Dẫn liệu bước đầu về các loài cua ở rừng ngập mặn vùng cửa sông Hồng

26(4): 13-19 T¹p chÝ Sinh häc 12-2004<br /> <br /> <br /> <br /> DÉn liÖu b−íc ®Çu vÒ c¸c loµi cua ë rõng ngËp mÆn vïng cöa<br /> s«ng Hång<br /> <br /> §ç V¨n Nh−îng, Hoµng Ngäc Kh¾c<br /> Tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi<br /> <br /> Rõng ngËp mÆn (RNM) cöa s«ng<br /> Hång tr¶i réng hai bªn cöa s«ng thuéc Cöa L©n<br /> hai huyÖn TiÒn H¶i (tØnh Th¸i B×nh) vµ<br /> Giao Thuû (tØnh Nam §Þnh), cã diÖn tÝch<br /> kho¶ng 8000 hÐcta. S«ng Hång cã diÖn tØnh<br /> Cån Thu<br /> Nam<br /> tÝch toµn l−u vùc 143.700 km2, hµng th¸i b×nh<br /> ThÞnh<br /> n¨m tiÕp nhËn tíi 200 triÖu tÊn bïn c¸t, Nam<br /> 21,4 triÖu tÊn c¸c chÊt hoµ tan, trong ®ã H−ng<br /> phÇn nhiÒu lµ c¸c muèi biogen [6]. MÆt Nam<br /> kh¸c, do cöa s«ng lµ thuû vùc liªn hÖ tØnh Phó<br /> trùc tiÕp víi biÓn, nªn s«ng Hång ®· nam ®Þnh Cån Vµnh<br /> chuyÓn vµo biÓn §«ng hµng tû mÐt khèi Giao ThiÖn<br /> n−íc lµm ngät ho¸ d¶i n−íc ven bê, nhÊt<br /> lµ trong thêi gian m−a lò. Sù hoµ trén Giao An<br /> gi÷a n−íc mÆn vµ n−íc ngät ®· t¹o<br /> thµnh thuû vùc ®Æc tr−ng cho vïng Giao L¹c Cöa Ba L¹t<br /> chuyÓn tiÕp.<br /> Giao<br /> Víi khèi l−îng bïn c¸t lín nh− vËy, Xu©n<br /> vïng cöa s«ng lµ n¬i båi l¾ng rÊt lín, lµ<br /> Cån Lu<br /> n¬i ®Çy biÕn ®éng, lµ vïng ®ang ph¸t<br /> triÓn, lµ chç tËp trung nguån dinh d−ìng VÞnh B¾c Bé<br /> tõ ®Êt liÒn ra, tõ biÓn vµo, thuËn lîi cho<br /> sù ph¸t triÓn cña RNM ë vïng cöa s«ng,<br /> giµu vÒ nguån thøc ¨n vµ lµ n¬i cã n¨ng<br /> suÊt sinh häc cao. H×nh 1. S¬ ®å khu vùc cöa s«ng Hång<br /> <br /> §Æc ®iÓm tù nhiªn cña vïng cöa s«ng Hång s«ng. Khu vùc Cån Lu, Giao An (Giao Thuû),<br /> cã nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng riªng. ¶nh h−ëng cña ®é Cån Vµnh, Nam Phó, Nam H−ng (TiÒn H¶i)<br /> mÆn n−íc biÓn thÊp h¬n so víi ®ång b»ng s«ng (h×nh 1) cã nÒn ®¸y mÒm bïn sÐt, trÇm tÝch h¹t<br /> Cöu Long; vµo mïa kh«, ®−êng ®¼ng muèi 1‰ mÞn cã hµm l−îng cÊp h¹t nhá h¬n 0,01 mm,<br /> x©m nhËp vµo s«ng chØ ®Õn 21-22 km; trong giµu chÊt h÷u c¬ (2%). Mµu bïn ®−îc ®Æc tr−ng<br /> mïa m−a, dao ®éng tõ 0,5-5‰. §é mÆn cña b»ng mµu hång, chøng tá hµm l−îng Fe2O3 cao<br /> n−íc cao nhÊt vµo th¸ng 4, trong kho¶ng 15-18‰ (7%). Khu vùc cuèi Giao L¹c, Giao Xu©n (Giao<br /> (®o trong th¸ng 5/2002), thÊp nhÊt vµo c¸c th¸ng Thuû), Nam ThÞnh (TiÒn H¶i) cã thµnh phÇn c¬<br /> 8,9, trong kho¶ng 4-5‰ (®o trong th¸ng 9/2002); giíi chuyÓn dÇn sang c¸t vµ c¸t bïn, ®Æc biÖt lµ<br /> ®é mÆn cã xu thÕ t¨ng dÇn tõ bê ra kh¬i vµ tõ khu vùc Giao Xu©n cã tû lÖ c¸t trong nÒn ®¸y<br /> cöa s«ng ®Õn xa cöa s«ng. cao.<br /> Thµnh phÇn c¬ giíi cña nÒn ®¸y vïng cöa HÖ thùc vËt cña khu vùc cöa s«ng Hång<br /> s«ng Hång thay ®æi theo vÞ trÝ gÇn hay xa cöa phong phó nhÊt trong c¸c vïng ven biÓn ®ång<br /> <br /> 13<br /> b»ng B¾c Bé, cã tíi 43 loµi c©y ngËp mÆn vµ c©y MÉu vËt ®−îc thu theo ®−êng th¼ng ngang qua<br /> tham gia vµo vïng ngËp mÆn [3]. Do ®−îc b¶o RNM víi kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c mÉu lµ 100m.<br /> vÖ vµ trång míi hµng ngµn hÐcta, nªn hÖ thùc 2. Ph−¬ng ph¸p thu mÉu ®Þnh tÝnh. MÉu ®Þnh<br /> vËt cña khu vùc cöa s«ng Hång t−¬ng ®èi phong tÝnh ®−îc më réng ph¹m vi thu mÉu trong khu<br /> phó. RNM chñ yÕu lµ quÇn x· bÇn chua vùc nghiªn cøu nh»m bæ sung cho mÉu ®Þnh<br /> (Sonneratia caseolaris) xen lÉn víi trang l−îng vµ tr¸nh bá sãt mÉu.<br /> (Kandelia obovata), só (Aegiceras cornicula-<br /> tum) cao kho¶ng 4-5 m; tÇng c©y bôi gåm «r« 3. §Þnh h×nh mÉu vËt vµ l−u tr÷ mÉu trong<br /> phãcmalin 4%. §Þnh lo¹i mÉu vËt theo Dai Ai-<br /> (Acanthus ilicifolius) cao 0,5-0,8 m.<br /> Yun vµ Yang Si-Liang,1991 [3]; J. Crane, 1975<br /> C¸c ®Æc ®iÓm tù nhiªn kÓ trªn rÊt thÝch hîp cho<br /> [2]. MÉu vËt ®−îc l−u tr÷ t¹i bé m«n §éng vËt<br /> c¸c quÇn x· sinh vËt ®¸y mÒm, t¹o nªn vïng cöa<br /> häc, tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi.<br /> s«ng cã ®a d¹ng sinh häc cao.<br /> II. KÕt qu¶ nghiªn cøu<br /> I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> 1. Thµnh phÇn loµi cua ë vïng cöa s«ng<br /> 1. Ph−¬ng ph¸p thu mÉu ®Þnh l−îng. MÉu<br /> ®Þnh l−îng ®−îc thu trong diÖn tÝch 1m2 ë nÒn Hång<br /> ®¸y sµn cña RNM, b·i triÒu, ven rõng, bao gåm Sau thêi gian thu thËp mÉu vËt c¸c loµi cua ë<br /> c¶ kho¶ng kh«ng trªn c©y ngËp mÆn vµ s©u RNM cña khu vùc cöa s«ng Hång, ®· thèng kª<br /> trong nÒn ®¸y cho ®Õn khi hÕt ®éng vËt ®¸y. ®−îc 62 loµi vµ ph©n loµi thuéc 7 hä, 27 gièng.<br /> <br /> Thµnh phÇn c¸c loµi cua ph©n bè ë RNM khu vùc cöa S«ng Hång vµ mét sè cöa s«ng kh¸c<br /> Ph©n bè ë RNM<br /> Tªn ®Þa cöa s«ng<br /> TT Tªn khoa häc<br /> ph−¬ng Ba Th¸i §ång<br /> Hång §¸y<br /> chÏ B×nh Nai<br /> (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)<br /> Calapidae<br /> 1 Calappa philargicus (Linnaeus, 1758) GhÑ gai + +<br /> 2 Matuta lunaris (Forskal, 1775) GhÑ gai + +<br /> 3 M. planipes Fabricius, 1798 GhÑ gai + +<br /> Grapsidae Hä C¸y<br /> 4 Varuna litterata (Fabricius, 1798) R¹m + + + +<br /> 5 Sesarma bidens (de Haan, 1853) C¸y, + + + + +<br /> 6 S. plicata (Latreille, 1806) C¸y mùc + + + + +<br /> 7 S. dehaani H.Milner-Edwards, 1853 C¸y h«i + + +<br /> 8 Nanosesarma minuta (de Man, 1887) C¸y + +<br /> 9 N. batavicum (Moreira, 1903) C¸y +<br /> Neosarmatium meinerti (H.Milne-<br /> 10 C¸y + +<br /> Edwards, 1853)<br /> 11 N. smithii (H.Milner-Edwards,1853) C¸y +<br /> Neoepisesarma mederi (de Man,<br /> 12 C¸y + + +<br /> 1887)<br /> 14<br /> (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)<br /> 13 N. versicolor (Tweedie, 1940) C¸y + + +<br /> 14 Metaplax longipes Stimpson, 1858 Mµy m¹y + + + + +<br /> 15 M. elegans de Man, 1888 C¸y xanh + + + + +<br /> 16 Helice wuana Rathbun, 1939 Cï kú + + +<br /> 17 H. formosensis Rathbun, 1929 Cï kú + + +<br /> 18 H. latimera Parisi, 1981 Cï kú + + +<br /> Metopograpsus quadridentatus<br /> 19 C¸y + + + + +<br /> Stimpson, 1858<br /> 20 M. latifrons (White, 1847) C¸y + +<br /> Clistocoeloma merguiense de Man,<br /> 21 C¸y + +<br /> 1888<br /> Eriochier sinensis H.Milner-Edwards,<br /> 22 C¸y + +<br /> 1853<br /> 23 E. japonica (de Haan, 1835) C¸y + +<br /> Ocypodidae Hä Cua c¸t<br /> Ocypode ceratophthalmus (Pallas,<br /> 24 Cßng giã + + +<br /> 1772)<br /> 25 Ocypode stimpsoni ortmann,1897 Cßng giã + +<br /> 26 Dotilla wichmani de Man, 1892 D· trµng + + + + +<br /> 27 Ilyoplax tansuiensis Sakai, 1939 V¸i trêi + +<br /> 28 I. orientalis (de Man, 1888) V¸i trêi + + + +<br /> 29 I. serrata Shen, 1931 V¸i trêi + + + +<br /> 30 I. ningpoensis Shen, 1940 V¸i trêi + + + +<br /> 31 I. formosensis Rathbun, 1921 V¸i trêi +<br /> 32 Uca vocans (Linnaeus, 1758) Cßng tiªn + +<br /> 33 U. lactea (de Haan, 1835) Cßng tr¾ng + + + + +<br /> 34 U. arcuata (de Haan, 1835) Cßng ®á + + + + +<br /> 35 U. borealis Crane, 1975 Cßng + + + + +<br /> 36 U. paradussumieri (Bott, 1973) Cßng +<br /> 37 Macrophthalmus dilatatus Sakai,1976 C¸y x¹ + +<br /> 38 M. definitus Adams and White, 1848 S¼ng + + +<br /> 39 M. tomentosus (Souleyet, 1841) S¼ng + + + + +<br /> 40 M. erato de Man, 1888 S¼ng + + +<br /> 41 M. pacificus Dana, 1851 S¼ng + + +<br /> 42 M. abbreviatus Manning & Holthuis B· trÇu + + + + +<br /> Baruna trigranulatum (Dai et Song,<br /> 43 R¹m +<br /> 1986)<br /> <br /> 15<br />  (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)<br /> Captandrium sexdentatum Stimpson,<br /> 44 R¹m + +<br /> 1858<br /> 45 C. elongatum Rathbun, 1929 +<br /> 46 Scopimera bitympana Shen, 1930 Cua lÝnh + + + + +<br /> Paracleistostoma cristatum de Man,<br /> 47 + + +<br /> 1895<br /> 48 P. depressum de Man, 1895 + + +<br /> 49 P. crassipilum Dai, 1994 +<br /> Tmethypocoelis ceratophora (Koelbel,<br /> 50 V¸i trêi + + + + +<br /> 1897)<br /> Pinnotheridae<br /> 51 Anomalifons lightana Rathbun, 1929 Cua mï + +<br /> Leucosiidae<br /> 52 Phylira heterograna ortmann, 1892 Cua ®¸ + + +<br /> 53 P. olivacea Rathbun, 1909 Cua ®¸ + + + + +<br /> 54 P. pisum de Haan, 1841 Cua ®¸ + +<br /> 55 P. globulosa (H.Milne-Edwards,1837) Cua ®¸ + +<br /> Portunidae Hä Cua b¬i<br /> 56 Scylla serrata (Forskal, 1775) Cua bïn + + + + +<br /> Charybdis helleri (A.Milner<br /> 57 GhÑ + + +<br /> Edwards,1867)<br /> Portunus trituberculatus (Miers,<br /> 58 GhÑ + + + +<br /> 1786)<br /> 59 P. sanguinolentus (Herbst, 1783) GhÑ 3 chÊm + +<br /> 60 P. pelagicus (Linnaeus, 1776) GhÑ gai + + + +<br /> Mictyridae<br /> Mictyris brevidactylus Stimpson,<br /> 61 Cua lÝnh + + + + +<br /> 1858<br /> 62 M. longicarpus Latreille, 1806 Cua lÝnh +<br /> Tæng sè 34 43 62 21 30<br /> Ghi chó: C¸c cét 4, 5, 7, 8 theo tµi liÖu cña §ç V¨n Nh−îng (1996-2001).<br /> <br /> Qua b¶ng trªn cã thÓ thÊy c¸c nhËn xÐt chiÕm 32,26%; nh÷ng hä nµy cã t¸c ®éng lín<br /> chung nh− sau: ®Õn hÖ sinh th¸i cña RNM cöa s«ng ven biÓn.<br /> Thµnh phÇn cã sè hä kh«ng nhiÒu, sè gièng Hä cã nhiÒu loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ nhÊt lµ<br /> trong tõng hä ch−a phong phó; nhiÒu hä chØ cã 1 Portunidae, cã loµi cua bïn (Scylla serrata), ghÑ<br /> gièng, 1 loµi. Hä cã nhiÒu loµi nhÊt lµ (Portunus), cã gi¸ trÞ thùc phÈm vµ th−¬ng<br /> Ocypodidae víi 27 loµi, chiÕm tíi 43,55% tæng phÈm cao, ®−îc nu«i trong c¸c ®Çm ven biÓn.<br /> sè loµi cua ®· gÆp vµ Grapsidae víi 20 loµi, Nh÷ng hä cã sè l−îng loµi nhiÒu nh−<br /> 16<br /> Ocypodidae, Grapsidae lµ nh÷ng hä th−êng xuyªn trong RNM, c¸c loµi ë biÓn di nhËp t¹m<br /> xuyªn gÆp ë c¸c vïng RNM ven biÓn n−íc ta thêi vµo cöa s«ng theo thuû triÒu vµ c¸c loµi<br /> nh− ë Qu¶ng Ninh [8], Th¸i B×nh [9], CÇn Giê n−íc mÆn cã kh¶ n¨ng thÝch øng sinh th¸i réng<br /> [7]. x©m nhËp vµo vïng n−íc lî trong mïa m−a.<br /> TÝnh chÊt ®Æc h÷u cña c¸c loµi cua trong khu C¸c loµi cua th−êng xuyªn ë RNM vïng cöa<br /> hÖ cöa s«ng Hång hÇu nh− ch−a gÆp, phÇn lín s«ng Hång bao gåm c¸c loµi thuéc hä<br /> c¸c loµi ®Òu lµ nh÷ng loµi phæ biÕn ë vïng ven Grapsidae, mét sè loµi thuéc hä Ocypodidae,<br /> biÓn phÝa b¾c n−íc ta vµ khu vùc nhiÖt ®íi, ¸ ®iÓn h×nh nh− Macrophthalmus pacificus, M.<br /> nhiÖt ®íi ven biÓn phÝa t©y Th¸i B×nh D−¬ng [3] definitus. C¸c loµi sèng ë ven rõng bao gåm c¸c<br /> nh− ®¶o H¶i Nam, §µi Loan (Trung Quèc), loµi cßng (Uca), v¸i trêi (Ilyoplax) ...<br /> NhËt B¶n. C¸c loµi cua nµy chñ yÕu sèng ë gÇn<br /> C¸c loµi ë biÓn di nhËp vµo vïng cöa s«ng<br /> vµ trong RNM, cöa s«ng ven biÓn, n¬i cã thøc<br /> vµ RNM phÇn lín lµ c¸c loµi thuéc hä<br /> ¨n lµ c¸c trÇm tÝch ë nÒn ®¸y, cã mïn b· h÷u c¬<br /> Portunidae, nh− cua bïn (Scylla serrata), ghÑ<br /> nguån gèc thùc vËt, cã qu¸ tr×nh thÝch nghi tiÕn<br /> ho¸ l©u dµi víi m«i tr−êng ®Çy biÕn ®éng theo (Portunus) vµo RNM kiÕm ¨n vµ rót ra theo<br /> kh«ng gian vµ thêi gian, nhÊt lµ sù thay ®æi cña n−íc triÒu, hoÆc cã loµi ë h¼n trong RNM nh−<br /> ®é muèi. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay cã nh÷ng loµi cua bïn. C¸c loµi di nhËp chØ vµo cöa s«ng vµ<br /> míi chØ gÆp ë khu vùc cöa s«ng Hång chø ch−a RNM theo mïa vô khi n−íc triÒu d©ng lªn trong<br /> gÆp ë c¸c khu vùc ven biÓn kh¸c cña n−íc ta c¸c RNM. Cã ®−îc nhËn xÐt nµy nhê theo dâi<br /> nh− c¸c loµi Sesarma batabicum, Neosarmatium t×nh h×nh ®¸nh b¾t hµng th¸ng c¸c nhãm h¶i s¶n<br /> smithi, Ilyoplax formosensis, Uca paradussumi- ë RNM cña nh©n d©n ®Þa ph−¬ng.<br /> eri,..... lµ nhãm loµi ë nÒn ®¸y mÒm vïng cöa C¸c loµi cua ë n−íc mÆn di nhËp s©u vµo<br /> s«ng. n−íc lî gÆp chñ yÕu lµ Ilyoplax formosensis,<br /> So s¸nh khu hÖ cua ë RNM cöa s«ng Hång Sesarma plicata, Uca arcuata.<br /> víi c¸c khu hÖ cua ë c¸c cöa s«ng kh¸c cho thÊy §èi víi nhãm cua còng cã hiÖn t−îng thay<br /> tÝnh chÊt ®a d¹ng sinh häc cña khu vùc cöa s«ng ®æi thµnh phÇn loµi ë ngay khu vùc cöa s«ng víi<br /> Hång lín h¬n, sè l−îng loµi v−ît xa c¸c khu vùc c¸c vïng xa h¬n. Hai loµi cua Sesarma plicata,<br /> kh¸c nh− trong b¶ng ®· giíi thiÖu. Sesarma dehaani gÆp phæ biÕn ë trong rõng só,<br /> Tuy ë vïng cöa s«ng lµ n¬i giao l−u cña hai trang, trªn b·i trång phi lao víi mËt ®é lín tíi<br /> nguån n−íc, nh−ng kh«ng gÆp nhãm loµi tõ hµng chôc c¸ thÓ trong 1m2 ë khu vùc Cån Lu,<br /> n−íc ngät di c− ®Õn. Ng−îc l¹i c¸c loµi n−íc lî nh−ng sang khu vùc RNM Giao L¹c, Giao Xu©n<br /> di c− vµo trong néi ®Þa chØ míi gÆp loµi Ilyoplax hÇu nh− kh«ng gÆp. Cµng xa vïng cöa s«ng,<br /> formosensis lµ loµi ®· gÆp ë khu vùc Ng« §ång thµnh phÇn loµi cña nhãm cua cã sù thay ®æi,<br /> (Giao Thuû), c¸ch cöa s«ng hµng chôc kil«met. thiÕu v¾ng c¸c loµi cña vïng cöa s«ng, cã thªm<br /> c¸c loµi chÞu mÆn h¬n nh− Metopograpsus<br /> 2. Ph©n bè cña c¸c loµi cua ë vïng cöa s«ng quadridentatus, Helice wuana. Mét sè loµi cua<br /> Hång kh¸c nh− Ilyoplax serrata, Uca lactea, Uca<br /> Sù ph©n bè cña c¸c loµi cua, kÓ c¶ ®Þnh tÝnh borealis hÇu nh− chØ gÆp ë phÝa Giao L¹c, Giao<br /> vµ ®Þnh l−îng, phô thuéc vµo kh¶ n¨ng thÝch Xu©n (Giao Thuû), Nam H−ng, Nam ThÞnh<br /> øng sinh th¸i réng hay hÑp cña tõng loµi hay (TiÒn H¶i) n¬i cã nÒn ®¸y c¸t, kh«ng gÆp ë<br /> nhãm loµi, ngoµi ra cßn phô thuéc vµo sinh th¸i chÝnh RNM ë vïng cöa s«ng<br /> cña tõng lo¹i thuû vùc. V× vËy, viÖc nghiªn cøu Nh×n chung, gi÷a c¸c nhãm cua ph©n bè<br /> sù ph©n bè cÇn ph¶i dùa trªn c¬ së x¸c ®Þnh mèi trong sµn RNM vµ ngoµi RNM ë vïng cöa s«ng<br /> liªn quan gi÷a ®iÒu kiÖn sèng cña tõng nhãm Ýt thay ®æi; nhãm sèng ngoµi RNM kh«ng<br /> víi m«i tr−êng tù nhiªn. nhiÒu, Ýt biÕn ®æi theo mïa nh− c¸c loµi cua<br /> Thµnh phÇn loµi cua ë vïng cöa s«ng rÊt thuéc c¸c hä Grapsidae, Ocypodidae; phÇn lín<br /> phøc t¹p, v× c¸c loµi cã thÓ ®Õn cöa s«ng vµ ®i c¸c hä nµy lµ nh÷ng hä cã nhiÒu loµi, sè l−îng<br /> khái cöa s«ng theo mïa vô, tuú theo ®é mÆn vµ c¸ thÓ cña mçi loµi còng rÊt lín, ®ãng vai trß<br /> rÊt nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c. Cã thÓ ph©n biÖt 3 quan träng trong hÖ sinh th¸i ë trong rõng, vïng<br /> nhãm sinh th¸i kh¸c nhau: c¸c loµi sèng th−êng ®Êt trèng tr−íc rõng vµ ven RNM. Chóng ¨n l¸<br /> 17<br /> c©y ngËp mÆn, ¨n trÇm tÝch trong nÒn ®¸y, ¨n liªn quan ®Õn th¶m thùc vËt ngËp mÆn ®−îc thÓ<br /> mïn b· h÷u c¬ ®ang ph©n huû cña chuçi vµ l−íi hiÖn trªn h×nh 2, 3. H×nh 2, 3 biÓu diÔn l¸t c¾t<br /> thøc ¨n më ®Çu b»ng vôn h÷u c¬. §µo hang ngang qua rõng. C¸c ®iÓm tõ 100 m ®Õn 400 m lµ<br /> trong nÒn ®¸y lµ tËp tÝnh cña tÊt c¶ c¸c loµi cua b·i c¸t cao dÇn, c¸c nhãm cua gÆp ë ®©y chñ yÕu<br /> (trõ c¸c loµi cua b¬i) ®Ó ho¹t ®éng sèng vµ tù vÖ, lµ loµi d· trµng (Dotilla wichmani), ph©n bè ë mÐp<br /> ®· gãp phÇn thay ®æi ®é pH gi÷a c¸c líp s©u vµ n−íc vµ gi¶m dÇn khi lªn cao. Tõ ®iÓm 400 m ®Õn<br /> bÒ mÆt nÒn ®¸y, l¾ng ®äng trÇm tÝch, gi÷ n−íc gÇn cuèi lµ rõng só (Aegiceras corniculatum),<br /> vµ lµm th«ng tho¸ng nÒn ®¸y sau khi thuû triÒu trang (Kandelia obovata) cao tíi 4-5 m, mËt ®é vµ<br /> rót. sinh khèi cña cua t¨ng lªn, cao nhÊt tíi 76 c¸<br /> Ph©n bè vÒ mËt ®é vµ sinh khèi cña c¸c loµi thÓ/m2 vµ sinh khèi 84,8 g/m2. ë ®iÓm 1000 m lµ<br /> cua trong RNM däc ven bê vïng cöa s«ng Hång b·i cá ng¹n kh«ng gÆp loµi cua nµo.<br /> 80<br /> C¸ thÓ/m2 90 g/m2<br /> 70<br /> 80<br /> 60 70<br /> 50 60<br /> <br /> 40 50<br /> 40<br /> 30<br /> 30<br /> 20 20<br /> 10 10<br /> <br /> 0 m 0 m<br /> 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000<br /> <br /> <br /> H×nh 2. Ph©n bè cña mËt ®é cua tõ cöa s«ng H×nh 3. Ph©n bè cña sinh khèi cua tõ cöa s«ng<br /> Hång qua RNM ®Õn b·i cá Hång qua RNM ®Õn b·i cá<br /> <br /> KÕt luËn ViÖt Nam: 22-161. Nxb. N«ng nghiÖp.<br /> 2. J. Crane, 1975: Fiddler Crabs of the World.<br /> Víi vïng cöa s«ng cã nhiÒu biÕn ®éng, viÖc Ocypodidae-Genus Uca: 1-401. Princeton<br /> nghiªn cøu chØ míi cã nh÷ng dÉn liÖu ban ®Çu, University Press.<br /> nh−ng cã thÓ rót ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ c¸c ®Æc<br /> ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c nhãm ®éng vËt ®¸y nh− 3. Dai Ai-yun and Yang Si Liang, 1991:<br /> sau: Crabs of the China seas: 118-558. China<br /> Ocean Press Beijing.<br /> 1. Thµnh phÇn loµi cua ë RNM vïng cöa<br /> s«ng Hång b−íc ®Çu ®· x¸c ®Þnh ®−îc 62 loµi. 4. Phan Nguyªn Hång, Hoµng ThÞ S¶n, Lª<br /> Trong sè c¸c hä, cã nhiÒu loµi nhÊt lµ hä Xu©n TuÊn, 2001: TuyÓn tËp c¸c b¸o c¸o<br /> Ocypodidae víi 27 loµi, chiÕm 43,55% tæng sè Héi th¶o khoa häc “T¸c dông cña rõng ngËp<br /> loµi, kÕ ®Õn lµ hä Grapsidae víi 20 loµi chiÕm mÆn ®èi víi ®a d¹ng sinh häc vµ céng ®ång<br /> 32,26% tæng sè loµi. C¸c hä kh¸c cã sè l−îng ven biÓn”: 7-13.<br /> loµi Ýt h¬n, chiÕm phÇn nhá sè l−îng loµi trong 5. P. Hutching and P. Saenger, 1987:<br /> tæng sè. Ecology of Mangroves: 155-310. University<br /> 2. MËt ®é vµ sinh khèi cña c¸c loµi cua ë of Queenland Press.<br /> trong RNM ®a d¹ng vµ phong phó h¬n phÝa<br /> 6. Vò Tù LËp, 1999: §Þa lý tù nhiªn ViÖt<br /> ngoµi RNM, sè c¸ thÓ cao nhÊt ®¹t ®Õn 76 c¸<br /> thÓ/m2 vµ sinh khèi cao nhÊt lµ 84,8 g/m2. Nam: 161-212. Nxb. Gi¸o dôc.<br /> 3. Ph©n bè −u thÕ ë trong RNM lµ c¸c loµi 7. §ç V¨n Nh−îng, 1996: Th«ng b¸o khoa<br /> cua thuéc hä Grapsidae vµ ë phÝa ngoµi RNM lµ häc tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi, 5: 32-<br /> c¸c loµi cua thuéc hä Ocypodidae. 41.<br /> 8. §ç V¨n Nh−îng, 2001: T¹p chÝ khoa häc<br /> Tµi liÖu tham kh¶o tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi, 1: 85-93.<br /> 1. Bé Thuû s¶n, 1996: Nguån lîi thuû s¶n 9. §ç V¨n Nh−îng, Ph¹m §×nh Träng,<br /> 18<br />  2000: Th«ng b¸o khoa häc tr−êng ®¹i häc 10. §ç V¨n Nh−îng, Keji Wada, 2001: T¹p<br /> S− ph¹m Hµ Néi, 4: 86-96. chÝ Sinh häc, 23(3b): 45-50.<br /> <br /> <br /> Preliminary data of brachyura in the mangrove of the<br /> estuarine zone of the red river<br /> <br /> Do van nhuong, hoang ngoc khac<br /> <br /> Summary<br /> The preliminary investigation of Brachyura in the mangrove of the estuarine zone of the Red river have<br /> showed 62 species, belonging to 28 genera, 7 families. The majority of the encountered species are distributed<br /> commonly in the coastal area of North Vietnam.<br /> The most abundant species composition in the mangrove ecosystem belongs to two families: Grapsidae<br /> which resides mainly inside the mangrove and Ocypodidae which resides along or outside the one. The<br /> individual number and the biomass of Brachyura are higher inside the mangrove forest than outside the one.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi 28-1-2003<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 19<br />