong nhận được sự nhà trường đã ký hợp đồng với các cơ sở cung quan tâm, tạo điều kiện của Phòng Y tế, Trung cấp thực phẩm như: thịt, cá, trứng, rau xanh… tâm Y tế Thành phố Việt trì, Đảng ủy, UBND, với chất lượng, giá cả hợp lý. Việc chế biến món Trạm Y tế phường, sự phối hợp hiệu quả giữa ăn cho trẻ được tiến hành theo quy trình bếp gia đình và nhà trường để công tác phòng, một chiều, có tủ lạnh để lưu mẫu thức ăn 24/24 chống suy dinh dưỡng ở Trường Mầm non Gia giờ. Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên Cẩm ngày càng có nhiều chuyển biến tích cực, kiểm tra, giám sát chất lượng bữa ăn, từ khâu góp phần đẩy lùi tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ chế biến thực phẩm đến khâu chia ăn, có cả sự nhỏ, nâng cao chất lượng sức khỏe cho trẻ em giám sát của phụ huynh. trên địa bàn thành phố Việt Trì./. Bản tin Y tế Phú Thọ 11
NGUYÊN NHÂN TRẺ BIẾNG ĂN VÀ CÁCH KHẮC PHỤC B iếng ăn là tình trạng rất hay gặp ở trẻ em, với các biểu hiện trẻ ăn ít hơn bình thường, ngậm thức ăn trong miệng lâu không chịu nuốt và nhiều biểu hiện khác. Nguyên nhân của trẻ biếng ăn Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng biếng ăn ở trẻ, trong đó người mẹ khi mang thai ăn uống không đủ chất dinh dưỡng dẫn tới trẻ bị suy dinh dưỡng, thiếu vi chất dinh dưỡng ngay từ trong bụng mẹ. Kết quả là trẻ sinh non tháng, thiếu cân dẫn tới lười bú mẹ ngay từ những tháng đầu sau khi sinh. Hoặc nếu trẻ sinh thường, đủ Cha mẹ nên cho con ăn đa dạng các loại thực phẩm ngay cân có thể lười bú mẹ, bỏ bú mẹ. từ khi mới ăn dặm Một số nguyên nhân khác nữa (ảnh minh họa) phải kể đến là do trẻ ốm, mắc các bệnh cấp tính (nhiễm khuẩn, nhiễm virút hệ hô hấp, con bằng sữa mẹ trong vòng 24 tháng đầu đời hệ tiêu hóa như viêm dạ dày, viêm ruột...) dẫn của trẻ. Trong đó cần cho trẻ bú mẹ hoàn toàn đến tình trạng trẻ kém ăn. Khi trẻ bị nhiễm trong 6 tháng đầu sau sinh mà không cần bổ khuẩn thì hàm lượng các vitamin và các chất sung bất kỳ loại thức ăn nước uống nào khác. khoáng bị mất đi rất lớn, nhất là vitamin A, vita- Đồng thời, phải có chế độ ăn bổ sung hợp lý min C, vitamin nhóm B, magiê, B6, sắt, kẽm làm cho trẻ nhỏ. Không nên cho trẻ ăn bổ sung quá cho trẻ biếng ăn. Hơn nữa, trẻ bị nhiễm khuẩn sớm trước 6 tháng tuổi. Đối với một số trẻ suy thường dùng kháng sinh dễ dẫn đến loạn khuẩn dinh dưỡng, sinh thiếu tháng, thiếu cân cần có đường ruột cùng với các tổn thương thực thể tại sự quan tâm về chế độ chăm sóc dinh dưỡng và hệ tiêu hóa, nên trẻ bị trướng bụng, khó tiêu, điều trị thuốc. Đặc biệt, trong thời gian điều trị càng dễ biếng ăn. Đặc biệt với trẻ ăn bổ sung các bệnh nhiễm khuẩn nên cho trẻ bổ sung đầy quá sớm (trước 6 tháng tuổi) và khẩu phần ăn đủ chất dinh dưỡng và bổ sung các vitamin A, không cân đối có nhiều tinh bột cũng làm cho vitamin C, vitamin nhóm B và các chất khoáng trẻ biếng ăn, lâu dần sẽ dẫn đến trẻ bị suy dinh như magiê, kẽm khi cần theo chỉ dẫn của thầy dưỡng. Trong một số trường hợp khi trẻ bị ốm, thuốc. Và đối với tất cả các bệnh nhi không được mọc răng... trẻ dễ bị biếng ăn. Chưa kịp ăn ngon lạm dụng kháng sinh, khi trẻ mắc bệnh cần được miệng trở lại thì bị người lớn thúc ép ăn, thậm khám, chẩn đoán và điều trị tại các cơ sở y tế. chí bị đánh làm cho trẻ sợ bữa ăn. Bên cạnh đó, Các chuyên gia cũng cho lời khuyên các bà mẹ cha mẹ không cho trẻ ăn không có giờ giấc, ăn nên tập cho trẻ ăn đa dạng nhiều loại thức ăn và quà vặt hoặc ăn bánh kẹo, nước ngọt trước bữa luôn thay đổi món ăn, cách chế biến để cho trẻ ăn, thức ăn không hợp khẩu vị cũng làm cho trẻ ăn ngon miệng. Không nên vì mong con nhanh biếng ăn. tăng cân mà ép trẻ ăn quá nhiều. Riêng trường Cách khắc phục trẻ biếng ăn hợp trẻ có tình trạng biếng ăn bệnh lý cần phải có sự tư vấn của bác sĩ dinh dưỡng về chế độ ăn Để giúp cho trẻ ăn ngon miệng trở lại, cha cụ thể, phù hợp với từng trẻ. Và điều quan trọng mẹ các bé cần phải kiên nhẫn và phối hợp với các bác sĩ dinh dưỡng, bác sĩ nhi loại bỏ nguyên là trong bữa ăn phải tạo ra một không khí vui vẻ nhân gây biếng ăn. Theo các chuyên gia dinh thoải mái giúp trẻ ăn ngon miệng./. dưỡng khuyên rằng các bà mẹ nên nuôi Khanh Đỗ 12 Bản tin Y tế Phú Thọ
TRẠM Y TẾ PHƯỜNG TIÊN CÁT – THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TRUYỀN THÔNG – PHÒNG CHỐNG SUY DINH DƯỠNG TRẺ EM Hồng Hà N ằm giữa trung tâm thành phố Việt Trì, phường Tiên Cát là một phường có đông dân (với 15.750 nhân khẩu, chia thành 16 khu dân cư), dân số đến tạm trú nhiều nên công tác quản lý phụ nữ có thai, trẻ dưới 1 tuổi gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, được sự ủng hộ của Đảng ủy, HĐND, UBND phường Tiên Cát; sự quan tâm, chỉ đạo của Trung tâm Y tế thành phố Việt Trì; sự đồng thuận, nỗ lực của tập thể cán bộ Trạm, trong nhiều Ảnh: Hồng Hà năm qua, công tác phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em đã có Cân nặng cho trẻ sơ sinh tại Trạm Y tế phường Tiên Cát – Việt Trì những kết quả đáng ghi nhận. và các bà mẹ có con từ 36-60 tháng tuổi bị suy Nếu như năm 2010, tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dinh dưỡng, các bà mẹ có thai biết cách phòng dưới 5 tuổi của phường là 11,39% thì đến nay, tỷ chống suy dinh dưỡng cho trẻ và chế độ dinh lệ này giảm xuống còn 10,94%. dưỡng cho bà mẹ mang thai; tư vấn dinh dưỡng Để đạt được kết quả đó, Trạm đã xác định tại Trạm cho 270 lượt phụ nữ mang thai và bà một trong những nhiệm vụ hàng đầu là tăng mẹ đang nuôi con nhỏ... cường công tác truyền thông giáo dục sức khỏe, Y sỹ sản nhi. Hoàng Thị Tuyết Lan, cán bộ nâng cao kiến thức để giúp người dân nhận thức chuyên trách Chương trình phòng, chống suy đúng đắn hơn về chế độ dinh dưỡng hàng ngày dinh dưỡng của Trạm cho biết: Trong các buổi và thực hành dinh dưỡng hợp lý. truyền thông về phòng, chống suy dinh dưỡng Đội ngũ cộng tác viên dinh dưỡng phường trẻ em, cán bộ y tế không chỉ hướng dẫn và tư không chỉ phát tờ rơi, tranh ảnh minh họa, thông vấn về kiến thức phòng - chống suy dinh dưỡng, tin trên loa truyền thanh mà còn đến tuyên chế độ dinh dưỡng hợp lý mà còn hướng dẫn truyền tận các hộ gia đình, lồng ghép nội dung cụ thể cho phụ nữ có thai, bà mẹ nuôi con nhỏ phòng, chống suy dinh dưỡng trong những buổi cách chế biến thức ăn đầy đủ các nhóm, chất họp khu dân cư, kịp thời giải đáp, hướng dẫn, dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ đồng thời chuyển tải những kiến thức, thực từ lúc còn là thai nhi, trẻ đang bú mẹ đến tuổi hành dinh dưỡng đúng đến cho người dân, đang ăn dặm. Đồng thời, hướng dẫn cho chị em giúp người dân nhận biết và loại bỏ những tập cách lựa chọn thực phẩm an toàn, bảo đảm vệ quán dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự phát triển sinh, sử dụng nhóm thực phẩm giàu năng lượng thể chất của trẻ. Từ đầu năm đến nay, Trạm đã để chế biến. phối hợp với Hội Phụ nữ phường, cộng tác viên Công tác truyền thông và hướng dẫn thực y tế tổ chức Hội nghị tư vấn cho trên 200 lượt hành dinh dưỡng còn được Trạm lồng ghép kết người là các bà mẹ có con dưới 36 tháng tuổi hợp vào các ngày (xem tiếp trang 19) Bản tin Y tế Phú Thọ 13
BỆNH BÉO PHÌ VÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG BS. Thu Nam T hừa cân béo bệnh tai biến phì là tình mạch máu trạng cơ thể não, tăng tích tụ quá nhiều mỡ cholesterol do hậu quả của sự mất dẫn đến nhồi cân bằng năng lượng, máu cơ tim... có nghĩa là năng và có nguy cơ lượng đưa vào cơ thể mắc các bệnh vượt quá năng lượng lý khác như tiêu hao. bệnh đái tháo đường, bệnh Vì sao trẻ bị thừa sỏi mật, cơ cân béo phì? xương khớp, Trẻ bị thừa cân bệnh ung thư Tăng cường vận động giúp trẻ giảm thừa cân, béo phì (ảnh minh họa) vú, tử cung, béo phì là do chế độ ăn giàu năng lượng tiền liệt tuyến. vượt quá nhu cầu nhất là năng lượng từ chất béo, Bên cạnh đó, trẻ béo phì thường vụng về, chậm tuy nhiên ăn nhiều chất đạm, bột đường cũng bị chạp, hay bị bạn bè trêu chọc ảnh hưởng đến thừa cân béo phì vì các chất này khi vào cơ thể tâm lý và khả năng học tập. dư thừa đều có thể chuyển hóa thành chất béo Làm thế nào để giảm cân cho trẻ bị thừa dự trữ. Trong trường hợp trẻ ít hoạt động thể cân béo phì? lực là yếu tố song hành, nguy cơ cao gây thừa Điều cần thiết là phải điều chỉnh chế độ cân béo phì. Trẻ thường dành thời gian cho hoạt ăn hợp lý. Nguyên tắc chính để điều trị thừa cân động tĩnh tại như xem ti vi, đọc chuyện, chơi béo phì ở trẻ em là điều chỉnh chế độ ăn hợp lý điện tử...mà ít luyện tập thể dục thể thao. Một kết hợp với hoạt động thể lực. Nên hạn chế các số nghiên cứu cho thấy ở những trẻ suy dinh loại bánh kẹo, đường, mật, sữa đặc có đường, dưỡng thấp còi, trẻ nhẹ cân hoặc cân nặng lúc sữa béo nhưng có thể uống sữa gầy (sữa bột tách sinh quá cao... lớn lên dễ bị thừa cân béo phì. bơ). Khi chế biến thức ăn nên làm các món hấp, Các nhà nghiên cứu khoa học cũng cho biết yếu luộc, hạn chế món quay, xào, rán. Ăn nhiều rau tố di truyền về thừa cân béo phì thì chưa được xanh, hoa quả ít ngọt. Và cần có chế độ ăn điều chứng minh đầy đủ, tuy nhiên trong gia đình độ, không ăn quá no, không được bỏ bữa, không cha mẹ bị thừa cân béo phì thì con cái có nguy để trẻ quá đói, ăn nhiều vào buổi sáng, không cơ bị thừa cân béo phì. nên ăn vào buổi tối trước khi đi ngủ. Đồng thời, Trẻ bị thừa cân béo phì có ảnh hưởng các cha mẹ cần khuyến khích trẻ tham gia các đến sức khỏe như thế nào? môn thể dục thể thao như chạy, bơi, nhảy dây, đi bộ...hạn chế xem tivi, chơi điện tử. Cần lưu Trẻ bị thừa cân béo phì sẽ gây ảnh hưởng ý, thường xuyên theo dõi cân nặng, chiều cao, đến sự phát triển của trẻ. Béo phì ở trẻ em là yếu khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ và thời gian tố nguy cơ béo phì ở người lớn. Những người hoạt động của trẻ. lớn bị béo phì nặng thường có tiền sử béo phì ở tuổi thiếu niên. Béo phì ở trẻ em ảnh hưởng đến Làm thế nào để dự phòng thừa cân béo phì? sức khỏe khi trưởng thành. Vì ở người béo phì Dự phòng thừa cân béo phì chủ yếu là có nguy cơ mắc các bệnh tăng huyết áp dẫn đến dinh dưỡng hợp lý (xem tiếp trang 19) 14 Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012
CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG CHO PHỤ NỮ MANG THAI Hằng Minh C hăm sóc bà mẹ trong thời kỳ mang thai là 1 trong 7 nội dung của Chương trình phòng chống suy dinh dưỡng bởi vì chế độ ăn uống của người mẹ có vai trò quyết định đối với sự phát triển của thai nhi. Những bà mẹ khoẻ mạnh sẽ sinh ra những đứa con khoẻ mạnh. Thời kỳ trẻ còn trong bào thai, dinh dưỡng của trẻ phụ thuộc vào dinh dưỡng của mẹ. Nguồn dinh dưỡng từ mẹ sẽ theo máu qua nhau thai đến cung cấp cho con. Vì vậy, khi có thai người mẹ vừa ăn cho mình, vừa ăn cho con. Dinh dưỡng đầy đủ sẽ giúp mẹ có sức đề kháng tốt tránh mắc bệnh, đủ sức để sinh con, mau phục hồi sức khoẻ sau sinh, có đủ sữa cho con bú và đảm bảo sự phát triển của thai nhi. Phụ nữ mang thai cần kết hợp đủ 4 nguồn thực phẩm cơ bản (ảnh minh họa) Khi mang thai cơ thể người phụ nữ thay đổi hầu hết các cơ quan, trong đó có những tốt cho bà mẹ. Đồng thời, các bà mẹ cần ăn đa thay đổi liên quan đến dinh dưỡng như: nhu cầu dạng thực phẩm, phối hợp nhiều loại thực phẩm về năng lượng và các dưỡng chất đều gia tăng; khác nhau vì mỗi loại thực phẩm có vai trò quan sự hấp thu ở ruột tăng; chuyển hóa cơ bản giảm; trọng khác nhau đối với sự phát triển của bào có thể xuất hiện một số triệu trứng khó chịu do thai. Theo lời khuyên của các chuyên gia dinh thay đổi nội tiết tố trong cơ thể như chán ăn, buồn nôn, nôn…Những thay đổi trên ít nhiều dưỡng thì chế độ ăn tốt nhất cho phụ nữ mang ảnh hưởng đến sự tăng cân của thai phụ. thai cần kết hợp đủ 4 nguồn thực phẩm cơ bản gồm: nguồn cung cấp chất bột, đường (gạo, ngô, Theo lời khuyên của bác sỹ, để có chế độ khoai...); nguồn cung cấp chất đạm (đậu, đỗ, sữa, dinh dưỡng hợp lý trong thời kỳ mang thai, các bà mẹ nên ăn uống đủ chất dinh dưỡng và phải tôm, trứng, thịt, cá...); nguồn cung cấp vitamin, ăn uống nhiều hơn bình thường để cung cấp đầy chất khoáng và chất xơ (rau, củ, quả...); nguồn đủ chất dinh dưỡng cho bà mẹ và sự phát triển cung cấp chất béo (dầu, mỡ). Chú ý vệ sinh an của thai nhi. Ngoài những bữa chính cùng gia toàn thực phẩm, lựa chọn và sử dụng các thức đình, các bà mẹ cần bổ sung thêm những bữa ăn, đồ uống sạch và an toàn. Bên cạnh đó, các bà phụ. Đặc biệt chú ý tăng những thực phẩm có mẹ cần uống đủ lượng nước (2 lít/ngày). Không nguồn gốc động vật. Tuỳ từng điều kiện kinh tế cần kiêng khem loại thức ăn nào. Hạn chế các của từng vùng và từng gia đình, bữa phụ có khi là chất kích thích như rượu, thuốc lá, cà phê, trà quả trứng hay củ khoai, củ sắn… được tận dụng các nguồn thực phẩm sẵn có tại địa phương, gia đặc. Nên giảm lượng muối ăn hàng ngày và các đình để cung cấp thêm năng lượng và các chất loại gia vị như ớt, hạt tiêu, tỏi, giấm. Đặc biệt các dinh dưỡng khác cho bà mẹ. Các thực phẩm bà mẹ không nên sử dụng thuốc khi không có sẵn có ở địa phương giàu chất dinh dưỡng đều chỉ định của thầy thuốc./. Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012 15
DẤU HIỆU, NGUYÊN NHÂN SUY DINH DƯỠNG Ở TRẺ NHỎ VÀ BIỆN PHÁP PHỤC HỒI DINH DƯỠNG CHO TRẺ BỊ SUY DINH DƯỠNG BS. Thu Nam S uy dinh dưỡng trẻ em đang là vấn đề nghiêm trọng ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Tình trạng suy dinh dưỡng có ảnh hưởng xấu đến sự phát triển trí tuệ, thể lực của trẻ nhỏ. Từ tháng thứ 7 trẻ bắt đầu ăn thêm ngoài sữa mẹ. Từ tháng tuổi này, nếu nuôi dưỡng trẻ không đúng phương pháp trẻ sẽ bị suy dinh dưỡng. Nếu người mẹ trước và trong khi mang thai ăn uống không đầy đủ có thể dẫn đến bị suy dinh dưỡng và có thể đẻ ra đứa con nhẹ cân, còi cọc. Đứa Để biết trẻ bị suy dinh dưỡng hay không trẻ bị suy dinh dưỡng từ trong bào thai sẽ dễ bị chúng ta cần theo dõi cân nặng của trẻ hàng suy dinh dưỡng sau này. Người mẹ bị suy dinh tháng dựa trên biểu đồ tăng trưởng, khi đường dưỡng, ăn uống kém trong những tháng đầu sau vẽ biểu đồ chiều cao, cân nặng của trẻ có xu sinh có thể dẫn đến tình trạng thiếu sữa hoặc mất hướng đi ngang và đi xuống là trẻ có nguy cơ bị sữa, do đó đứa con cũng dễ bị suy dinh dưỡng. suy dinh dưỡng. Đối với các trẻ mắc các bệnh nhiễm khuẩn như Có rất nhiều nguyên nhân gây suy dinh ở viêm đường hô hấp, tiêu chảy, các bệnh ký sinh trẻ nhỏ, trong đó nguyên nhân hàng đầu hiện nay trùng mạn tính cũng có thể dẫn đến tình trạng là do bữa ăn của trẻ thiếu các chất dinh dưỡng suy dinh dưỡng sau này. Đây là tình trạng hay cần thiết để phát triển. Trẻ dưới 5 tuổi có nhu gặp ở nước ta. Đồng thời, chế độ nuôi dưỡng cầu dinh dưỡng cao để phát triển cơ thể. Để đáp không hợp lý khi trẻ bị bệnh càng làm cho tình ứng nhu cầu đó, cần cho trẻ ăn uống đầy đủ theo trạng suy dinh dưỡng nặng nề hơn ở trẻ dưới 5 lứa tuổi. Trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. tuổi. Ngoài chăm sóc về ăn uống, đứa trẻ cần ► Chăm sóc trẻ tại Trạm Y tế phường Dữu Lâu - Việt Trì - Phú Thọ (Ảnh Lê Phương) 16 Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012
► chăm sóc về sức khoẻ (tiêm chủng, phòng được bổ sung vi chất dinh dưỡng. Việc bổ sung chống nhiễm khuẩn), chăm sóc về tâm lý, tình vi chất dinh dưỡng như thế nào là hợp lý cần có cảm...không tốt; Môi trường sống ở gia đình bị ô sự tư vấn của thầy thuốc. Đồng thời, đảm bảo nhiễm, sử dụng nguồn nước không sạch để nấu an toàn vệ sinh thực phẩm từ việc lựa chọn, chế ăn, tắm giặt cho trẻ; Xử lý nước thải, phân, rác biến đến bảo quản và sử dụng lương thực, thực không đảm bảo... là những yếu tố dẫn đến suy phẩm. Cần sử dụng nguồn nước sạch để chế dinh dưỡng ở trẻ nhỏ. biến thức ăn tránh tình trạng gây bệnh tiêu chảy Để khắc phục tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ cấp ở trẻ bị suy dinh dưỡng. Nếu trẻ suy dinh nhỏ thì cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ dưỡng bị mắc bệnh tiêu chảy sẽ gây tình trạng nhỏ. Đối với trẻ trong vòng 6 tháng tuổi người suy dinh dưỡng nặng hơn./. mẹ nên dành nhiều thời gian để chăm sóc con và ================ để cho con bú. Trẻ cần được bú nhiều lần trong ngày, bất cứ lúc nào khi trẻ đói, kể cả ban đêm, trẻ càng bú nhiều thì trẻ càng nhận được nhiều chất dinh dưỡng và mẹ càng tiết nhiều sữa. Cho (tiếp theo trang 3) trẻ bú đúng cách để trẻ nhận được nguồn sữa nhiều nhất. Khi trẻ từ 7 tháng tuổi đến 24 tháng Những yếu tố vi lượng cần thiết tuổi vẫn tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ nhiều lần trong ngày. Đồng thời, người mẹ cần cho trẻ ăn cho cả người mẹ và thai nhi bổ sung. Tùy theo lứa tuổi của trẻ có thể cho trẻ ăn bột, cháo, cơm. Chế độ ăn giầu dinh dưỡng Trong thực phẩm axit folic dễ bị phân hơn so với trẻ bình thường. Với bữa ăn bổ sung hủy bởi nhiệt độ, ánh sáng mặt trời. cho trẻ cần có đầy đủ các thức ăn có trong 4 Trong quá trình chế biến tỉ lệ axit folic bị nhóm thực phẩm. Khi chăm trẻ ở giai đoạn này mất từ 50-90%. cần cho trẻ ăn với số lượng thức ăn tăng dần từ ít đến nhiều, từ lỏng đến đặc, từ mềm đến thô Để phòng chống thiếu sắt và axit folic dần theo từng độ tuổi và kiên nhẫn tập cho trẻ trong khẩu phần các bà mẹ cần ăn phối quen dần với thức ăn mới. Nên đổi bữa thường hợp nhiều loại thực phẩm, tăng cường xuyên để trẻ không chán ăn. Thức ăn phải hợp với khẩu vị của trẻ giúp trẻ ăn ngon miệng và ăn các thứa ăn giàu sắt và axit folic. Thực thích ăn. Đồng thời, chế biến thức ăn hỗn hợp, phẩm cần lựa chọn tươi, sạch, khi mua về giàu dinh dưỡng, sử dụng những thức ăn sẵn có cần chế biến ngay và thực hiện ăn ngay ở địa phương, gia đình. Đối với trẻ từ 2 tuổi trở sau khi nấu để tránh hao hụt các thành lên chế độ ăn của trẻ suy dinh dưỡng cần tăng cả phần trên. Bên cạnh chế độ ăn uống đa về số lượng và chất lượng so với trẻ bình thường dạng, đủ dinh dưỡng, giàu chất sắt và axit khác. Sau khi ăn bữa chính nếu trẻ ăn ít hơn nửa folic để phòng chống thiếu máu ở bà mẹ suất ăn thì cho trẻ uống bù nửa ly sữa hoặc nửa và dị tật ống thần kinh ở thai nhi. Các bà quả chuối hay một cái bánh ngọt. Như vậy sẽ mẹ cần uống bổ sung thêm viên sắt/axit giúp trẻ ăn ngon miệng hơn là ép trẻ ăn hết khẩu phần cơm hoặc cháo. Không nên ép trẻ ăn hết folic hàng ngày với liều 60mg sắt nguyên khi trẻ đã chán. Nếu ép ăn quá trẻ sẽ nôn và sẽ tố và 0,4mg axit folic hoặc viên đa vi chất rất sợ ăn dẫn tới biếng ăn sau này. Nên cho trẻ ngay từ lúc bắt đầu có thai (nếu sớm hơn ăn thêm một bữa tối trước khi đi ngủ, đặc biệt từ lúc có ý định có thai càng tốt) đến 1 đối với trẻ suy dinh dưỡng bữa tối rất quan trọng tháng sau sinh./. giúp trẻ tăng cân tốt. Đặc biệt, khi đã bị suy dinh dưỡng thì trẻ cần Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012 17
4 thực phẩm có lợi cho Bài ca tư vấn sức khỏe phụ nữ Đỗ Thị Đào D Xã Ninh Dân - Thanh Ba - Phú Thọ o hoạt động của kinh kỳ, phụ nữ thường có nguy cơ thiếu máu Đất nước ta đang chuyển mình vươn tới cao hơn so với nam giới. Lượng Sánh vai cùng các cường quốc năm châu sắt thấp trong máu có thể khiến cơ thể trở nên Nền kinh tế luôn đặt đứng hàng đầu rệu rã, mệt mỏi. Thịt trâu là một món ăn được Nhưng sức khỏe cũng là điều cần thiết đánh giá cao trong việc cung cấp chất sắt. Thịt trâu Đảng, Nhà nước luôn quan tâm đặc biệt Sức khỏe chung cho thế hệ tương lai Thịt trâu thường nạc và có đặc điểm được Từ thành phố đồng quê đến miền núi xa xôi rất nhiều phụ nữ ưa thích: nhiều chất sắt và ít mỡ Phải chăm sóc quan tâm từ tấm bé hơn nhiều so với thịt bò. Như vậy, nó có thể cung cấp nhiều năng lượng mà không làm tăng cân. Ngay từ lúc thai nhi trong bụng mẹ Đu đủ Dinh dưỡng đầy đủ tư vấn 1 chị xem Em bé sinh trong vòng tháng đầu tiên Đu đủ có chứa một lượng vitamin C nhiều Tư vấn 2 kèm theo kỹ thuật 1 gấp đôi so với cam. Sau khi phân tích mẫu máu của hơn 13.000 người, các nhà khoa học thuộc Trẻ xưa kia 4 tháng ăn thêm bột Đại học San Francisco (Mỹ) nhận thấy, những Vừa tốn tiền lại hại ruột trẻ thơ phụ nữ có lượng vitamin C thấp trong cơ thể Tư vấn 3 nhắc bà mẹ đừng lo thường dễ mắc bệnh viêm túi mật. Một quả đu Cứ ăn đủ chất lấy sữa cho con bú đủ cỡ trung bình chứa khoảng 188 miligam vita- min C, sẽ là một nguồn bổ sung vi chất và năng Trẻ sáu tháng các bà mẹ nên nhớ lượng tuyệt vời cho họ. Đến lúc này trẻ cần được ăn thêm Đậu tương Kỹ thuật 2 tư vấn 4 đi kèm Đậu tương giúp giảm bớt lượng choles- Giúp kiến thức về nhu cầu dinh dưỡng terol và làm cho xương chắc, khỏe. Hợp chất isoflavone trong đậu tương chính là nhân tố chủ Phải đầy đủ vitamin muối khoáng chốt đem lại hiệu quả này. Theo lời khuyên của Chất bột trong: gạo, ngô, sắn của nhà các bác sĩ, khoảng 80 g đậu tương mỗi ngày sẽ Chất đạm trong: thịt, cá, trứng, tôm, cua rất tốt cho hệ thống xương trong cơ thể, đặc biệt Và chất béo trong: dầu, vừng, lạc, mỡ là xương sống. Trên thực tế chúng ta ai cũng rõ Rau xanh Tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng còn nhiều Rau xanh là loại thực phẩm rất tốt cho sức Bởi chúng ta kinh tế vẫn còn nghèo khỏe con người đặc biệt là phụ nữ. Thực phẩm Và kiến thức vẫn còn nhiều hạn chế này có thể giúp chống lại chứng loãng xương mà hầu hết phụ nữ gặp phải khi về già. Theo các nhà Trạm chúng tôi luôn mời các bà mẹ khoa học, ngoài canxi và vitamin D, vitamin K Đến tọa đàm cùng với cộng tác viên cũng có tác dụng bảo vệ xương. Nghiên cứu cho Và tuyên truyền tư vấn rất thường xuyên thấy, nữ giới có khẩu phần ăn giàu vitamin K Để giảm sinh đạt mức sinh thay thế (khoảng 109 microgam mỗi ngày) sẽ giảm 30% nguy cơ mắc chứng loãng xương so với bình Phải truyền thông dù thảo luận nhóm nhỏ thường. Các loại cây có lá sẫm màu như cải, cây Thăm tại nhà hay tư vấn cá nhân bông cải xanh... rất giàu vitamin K. Giúp đối tượng tự nhận thấy bản thân Để đổi thay chọn hành vi thích hợp./. (Theo Sức Khoẻ & Đời Sống) 18 Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012
(tiếp theo trang 7) (tiếp theo trang 13) TRẠM Y TẾ PHƯỜNG TIÊN CÁT ... PHÚ THỌ VỚI CÔNG tổ chức cho trẻ uống vitamin A (vào các ngày: 1-2 tháng 6 và 1-2 tháng 12 hàng năm). Hàng tháng, TÁC PHÒNG, CHỐNG ... trong các buổi tiêm chủng mở rộng, Trạm đã tổ chức cân trẻ để đánh giá tình hình suy dinh dưỡng Đối với nhà trường, cần có cô nuôi đảm trẻ em qua biểu đồ tăng trưởng. Bác sĩ Nguyễn Thị nhiệm công việc tổ chức bữa ăn cho các cháu. Lan - Trạm trưởng cho biết: Để giảm tỷ lệ trẻ em Việc lựa chọn thực phẩm và xử lý theo đúng suy dinh dưỡng, trong thời gian tới chúng tôi sẽ quy trình của bếp một chiều từ khâu sơ chế, tăng cường hơn nữa công tác truyền thông giáo chế biến tới khâu chia khẩu phần ăn đều đảm dục sức khỏe cho người dân về chăm sóc trẻ em bảo an toàn. Trẻ được tổ chức ăn theo thực đơn, và bà mẹ có con nhỏ. Đặc biệt, chúng tôi sẽ đi sâu, thực phẩm các ngày trong tuần không trùng lặp đi sát đến những gia đình khó khăn, tuyên truyền, nhau và phải cân đối về các chất dinh dưỡng. vận động, hướng dẫn họ biết cách sử dụng hợp lý nguồn thực phẩm sẵn có, biết cách chế biến Các món ăn của trẻ đều thái nhỏ, ninh nhừ những món ăn phù hợp đảm bảo dinh dưỡng cho phù hợp với từng độ tuổi đảm bảo trẻ ăn ngon gia đình. miệng và ăn hết suất. Hàng ngày nhà bếp có lưu mẫu thức ăn sau 24 giờ để theo dõi, phòng ngộ Dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong độc thực phẩm cho trẻ. Tại một số trường cũng cuộc sống của mỗi con người. Một chế độ dinh đã đưa ra nhiều sáng kiến để bảo đảm bữa ăn dưỡng tốt, phù hợp ngay từ khi bà mẹ có thai và trong suốt quá trình sống của mỗi cá nhân sẽ tạo của trẻ theo tiêu chí ngon, sạch với khoản tiền nên một sức khỏe tốt, tuổi thọ được nâng cao và 15 nghìn đồng/ngày cho mỗi cháu nhưng vẫn giống nòi được cải thiện. Sự quan tâm, vào cuộc đảm bảo chất lượng, cân đối các chất như lipít, của các cấp ủy Đảng, chính quyền và các tổ chức, gluxit, protit và vitamin.... đoàn thể xã hội cùng Ngành Y tế thực hiện tốt các Ngoài ra, các hoạt động hỗ trợ khác như mục tiêu phòng, chống suy dinh dưỡng cho trẻ cấp phát tờ rơi, biểu đồ tăng trưởng của trẻ cho em là góp phần hoàn thành một trong những chỉ phụ huynh; phối hợp với cơ sở y tế trong việc tiêu về phát triển kinh tế xã hội tại tỉnh nhà./. quản lí sức khỏe, tiêm chủng, tẩy giun, phòng chống dịch bệnh, vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ (tiếp theo trang 14) sinh môi trường, dùng nguồn nước sạch trong BỆNH BÉO PHÌ VÀ ... chế biến thức ăn. Chính vì vậy qua theo dõi và tăng cường hoạt động thể lực. Đối với trẻ biểu đồ quy định sự phát triển của trẻ cho thấy dưới 3 tuổi cần chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng trong các nhà trường từ trong bào thai bằng cách chăm sóc sức khỏe đã giảm hơn so với đầu năm học. Với những nỗ cho bà mẹ khi mang thai. Khi trẻ bắt đầu ăn bổ lực phòng chống suy dinh dưỡng tại các trường sung cần có khẩu phần ăn hợp lý đảm bảo đủ mầm non đã góp phần làm giảm tỷ lệ SDDTE 4 nhóm thực phẩm (chất bột đường, chất đạm, trên địa bàn tỉnh. chất béo và chất xơ, vitamin, khoáng chất). Đối Tuy nhiên, mặc dù những nỗ lực của các với trẻ lớn và vị thành niên nên ăn uống hợp lý, cấp các Ngành là vậy, song trong quá trình thực đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng để trẻ phát triển hiện vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều gia bình thường. Đồng thời khuyến khích trẻ ăn đình ở vùng sâu, vùng xa, trình độ nhận thức rau quả, hạn chế sử dụng thực phẩm giầu năng và điều kiện kinh tế chưa đáp ứng được nhu cầu lượng, nghèo vi chất dinh dưỡng và đồ uống của cuộc sống, chưa được tuyên truyền, hướng nhiều đường. Ở lứa tuổi này nên tăng cường vận động thể lực với các loại hình và mức độ dẫn về chăm sóc dinh dưỡng. Vì vậy để đảm thích hợp theo lứa tuổi như thể dục nhịp điệu, bảo công tác phòng, chống SDDTE dưới 5 tuổi đi bộ, chạy nhảy, bơi lội...hạn chế xem vô tuyến, trên địa bàn toàn tỉnh đạt kết quả tốt hơn trong chơi điện tử và thức quá khuya. Ngoài ra, cần thời gian tới và mang tính bền vững, rất cần sự theo dõi tăng trưởng của trẻ ở mọi lứa tuổi qua quan tâm ủng hộ hơn nữa của các ngành, các chỉ số cân nặng chiều cao nhằm phát hiện sớm cấp góp phần giúp trẻ em trên toàn tỉnh được thừa cân béo phì. Để kịp thời điều chỉnh chế độ nâng cao thể chất, trí lực./. ăn và sinh hoạt của trẻ./. Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012 19
(xem tiếp trang 9) (xem tiếp trang 6) Chế độ dinh dưỡng ... rau, củ, quả cũng cần có mặt trong khẩu phần SUY DINH DƯỠNG ... ăn, vì các vitamin này giúp ngăn ngừa tạo thành thể cetonic. Nên dùng nhiều rau quả tươi vì nó nguy cơ thừa cân, béo phì, đái tháo đường, tim cung cấp nhiều vitamin, muối khoáng. Bệnh mạch, tăng huyết áp…Đặc biệt, ở bé gái khi lớn nhân có thể ăn nhiều mà không sợ bị tăng lượng lên nếu chiều cao thấp dễ gây đẻ khó, có nguy cơ đường trong máu. Tuy nhiên, nên tránh những đẻ trẻ nhẹ cân (dưới 2.500g), chiều dài thấp. loại trái cây nhiều đường như dưa hấu, mít, na... Phòng chống SDD thấp còi như thế nào? Bên cạnh đó, người bệnh cần hạn chế Thời kỳ để phòng chống SDD thấp còi có ăn đường, bánh, kẹo... nhưng không vì thế mà hiệu quả là thời kỳ bà mẹ mang thai và trẻ em kiêng sữa, vì sữa là thức ăn đầy đủ các chất trong 2 năm đầu đời. dinh dưỡng, dễ tiêu, nhiều protein và các acid amin cần thiết, nên rất tốt cho bệnh nhân đái Dinh dưỡng của bà mẹ trong thời kỳ mang tháo đường. thai có ảnh hưởng nhiều đến phát triển bào thai. Chế độ ăn phải đảm bảo nhu cầu protein, năng Chế biến đúng cách, ăn uống hợp lý lượng, vitamin và khoáng chất để phòng chống Khi chế biến thức ăn cho bệnh nhân đái thiếu năng lượng trường diễn, thiếu máu, thiếu tháo đường cần ưu tiên nấu các món dưới dạng canxi…Thức ăn cần đa dạng và có đủ 4 nhóm luộc, hấp, nấu canh, chứa ít chất độc hơn so với thực phẩm cơ bản gồm: nguồn cung cấp chất bột, các loại thức ăn được chế biến dưới dạng xào, đường (gạo, ngô, khoai...); nguồn cung cấp chất rán, đặc biệt là rán giòn. đạm (đậu, đỗ, sữa, tôm, trứng, thịt, cá...); nguồn Bệnh nhân đái tháo đường với khẩu cung cấp vitamin, chất khoáng và chất xơ (rau, phần ăn quy định nên chia thành nhiều bữa củ, quả...); nguồn cung cấp chất béo (dầu, mỡ). nhỏ trong ngày. Thông thường hay chia thành Ngoài chế độ ăn nên uống thêm viên sắt,acid fo- 3 bữa chính và 2 bữa phụ. Khi phân chia như lic theo chỉ dẫn của thầy thuốc để phòng chống vậy thức ăn sẽ vào cơ thể một cách từ từ, không thiếu máu và dị tật ống thần kinh thai nhi. Cần làm đường huyết trong máu tăng cao quá mức. khám thai định kỳ và theo dõi tăng cân từng quý Các loại rượu mạnh cũng nên tránh vì mang để bổ sung dinh dưỡng kịp thời. thêm nhiều calo thừa và có thể gây hạ đường máu nếu uống nhiều mà lại ăn không đủ./. Đồng thời, chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ trong 2 năm đầu đời là việc làm hết sức quan (xem tiếp trang 8) trọng. Đây là giai đoạn chuyển tiếp về nuôi dưỡng trẻ từ trong bụng mẹ đến môi trường bên Một số dưỡng chất ... ngoài tử cung, trẻ bắt đầu bú mẹ, ăn bổ sung rồi - chất trung gian dẫn truyền xung động thần tiến tới các chế độ ăn cùng gia đình. Trong giai kinh và tham gia vào quá trình lưu trữ trí nhớ. đoạn này trẻ tăng trưởng và phát triển nhanh Choline tham gia vào quá trình chuyển hóa nhưng hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh nên dễ chất béo, khi thiếu choline thì lipid bị tích trữ mắc các bệnh nhiễm khuẩn nhất là tiêu chảy, nhiều tại gan. Nhiều nghiên cứu cho thấy cần viêm đường hô hấp cấp…Sữa mẹ là thức ăn tốt thiết phải bổ sung choline vào khẩu phần ăn nhất đối với trẻ nhỏ, cho trẻ bú sớm ngay trong cho phụ nữ khi mang thai để mẹ có đủ lượng vòng một giờ đầu sau sinh, bú hoàn toàn trong choline cung cấp cho con qua máu của mình. 6 tháng đầu (180 ngày). Từ sau 6 tháng tuổi trở Đồng thời để giúp trẻ tăng cường phát triển trí lên vẫn tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ kéo dài đến thông minh cũng cần bổ sung choline vào bữa ăn của trẻ qua thực phẩm. 24 tháng tuổi và cho trẻ ăn bổ sung hợp lý. Thức ăn bổ sung có đủ 4 nhóm thực phẩm. Khi trẻ bị Vai trò cần thiết của spingomyelin, choline đối bệnh không được kiêng khem quá mức, tiếp tục với quá trình myelin hóa thần kinh - một yếu tố cho trẻ bú mẹ, ăn nhiều bữa trong ngày, thức ăn quan trọng đối với sự phát triển hệ thần kinh, dễ tiêu hóa, đủ dưỡng chất. phát triển trí tuệ trẻ em đã được chứng minh rõ ràng.Vì vậy hiện nay trong nhiều thực phẩm Ngoài ra bổ sung vi chất dinh dưỡng vi- như sữa, bánh dành cho bà mẹ khi mang thai và tamin A, D, kẽm và tiêm chủng cho trẻ theo trẻ nhỏ đã được bổ sung spingomyelin, choline hướng dẫn của thầy thuốc là việc làm hết sức - là những dưỡng chất quan trọng đối với sự quan trọng giúp phòng chống SDD thấp còi./. phát triển trí não của trẻ em./. 20 Bản tin Y tế Phú Thọ. Số 5-2012