T¹p chÝ Hãa häc, T. 41, sè 4, Tr. 92 - 96, 2003<br />
<br />
<br />
<br />
CHÕ t¹o vµ kh¶o s¸t tÝnh chÊt c¬ lý cña vËt liÖu<br />
Elastomeric Alloy tõ Polypropylen<br />
vµ Bét cao su ViÖt nam phÕ th¶i<br />
§Õn Tßa so¹n 21-5-2003<br />
TrÇn ThÞ Thanh V©n1, NguyÔn Quang2, Ng« Duy C êng3<br />
1<br />
Phßng Vi ph©n tÝch, ViÖn Kü thuËt nhiÖt ®íi - Trung t©m KHTN v/ CNQG<br />
2<br />
Ban Khoa gi¸o Trung 5¬ng<br />
3<br />
Khoa Hãa, Tr5êng §¹i häc Khoa häc tù nhiªn - §H QG H/ Néi<br />
<br />
<br />
Summry<br />
The Elastomeric Alloy (EA) materials based on polypropylene (PP) and Vietnam waste<br />
Rubber Powder (RP) has been prepared in internal mixer of Haake in melting state with<br />
peroxide initiator. Dynamically stabilizing process at presence of radical donor and<br />
acceptor systems has leaded to form chemical bonds on the surface between two phases of<br />
surspending rubber powder and PP matrix and then to form intermediate phase<br />
surrounding Rubber Particles and making EA higher dense than that of materials by<br />
simple mixing RP and PP without networking. This paper deals with the influences of the<br />
content, sizes of Vietnam waste RP particles and the technological conditions on the<br />
mechanical - physical properties and morphology of EA.<br />
<br />
<br />
I - Më ®Çu xo¾n v khãa c¬ häc gi÷a c¸c ph©n tö hay ®o¹n<br />
m¹ch cña PP v o bªn trong bÒ mÆt h¹t BCS.<br />
Trong qu¸ tr×nh trén hîp ë tr¹ng th¸i nãng T ¬ng t¸c vËt lý n y phô thuéc v o diÖn tÝch bÒ<br />
ch¶y, c¸c t ¬ng t¸c vËt lý v hãa häc x¶y ra ®ång mÆt riªng cña BCS. §Ó c¶i thiÖn tÝnh t ¬ng hîp<br />
thêi trªn bÒ mÆt ph©n chia pha t¹o ra sù g¾n kÕt pha nªn chän lo¹i nhùa nhiÖt dÎo cã nhiÖt ®é<br />
gi÷a bét cao su (BCS) v polypropylen (PP). nãng ch¶y v søc c¨ng bÒ mÆt gÇn víi CS v<br />
Chóng ® îc thùc hiÖn do sù ho¹t hãa bÒ mÆt theo PP ®¸p øng ® îc yªu cÇu n y.<br />
c¬ chÕ hãa häc v c¬ hãa häc cña c¶ hai pha t¹o<br />
- T ¬ng t¸c hãa häc (ph¶n øng ghÐp m¹ch<br />
th nh c¸c gèc polyme tù do dÉn ®Õn viÖc t¹o<br />
theo c¬ chÕ gèc): Ph¶n øng ghÐp m¹ch gi÷a<br />
th nh copolyme trªn bÒ mÆt ph©n chia pha.<br />
BCS v PP víi chÊt kh¬i m o peroxit ®S t¹o ra<br />
Ph ¬ng ph¸p trén hîp ë tr¹ng th¸i nãng ch¶y víi<br />
gèc tù do ë vÞ trÝ C bËc ba trong c¶ PP lÉn bÒ<br />
sù cã mÆt cña hÖ cho-nhËn gèc v c¸c phô gia ®Æc<br />
mÆt BCS dÉn ®Õn viÖc t¹o th nh copolyme trªn<br />
biÖt dÉn ®Õn h×nh th nh ®ång thêi c¸c liªn kÕt hãa<br />
bÒ mÆt ph©n chia pha.<br />
häc v vËt lý n y ® îc gäi l sù æn ®Þnh ®éng.<br />
Trong pha trung gian ® îc t¹o th nh n y cã II - PhÇn thùc nghiÖm<br />
hai hiÖu øng x¶y ra ®ång thêi t¹o ra sù t ¬ng hîp<br />
pha v quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt c¬ lý cña vËt liÖu EA: 1. Hãa chÊt<br />
- T ¬ng t¸c vËt lý (sù khuyÕch t¸n v o - Polypropylen izotactic homopolyme v PP<br />
nhau): T ¬ng t¸c n y x¶y ra do sù khuyÕch t¸n, Random copolyme do hSng Novolen - §øc s¶n<br />
<br />
92<br />
xuÊt. C¶ hai lo¹i PP n y ®Òu ® îc sö dông l m tiªu chuÈn DIN 53505.<br />
pha polyme liªn tôc trong vËt liÖu EA. - CÊu tróc h×nh th¸i häc pha ® îc quan s¸t<br />
- BCS Sao v ng phÕ th¶i cã ® êng kÝnh h¹t b»ng kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö quÐt (JEOL5300).<br />
0,4 v 0,6 mm ® îc chÕ t¹o b»ng ph ¬ng ph¸p C¸c mÉu ® îc ng©m trong nit¬ láng v bÎ gÉy,<br />
thñ c«ng theo nguyªn t¾c nghiÒn l¹nh. sau ®ã nhóng trong xylen s«i 30 gi©y, sÊy kh«<br />
råi phñ Ag b»ng ph ¬ng ph¸p bèc bay trong<br />
- Dicumylperoxit (DCP) cã h m l îng oxi<br />
ch©n kh«ng råi ® a v o khoang chôp víi c¸c ®é<br />
ho¹t hãa l 6% v thêi gian b¸n hñy ë 177oC l phãng ®¹i 2000 lÇn.<br />
1 phót.<br />
2. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu III - KÕt qu¶ v, th¶o luËn<br />
- Nghiªn cøu qu¸ tr×nh æn ®Þnh ®éng chÕ 1. ChÕ t¹o BCS Sao v ng<br />
t¹o vËt liÖu EA tõ PP v BCS ViÖt Nam víi chÊt Lèp Sao v ng cò ® îc bãc líp v¶i lãt ra, c¾t<br />
kh¬i m o DCP ® îc thùc hiÖn ë tr¹ng th¸i nãng lÊy phÇn cao su tiÕp r¸p xuèng mÆt ® êng sau<br />
ch¶y trªn m¸y trén kÝn Haake. Do cÊu t¹o cña cã cho v o m¸y c¸n c¸n máng ®Õn vì th nh<br />
thiÕt bÞ trén m cã thÓ t¹o ra lùc xÐ cÇn thiÕt ®Ó h¹t. C¸c h¹t n y ® îc ng©m trong nit¬ láng v<br />
kÕt hîp t ¬ng t¸c vËt lý v hãa häc x¶y ra ®ång nghiÒn nhá th nh bét sau ®ã r©y thu ® îc h¹t<br />
thêi ngay trong qu¸ tr×nh trén nãng ch¶y. BiÕn cã ® êng kÝnh 0,4 v 0,6 mm.<br />
®æi ®é nhít cña khèi ph¶n øng ® îc quan s¸t tøc<br />
thêi b»ng ® êng phô thuéc momen xo¾n v o 2. ChÕ t¹o vËt liÖu EA<br />
thêi gian trén. NhiÖt ®é cña qu¸ tr×nh l 170oC Khi trén hîp ë tr¹ng th¸i nãng ch¶y PP,<br />
v tèc ®é quay cña trôc trén l 50 vßng/phót. KÕt BCS víi chÊt kh¬i m o DCP th× x¶y ra ph¶n<br />
thóc ph¶n øng s¶n phÈm ® îc Ðp tÊm v t¹o mÉu øng ghÐp m¹ch theo c¬ chÕ gèc trªn bÒ mÆt<br />
®o c¬ lý. ph©n chia pha.<br />
- C¸c phÐp ®o kiÓm tra tÝnh chÊt c¬ lý ® îc Th«ng qua ph¶n øng ghÐp m¹ch trªn bÒ mÆt<br />
thùc hiÖn trªn m¸y Zwick Z2.5 víi tèc ®é kÐo ph©n chia pha h×nh th nh pha trung gian bao<br />
mÉu l 100 mm/phót, lùc kÑp mÉu l 1 N theo bäc quanh h¹t BCS cã thÓ m« t¶ nh h×nh 1.<br />
<br />
<br />
Pha PP liªn tôc<br />
<br />
BCS ph©n t¸n<br />
<br />
Pha trung gian<br />
<br />
<br />
H×nh 1: S¬ ®å cÊu tróc pha cña vËt liÖu EA<br />
<br />
3. Nh÷ng kh¶o s¸t vÒ tÝnh chÊt c¬ lý cña EA v PP võa cã ®é bÒn kÐo ®øt gÇn víi PP v ®é<br />
giSn t ¬ng ®èi gÇn víi CS th× tû lÖ BCSSV/PP l<br />
H×nh 2 tr×nh b y ¶nh h ëng cña h m l îng<br />
50/50 thÝch hîp nhÊt. Tïy môc ®Ých sö dông m<br />
BCS Sao v ng ®Õn ®é bÒn kÐo ®øt v ®é giSn<br />
ta cã thÓ lùa chän th nh phÇn ®¬n cho phï hîp.<br />
t ¬ng ®èi cña vËt liÖu EA ®S ® îc æn ®Þnh Tuy nhiªn h m l îng pha PP liªn tôc ph¶i ®ñ<br />
®éng. Tõ h×nh 2 ta nhËn thÊy khi h m l îng nhiÒu ®Ó cã thÓ lÊp ®Çy c¸c khoang trèng trªn<br />
BCS t¨ng th× ®é bÒn kÐo ®øt cña vËt liÖu EA bÒ mÆt th« r¸p cña h¹t BCS, cã nh vËy míi<br />
gi¶m, nh ng ®ång thêi ®é giSn t ¬ng ®èi cña kh«ng t¹o nªn nh÷ng d¨m nøt tiÒm Èn bªn<br />
EA l¹i t¨ng. trong vËt liÖu EA l nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù<br />
§Ó thu ® îc vËt liÖu EA tõ BCS Sao v ng suy gi¶m ®é bÒn cña EA theo thêi gian.<br />
<br />
<br />
93<br />
§é giSn kÐo ®øt (%)<br />
§é bÒn kÐo ®øt (MPa)<br />
§é giSn kÐo ®øt (%)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 2: ¶nh h ëng cña h m l îng BCS Sao v ng ®Õn tÝnh ch©t c¬ lý cña vËt liªu EA<br />
<br />
H×nh 3 tr×nh b y ¶nh h ëng cña kÝch th íc pha. Khi diÖn tÝch bÒ mÆt h¹t BCS c ng lín th×<br />
h¹t BCS ®Õn tÝnh chÊt cña vËt liÖu EA. KÝch ranh giíi tiÕp xóc gi÷a hai pha c ng réng v× vËy<br />
th íc h¹t BCS c ng nhá th× ®é bÒn c¬ lý cña vËt mËt ®é kh©u l íi gi÷a hai pha sÏ t¨ng lªn. KÕt<br />
liÖu EA c ng cao. TÝnh chÊt c¬ lý cña EA l qu¶ l tÝnh chÊt c¬ lý cña s¶n phÈm ® îc c¶i<br />
mét h m cña diÖn tÝch bÒ mÆt tiÕp xóc gi÷a hai thiÖn.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 3: KÝch th íc h¹t BCS Sao v ng ¶nh h ëng ®Õn tÝnh chÊt c¬ lý cña EA<br />
<br />
H×nh 4 biÓu diÔn ¶nh h ëng cña nhiÖt ®é nhiÖt ®é 170oC th× ®é bÒn kÐo ®øt cña EA l cao<br />
trén ®Õn tÝnh chÊt c¬ lý cña vËt liÖu EA. ë nhÊt. NÕu tiÕp tôc t¨ng nhiÖt ®é th× ®é bÒn cña EA<br />
<br />
94<br />
gi¶m, ®iÒu ®ã cã thÓ gi¶i thÝch l thêi gian b¸n liÖu EA. Khi tèc ®é quay t¨ng th× ®é ph©n t¸n cña<br />
hñy cña DCP ë 177oC l 1 phót phï hîp víi BCS v o pha PP liªn tôc sÏ nhanh v ®Òu h¬n,<br />
nhiÖt ®é v thêi gian trén. Khi nhiÖt ®é t¨ng ®ång thêi x¸c suÊt x¶y ra t ¬ng t¸c vËt lý còng<br />
th× thêi gian b¸n hñy cña DCP còng gi¶m theo t¨ng lªn dÉn ®Õn sù t¨ng ®é bÒn c¬ lý cña EA.<br />
v ph¶n øng kh©u m¹ch sÏ x¶y ra qu¸ nhanh Nh ng tèc ®é quay t¨ng ®Õn mét giíi h¹n n o ®ã<br />
so víi thêi gian cÇn ®Ó pha BCS ph©n t¸n ®Òu th× ®é bÒn kÐo ®øt kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng m l¹i<br />
v o pha PP liªn tôc. gi¶m m¹nh do sù ng¾t m¹ch c¬ häc l m gi¶m khèi<br />
H×nh 5 tr×nh b y ¶nh h ëng cña tèc ®é l îng ph©n tö cña PP nh ng kh«ng ®ñ ®Ó l m thay<br />
quay cña trôc trén ®Õn tÝnh chÊt c¬ lý cña vËt ®æi kÝch th íc cña h¹t BCS.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 4: TÝnh chÊt c¬ lý cña vËt liÖu EA phô thuéc v o nhiÖt ®é trén §é giSn kÐo ®øt<br />
§é giSn kÐo ®øt (%)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 5: Tèc ®é quay cña trôc trén ¶nh h ëng ®Õn tÝnh chÊt c¬ lý cña EA<br />
<br />
95<br />
H×nh 6: BÒ mÆt h¹t BCS ban ®Çu H×nh 7: BÒ mÆt gSy cña EA sau xö lý b»ng xylen<br />
ë nhiÖt ®é s«i<br />
<br />
C¸c h×nh 6 v 7 l kÕt qu¶ chôp kÝnh hiÓn vi 2. Raymond B. Seymour. Polymers for<br />
®iÖn tö quÐt h¹t BCS ban ®Çu v bÒ mÆt gSyy Engineering Applications. Vol. 198, P...<br />
cña EA sau khi ®S sö lý bÒ mÆt trong xylen s«i (1987).<br />
30 gi©y l m tan pha PP liªn tôc. Ta quan s¸t 3. G. Holden, N. R. Legge, R. Quirk, H. E.<br />
thÊy h¹t BCS ® îc bao bäc kÝn bëi líp PP ®S Schroeder. Thermoplastic Elastomers, 2nd<br />
tham gia ghÐp m¹ch víi BCS th× ch a bÞ tan. Edition, Vol. 620, P.... (1996).<br />
4. G. Mennig, H. Michael, H. Schol. B¸o c¸o<br />
IV - KÕt luËn Héi nghÞ Technomer 97, Chemnitz (1997).<br />
§èi víi vËt liÖu EA, ® îc chÕ t¹o tõ BCS 5. G. Mennig, H. Michael, H. Schol. B¸o c¸o<br />
Sao v ng v PP b»ng ph ¬ng ph¸p trén hîp ë Héi nghÞ Technomer 99, Chemnitz (1997).<br />
tr¹ng th¸i nãng ch¶y víi chÊt kh¬i m o DCP, ta 6. G. Mennig, H. Michael , N. Quang. B¸o c¸o<br />
cã mét sè kÕt luËn sau: Héi nghÞ Technomer 2001, Chemnitz<br />
1. H m l îng BCS cã ¶nh h ëng m¹nh ®Õn (2001).<br />
tÝnh chÊt c¬ lý cña EA. Khi h m l îng BCS 7. G. Mennig, H. Michael, N. Quang, T. T. T.<br />
c ng cao th× ®é bÒn kÐo ®øt c ng gi¶m v ®ång V©n, N. D. C êng. B¸o c¸o Héi nghÞ<br />
thêi ®é giSn t ¬ng ®èi c ng t¨ng. IWOM1999, H Néi (1999).<br />
2 KÝch th íc h¹t BCS c ng nhá th× tÝnh chÊt 8. G. Mennig, H. Michael, N. Quang, v c¸c<br />
c¬ lý cña EA c ng cao. DiÖn tÝch bÒ mÆt ph©n céng sù. T¹p chÝ Khoa häc v C«ng nghÖ, T.<br />
chia pha c ng lín th× mËt ®é kh©u l íi gi÷a PP v 38, sè 3, Tr. 63 - 69 (2000).<br />
BCS t¨ng v l m t¨ng tÝnh n¨ng c¬ lý cña EA.<br />
9. T. T. T. V©n, N. Quang, N. D. C êng. TuyÓn<br />
3. §iÒu kiÖn tèi u ®Ó chÕ t¹o ra vËt liÖu EA tËp c¸c c«ng tr×nh khoa häc nh©n dÞp 45<br />
cã ®é bÒn c¬ lý cao nhÊt l nhiÖt ®é 170oC, tèc n¨m th nh lËp Khoa Hãa häc (2001).<br />
®é quay cña trôc trén l 90 vßng/phót.<br />
10. T. Yamazaki, T. Seguchi. Polymer Science,<br />
Vol. 3383 - 3389, P.... (2000).<br />
T,i liÖu tham kh¶o<br />
11 H. Schol, P. Poetschke, H. Michael, G.<br />
1. L.A. Utrracki. Polymer Alloy and Blend, Mennig. Elastomers and Plastics. Vol. 584<br />
Vol. 356, P. ..... (1990). - 589 (2002).<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
96<br />