Co giật nửa mặt kết quả điều trị bằng vi phẫu thuật giải ép vi mạch tại Bệnh viện Nhân dân Gia định

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 6 * 2013 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> CO GIẬT NỬA MẶT KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BẰNG VI PHẪU THUẬT  <br /> GIẢI ÉP VI MẠCHTẠI BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH <br /> Trần Hoàng Ngọc Anh** <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, kỹ thuật phẫu thuật và kết quả điều trị co giật nửa mặt <br /> bằng phẫu thuật giải ép vi mạch tại bệnh viện Nhân Dân Gia Định. <br /> Phương  pháp: Mô tả tiền cứu các trường hợp co giật nửa mặt được điều trị bằng phẫu thuật giải ép vi <br /> mạch từ tháng 6 năm 2010 đến tháng 9 năm 2013. Bệnh nhân được ghi nhận triệu chứng lâm sàng, khảo sát <br /> mối tương quan mạch máu và thần kinh vùng góc cầu tiểu não bằng hình ảnh MRI, đánh giá kết quả cải thiện <br /> triệu chứng theo thang điểm Jankovski, các biến chứng, và theo dõi bằng tái khám hoặc qua điện thoại.  <br /> Kết quả: 45 trường hợp co giật nửa mặt được phẫu thuật trong vòng 39 tháng. Ti lệ nam / nữ là 1 / 5 (8/37 <br /> ca), tuổi trung bình là 47,9 ± 8,4 ,  thời gian co giật trung bình trước phẫu thuật là 6 ± 3,7 năm, 44 trường hợp <br /> có triệu chứng điển hình (97,1%),  co giật thường bị bên trái (23 trường hợp, 51%). Jankovic trước mổ mức độ <br /> III trong 35 trường hợp (78%),  39 trường hợp ( 88%) có hình ảnh gợi ý mạch máu chèn vào phức hợp VII, VIII <br /> bên co giật. Có 19, (42%) trường hợp đã được điều trị bằng tiêm botulinumtoxin. Thời gian theo dõi trung bình <br /> là 12,8 ± 9,5 tháng. 34 (75,6 %) bệnh nhân hết co giật lúc xuất viện , sau thời gian theo dõi số trường hợp hết co <br /> giật tăng lên 42 ( 93%), 2 trường hợp tái phát sau 3 năm (4,4%). Không có trường hợp nào tử vong. Sau mổ, <br /> các bệnh nhân thường hay bị chóng mặt, liệt nhẹ mặt bên phẫu thuật và hầu hết đều hồi phục. <br /> Kết luận: Kết quả nghiên cứu tại bệnh viện Nhân Dân Gia Định, mặc dù số lượng bệnh nhân chưa nhiều, <br /> nhưng cũng cho thấy co giật nửa mặt là một rối loạn về chức năng với triệu chứng lâm sàng điển hình là yếu tố <br /> quyết định chẩn đoán phẫu thuật giải ép vi mạch là phương pháp điều trị hiệu quả cao và tỉ lệ biến chứng thấp. <br /> Key words: Co giật nữa mặt, phẫu thuật giải ép vi mạch, phức hợp dây VII, VIII, Hình ảnh học MR1 <br /> <br /> ABSTRACT <br /> RESULTS OF TREATMENT HEMIFACIALSPASM BY MICROVASCULAR DECOMPRESSION  <br /> AT NHAN DAN GIA DINH HOSPITAL <br /> Tran Hoang Ngoc Anh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ No 6 ‐ 2013: 203 ‐ 208 <br /> Objectives: Described the clinical features, imaging, operation techniques and evaluated the results of micro <br /> vascular decompression surgery for treating hemifacialspasm (HFS) at Nhan Dan Gia Dinh hospital. <br /> Method: We performed a prospective descriptive study of hemifacialspasm (HFS) patients were operated for <br /> microvascular decompression from April 2010 to September 2013. The patients were recorded clinical symtoms, <br /> MRI images which focus on the neurovascular relationship in the affected  cerebellopontine angle, evaluated the <br /> improvement by Jankoski scale, the complications and observed by follow‐up examination or by phone. <br /> Results: 45 hemifacial spasm patients were operated on consecutively over 39 months. The male / female <br /> ratio is 1 / 5 (8/37), the mean age was 47.9 ± 8.4, the mean times of history was 6 ± 3.7 years, 44 cases ( 97.1%) <br /> suffered typical symtoms, left side was predominant (23 cases, 51%). Jankovic scale III 35 cases (78%) On MRI <br /> images of affected CPA, 39 (88%) cases had a blood vessel compressing the VII, VIII complex. 19(42%) patients <br /> had been treated by botulinum toxin injection, most of them had been failed. The mean follow‐up period was 12.8 <br /> ± 9.5 months. 34 (75.6%) HFS cases were completely relief of symtoms at the time of discharge, up to now, this <br /> Khoa Ngoại Thần Kinh ‐ Bệnh viện Nhân Dân Gia Định,   ** BM Ngoại Thần Kinh ĐHYD <br /> Tác giả liên lạc:     Ths Trần Hoàng Ngọc Anh        ĐT: 0908152315  Email: drngocanh2002@gmail.com<br /> * <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ BV. Nhân Dân Gia Định năm 2013  <br /> <br /> 203<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 6 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> number increase in 42 patients (93%)and 2 cases (4.4%) reflapse after 3 years. There’s no case of death. Many of <br /> patients sufer from postoperated dizziness and minor facial palsy, most of them were recover. <br /> Conclusion: The results of this study at Nhan Dan Gia Dinh hospital, although a small size trial, confirm <br /> that  HFS  is  a  disturbance  of  neuronal  function,  which  is  diagnosed  by  typical  symtoms.  Microvascular <br /> decompression is an effective method of treatment.  <br /> Key  words:  hemifacial  pasme,  micovascular  decompression,  facial  –vestibulocochlear  complex,  Magnectic <br /> Resonance Imaging <br /> đến  nay  đã  điều  trị  cho  nhiều  bệnh  nhân  bị  co <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> giật nửa mặt với kết quả khá khả quan. Mục tiêu <br /> Co  giật  nửa  mặt  là  một  rối  loạn  về  chức <br /> của chúng tôi trong nghiên cứu này là mô tả đặc <br /> năng  thần  kinh  đã  được  biết  đến  từ  lâu  gây <br /> điểm  triệu  chứng  lâm  sàng,  hình  ảnh  MRI,  kỹ <br /> ảnh  hưởng  rất  lớn  đến  đời  sống  sinh  hoạt  và <br /> thuật  vi  phẫu  giải  ép  vi  mạch  và  hiệu  quả  mà <br /> công việc của người bệnh. Một trường hợp co <br /> chúng tôi đạt được trong điều trị chứng co giật <br /> giật nửa mặt điển hình sẽ bị những cơn co giật <br /> nửa mặt. <br /> một bên mặt, ngắt quãng, không tự ý và không <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> gây đau(7,9,6). <br /> Chúng tôi tiến hành nghiên cứu theo thiết kế <br /> Cho  đến  nay,  nguyên  nhân  gây  ra  cơn  co <br /> tiền cứu mô tả hàng loạt ca. Địa điểm thực hiện <br /> giật  mặt  được  cho  là  do  dây  thần  kinh  VII  bị <br /> là Bệnh Viện Nhân Dân Gia Định. Thời gian thu <br /> chèn ép bởi một hay nhiều mạch máu tại vùng <br /> thập số liệu là từ tháng 6 năm 2010 đến tháng 9 <br /> REZ (vùng gốc đi ra của dây VII) là nơi chuyển <br /> năm 2013.  <br /> tiếp  giữa  các  tế  bào  chứa  myelin  trung  ương <br /> (oligodendroglial  cell)  thành  các  tế  bào  chứa <br /> myelin ngoại biên (Schwann cell)(1,3,6). Năm 1976, <br /> Jannetta  là  người  đầu  tiên  mô  tả  chi  tiết  về  giả <br /> thuyết  tương  tác  mạch  máu  thần  kinh  này,  và <br /> ông  cũng  là  người  hoàn  thiện  kỹ  thuật  mổ  vi <br /> phẫu  giải  ép  vi  mạch  để  điều  trị  chứng  co  giật <br /> nửa mặt(7). <br /> Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu trên <br /> thế  giới  về  phẫu  thuật  giải  ép  vi  mạch  trong <br /> điều  trị  co  giật  nửa  mặt.  Năm  2002,  Madjid <br /> Samii(9) báo cáo 143 trường hợp vi phẫu giải ép <br /> dây VII với tỉ lê thành công lên đến 90%. Năm <br /> 2009, Võ Văn Nho(2) báo cáo 30 trường hợp co <br /> giật  nửa  mặt  và  trên  80%  trường  hợp  phẫu <br /> thuật có hiệu quả. Rất nhiều  nghiên  cứu  khác <br /> cũng cho kết quả khả quan tương tự(8). Do vậy, <br /> mặc  dù  y  học  hiện  đại  chưa  cho  ra  câu  giải <br /> thích rõ ràng về cơ chế bệnh sinh của chứng co <br /> giật  nửa  mặt,  nhưng  phẫu  thuật  giải  ép  vi <br /> mạch  vẫn  được  chấp  nhận  là  phương  pháp <br /> điều trị tốt nhất cho loại bệnh lý này. <br /> Từ tháng 4 năm 2010, Bệnh Viện Nhân Dân <br /> Gia  Định  bắt  đầu  triển  khai  kỹ  thuật  này,  cho <br /> <br /> 204<br /> <br /> Đối  tượng  nghiên  cứu  là  tất  cả  các  bệnh <br /> nhân  co  giật  nửa  mặt  đã  được  chúng  tôi  thực <br /> hiện phẫu thật giải ép vi mạch. Mỗi bệnh nhân <br /> được khám lâm sàng, đánh giá mức độ co giật <br /> bằng  thang  điểm  Jankovic,  sau  đó  được  chụp <br /> MRI  não  không  thuốc  tương  phản  tập  trung <br /> khảo  sát  mối  tương  quan  thần  kinh  và  mạch <br /> máu vùng góc cầu tiểu não. Các bệnh nhân sẽ <br /> được đánh giá lại lâm sàng lúc xuất viện và lúc <br /> tái khám tại phòng khám. <br /> <br /> Thang điểm Jankovic: <br /> 1  điểm:  Gia  tăng  nháy  mắt  và  run  mi  mắt <br /> kéo dài  1 giây, không có co gịât. <br /> 3 điểm: Co giật mi mắt gây nhắm mắt  50% <br /> thời gian thức giấc. <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ BV. Nhân Dân Gia Định năm 2013  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 6 * 2013 <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU  <br /> Dịch tễ học <br /> Tổng  cộng  45  bệnh  nhân  được  phẫu  thuật <br /> trong  vòng  39  tháng.  Trong  đó  có  8  bệnh  nhân <br /> nam  và  37  bệnh  nhân  nữ,  tỉ  lệ  nam/nữ  =  1/5. <br /> Tuổi trung bình là 47,9 , thấp nhất là 32 và cao <br /> nhất là 70  tuổi,  50%  số  bệnh  nhân  tập  trung  từ <br /> 42  –  56  tuổi.  Bệnh  sử  kéo  dài  trung  bình  là  6 <br /> năm, ngắn nhất là 8 tháng và lâu nhất là 20 năm. <br /> Đa  số  bệnh  nhân  bị  bênh  trái  (23  trường  hợp, <br /> chiếm 51%). <br /> Bảng 1: Dịch tễ học. <br /> Số ca<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Tuổi (TB)<br /> Giới hạn tuổi<br /> Bệnh sử (TB) (năm)<br /> Bên (P)<br /> Bên (T)<br /> <br /> 45<br /> 8 (20%)<br /> 37(80%)<br /> 47,9 ± 8,4<br /> 32 – 70<br /> 6 ± 3,7<br /> 22 (49%)<br /> 23 ( 51%)<br /> <br /> Lâm sàng  <br /> Trong  45  bệnh  nhân  của  nghiên  cứu,  tất  cả <br /> đều  có  cơn  co  giật  mặt  điển  hình,  co  giật  một <br /> bên mặt, ngắt quãng, không tự ý và không đau. <br /> Trong đó 44 bệnh nhân (97,1%) co giật bắt đầu <br /> từ cơ vòng mi lan xuống cả mặt, một trường hợp <br /> cơn khởi đầu từ cơ vòng miệng (2,9%). Đánh giá <br /> theo  thang  điểm  thì  có  8  trường  hợp  (17,8%) <br /> Jankovic 4,35 trường hợp Jankovic 3 (77,8%) và 2 <br /> trường  hợp  Jankovic  2  (4,4%).  39  trường  hợp <br /> (86,7%) cơn co giật có xảy ra lúc ngủ. <br /> Trong nhóm bệnh nhân của chúng tôi không <br /> có trường hợp nào có chấn thương sọ não hay có <br /> liệt  bell’s  trước  đó.  Các  triệu  chứng  đi  kèm <br /> thường  gặp  là  chảy  nước  mắt  (19  trường  hợp <br /> 42,2%), ngoài ra còn có 3 bệnh nhân  kèm chóng <br /> mặt, 1 bệnh nhân bị u tai bên co giật. <br /> Có  19  trường  hợp  (42,2%)  đã  có  chích <br /> botulinum toxin trước đó, ít nhất là một lần, và <br /> nhiều  nhất  thì  bệnh  nhân  không  nhớ  hết.  Hầu <br /> hết  các  trường  hợp  này  thì  chích  botulinum <br /> toxin  hoặc  không  hiệu  quả,  hoặc  đã  hết  hiệu <br /> quả.  <br /> Tất  cả  các  bệnh  nhân  đều  được  chụp  MRI <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> não không có thuốc tương phản. Trong đó bênh <br /> nhân được khảo sát thêm vùng góc cầu tiểu não <br /> bằng  một  chuỗi  xung  T2  B‐FFE  3D  và  TOF  3D <br /> với lớp cắt mỏng khảo sát mối tương quan giữa <br /> mạch máu và phức hợp thần kinh VII bênh bệnh <br /> nhằm tìm sự hiện diện tương tác giữa mạch máu <br /> và phức hợp VII, VIII. Trong lô nghiên cứu này <br /> chúng tôi thấy có 40 trường hợp (88,9%) có hình <br /> ảnh  gợi  ý  mạch  máu  chèn  vào  phức  hợp  VII, <br /> VIII bên bị co giật. <br /> <br /> Kỹ thuật phẫu thuật <br /> Tất  cả  các  bệnh  nhân  trong  nghiên  cứu  của <br /> chúng  tôi  đều  được  ứng  dụng  phác  đồ  cạo  tóc <br /> tối thiểu vùng mổ. Theo phác đồ này bệnh nhân <br /> được chuẩn bị tóc trước mổ, sau khi vào phòng <br /> mổ và kê tư thế xong , phẫu thật viên sẽ cạo một <br /> phần nhỏ tóc sau tai khoảng 3x4 cm, sau sau đó <br /> sẽ được sát trùng rộng bằng betadine. <br /> Bệnh  nhân  được  đặt  ở  tư  thế  nằm  nghiêng <br /> ôm gối. Đầu bệnh nhân song song với mặt đất, <br /> hơi  xoay  về  phía  đối  bên  khoảng  100,  cằm  gập <br /> nhẹ, cố định đầu bằng khung Surgita. <br /> Rạch  da  theo  đường  retrosigmoid,  khoan <br /> sọ lỗ đầu tiên gần góc hợp bởi xoang ngang và <br /> xoang  sigma.  Những  trường  hợp  đầu  chúng <br /> tôi  thường  khoan  sọ  nhiều  lỗ  và  gặm  sọ  rộng <br /> để  bộc  lộ  mang  cứng  hố  sau.  Sau  này,  chúng <br /> tôi  chỉ  khoan  sọ  2  lỗ  sát  bờ  sau  và  ở  vị  trí <br /> khoảng 1/3 trên xoang sigma, sau đó dùng cưa <br /> để cắt bản sọ hố sau. Mở màng cứng hình chữ <br /> Y ngược. Phá bể dịch não tủy và hút bớt dịch <br /> để tiểu não xẹp bớt.  <br /> Vén nhẹ tiểu não, bộc lộ phức hợp IX, X, XI. <br /> Tách màng nhên quanh phức hợp thần kinh này <br /> tìm đám rối mạch mạc não thất IV. Tiếp tục tách <br /> rộng  màng  nhện  xung  quanh,  vén  sâu  xuống <br /> đám  rối  mạch  mạc,  chúng  ta  sẽ  nhìn  thấy  gốc <br /> xuất phát của dây VII tại vị trí nó đi ra khỏi rãnh <br /> hành  não  –  cầu  não,  nằm  bên  dưới  so  với  dây <br /> VIII. Tìm mạch máu nào tiếp xúc với vị trí này, <br /> tách  mạch  máu  ra  khỏi  đó  và  chèn  vào  giữa <br /> mạch  máu  và  gốc  dây  VII  một  mẩu  Teflon. <br /> Trong nghiên cứu này chúng tôi tìm thấy mạch <br /> mạch  máu  chèn  vào  dây  VII  trong  tất  cả  các <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ BV. Nhân Dân Gia Định năm 2013  <br /> <br /> 205<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 6 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> trường hợp. Trong 45 trường hợp thì 43 trường <br /> hợp  nguyên  nhân  chèn  ép  là  động  mạch,  có  2 <br /> trường  hợp  nguyên  nhân  phối  hợp  vừa  động <br /> mạch và tĩnh mạch. <br /> Tưới rửa phẫu trường liên tục và kiểm tra kỹ <br /> có chảy máu hay không. Đóng màng cứng thật <br /> chặt,  đặt  lại  nắp  sọ  và  bột  xương.  Khâu  cân  cơ <br /> từng lớp. Khâu da. <br /> <br /> Kết quả phẫu thuật <br /> Để đánh giá kết quả phẫu thuật, chúng tôi sẽ <br /> kiểm tra lại cơn co giật của bệnh nhân lúc xuất <br /> viện cũng như trong những lần tái khám sau đó <br /> bằng thang điểm Jankovic như trước mổ. Chúng <br /> tôi chia làm 4 nhóm kết quả như sau : <br /> ‐ Hết triệu chứng: Jankovic = 0 <br /> ‐  Giảm  triệu  chứng:  Jankovic  giảm  điểm  so <br /> với trước mổ. <br /> ‐ Không đổi:  Jankovic bằng với trước mổ. <br /> ‐ Tái phát: Nếu Jankovic lúc xuất viện giảm <br /> so với trước mổ, nhưng sau đó tăng trở lại. <br /> Trong nghiên cứu này, lúc xuất viện có 34 <br /> bệnh  nhân  (75,6%)  hết  hoàn  toàn  co  giật <br /> (Jankovic = 0), 11 trường hợp còn lại chỉ giảm <br /> triệu  chứng.  Sau  thời  gian  theo  dõi  thì  chúng <br /> tôi  nhận  thấy  có  thêm  10  trường  hợp  nữa  hết <br /> hoàn  toàn  co  giật,  tuy  nhiên  lại  có  hai  trường <br /> hợp tái phát (Jankovic 1) sau khi đã hết 3 năm. <br /> Như vậy cho tới hiện nay trong 45 bệnh nhân <br /> thì có 42 bệnh nhân hết hoàn toàn co giật nửa  <br /> mặt (tỉ lệ thành công là 93%), và 1 trường hợp <br /> còn co giật nửa mặt nhẹ (mức Jankovic 2). Tuy <br /> nhiên  trường  hợp  này  đều  có  giàm  so  với <br /> trước mổ (Jankovic 3). <br /> Bảng 2: Kết quả phẫu thuật. <br /> Hết<br /> Giảm<br /> Không đổi<br /> Tái phát<br /> <br /> Xuất viện<br /> 34(75,6%)<br /> 11(24,4%)<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Hiện tại<br /> 42(93%)<br /> 1(2,3%)<br /> 0<br /> 2(4,5%)<br /> <br /> Biến chứng phẫu thuật <br /> Trong lô nghiên cứu của chúng tôi không có <br /> trường  hợp  nào  tử  vong.  Tất  cả  các  bệnh  nhân <br /> xuất viện với GOS = 5. Không có trường hợp nào <br /> <br /> 206<br /> <br /> bị viêm màng não .  <br /> Có  5  trường  hợp  lúc  xuất  viện  có  dấu  hiệu <br /> liệt  mặt  (11,3%),  nặng  nhất  là  liệt  mặt  độ  4  (2 <br /> bệnh nhân, 4,5%). Tuy nhiên tất cả những bệnh <br /> nhân này đều hồi phục hoàn toàn hay một phần <br /> sau đó. Hiện tại còn 3 (6,9%)bệnh nhân còn liệt <br /> mặt nặng nhất là độ 3 (1 bệnh nhân , 2,3%).  <br /> Sau mổ không có trường hợp nào bị dò dịch <br /> não tủy. Tuy nhiên có một bệnh nhân sau xuất <br /> viện 1 tuần quay lại vì dò dịch nạo tủy qua vết <br /> mổ. Bệnh nhân này được dẫn lưu thắt lưng, vết <br /> mổ lành tốt. <br /> Một bệnh nhân khác sau mổ có liệt nhẹ dây <br /> IX,  X.  Nhưng  bệnh  nhân  này  cũng  hồi  phục <br /> hoàn toàn khi xuất viện. <br /> Một bệnh nhân hậu phẫu ngày thứ hai giảm <br /> tri  giác,    tiến  hành  chụp  CTscan  phát  hiện  có <br /> xuất huyết não vùng mổ và dãn nạo thất, Chúng <br /> tôi quyết định mở lại vết mổ lấy máu tụ và dẫn <br /> lưu não thất ra ngoài. Sau hai tuần điều trị bệnh <br /> nhân ổn định tỉnh táo xuất viện không di chứng.  <br /> Ngoài  ra,  sau  mổ  bệnh  nhân  thường  có <br /> những  khó  chịu  khác  như  chóng  mặt,  đau  vết <br /> mổ.  Các  triệu  chứng  này  cũng  hết  hoàn  toàn <br /> trước khi xuất viện. <br /> Bảng 3. Biến chứng sau mổ <br /> Liệt mặt<br /> Dò DNT<br /> Liệt IX, X<br /> Chóng mặt<br /> Phù não+ dãn não thất<br /> <br /> Xuất viện<br /> 5 (11,3%)<br /> 1(2,3%)<br /> 1 (2,3%)<br /> 9 (20%)<br /> 1(2,3%)<br /> <br /> Hiện tại<br /> 3 (6,9%)<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Phẫu thuật giải ép vi mạch từ khi được hoàn <br /> thiện  bởi  Jannetta,  cho  đến  nay  nó  được  chấp <br /> nhận như một phương pháp điều trị tối ưu các <br /> rối loạn gây ra do hội chứng chèn ép mạch máu <br /> thần kinh. Một trong số đó là chứng co giật nửa <br /> mặt(5,6). Trong phạm vi hạn hẹp của nghiên cứu <br /> của  nghiên  cứu  này,  chúng  tôi  muốn  nêu  lên <br /> một số vấn đề về lâm sàng, hình ảnh học cũng <br /> như  điều  trị  chứng  rối  loạn  này  bằng  phương <br /> pháp phẫu thuật giải ép vi mạch. <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ BV. Nhân Dân Gia Định năm 2013  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Số 6 * 2013 <br /> Gần như toàn bộ dân số nghiên cứu đều có <br /> triệu chứng lâm sàng điển hình, nó cho thấy lâm <br /> sàng chính là yếu tố quyết định trong chẩn đoán <br /> co giật nửa mặt. Và vì đây là một rối loạn về mặt <br /> chức  năng,  không  phải  là  một  bệnh  lý  ác  tính <br /> nên thông thường bệnh nhân có thời gian bênh <br /> sử  khá  lâu  (trung  bình  6  năm).  Đây  là  một <br /> chứng  bệnh  thường  gặp  hơn  ở  nữ  giới  và  bên <br /> trái  nhiều  hơn  bên  phải.  Bệnh  thường  ảnh <br /> hưởng đến tuổi trung niên. <br /> Về hình ảnh học, MRI não, trong loại bệnh lý <br /> này, chủ yếu để loại trừ các thương tổn thực thể <br /> nếu có ở vùng hố sau có thể gây ra triệu chứng <br /> tương tự như u não, AVM, xơ cứng rải rác….(11,10) <br /> Tuy nhiên với kỹ thuật hiện đại, sự cải thiện về <br /> dộ  phân  gải  của  hình  ảnh,  chúng  ta  có  thể  tìm <br /> thấy  những  hình  ảnh  gợi  ý  sự  tương  tác  mạch <br /> máu thần kinh trước phẫu thuật. <br /> Điều  trị  co  giật  nửa  mặt  hiện  nay  có  2 <br /> phương pháp. Ngoài việc phẫu thuật giải ép vi <br /> mạch,  người  ta  còn  có  thể  làm  mất  cơn  co  giật <br /> nửa mặt bằng cách tiêm trực tiếp botulium toxin <br /> vào  các  nhóm  cơ  đó(2,14).  Tuy  nhiên  đây  chỉ  là <br /> cách điều trị triệu chứng nên mặc dù tỉ lệ thành <br /> công ban đầu tương đối cao, nhưng sau đó hiệu <br /> quả sẽ giảm dần và thời gian phải tiêm nhắc lại <br /> sẽ  ngắn  dần.  Do  đó,  cho  đến  nay,  đối  với  các <br /> bệnh nhân không có nguy cơ phẫu thuật cao thì <br /> giải ép vi mạch vẫn là biện pháp tối ưu. <br /> Trên  thế  giới  cũng  như  Việt  Nam  có  nhiều <br /> nghiên cứu cho ra kết quả rất khả quan về hiệu <br /> quả  của  phẫu  thuật.  Và  nghiên  cứu  của  chúng <br /> tôi  cũng  không  ngoại  lệ  với  tỉ  lệ  thành  công  là <br /> 93%. Đa phần các trường hợp cơn co giật sẽ hết <br /> ngay  sau  mổ.  Vài  trường  hợp  cơn  co  giật  giảm <br /> dần  rồi  hết  hẳn.  Đặc  biệt  trong  các  bệnh  nhân <br /> của chúng tôi  có một trường hợp bệnh nhân sau <br /> mổ hết giật, tuy nhiên từ ngày hậu phẫu thứ 2, <br /> cơn co giật xuất hiện trở lại, tăng dần trong ngày <br /> hậu phẫu thứ 3,4 nhưng sau đó giảm dần và hết <br /> giật vào ngày thứ 10 sau mổ. <br /> Trong  giai  đoạn  đầu  triển  khai  phẫu  thuật, <br /> chúng  tôi  thường  cố  gắng  tách  tất  cả  những <br /> mạch máu nào có tiếp xúc với dây VII dù điểm <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> tiếp  đó  ở  bất  kỳ  vị  trí  nào  trên  dây  thần  kinh. <br /> Một vài trường hợp có từ 2 đến 3 mạch máu ở <br /> các  vị  trí  khác  nhau  trên  dây  thần  kinh  mặt  và <br /> ngoài ra điều này làm chúng tôi có xu hướng tìm <br /> cách kiểm soát toàn bộ dây thần kinh này đoạn <br /> trong hộp sọ. Hệ quả là một số trường hợp sau <br /> mổ  bị  liệt  VII.  Sau  này  việc  tìm  và  tách  mạch <br /> máu ra khỏi dây VII chỉ tập trung vào vùng gốc <br /> đi  ra  nơi  dây  thần  kinh  vùa  ra  khỏi  thân  này. <br /> Điều  này  đã  giúp  giảm  thời  gian  kéo  vén  tiểu <br /> não, giảm thao tác trên các dây thần kinh. Do đó <br /> chúng  tôi  đã  tránh  được  biến  chứng  liệt  mặt <br /> nhưng kết quả vẫn tốt. <br /> <br /> KẾT LUẬN <br /> Ngày nay với sự tiến bộ của gây mê, sự hoàn <br /> thiện dần về kỹ thuật cùng với sự hỗ trợ đắc lực <br /> của các trang thiết bị tiên tiến, phẫu thuật giải ép <br /> vi  mạch  ngày  càng  an  toàn  toàn  và  hiệu  quả. <br /> Điều  đó  càng  khẳng  định  đây  là  phương  pháp <br /> điều trị ưu tiên lựa chọn cho các trường hợp co <br /> giật nửa mặt. <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO  <br /> 1.<br /> <br /> Aoki  N,  Nagao  T  (1986):  Resolution  of  hemifacial  spasm  after <br /> posterior  fossa  exploration  without  vascular  decompression. <br /> Neurosurgery 18:478–479. <br /> 2. Apuzzo MLJ, Brain surgery(1994): Complication avoidance and <br /> managerment – p2121. <br /> 3. Dandy WE (1945): Surgery of the brain, in Lewis D (ed): Practice <br /> of Surgery. Vol 12, pp 177‐200. <br /> 4. Ferguson  GG,  Brett  DC,  Peerless  SJ,  et  ah  (1981).  Trigeminal <br /> neuralgia:  a  comparison  of  the  results  of  percutaneous <br /> rhizotomy and microvascular decompression. Can J Neurol Sci <br /> 8:207‐214. <br /> 5. Fromm GH (1991): Pathophysiology of trigeminal neuralgia, in <br /> Fromm  GH,  Sessle  BJ  (eds):  Trigeminal  Neuralgia.  Boston, <br /> Butterworth Heneman, pp 179–192. <br /> 6. Greenberg  MS  (2010).  Hemifacial  spasm,  handbook  of <br /> neurosurgery – Seven edition p.542‐544. <br /> 7. Jannetta PJ (1980): Neurovascular compression in cranial nerve <br /> and systemic disease. Ann Surg 192: 518‐525. <br /> 8. Lê Trọng Nghĩa (2011). Đánh giá kết quả phẫu thuật giải ép vi <br /> mạch điều trị co giật nửa mặt và đau dây V tại Bệnh Viện Nhân <br /> Dân Gia Định. Y học thực hành, số 779 +780 tr. 280‐288.  <br /> 9. Madjid  S  (2002):  Microvascular  Decompression  to  Treat <br /> Hemifacial Spasm: Long‐term Results for a Consecutive Series <br /> of 143 Patients. Neurosurgery, Vol. 50, No. 4. <br /> 10. Maroon  JC  (1978):  Hemifacial  spasm.  A  vascular  cause.  Arch <br /> Neurol 35: 481‐483. <br /> 11. McLaughlin  MR  (1998)  .Microvascular  decompression  of <br /> cranial  nerves:  lessons  learned  after  4400  operations. <br /> Neurosurgery focus. <br /> 12. Rhoton  (2007).  Cerebellopontone  angle  and  retrosigmoid <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ BV. Nhân Dân Gia Định năm 2013  <br /> <br /> 207<br /> <br />