Cơ cấu bệnh lý phẫu thuật 6 tháng đầu năm 2013 tại khoa PTGMHS - Bệnh viện Thống Nhất

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> CƠ CẤU BỆNH LÝ PHẪU THUẬT 6 THÁNG ĐẦU NĂM 2013<br /> TẠI KHOA PTGMHS – BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT<br /> Trương Quang Anh Vũ*, Đặng Thị Bích*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: xác định các bệnh lý phẫu thuật thường gặp, mối liên quan giữa tuổi, bệnh lý phẫu thuật, biến<br /> chứng sau mổ.<br /> Phương pháp nghiên cứu: hồi cứu, mô tả.<br /> Kết quả: trong các chuyên khoa, chiếm tỷ lệ cao nhất là các ca mổ của chuyên khoa Ngoại TQ 33%, Ngoại<br /> CTCH 15,7%, Mắt và Ngoại Tiết niệu 13,9%. Các bệnh lý phẫu thuật thường gặp là viêm ruột thừa, viêm túi<br /> mật, bướu giáp, đục thủy tinh thể, u xơ tiền liệt tuyến. Chuyên khoa có độ tuổi trung bình cao nhất là Mắt 70,9 ±<br /> 0,5 và Ngoại Tiết niệu 64,6 ± 0,9 (p=0,001). Điều này cũng liên quan đến bệnh lý thường gặp nhất ở người lớn<br /> tuổi là Đục thủy tinh thể và bướu lành tiền liệt tuyến. Các biến chứng sau mổ như viêm phổi, nhiễm trùng, chảy<br /> máu, máu tụ, xì miệng nối, tràn dịch khí màng phổi phải đặt dẫn lưu, có gặp nhưng chiếm tỷ lệ thấp 0,5 – 1%.<br /> Có liên quan giữa độ tuổi và các biến chứng sau mổ. Nhiễm trùng (75 ± 14 tuổi), viêm phổi (86 ± 4 tuổi) gặp ở<br /> người cao tuổi (p=0,001).<br /> Kết luận: các mặt bệnh phẫu thuật chưa nhiều. Biến chứng nhiễm trùng, viêm phổi thường gặp ở người cao<br /> tuổi, do đó cần lưu ý điều trị dinh dưỡng, nâng thể trạng trước và sau mổ.<br /> Từ khóa: bệnh lý phẫu thuật, biến chứng sau mổ, độ tuổi.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE SURGERY DISEASES PATTERN AT THONG NHAT HOSPITAL<br /> IN FIRST 6 MONTH OF 2013<br /> Truong Quang Anh Vu, Dang Thi Bich<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 3- 2014: 22-25<br /> Objective: determine the prevalence surgery diseae and the relation between age, disease and postoperated<br /> complication.<br /> Method: retrospectively descriptive study.<br /> Result: the most surgery diseases belong to abdominal operation (33%), trauma orthopedic operation<br /> (15.7%), ophthalmic and urinology operation (13.9%). The prevalence surgery diseases are appendicitis,<br /> cholecystitis, goitre, cataract and prostate benign tumor. The highest average age belong to Ophthalmology (70.9<br /> ± 0.5) and Urinology (64.6 ± 0.9) (p=0.001). The prvelance common surgery diseases of elder patient are cataract<br /> and prostate benign tumor. Postoperated complications (infection, pneumoniae, bleeding, brain congestion,<br /> leakage from intestinal anastomoses, pleural drainage) are low 0.5 – 1%. There is relation between age and<br /> postoperated complication, infection (75 ± 14 years old), pneumoniae (86 ± 4 years old) appear in elder patient<br /> (p=0.001).<br /> Conclusion: amount of surgery diseases is not much. Pneumoniae and infection are common postoperated<br /> complications in elder patient, so they should be treated nutrition carefully perioperation.<br /> Key words: surgery disease, postoperated complication, age.<br /> * Khoa Phẫu thuật gây mê hồi sức – Bệnh viện Thống Nhất Tp Hồ Chí Minh.<br /> Tác giả liên lạc: BS. Trương Quang Anh Vũ ĐT: 0913655404<br /> Email: truongquanganhvu@yahoo.com<br /> <br /> 22<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Các yếu tố khảo sát<br /> <br /> Phẫu thuật là phương pháp điều trị quan<br /> trọng giải quyết các bệnh lý Ngoại khoa. Cùng<br /> với phát triển chung của Y học, Ngoại khoa cũng<br /> phát triển không ngừng, giải quyết được nhiều<br /> bệnh lý khó, phức tạp.<br /> Bệnh viện Thống Nhất phát triển khối<br /> Ngoại với 7 chuyên khoa: Ngoại TQ, Ngoại<br /> TM-LN, Ngoại Tiết niệu, Ngoại Thần kinh,<br /> Ngoại CTCH, Mắt, TMH. Cac chuyên khoa<br /> đảm trách phát triển chuyên môn từng lĩnh<br /> vực của riêng mình. Khoa PTGMHS chịu trách<br /> nhiệm phục vụ đáp ứng các các phẫu thuật<br /> của các chuyên Khoa.<br /> Số ca phẫu thuật tại Khoa PTGMHS tăng<br /> dần theo từng năm: 2011 (3910 ca); năm 2012<br /> (4243 ca); 6 tháng đầu năm 2013 (2259 ca), đáp<br /> ứng đủ các chuyên Khoa.<br /> Việc đánh giá cơ cấu bệnh lý phẫu thuật 6<br /> tháng đầu năm 2013 giúp nắm rõ đặc điểm dịch<br /> tể học bệnh lý Ngoại khoa tại bệnh viện, qua đó<br /> có cái nhìn khách quan, tổng quan về sự phát<br /> triển của Ngoại khoa tại bệnh viện, cũng như<br /> thấy được ưu khuyết điểm của hệ Ngoại để tiếp<br /> tục phát triển.<br /> Viêc khảo sát các mối liên quan giữa các yếu tố<br /> như: tuổi, bệnh lý theo từng chuyên khoa Ngoại,<br /> biến chứng sau mổ và kết quả sau mổ giúp tiên<br /> lượng bệnh tốt hơn và có kế hoạch theo dõi, điều<br /> trị bệnh nhân sau mổ một cách hợp lý hơn.<br /> <br /> Giới tính, tuổi, biến chứng sau mổ (nhiễm<br /> trùng, viêm phổi, máu tụ tái phát, chảy máu sau<br /> mổ, xì miệng nối, tràn dịch, tràn khí màng phổi<br /> phải đặt dẫn lưu) và kết quả sau mổ (ổn định,<br /> nặc xin về, tử vong)<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU.<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Các ca phẫu thuật tại Khoa PT-GMHS từ<br /> 1/1/2013 đến 30/6/2012.<br /> <br /> Các số liệu được phân loại theo theo từng<br /> bệnh lý, chuyên khoa<br /> - Ngoại tổng quát<br /> - Ngoại Tim mạch – lồng ngực<br /> - Ngoại tiết niệu<br /> - Ngoại Thần kinh<br /> - Ngoại chấn thương chỉnh hình<br /> - Mắt<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Số liệu được xử lý bằng phần mềm thống kê<br /> SPSS 16.0. Đánh giá mối liên quan giữa các yếu<br /> tố khảo sát bằng kiểm định chi – bình phương và<br /> kiểm định trị trung bình của 2 mẫu phụ thuộc<br /> (paired sample T-test).<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Hồi cứu, mô tả.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Bảng 1: Giới tính<br /> Giới<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Tổng<br /> <br /> N<br /> 1441<br /> 818<br /> 2259<br /> <br /> %<br /> 63,8%<br /> 36,2%<br /> 100%<br /> <br /> Tuổi nhỏ nhất trong nhóm nghiên cứu 13, và<br /> lớn nhất là 109. Tuổi trung bình là 55,37 tuổi<br /> Bảng 2: Phân bố bệnh vào các chuyên khoa<br /> Khoa ngoại<br /> <br /> Số ca<br /> %<br /> (n=2259)<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> Tổng quát<br /> <br /> 753<br /> <br /> 33,3 47,8± 0,7<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> Tim mạch lồng ngực<br /> <br /> 236<br /> <br /> 10,4 59,6 ± 1,1<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> Tiết niệu<br /> <br /> 313<br /> <br /> 13,9 64,6 ± 09<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> Thần kinh<br /> Chấn thương chỉnh<br /> hình<br /> Mắt<br /> <br /> 134<br /> <br /> 5,9 56,3 ± 1,4<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> 355<br /> <br /> 15,7 49,1 ± 1,1<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> 313<br /> <br /> 13,9 70,9 ± 0,5<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> Tai mũi họng<br /> <br /> 155<br /> <br /> 6,9 48,6 ± 1,5<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> Bảng 3: Tỉ lệ các biến chứng<br /> Nhiễm trùng<br /> Viêm phổi<br /> Máu tụ<br /> Nhiễm trùng máu tụ<br /> Mổ lại do chảy máu<br /> Mổ lại do xì miện nối<br /> Dẫn lưu màng phổi<br /> Không biến chứng<br /> Tổng<br /> <br /> Số ca<br /> 2<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> 3<br /> 1<br /> 1<br /> 2246<br /> 2259<br /> <br /> %<br /> 0,1<br /> 0,1<br /> 0,1<br /> 0,05<br /> 0,1<br /> 0,05<br /> 0,05<br /> 99,45<br /> <br /> Tuổi<br /> 75 ± 14<br /> 86 ± 4<br /> 52 ± 4<br /> <br /> P<br /> 0,001<br /> 0,001<br /> 0,001<br /> <br /> 63 ± 12<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> 55 ± 0,4<br /> <br /> 0,001<br /> <br /> - Tai mũi họng<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> 23<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Bảng 4: Tình trạng bệnh nhân xuất viện<br /> Ck<br /> Xin về<br /> NGOAI TQ 2 (0,4%)<br /> TM-LN<br /> 2 (0,8%)<br /> TIET NIEU<br /> 0<br /> NGOAI TK 2 (1,5%)<br /> NGOAI<br /> 0<br /> CTCH<br /> MAT<br /> 0<br /> TMH<br /> 0<br /> <br /> thể trạng kém liên quan đến lành vết thương và<br /> <br /> Tử vong<br /> 1 (0,1)<br /> 0 (0%)<br /> 0<br /> 1 (0,7%)<br /> <br /> Ổn định<br /> 750 (99,6%)<br /> 234 (99,2%)<br /> 313 (100%)<br /> 131 (97,8%)<br /> <br /> Total<br /> 753<br /> 236<br /> 313<br /> 134<br /> <br /> 0<br /> <br /> 355 (100%)<br /> <br /> 355<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 313 (100%)<br /> 155 (100%)<br /> <br /> 313<br /> 155<br /> <br /> Các biến chứng gặp ở Ngoại TQ là Viêm<br /> phổi (0,3%), nhiễm trùng (0,3%) và xì miệng nối<br /> (0,1%). Những biến chứng này thường gặp ở các<br /> bệnh nhân lớn tuổi (86 ± 4) suy kiệt (p=0,001).<br /> Tỷ lệ xì miệng nối sau mổ theo các tác giả<br /> nước ngoài là 3% – 21%<br /> <br /> (3,4)<br /> <br /> . Tỷ lệ này tại bệnh<br /> <br /> (6)<br /> <br /> Các bệnh lý phẫu thuật thường gặp<br /> <br /> viện Bình Dân là 0,032%.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Trong 2259 bệnh nhân được phẫu thuật,<br /> Nam chiếm đa số 64% so với Nữ 36%.<br /> Độ tuổi trung bình là 55 ± 20. Trong đó nhỏ<br /> tuổi nhất là 1 bé gái 13 tuổi, được chẩn đoán là u<br /> lành tính xương đốt bàn tay. Lớn tuổi nhất là là<br /> bệnh nhân nữ viêm ruột thừa 109 tuổi. Bệnh<br /> nhân này đã được phẫu thuật nội soi cắt ruột<br /> thừa. Sau mổ tình trạng bệnh nhân ổn định.<br /> Trong các chuyên khoa, chiếm tỷ lệ cao<br /> nhất là các ca mổ của chuyên khoa Ngoại TQ<br /> 33%, Ngoại CTCH 15,7%, Mắt và Ngoại Tiết<br /> niệu 13,9%.<br /> Có sự tương quan giữa độ tuổi bệnh nhân và<br /> chuyên khoa phẫu thuật. Chuyên khoa có độ<br /> tuổi trung bình cao nhất là Mắt 70,9 ± 0,5 và<br /> Ngoại Tiết niệu 64,6 ± 0,9 (p=0,001). Điều này<br /> cũng liên quan đến bệnh lý thường gặp nhất ở<br /> người lớn tuổi là Đục thủy tinh thể và U xơ tiền<br /> liệt tuyến.<br /> Theo tác giả Phùng Hoàng Đạo, trong 10<br /> bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi, đục thủy<br /> tinh thể có tỷ lệ 3,4% và u xơ tiền liệt tuyến có<br /> (5)<br /> <br /> tỷ lệ 5,1% .<br /> Các biến chứng sau mổ như viêm phổi,<br /> nhiễm trùng, chảy máu, máu tụ, xì miệng nối,<br /> tràn dịch khí màng phổi phải đặt dẫn lưu, có gặp<br /> nhưng chiếm tỷ lệ thấp 0,5 – 1%.<br /> Có liên quan giữa độ tuổi và các biến chứng<br /> sau mổ. Nhiễm trùng (75 ± 14 tuổi), viêm phổi<br /> (86 ± 4 tuổi) gặp ở người cao tuổi (p=0,001). Đối<br /> tượng bệnh nhân này thể trạng kém, nhiều bệnh<br /> lý đi kèm. Tác giả Bokey cũng nhận định rằng<br /> <br /> 24<br /> <br /> (2)<br /> <br /> biến chứng nhiễm trùng .<br /> <br /> Các biến chứng gặp ở Ngoại TM – LN là<br /> chảy máu phải mổ lại (0,8%), viêm phổi (0,4%),<br /> tràn khí tràn phổi phải đặt dẫn lưu màng phổi<br /> (0,4%). Tỷ lệ này cũng tương tự tỷ lệ biến chứng<br /> tại bệnh viện Bình Dân.<br /> Biến chứng2007<br /> Chảy máu sau mổ<br /> Viêm phổi<br /> TD – TK màng phổi<br /> <br /> 2007<br /> 0,34%<br /> 0,020%<br /> 0,024%<br /> <br /> 2008<br /> 0,40%<br /> 0,032%<br /> 0,024%<br /> <br /> Tỷ lệ chảy máu sau mổ mạch máu lồng ngực<br /> (1)<br /> của tác giả Kaiser là 1,9% và Yim là 0,4% .<br /> Biến chứng ở Ngoại TK là máu tụ tái phát<br /> (1,5%), mổ lại cầm máu (0,7%), nhiễm trùng<br /> (0,7%).<br /> Đa số bệnh nhân ổn định sau mổ, hồi phục<br /> tốt. Tỷ lệ tử vong là 0,1% và xin về 0,3%. Tính<br /> theo chuyên khoa, tỷ lệ tử vong ở Ngoại TK là<br /> 0,7%, Ngoại TQ 0,1%. Bệnh nặng xin về ở Ngoại<br /> TK là 1,5%, Ngoại TM – LN là 0,8%, Ngoại TQ<br /> 0,3%. Các ca bệnh nặng tử vong là bệnh nhân tai<br /> biến mạch máu não, chấn tương sọ não nặng<br /> ngay từ đầu.<br /> Các biến chứng sau mổ có tỷ lệ tử vong và<br /> xin về cao là nhiễm trùng, viêm phổi, máu tụ nội<br /> sọ tái phát (p = 0,001).<br /> Trong chuyên khoa Ngoại TQ, bệnh lý<br /> thường gặp nhất là viêm ruột thừa (42%), trĩ<br /> (8,8%), viêm túi mật do sỏi (6,8%), thoát vị bẹn<br /> (6,4%), u đại tràng (5,7%). Tỷ lệ mổ viêm ruột<br /> thừa cao so với các mặt bệnh khác. Tỷ lệ các<br /> phẫu thuật bệnh lý dạ dày, gan mật, còn thấp.<br /> Trong chuyên khoa Ngoại TM-LN, bệnh lý<br /> thường gặp nhất là : bướu giáp (17,8%), u phổi<br /> (10,6%), hẹp ĐM cảnh trong (9,3%). Mổ tim hở<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 3 * 2014<br /> chiếm tỷ lệ chung là 7,6%, còn thấp so với các<br /> bệnh lý khác thuộc Ngoại Tim mạch lồng ngực.<br /> Trong chuyên khoa Ngoại Tiết niệu, bệnh lý<br /> thường gặp nhất là bướu lành tiền liệt tuyến<br /> (35,8%), sỏi NQ (28,8%). Các mặt bệnh phẫu<br /> thuật còn lại chiếm tỷ lệ thấp.<br /> Trong chuyên khoa Ngoại TK, bệnh lý thường<br /> gặp nhất là thoát vị đĩa đệm (43,3%), máu tụ do<br /> xuất huyết não (18,7%). Mặt bệnh phẫu thuật còn<br /> lại không nhiều và chiếm tỷ lệ thấp.<br /> Trong chuyên khoa Ngoại CTCH, các bệnh<br /> lý thường gặp là vết thương phần mềm (15,5%),<br /> đứt dây chằng chéo khớp gối (7,3%), gãy xương<br /> đòn (6,2%), gãy cổ xương đùi (5,9%).<br /> Trong chuyên khoa Mắt, bệnh lý thường gặp<br /> nhất là đục thủy tinh thể (85,6%). Mặt bệnh phẫu<br /> thuật còn lại không nhiều và chiếm tỷ lệ thấp.<br /> Trong chuyên khoa TMH, bệnh lý thường<br /> gặp nhất là viêm xoang (49,7%), viêm amydal<br /> (25,2%). Cũng tương tự như các chuyên khoa<br /> trên, mặt bệnh phẫu thuật còn lại không nhiều<br /> và chiếm tỷ lệ thấp.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Bệnh viện Thống Nhất đã phát triển 7<br /> chuyên khoa thuộc hệ Ngoại. Thời gian qua các<br /> chuyên khoa này đã thực hiện nhiều loại phẫu<br /> thuật, nâng cao chất lượng điều trị bệnh nhân.<br /> Khoa Ngoại tổng quát thực hiện được nhiều ca<br /> mổ nhất (33,3%), Khoa Ngoại thần kinh thực<br /> hiện ít ca mổ nhất (5,9%). Trong mỗi chuyên<br /> khoa, mặt bệnh phẫu thuật chưa đầy đủ và phân<br /> bố không đều. Mỗi chuyên khoa mới tập trung<br /> phẫu thuật 2,3 loại bệnh lý (viêm ruột thừa, viêm<br /> túi mật, bướu giáp nhân, u xơ tiền liệt tuyến, đục<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thủy tinh thể….). Do đó các chuyên khoa hệ<br /> ngoại nên có kế hoạch phát triển kỹ thuật mới<br /> trong tương lai để mở rộng mặt bệnh điều trị.<br /> Có sự liên quan giữa tuổi và bệnh lý phẫu<br /> thuật. Bệnh lý có độ tuổi trung bình cao nhất là<br /> đục thủy tinh thể và u xơ tiền liệt tuyến.<br /> Biến chứng sau mổ gây tử vong cao là nhiễm<br /> trùng, viêm phổi, máu tụ sau mổ. Có sự liên<br /> quan giữa tuổi và biến chứng sau mổ. Biến<br /> chứng nhiễm trùng và viêm phổi thường gặp ở<br /> bệnh nhân cao tuổi. Do đó chăm sóc điều trị<br /> bệnh nhân cao tuổi sau mổ, ngoài việc tuân thủ<br /> các nguyên tắc vô trùng, thuốc điều trị hợp lý,<br /> còn lưu ý thêm chế độ dinh dưỡng hợp lý, nâng<br /> cao thể trạng bệnh nhân.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Alexander JJ Jr et al. (2004) ‘Management of perioperative<br /> cardiac events’. General thoracic surgery; 587 :600.<br /> Bokey EL, Chapuis PH. (1995) ‘Postoperative morbidity and<br /> mortality following resection of the colum and rectum for<br /> cancer’. Dis colon rectum; 38 :480-7.<br /> Golub R, Golub RW, Carter R, Stein HD. (1997) ‘A multi variate<br /> ananlysis of factors contributing to leakage of intestinal<br /> anastomoses’. J Ann Coll Surg, 184 :364-72.<br /> Karanjia MD, Corder AP, Bearn P, Heald RJ. (1994) ‘Leakage<br /> from stapled low anastomoses after total mesorectal excision for<br /> carcinoma of the rectum’. Br J Surg; 198 :877-83<br /> Phùng Hoàng Đạo, Nguyễn Văn Trí (2013), ‘Cơ cấu bệnh tật ở<br /> người cao tuổi điều trị nội trú tại bệnh viện Thống Nhất Tp Hồ<br /> Chí Minh’, Tạp chí Y học thành phố Hồ Chí Minh, tập 17, số 3,<br /> 2013.<br /> Văn Tần (2010), ‘Biến chứng và chất lượng phẫu thuật’, tạp chí<br /> Y học thành phố Hồ Chí Minh, tập 14, số 1.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 03-04-2014<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 11-04-2014<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 20 – 05 - 2014<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> 25<br /> <br />