Đặc điểm tồn tại ống động mạch ở trẻ sơ sinh tại Bệnh viện Nhi Đồng 1

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM TỒN TẠI ỐNG ĐỘNG MẠCH Ở TRẺ SƠ SINH<br /> TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 1<br /> Trần Thị Hoàng Oanh*, Vũ Minh Phúc**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Tồn tại ống động mạch (TTÔĐM) là một bệnh tim khá phổ biến ở trẻ sơ sinh, nhất là trẻ non<br /> tháng. Việc phân loại TTÔĐM theo McNamara và Hellman dựa trên độ nặng của bệnh và của các triệu chứng<br /> tim mạch, hô hấp, dạ dày ruột giúp đưa ra nhận xét về việc điều trị thích hợp cho từng bệnh nhân.<br /> Mục tiêu: Mô tả đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị của TTÔĐM ở trẻ sơ sinh theo<br /> McNamara và Hellman.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: mô tả hàng loạt ca. Tất cả trẻ nhập khu chuyên sâu sơ sinh bệnh<br /> viện Nhi Đồng 1 từ 02-2009 đến 10-2009 có TTÔĐM đơn thuần được đưa vào lô nghiên cứu và phân loại theo<br /> McNamara và Hellman.<br /> Kết quả: có 54 bệnh nhân được đưa vào nghiên cứu, đa số là trẻ non tháng (55,6%). Triệu chứng thường<br /> gặp nhất là âm thổi ở tim (65%), suy hô hấp (66,7%). Đường kính ống động mạch trung bình là 2,24 ± 0,74<br /> mm. Phân loại TTÔĐM theo McNamara và Hellman cho thấy có 54% các trường hợp TTÔĐM có rối loạn<br /> huyết động mức độ vừa – nặng cần đóng ống động mạch. Tỷ lệ đóng ống động mạch thành công bằng ibuprofen<br /> uống là 36,8%. Tỷ lệ tự đóng ống động mạch trong thời kỳ sơ sinh là 63,6%.<br /> Kết luận: biểu hiện lâm sàng TTÔĐM rất đa dạng, tỷ lệ tự đóng cao. Phân loại theo McNamara và<br /> Hellman giúp xác định nhóm dân số cần điều trị.<br /> Từ khóa: TTÔĐM.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CHARACTERISTICS OF PATENT DUCTUS ARTERIOSUS IN NEONATES IN CHILDREN’S<br /> HOSPITAL 1<br /> Tran Thi Hoang Oanh, Vu Minh Phuc<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 235 - 239<br /> Backgound: Patent ductusarteriosus (PDA) is a common congenital heart disease among preterm neonates.<br /> The McNamara and Hellman staging system of PDA helps to identify target population for suitable treatment.<br /> Objective: Description of epidemiological, clinical, laboratory and treatment features of PDA among<br /> neonates.<br /> Methods: Case-series study. All newborns admitted to Nhi dong 1 Hospital from 02-2009 to 10-2009 with<br /> isolated PDA were recruited and staged according to the McNamara and Hellman staging system.<br /> Results: 54 neonates had PDA in which 55.6% of them was preterm. The most common symptoms were<br /> murmur (65%) and respiratory failure (66.7%). The mean of PDA’s diameter was 2.24 ± 0.74 mm. There were<br /> 54% of neonates needed to be treated according to the McNamara and Hellman staging system. The rate of PDA<br /> closure with oral ibuprofen was 36.8%. The spontaneous closure of PDA was 63.6%.<br /> Conclusion: The presentation of PDA among neonates is diverse. The rate of spontaneous PDA closure was<br /> high. The McNamara and Hellman staging system of PDA helps to make more precise clinical decisions.<br /> * Khoa sơ sinh BV Nhi Đồng II ** Bộ môn Nhi ĐHYD Tp. HCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS BS Vũ Minh Phúc ĐT: 0908674246<br /> Email: phuc.vu@ump.edu.vn<br /> <br /> Nhi Khoa<br /> <br /> 235<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Keywords: patent ductus arteriosus, PDA<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Tồn tại ống động mạch (TTÔĐM) là một<br /> bệnh tim khá phổ biến ở trẻ sơ sinh. TTÔĐM<br /> đơn thuần chiếm khoảng 10% các bệnh tim bẩm<br /> sinh. Cùng với sự gia tăng tỷ lệ trẻ sơ sinh non<br /> tháng, tỷ lệ TTÔĐM tăng lên đáng kể. 40-55%<br /> các trường hợp sanh non dưới 29 tuần và hơn<br /> 60% trẻ sanh non dưới 28 tuần có TTÔĐM(6,15).<br /> Tuy là một bệnh phổ biến nhưng TTÔĐM vẫn là<br /> một trong số những bệnh khó điều trị nhất ở sơ<br /> sinh. Những nghiên cứu về phòng ngừa bằng<br /> indomethacin hay ibuprofen cho thấy có giảm tỷ<br /> lệ các trường hợp phải cột ống động mạch, xuất<br /> huyết phổi sớm nghiêm trọng và xuất huyết nội<br /> sọ nặng. Tuy nhiên, phương pháp này có thể<br /> khiến 40% trẻ vốn có thể đóng ống động mạch<br /> một cách tự nhiên gặp phải tác dụng phụ của<br /> điều trị. Do đó cần phải xác định lại nhóm dân<br /> số mục tiêu cần điều trị. Với những lý do trên,<br /> cần có một hệ thống phân loại TTÔĐM để dễ<br /> dàng lọc bệnh. Việc ứng dụng hệ thống phân<br /> loại này trên lâm sàng sẽ giúp cải thiện việc<br /> đánh giá và can thiệp đúng lúc hơn trên những<br /> trẻ bệnh nặng nhất.<br /> Chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm<br /> mô tả những đặc điểm của TTÔĐM ở trẻ sơ<br /> sinh, áp dụng hệ thống phân loại của<br /> McNamara và Hellman để phân độ bệnh, từ đó<br /> đưa ra nhận xét về việc điều trị thích hợp cho<br /> từng bệnh nhân. Bảng phân loại theo<br /> McNamara và Hellman dựa trên hai phương<br /> diện lâm sàng và siêu âm tim. Tùy theo độ nặng<br /> của các triệu chứng ảnh hưởng trên hô hấp, tiêu<br /> hóa, thận, tim mạch, chuyển hóa, Xquang ngực,<br /> biểu hiện lâm sàng được chia làm 4 mức độ (C1,<br /> C2, C3, C4). Tương tự, tùy theo mức độ đường<br /> kính ống động mạch, vận tốc phổ liên tục qua<br /> ống động mạch, tải thể tích và áp lực tim trái,<br /> biểu hiện trên siêu âm tim của TTÔĐM được<br /> <br /> 236<br /> <br /> chia làm 4 mức độ (E1, E2, E3, E4). Việc phân<br /> loại TTÔĐM theo Mc Namara và Hellman giúp<br /> đưa ra nhận xét về việc điều trị thích hợp cho<br /> từng bệnh nhân (Bảng 1).<br /> <br /> Mục tiêu<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> Mô tả đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, cận lâm<br /> sàng, điều trị của TTÔĐM ở trẻ sơ sinh.<br /> Mục tiêu cụ thể<br /> 1. Xác định tỷ lệ các đặc điểm tuổi thai,<br /> giới, cân nặng lúc sanh, chỉ số APGAR của trẻ<br /> TTÔĐM.<br /> 2. Xác định tỷ lệ các triệu chứng của<br /> TTÔĐM.<br /> 3. Xác định tỷ lệ các đặc điểm trên siêu âm<br /> tim của TTÔĐM.<br /> 4. Xác định tỷ lệ TTÔĐM theo hệ thống<br /> phân loại của McNamara và Hellman.<br /> 5. Xác định tỷ lệ điều trị thành công<br /> TTÔĐM trong thời kỳ sơ sinh<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Mô tả hàng loạt ca.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả trẻ nhập khu chuyên sâu sơ sinh<br /> bệnh viện Nhi Đồng 1 từ 02-2009 đến 10-2009<br /> có TTÔĐM đơn thuần được đưa vào lô nghiên<br /> cứu và phân loại theo McNamara và Hellman.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Tất cả những bệnh nhân thỏa tiêu chí chọn<br /> mẫu (lấy trọn).<br /> <br /> Tiêu chí chọn mẫu<br /> Trẻ sơ sinh TTÔĐM được xác định bằng<br /> siêu âm tim Doppler màu 2 lần (tại khoa Chẩn<br /> đoán hình ảnh và khoa Tim mạch).<br /> <br /> Tiêu chí loại tr<br /> Có kèm bất kỳ bệnh tim bẩm sinh nào<br /> khác (trừ trường hợp tồn tại lỗ bầu dục)<br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản và Bà Mẹ - Trẻ Em<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 1:<br /> Lâm sàng<br /> Mức độ 1 (C1): không triệu chứng<br /> <br /> Siêu âm<br /> Mức độ 1 (E1): không có bằng chứng luồng thông<br /> trên siêu âm 2D hay Doppler<br /> <br /> Mức độ 2 (C2): nhẹ<br /> Oxy hóa máu khó khăn (OI < 6)<br /> Cơn giảm độ bão hòa oxy không thường xuyên, nhịp chậm<br /> hay ngưng thở ( 2.0 m/s)<br /> Không có dấu hiệu tải thể tích tim trái (dòng phụt<br /> ngược 2 lá > 2.0 m/s hay LA/Ao >1.5/1)<br /> Không có dấu hiệu tải áp lực tim trái (E/A >1.0 hay<br /> IVRT > 50)<br /> Dòng máu động mạch thì tâm trương ở cơ quan<br /> đích bình thường ( mạc treo tràng trên, não giữa)<br /> <br /> Mức độ 3 (C3): vừa<br /> Oxy hóa máu khó khăn (OI > 7)<br /> Thường xuyên giảm độ bão hòa oxy, nhịp chậm hay<br /> nhưng thở (mỗi giờ)<br /> Tăng nhu cầu thông khí (MAP 9-12 )<br /> Không thể ăn do bụng chướng nhiều hay nôn ói<br /> Thiểu niệu với nồng độ creatinin máu tăng nhẹ<br /> Tụt huyết áp ( huyết áp trung bình hay tâm trương thấp)<br /> cần một thuốc trợ tim<br /> Tim to và phù phổi trên X quang<br /> Toan chuyển hóa mức độ nhẹ ( pH 7.1- 7.25 và/hoặc thiếu<br /> kiềm -7 đến -12)<br /> Mức độ 4 (C4): nặng<br /> Oxy hóa máu khó khăn (OI > 15)<br /> Cần thông khí cao ( MAP > 12) hoặc thở HFO<br /> Xuất huyết phổi nhiều hay tái phát<br /> Bụng chướng căng, đỏ kiểu viêm ruột hoại tử<br /> Suy thận cấp<br /> Huyết động không ổn định cần > 1 thuốc trợ tim<br /> Toan chuyển hóa vừa- nặng (pH < 7.1 hay thiếu kiềm > 12)<br /> <br /> Mức độ 3 (E3): trung bình<br /> Đường kính xuyên thành 1.5- 3.0 mm<br /> Phổ qua ống không hạn chế và nảy theo mạch ( DA<br /> Vmax < 2.0 m/s)<br /> Tải thể tích tim trái nhẹ- trung bình ( tỷ lệ LA/Ao:<br /> 1.5-2/1)<br /> Tải áp lực tim trái nhẹ- trung bình (E/A > 1.0 hay<br /> IVRT 50-60)<br /> Giảm hay mất dòng máu thì tâm trương trên động<br /> mạch mạc treo tràng trên, động mạch não giữa hay<br /> động mạch thận.<br /> Mức độ 4 (E4): nặng<br /> Đường kính xuyên thành > 3.0 mm<br /> Phổ qua ống không hạn chế và nảy<br /> Tải thể tích tim trái nặng ( tỷ lệ LA/Ao > 2/1, dòng<br /> phụt ngược van 2 lá > 2.0 m/s)<br /> Tải áp lực tim trái nặng (E/A > 1.5 hay IVRT > 60)<br /> Đảo ngược dòng máu cuối tâm trương trên động<br /> mạch mạc treo tràng trên, động mạch não giữa hay<br /> động mạch thận<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> <br /> 7 – 14 ngày : 10 ca (18,5%);<br /> <br /> Chúng tôi có 54 trường hợp TTÔĐM thỏa<br /> tiêu chí chọn vào nhóm nghiên cứu. Kết quả thu<br /> được như sau:<br /> <br /> > 14 ngày : 04 ca (7,4%)<br /> <br /> Đặc điểm chung của dân số nghiên cứu<br /> Tuổi thai trung bình là 34,43 tuần ± 4,705.<br /> Trường hợp có tuổi thai nhỏ nhất là 26 tuần,<br /> lớn nhất là 41 tuần.<br /> Nhóm trẻ sanh non (55,6%) chiếm tỷ lệ cao<br /> hơn nhóm trẻ đủ tháng, trong đó nhóm trẻ sanh<br /> non dưới 32 tuần thường bị TTÔĐM hơn nhóm<br /> trẻ sanh non từ 32 đến dưới 37 tuần.<br /> Tuổi lúc chẩn đoán TTÔĐM :<br /> ≤7 ngày : 40 ca (74,1%);<br /> <br /> Nhi Khoa<br /> <br /> Cân nặng lúc sanh trung bình trong nghiên<br /> cứu là 2108,3 gram (± 812,9 gram). Trẻ nhẹ cân<br /> nhất là 1000 gram, nặng cân nhất là 3900 gram.<br /> Tỷ lệ nam:nữ = 1,25:1<br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> Triệu chứng thường gặp nhất là âm thổi ở<br /> tim (65%). Hầu hết các trường hợp trong mẫu<br /> nghiên cứu không có biểu hiện suy tim trong<br /> giai đoạn sơ sinh, chỉ có 1 trường hợp suy tim<br /> trung bình và 1 trường hợp suy tim nặng. 2<br /> trường hợp này phải dùng thuốc trợ tim,<br /> chiếm tỷ lệ 3,8%. Có 36 ca (66,7%) bị suy hô<br /> hấp bao gồm: 32 ca (88,9%) suy hô hấp nhẹ -<br /> <br /> 237<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trung bình, trong đó 22 ca cần hỗ trợ hô hấp<br /> bằng NCPAP, 4 ca (11,1%) suy hô hấp nặng<br /> phải thở máy. Đa số các trường hợp không có<br /> triệu chứng ở hệ tiêu hóa.<br /> Đa số trẻ có tình trạng nhiễm trùng sơ sinh<br /> đi kèm (90,7%),trong đó nhiễm trùng huyết<br /> chiếm 55,5% trường hợp. Trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi có 13% trường hợp có nhiễm trùng<br /> bào thai đi kèm, chủ yếu là nhiễm rubella bẩm<br /> sinh. Phân loại biểu hiện lâm sàng theo Mc<br /> Namara và Hellman cho thấy đa số các trường<br /> hợp TTÔĐM ở trẻ sanh non trong dân số của<br /> chúng tôi có biểu hiện lâm sàng mức độ vừa<br /> (56,7%) trong khi trẻ đủ tháng có biểu hiện lâm<br /> sàng nhẹ hơn. 25% trẻ đủ tháng không có biểu<br /> hiện TTÔĐM trên lâm sàng.<br /> <br /> Đặc điểm cận lâm sàng<br /> Chỉ có 16,7% có tăng tuần hoàn phổi chủ<br /> động và 37% có bóng tim to trên X quang ngực.<br /> Trên siêu âm tim, đường kính ống động mạch<br /> trung bình là 2,24 ± 0,74 mm. Đường kính ống<br /> động mạch nhỏ nhất là 1,3 mm; lớn nhất là 6,4<br /> mm. Vận tốc phổ liên tục qua ống động mạch<br /> trung bình là 2,58 ± 0,67 m/giây, vận tốc nhỏ<br /> nhất là 1,14 m/giây, vận tốc lớn nhất là 3,9<br /> m/giây. Tải thể tích tim trái được đo bằng tỷ số<br /> đường kính nhĩ trái/đường kính gốc động mạch<br /> chủ (LA/Ao) đa số < 1,4.<br /> Phân loại TTÔĐM trên siêu âm tim cho thấy<br /> 94,4% các trường hợp thuộc mức độ E3.<br /> <br /> Phân loại ống động mạch theo Mcnamara và<br /> Hellman<br /> Lâm sàng<br /> Siêu E2<br /> âm<br /> tim<br /> E3<br /> E4<br /> Tổng<br /> cộng<br /> <br /> 238<br /> <br /> C1<br /> <br /> C2<br /> <br /> C3<br /> <br /> C4<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2<br /> (3,7%)<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 7 (13%)<br /> 0<br /> 7 (13%)<br /> <br /> Tổng<br /> cộng<br /> 2<br /> (3,7%)<br /> <br /> 16<br /> 25<br /> 2<br /> 51<br /> (29,6%) (46,3%) (3,7%) (92,6%)<br /> 0<br /> <br /> 1<br /> (1,9%)<br /> <br /> 1<br /> (1,9%)<br /> <br /> 2<br /> (3,7%)<br /> <br /> 18<br /> 26<br /> 3<br /> 54<br /> (33,3%) (48,1%) (5,6%) (100%)<br /> <br /> Gần một nửa các trường hợp TTÔĐM ở sơ<br /> sinh được đánh giá trên siêu âm tim ở mức E3,<br /> nhưng lâm sàng đánh giá độ nặng không tương<br /> ứng C3 (46,3%). Trái lại chỉ có 3,8% TTÔĐM sơ<br /> sinh đánh giá lâm sàng ở mức C3, C4 có mức độ<br /> tương ứng độ nặng trên siêu âm E3, E4.<br /> <br /> Đặc điểm điều trị<br /> 29 trường hợp (54%) có chỉ định điều trị theo<br /> phân loại của McNamara và Hellman. Tuổi thai<br /> càng nhỏ thì chỉ định điều trị càng cao (13/19 ca),<br /> chiếm 68%. Trong 29 ca có chỉ định đóng ống<br /> động mạch, có 10 trường hợp không điều trị do<br /> có các chống chỉ định. 19 trường hợp được đóng<br /> ống động mạch bằng ibuprofen uống, trong đó<br /> có một trường hợp được chuyển qua cột ống<br /> động mạch bằng phẫu thuật.Đa số các trường<br /> hợp được uống ibuprofen trước 14 ngày tuổi. Tỷ<br /> lệ đóng ống động mạch bằng thuốc thành công<br /> là 36,8%. Các trường hợp này đều được uống<br /> ibuprofen trước 14 ngày tuổi.<br /> <br /> Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị<br /> Các yếu tố<br /> Tuổi thai trung bình (tuần)<br /> Tuổi uống ibuprofen trung bình<br /> (ngày)<br /> Cân nặng lúc sanh trung bình<br /> (gram)<br /> Đường kính ống động mạch<br /> trung bình (mm)<br /> Vận tốc phổ liên tục qua ống<br /> động mạch trung bình (m/giây)<br /> Tỷ số đường kính nhĩ trái/đường<br /> kính động mạch chủ trung bình<br /> <br /> Thành<br /> công<br /> 32,5 (±<br /> 3,5)<br /> 8,4 (±3,3)<br /> <br /> Thất<br /> bại<br /> 31,5<br /> (±4,3)<br /> 13,7<br /> (±5,5)<br /> <br /> 2080<br /> <br /> 1670<br /> <br /> 2,2<br /> <br /> 2,3<br /> <br /> 2,8<br /> <br /> 2,4<br /> <br /> 1,21<br /> <br /> 1,42<br /> <br /> Tuổi thai, cân nặng lúc sanh của những<br /> trường hợp thất bại thấp hơn những trường hợp<br /> đóng thành công. Mặt khác, tuổi lúc uống<br /> ibuprofen của nhóm thất bại lớn hơn nhóm điều<br /> trị thành công.<br /> Tỷ lệ tự đóng ống động mạch: 63,6%.<br /> Trong nhóm không có chỉ định điều trị (25 ca)<br /> có 18 ca tự đóng, chiếm tỷ lệ 72%. Trong nhóm<br /> có chỉ định điều trị (29 ca), có 6 ca tự đóng,<br /> chiếm tỷ lệ 20,7%.<br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản và Bà Mẹ - Trẻ Em<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tương quan giữa phân loại TTÔĐM và kết quả điều trị<br /> Phân loại<br /> <br /> Kết quả<br /> Không chỉ định điều trị<br /> TTÔĐM<br /> Tự đóng<br /> <br /> C1E3 (07 ca)<br /> C2E2 (02 ca)<br /> C2E3 (16 ca)<br /> C3E3 (25 ca)<br /> C3E4 (01 ca)<br /> C4E3 (02 ca)<br /> C4E4 (01 ca)<br /> Tổng cộng<br /> <br /> 1<br /> 0<br /> 6<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 7<br /> <br /> 6<br /> 2<br /> 10<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 18<br /> <br /> Không thể điều trị<br /> TTÔĐM<br /> Tự đóng<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 4<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 5<br /> <br /> Tỷ lệ tự đóng trong nhóm từ C3E3 trở<br /> xuống (C1E3, C2E2, C2E3) cao (72%), trong khi<br /> tỷ lệ tự đóng trong nhóm từ C3E3 trở lên là<br /> 20,7%. Chỉ có 1 trường hợp được phẫu thuật<br /> trong giai đoạn sơ sinh.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm chung của dân số<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 2<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 2<br /> <br /> Có chỉ định điều trị<br /> Có điều trị<br /> Tử vong<br /> Thất bại<br /> Đóng<br /> thành công<br /> TTÔĐM Tự đóng<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 7<br /> 8<br /> 3<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 8<br /> 8<br /> 4<br /> 2<br /> <br /> bình đến nặng, rất ít trường hợp không có biểu<br /> hiện lâm sàng. Trong khi đó, nhóm trẻ đủ tháng<br /> chủ yếu có biểu hiện lâm sàng mức độ nhẹ đến<br /> trung bình và một phần tư các trường hợp sanh<br /> đủ tháng không có biểu hiện lâm sàng. Tuy rằng<br /> biểu hiện lâm sàng còn tùy thuộc vào rất nhiều<br /> những yếu tố khác như đường kính ống động<br /> mạch, các bệnh lý đi kèm…nhưng có lẽ trẻ non<br /> tháng có khuynh hướng biểu hiện lâm sàng<br /> nặng hơn trẻ đủ tháng.<br /> <br /> Tuổi lúc chẩn đoán: đa số các trường hợp<br /> được siêu âm chẩn đoán trước 7 ngày tuổi (74%).<br /> Tuy nhiên, chỉ có 16 trường hợp (28%) được<br /> chẩn đoán TTÔĐM trước 3 ngày và chỉ có 4<br /> trường hợp (7%) được chẩn đoán trong 24 giờ<br /> sau sanh. So sánh với các nghiên cứu khác, siêu<br /> âm chẩn đoán TTÔĐM thường được tiến hành<br /> trong 24 giờ đầu sau sanh, trễ nhất 96 giờ sau<br /> sanh(3,11,14). Sự khác biệt này là do điều kiện thực<br /> hiện siêu âm tim tại giường của chúng tôi còn<br /> nhiều khó khăn nên chúng tôi không thể chẩn<br /> đoán sớm cho tất cả mọi trường hợp ngay trong<br /> khi trẻ đang suy hô hấp nặng, thở máy. Điều<br /> này cũng ảnh hưởng đến tuổi lúc can thiệp điều<br /> trị của chúng tôi.<br /> <br /> Dù dân số nghiên cứu của chúng tôi có<br /> đường kính ống động mạch lớn nhưng vận tốc<br /> phổ qua ống động mạch trung bình không cao.<br /> Điều này cho thấy độ lớn của luồng thông qua<br /> ống động mạch và mức độ ảnh hưởng huyết<br /> động không chỉ phụ thuộc vào đường kính ống<br /> động mạch mà còn phụ thuộc vào áp lực mạch<br /> máu hệ thống, mạch máu phổi và khả năng bù<br /> trừ của cơ tim(6). Vì vậy, số trường hợp được<br /> đánh giá có rối loạn huyết động không nhiều và<br /> hầu hết không có dấu hiệu tăng tải áp lực tim<br /> trái trong thời kỳ sơ sinh.<br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> <br /> Phân loại ống động mạch<br /> <br /> Biểu hiện lâm sàng của TTÔĐM khá đa<br /> dạng, từ dạng không triệu chứng (C1) đến dạng<br /> có biểu hiện nặng (C4), trong đó tập trung nhiều<br /> nhất vào nhóm có biểu hiện lâm sàng mức độ<br /> vừa (48,1%). Xét sự phân loại lâm sàng theo tuổi<br /> thai chúng tôi thấy hơn một nửa các trường hợp<br /> sanh non có biểu hiện lâm sàng ở mức độ trung<br /> <br /> Gần một nửa các trường hợp TTÔĐM ở sơ<br /> sinh được đánh giá trên siêu âm tim ở mức E3,<br /> nhưng lâm sàng đánh giá độ nặng không tương<br /> ứng C3 (46,3%). Như vậy, nếu chỉ dựa vào triệu<br /> chứng lâm sàng để phân độ nặng của TTÔĐM<br /> thì không chính xác mà cần kết hợp với siêu âm<br /> tim để có chỉ định điều trị chính xác hơn. Do đó,<br /> <br /> Nhi Khoa<br /> <br /> Đặc điểm cận lâm sàng<br /> <br /> 239<br /> <br />