Đặc điểm của bệnh nhân đa u tủy có khuếch đại 1q21 tại Bệnh viện Truyền máu Huyết học

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày mô tả đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm lúc chẩn đoán và đặc điểm di truyền của bệnh nhân đa u tủy có khuếch đại NST 1q. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu cắt ngang mô tả hàng loạt ca. Đối tượng: 95 bệnh nhân đa u tủy mới chẩn đoán tại bệnh viện truyền máu huyết học thỏa tiêu chuẩn chọn mẫu trong khoảng thời gian từ 1/2017 đến 12/2020.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc điểm của bệnh nhân đa u tủy có khuếch đại 1q21 tại Bệnh viện Truyền máu Huyết học

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 505 - THÁNG 8 - SỐ 2 - 2021 4. Felice M. S., Gallego M. S., Alonso C. N. and 2005: a report from the children's oncology (2011). "Prognostic impact of t(1;19)/ TCF3-PBX1 group". J Clin Oncol, 30 (14), pp. 1663-9. in childhood acute lymphoblastic leukemia in the 7. Uckun F. M., Sensel M. G., Sather H. N. context of Berlin-Frankfurt-Münster-based (1998). "Clinical significance of translocation protocols". Leuk Lymphoma, 52 (7), pp. 1215-21. t(1;19) in childhood acute lymphoblastic leukemia 5. Hu Yixin, He Hailong, Lu Jun (2016). "E2A- in the context of contemporary therapies: a report PBX1 exhibited a promising prognosis in pediatric from the Children's Cancer Group". J Clin Oncol, acute lymphoblastic leukemia treated with the 16 (2), pp. 527-35. CCLG-ALL2008 protocol". OncoTargets and 8. Kiyokawa Nobutaka, Iijima Kazutoshi, therapy, 9, pp. 7219-7225. Tomita Osamu (2014). "Significance of CD66c 6. Hunger S. P., Lu X., Devidas M. (2012). expression in childhood acute lymphoblastic "Improved survival for children and adolescents leukemia". Leukemia research, 38 (1), pp. 42-48. with acute lymphoblastic leukemia between 1990 ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH NHÂN ĐA U TỦY CÓ KHUẾCH ĐẠI 1q21 TẠI BỆNH VIỆN TRUYỀN MÁU HUYẾT HỌC Trần Thùy Anh1,2, Phạm Kim Thạnh2, Nguyễn Tấn Bỉnh3, Phan Thị Xinh1,2 TÓM TẮT Objectives: describe characteristics of clinical symptoms, laboratory values at diagnosis and genetic 48 Mục tiêu: Mô tả đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm features in multiple myeloma patients with lúc chẩn đoán và đặc điểm di truyền của bệnh nhân amplification of chromosome 1q. Methods: cross- đa u tủy có khuếch đại NST 1q. Phương pháp sectional descriptive studies are retrospective. nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu cắt ngang mô tả Subjects: 95 patients newly diagnosed with multiple hàng loạt ca. Đối tượng: 95 bệnh nhân đa u tủy mới myeloma were included in this study at Blood chẩn đoán tại bệnh viện truyền máu huyết học thỏa transfusion hematology hospital from January 2017 to tiêu chuẩn chọn mẫu trong khoảng thời gian từ December 2020. Results: the frequency of patients 1/2017 đến 12/2020. Kết quả và bàn luận: Tỉ lệ with chromosome 1q amplification was 29,5% (n = bệnh nhân mang khuếch đại NST 1q là 29,5% (n = 28). Among the clinical abnormalities, anemia and 28). Trong số các bất thường về lâm sàng, triệu chứng bone pain were the most common (>70%). There thiếu máu và đau nhức xương thường gặp nhất (> were no difference between patients with and without 70%), ngoài ra còn có triệu chứng u tương bào, sụt 1q amplification in plasmacytoma, weight loss, fever cân, sốt, xuất huyết, không có sự khác biệt giữa 2 and hemorrhage. However, hypercalcaemia, Beta-2- nhóm có và không có khuếch đại 1q. Tăng calci máu, microglobulin level, late stage of disease, multiple tăng Beta-2-microglobulin, giai đoạn bệnh muộn, chromosomal abnormalities and high-risk genetic nhiều bất thường di truyền và bất thường thuộc nhóm abnormalities were significant difference between 2 nguy cơ cao là những đặc điểm khác biệt đáng kể groups (p < 0.05). Conclusion: There are differences giữa 2 nhóm nghiên cứu (p < 0.05). Kết luận: Có sự in the biological characteristics of the patients with khác biệt về các đặc điểm sinh học của nhóm bệnh chromosome 1q amplification, indicating that this nhân có khuếch đại NST 1q, cho thấy nhóm BN nay group of patients belongs to the high-risk group. thuộc nhóm nguy cơ cao. Key words: 1q21 amplification, multiple Từ khóa: khuếch đại 1q21, đa u tủy, FISH, bất myeloma, FISH, chromosome abnormalities. thường nhiễm sắc thể. SUMMARY I. ĐẶT VẤN ĐỀ CHARACTERISTICS OF MULTIPLE MYELOMA Đa u tủy là bệnh tân sinh ác tính của tương PATIENTS WITH GAIN CHROMOSOME 1q AT bào ở tủy xương và một số cơ quan khác, phổ BLOOD TRANSFUSION AND HEMATOLOGY biến thứ hai trong các bệnh lí ác tính huyết học HOSPITAL và đặc trưng bởi tính không đồng nhất về mặt lâm sàng cũng như kết cục của bệnh nhân. Hiện nay, việc điều trị đa u tủy đã được cải thiện đáng 1Bệnh viện Truyền máu Huyết học. kể, đó là nhờ sự ra đời của các thuốc mới như 2Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh. thuốc ức chế proteasome, thuốc điều hòa miễn 3Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch, TP. Hồ Chí Minh. dịch, kháng thể đơn dòng…. Tuy nhiên, đa u tủy Chịu trách nhiệm chính: Phan Thị Xinh là bệnh lí đáp ứng điều trị, nhưng sau đó sẽ tái Email: phanthixinh73@gmail.com phát, dù là ở nhóm bệnh nhân đạt được đáp ứng Ngày nhận bài: 1.6.2021 Ngày phản biện khoa học: 2.8.2021 hoàn toàn (complete response - CR) ban đầu. Có Ngày duyệt bài: 9.8.2021 nhiều yếu tố tiên lượng bệnh như nồng độ β2- 193
vietnam medical journal n02 - AUGUST - 2021 microglobulin, số lượng tương bào trong tủy xét nghiệm sinh hóa và di truyền tế bào), tổng xương, di truyền tế bào, và các bất thường gen hợp và phân tích trên phần mềm Microsoft Excel khác…. Một trong những yếu tố quan trọng nhất và phần mềm Stata phiên bản 14.0, sử dụng để tiên lượng cho bệnh nhân đa u tủy là dựa phép kiểm t để so sánh hai trung bình và phép trên các bất thường di truyền được xác định kiểm chi bình phương để so sánh hai tỉ lệ. bằng xét nghiệm nhiễm sắc thể đồ và/hoặc lai tại chỗ phát huỳnh quang (FISH). Khuếch đại III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU nhiễm sắc thể 1q là một trong những bất thường Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân di truyền phổ biến nhất được ghi nhận ở bệnh nghiên cứu: nhân đa u tủy, chiếm khoảng 40% [6]. Tuy Đặc điểm dịch tễ: từ tháng 02/2021 đến nhiên, giá trị tiên lượng của khuếch đại 1q ở tháng 07/2021, chúng tôi đã thu thập được 95 bệnh nhân đa u tủy vẫn còn đang tranh cãi. Vậy bệnh nhân thỏa tiêu chuẩn chọn mẫu. Tuổi trung câu hỏi đặt ra là có sự khác biệt về đặc điểm bình lúc chẩn đoán trong nghiên cứu là 57 tuổi sinh học giữa nhóm bệnh nhân có khuếch đại 1q (giới hạn 35 – 81 tuổi). Có bệnh 41 nhân nam và so với nhóm không có khuếch đại không? Vì vậy, 54 bệnh nhân nữ, chiếm tỉ lệ lần lượt là 43,2% chúng tôi thực hiện khảo sát đặc điểm sinh học ở và 56,8%. nhóm bệnh nhân đa u tủy có khuếch đại 1q tại Đặc điểm lâm sàng: Triệu chứng lâm sàng bệnh viện Truyền máu Huyết học. thường gặp là thiếu máu và đau xương như biểu đồ 1. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu: 2.1.1. Dân số nghiên cứu: bệnh nhân mắc bệnh đa u tủy mới chẩn đoán tại Bệnh viện Truyền máu Huyết học từ tháng 01/2017 đến tháng 12/2020. 2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân: ● Tiêu chuẩn nhận vào: thỏa mãn tất cả các tiêu chuẩn sau: − Bệnh nhân được chẩn đoán xác định đa u tủy thỏa tiêu chuẩn của IMWG. − Bệnh mới chẩn đoán và chưa được điều trị trước đó. − Có làm đủ các xét nghiệm FISH để tìm Biểu đồ 1. Các triệu chứng lâm sàng lúc t(4;14), del17p, del13q và nhiễm sắc thể đồ lúc nhập viện chẩn đoán. Tỉ lệ khuếch đại 1q23 ở bệnh nhân đa u ● Tiêu chuẩn loại trừ: ít nhất một trong các tủy mới chẩn đoán: Trong 95 bệnh nhân được tiêu chuẩn sau khảo sát khuếch đại NST 1q bằng kỹ thuật FISH − Bệnh nhân không làm đủ các xét nghiệm lúc sử dụng đoạn dò lai hóa ở vị trí 1q23, chúng tôi chẩn đoán, bao gồm: huyết học, sinh hóa và di phát hiện 28 bệnh nhân có khuếch đại NST 1q, truyền tế bào. chiếm tỷ lệ 29,5%. − Hồ sơ bệnh án không đầy đủ. So sánh đặc điểm giữa bệnh nhân có và 2.2. Phương pháp nghiên cứu: không có khuếch đại NST1q: Hầu hết bệnh Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang, hồi nhân có tình trạng thiếu máu (dựa vào chỉ số cứu. Cỡ mẫu nghiên cứu: n = 93, được ước tính Hb) lúc chẩn đoán, số lượng tiểu cầu và bạch theo tỉ lệ bệnh nhân đa u tủy mới chẩn đoán có cầu đa nhân trung tính trong giới hạn bình khuếch đại 1q21 là 40% từ các nghiên cứu trên thường, không có sự khác biệt về các chỉ số máu thế giới [6]. giữa nhóm có và không có khuếch đại NST 1q. Kỹ thuật sử dụng: kỹ thuật FISH và kính Các đặc điểm khác như tổn thương xương lúc hiển vi điện tử, sử dụng probe đặc hiệu là chẩn đoán, giảm albumin máu, tăng LDH máu, t(1;19)(q23;p13) của Cytocell để phát hiện đa số tiết IgG, có sự tương đồng giữa 2 nhóm khuếch đại NST 1q, phân tích 200 tế bào để phát nghiên cứu. Tuy nhiên có sự khác biệt giữa 2 hiện khuếch đại NST 1q. nhóm về chỉ số canxi ion hóa, mức protein, B2M, Xử lý số liệu: dữ liệu được ghi nhận vào chỉ số ISS và các bất thường NST như Bảng 1. phiếu thu thập số liệu (bao gồm: tuổi, giới, các 194
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 505 - THÁNG 8 - SỐ 2 - 2021 Bảng 1. Đặc điểm sinh học của hai nhóm có và không có khuếch đại NST 1q Tất cả BN Có khuếch đại 1q Không khuếch Giá trị Thông số (n=95) (n=28) đại 1q (n=67) p n (%) n (%) n (%) Tuổi trung bình (năm) 57 57 57 0.883 (Phạm vi) (35 – 81) (35 – 81) (35 – 78) 41/54 12/16 29/38 Nam/nữ 0.969 (43,2/56,8) (42,9/57,1) (43,3/56,7) Creatinin > 177 (µmol/L) 12 (12,6) 6 (2,4) 6 (9) 0.095 Canxi ion hóa > 1,3 (mmol/L) 19 (20) 10 (35,7) 9 (13,4) 0.013 Tổn thương xương trên Xquang 90 (94,7) 27 (96,4) 63 (94) 0.633 Albumin < 35 g/L 59 (62,1) 19 (67,9) 40 (59,7) 0.455 Protein > 100 g/L 36 (37,9) 16 (57) 20 (30) 0.012 B2M > 5,5 mg/L 42 (44,2) 17 (60,7) 25 (37,3) 0.036 ISS (I-II/III) 52 (54,7) 10/18 (35,7/64,3) 42/25(62,7/37,3) 0.016 t(4;14) 19 (20) 10 (35,7) 9 (13,4) 0.013 del17p 11 (11,6) 6 (21,4) 5 (7,5) 0.052 del13q 27 (28,4) 12 (42,9) 15 (22,4) 0.044 NST đồ bất thường 32 (33,7) 15 (53,6) 17 (25,4) 0.008 IV. BÀN LUẬN đại 1q có: tăng calci máu và suy thận nhiều hơn Trong 4 năm có 95 bệnh nhân thỏa tiêu (lần lượt là 35,7% vs 13,4%, 21,4% vs 9%), chuẩn được đưa vào nghiên cứu. Tuổi trung bình tăng B2M cao hơn (60,7% vs 37,3%, p = 0.036), của bệnh nhân trong nghiên cứu là 57 tuổi. Tỉ lệ tăng tỉ lệ tiết IgA (21,4% vs 12%), giai đoạn nam/nữ là 0,76/1. Phần lớn bệnh nhân có triệu bệnh theo ISS cao hơn (giai đoạn III chiếm chứng thiếu máu (76,8%) và đau nhức xương 64.3% vs 37.3%, p = 0.016), bất thường di (73,7%), những triệu chứng này cũng được ghi truyền đi kèm nhiều hơn (53,6% vs 25,4%, p = nhận trong nghiên cứu của tác giả Robert A Kyle 0.008), tất cả đều liên quan đến kết cục xấu cho [7]. Đôi khi bệnh nhân biểu hiện sụt cân, xuất bệnh nhân đa u tủy [5] [8]. Trong một phân tích huyết và nhiễm trùng. Ngoài ra, nghiên cứu ghi đa biến, nồng độ B2M huyết thanh và giai đoạn nhận 11 trường hợp có u tương bào ngoài tủy bệnh là những yếu tố tiên lượng độc lập quan chiếm 11,6%, tương tự nghiên cứu của tác giả trọng về sống còn [8]. Suy thận cũng khá phổ Bladé và cộng sự [2]. biến ở bệnh nhân đa u tủy, từ 20 – 60% trường Tỉ lệ bệnh nhân đa u tủy mới chẩn đoán hợp theo các nghiên cứu trên thế giới [7]. Có hai mang khuếch đại NST 1q trong nghiên cứu của nguyên nhân chính gây suy thận: bệnh thận do chúng tôi là 29,5%, thấp hơn so với kết quả các trụ đa u tủy (hay còn gọi là bệnh thận do trụ nghiên cứu khác như của tác giả S Fabris là chuỗi nhẹ) và tăng calci máu. Điều này cũng phù 45%, tác giả Chen D và cộng sự là 46,03% [3] hợp với nghiên cứu của chúng tôi, tỉ lệ bệnh [1]. Có rất nhiều gen nằm trên nhánh dài nhiễm nhân tăng calci máu cao hơn 2,5 lần ở nhóm có sắc thể 1q, đặc biệt là vùng 1q21.1 – q23.3, một với không có khuếch đại 1q. Theo hệ thống phân số gen được nghiên cứu như CKS1B thuộc họ loại R-ISS, các bất thường di truyền thuộc nhóm Cks/Suc1 là một protein nhỏ liên kết với các nguy cơ cao dựa trên kỹ thuật FISH bao gồm: protein kinase phụ thuộc cyclin, hay PSMD4 là t(4;14), del17p, và t(14;16), trong đó t(4;14) là một trong những gen liên quan đến giảm đáp chuyển vị nhiễm sắc thể phổ biến thứ hai sau ứng với bortezomib, ngoài ra còn các gen khác t(11;14), chiếm khoảng 15% các trường hợp, như MUC1, MCL1, PDZK1, IL6R và BCL9 cũng thường xuất hiện cùng với bất thường nhiễm sắc nằm trên vùng này [6]. Sự biểu hiện bất thường thể 13 (monosomy 13 hoặc del13q), được xác của các gen này liên quan đến việc kháng thuốc định là có tiên lượng xấu [4]. Kết quả của nghiên cũng như thúc đẩy tăng sinh và xâm nhập của cứu cho thấy BN có khuếch đại 1q thường có tỉ các tương bào ác tính trong bệnh đa u tủy, do lệ cao đi kèm t(4;14), del13q và del17p. Trong đó, mang ý nghĩa tiên lượng xấu. đó, tỉ lệ bất thường nhiễm sắc thể đi kèm cao Từ kết quả của nghiên cứu, chúng tôi ghi hơn ở nhóm có khuếch đại 1q (p = 0.008). Gợi ý nhận những khác biệt quan trọng về đặc điểm rằng nhóm bệnh nhân có khuếch đại 1q thường sinh học giữa nhóm bệnh nhân có và không có đi kèm các đặc điểm nguy cơ cao có thể dẫn đến khuếch đại 1q. Những bệnh nhân mang khuếch kết cục xấu hơn [4]. Tuy nhiên, số lượng bệnh 195
vietnam medical journal n02 - AUGUST - 2021 nhân thu thập còn ít, bước đầu so sánh các đặc 3. Fabris S., Ronchetti D., Agnelli L., et al. điểm sinh học và nhận thấy một số khác biệt có (2007), "Transcriptional features of multiple myeloma patients with chromosome 1q gain", ý nghĩa, chưa đánh giá kết quả điều trị cũng như Leukemia, 21 (5), pp. 1113-1116. theo dõi thời gian sống còn của bệnh nhân trước 4. Grzasko N., Hajek R., Hus M., et al. (2017), khi kết luận nhóm có khuếch đại 1q là xấu so với "Chromosome 1 amplification has similar nhóm không có khuếch đại 1q. prognostic value to del (17p13) and t (4; 14)(p16; q32) in multiple myeloma patients: analysis of real- V. KẾT LUẬN life data from the Polish Myeloma Study Group", Leukemia & lymphoma, 58 (9), pp. 2089-2100. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã mô tả 5. Karim K. J., Hassan A. M., Getta H. A., et al. các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của (2020), "Frequency and prognostic significance of bệnh nhân đa u tủy mới chẩn đoán có khuếch hypercalcemia in patients with multiple myeloma", đại NST 1q, và cho thấy có sự khác biệt so với Medical Journal of Babylon, 17 (4), pp. 327. 6. Kenneth Kaushansky M., MACP, Marshall A. nhóm không có khuếch đại NST 1q. Lichtman M., Josef T. Prchal M., et al. TÀI LIỆU THAM KHẢO (2016), "Williams Hematology 9th", Part XI (107), pp. 1733 - 1747. 1. Chen D., Zhou D., Xu J., et al. (2019), 7. Kyle R. A., Gertz M. A., Witzig T. E., et al., "Review "Prognostic Value of 1q21 Gain in Multiple of 1027 patients with newly diagnosed multiple Myeloma", Clin Lymphoma Myeloma Leuk, 19 (3), myeloma". in Mayo Clinic Proceedings. 2003. Elsevier. pp. e159-e164. 8. Rossi D., Fangazio M., De Paoli L., et al. 2. Bladé J., de Larrea C. F., Rosiñol L. (2012), (2010), "Beta‐2‐microglobulin is an independent "Extramedullary involvement in multiple myeloma", predictor of progression in asymptomatic multiple Haematologica, 97 (11), pp. 1618. myeloma", Cancer, 116 (9), pp. 2188-2200. ĐẶC ĐIỂM XƯƠNG HÀM DƯỚI TRÊN PHIM SỌ NGHIÊNG TELE TỪ XA (CEPHALOMETRICS) Ở BỆNH NHÂN SAI LỆCH XƯƠNG LOẠI III Trần Thị Diệu Linh*, Quách Thị Thúy Lan* TÓM TẮT Các đặc điểm về chiều dài cành cao, chiều dài nền xương và chiều dài Co-Gn ở nhóm bệnh nhân nam lớn 49 Sai lệch xương loại III được coi là một rối loạn hơn giá trị tương ứng ở nhóm nữ giới. phức hợp sọ - mặt phức tạp, có thể là biểu hiện sự Từ khóa: xương hàm dưới, sai lệch xương loại III, nhô ra của hàm dưới hoặc hàm trên lùi sau hoặc kết phim sọ nghiêng, Trường Đại học Y Hà Nội. hợp cả hai. Sự hiểu biết về đặc điểm tăng trưởng sọ mặt, đặc biệt cấu trúc xương hàm dưới ở nhóm bệnh SUMMARY nhân này sẽ giúp bác sĩ xác định được thời gian và cơ học điều trị. Nghiên cứu nhằm mục đích mô tả đặc THE CHARACTERISTICS OF THE MANDIBLE điểm xương hàm dưới trên phim Cephalometrics ở ON LATERAL TELETOLOGICAL bệnh nhân sai lệch xương loại III tại Viện Đào tạo CEPHALOMETRIC FILM IN PATIENTS WITH Răng Hàm Mặt - Trường Đại học Y Hà Nội. Phim sọ CLASS III MALOCCLUSION nghiêng từ xa trước điều trị của 70 bệnh nhân từ 18 Class III malocclusion is considered a complex tuổi trở lên, không có tiền sử chấn thương hoặc dị tật cranio-facial disorder, which may represent vùng hàm mặt, được đo đạc, phân tích và chia thành mandibular prognathism or maxillary retrognathism, or các nhóm kiểu mặt ngắn, trung bình, dài. Kết quả: a combination of both. Understanding the trong các nguyên nhân gây sai lệch xương loại III, characteristics of cranio-facial growth, especially nguyên nhân do quá phát xương hàm dưới chiếm mandibular structures in this group of patients will 55.72%, tiếp đến là nguyên nhân do kém phát triển help doctors determine the timing and mechanics of xương hàm trên và với 17.14% là do kết hợp kém treatment. The study aimed to describe the phát triển xương hàm trên và quá phát xương hàm characteristics of the mandibule on Cephalometrics dưới. Trong số bệnh nhân tham gia nghiên cứu , 37 films in patients with class III malocclusion at the người có kiểu mặt trung bình, 19 bệnh nhân có kiểu Institute of Odonto-Stomatology - Hanoi Medical mặt ngắn và bệnh nhân có kiểu mặt dài là 14 người. University. Pretreatment lateral cephalometric radiographs of 70 patients with 18 years or older, with no history of trauma or craniofacial anomalies, were *Trường Đại học Y Hà Nội measured, analyzed and classified into short, average, Chịu trách nhiệm chính: Trần Thị Diệu Linh and long faces. Results: in the different combinations Email: dieulinhrhm@gmail.com between maxillomandibular relationships in the class Ngày nhận bài: 3.6.2021 III group, prognathic mandible is accounted for Ngày phản biện khoa học: 3.8.2021 55.72%, followed by the retrognathic maxilla and the Ngày duyệt bài: 11.8.2021 17.14% is due to a combination of both. Among the 196