Đánh giá hiện trạng bảo vệ môi trường trong khai thác, tuyển quặng Bauxit và sản xuất alumin tại Lâm Đồng và Đăk Nông

THÔNG TIN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỎ<br /> <br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG KHAI THÁC,<br /> TUYỂN QUẶNG BAUXIT VÀ SẢN XUẤT ALUMIN<br /> TẠI LÂM ĐỒNG VÀ ĐĂK NÔNG<br /> TS. Lê Bình Dương<br /> Viện KHCN Mỏ - Vinacomin<br /> <br /> Biên tập: ThS. Hoàng Minh Hùng<br /> Tóm tắt:<br /> Những năm vừa qua, công tác bảo vệ môi trường trong trong khai thác, tuyển quặng bauxit và<br /> sản xuất Alumin tại Tổ hợp bau xit nhôm Lâm Đồng và Dự án Nhà máy alumin Nhân Cơ cũng đã<br /> được quan tâm thực hiện bằng các giải pháp bảo như: xây dựng các công trình bảo vệ môi trường,<br /> công trình phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của cán bộ<br /> công nhân viên…, tuy nhiên vẫn tồn tại và bất cập dẫn đến một số sự cố nhỏ. Do vậy, để xác định<br /> nguyên nhân và khắc phục những tồn tại nêu trên, cần thiết phải đánh giá được thực trạng công tác<br /> bảo vệ môi trường trong khai thác và tuyển quặng Bauxit ở Việt Nam hiện nay. Từ đó đề ra các biện<br /> pháp để bảo vệ môi trường trong khai thác, tuyển quặng Bauxit trong thời gian tới.<br /> 1. Mở đầu bốc xúc đất đá, bốc xúc quặng, đồng thời trong<br /> Ngành công nghiệp khai thác và chế biến quá trình xúc bốc giảm khoảng cách đổ từ gầu<br /> bauxit đã có đóng góp rất lớn cho sự phát triển tới thùng xe.<br /> kinh tế xã hội tại Tây Nguyên cũng như cả nước, b. Giảm thiểu bụi đất trên tuyến đường vận<br /> giải quyết công ăn việc làm cho một lượng lớn tải, chống bụi xưởng tuyển.<br /> lao động; Ngay từ giai đoạn bắt đầu thực hiện - Quy định xe chở đúng trọng tải, chạy đúng<br /> dự án Tổ hợp bauxit nhôm Lâm Đồng và Dự tốc độ cho phép, phủ bạt khi xe có tải.<br /> án Nhà máy alumin Nhân cơ , Tập đoàn công - Quy định hoạt động bốc xúc lên xe gọn<br /> nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đã triển gàng, không chất quá tải. Tưới nước dập bụi<br /> khai đồng bộ các giải pháp khắc phục và ngăn trên các tuyến đường vận chuyển quặng về nhà<br /> ngừa ô nhiễm như: xây dựng các hệ thống xử máy tuyển.<br /> lý nước thải sản xuất, sinh hoạt, hệ thống chống - Trồng, chăm sóc cây xanh hai bên đường<br /> bụi, ồn, thu gom xử lý chất thải rắn, cải tạo phục vận chuyển quặng về nhà máy tuyển.<br /> hồi môi trường các khai trường sau khai thác và - Vận chuyển quặng tinh về nhà máy alumin<br /> giải quyết các vấn đề môi trường khác, từ đó, sử dụng hệ thống băng tải kín.<br /> từng bước giảm tác động xấu của quá trình khai - Quy định các đơn vị vận chuyển tro, xỉ phải<br /> thác, tuyển quặng bauxit và sản xuất Alumin đến đảm bảo xe vận chuyển được che phủ kín,<br /> môi trường, dân cư. không rơi vãi, chấp hành tải trọng, tốc độ theo<br /> 2. Các biện pháp, công trình giảm thiểu ô quy định.<br /> nhiễm môi trường không khí trong quá trình - Biện pháp xử lý bụi tại mặt bằng nhà máy<br /> khai thác tuyển quặng bauxit và sản xuất tuyển là sử dụng ô tô tưới nước dập bụi kết hợp<br /> Alumin tại Lâm Đồng và Đăk Nông với vòi phun nước di động tại các vị trí khu vực<br /> Trong thời gian qua, các biện pháp xử lý bụi, kho quặng nguyên khai, kho chứa quặng tinh,<br /> khí thải, tiếng ồn, rung đang được Tổ hợp bauxit Bunke cấp liệu.<br /> - nhôm Lâm Đồng, Nhà máy Alumin Nhân Cơ áp c. Giảm thiểu khí thải của các phương tiện<br /> dụng như sau: vận tải.<br /> Trong quá trình khai thác, tuyển quặng - Giảm thiểu sự ô nhiễm gây ra do khí thải các<br /> bauxit phương tiện vận tải bằng các giải pháp sau:<br /> a. Giảm thiểu bụi trong hoạt động khai thác. + Không chở quá tải trọng quy định.<br /> - Sử dụng máy xúc có dung tích gầu lớn để + Sử dụng xe còn niên hạn sử dụng, thường<br /> <br /> <br /> 18 KHCNM SỐ 5/2019 * CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG<br />  THÔNG TIN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỎ<br /> <br /> <br /> xuyên bảo dưỡng. cho phép của QCVN 19:2009/BTNMT Cột B –<br /> d. Biện pháp hạn chế tiếng ồn, rung Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải công<br /> Nguồn gây tiếng ồn, độ rung lớn chủ yếu nghiệp đối với bụi và các chất vô cơ (xem hình<br /> do các thiết bị nghiền, đập trong xưởng tuyển 1).<br /> quặng, công đoạn nghiền đá vôi, nghiền quặng Quá trình vận hành tổ hợp Bauxit nhôm Lâm<br /> tinh của nhà máy Alumim. Để hạn chế các bộ Đồng, nhà máy Alumin Nhân Cơ cho thấy, chất<br /> phận trong dây chuyền theo thiết kế được chống lượng không khí xung quanh trong khu vực<br /> rung, hạn chế tối đa việc phát ra tiếng ồn. sản xuất cũng như các khu vực lân cận tốt,<br /> Trong quá trình sản xuất alumin các thông số đánh giá đều đạt QCVN 05:2013/<br /> Tại khu vực sản xuất alumin, có nhiều nguồn BTNMT (xem hình 2).<br /> phát sinh chất ô nhiễm vào không khí như: Khu 3. Các biện pháp, công trình giảm thiểu ô<br /> vực nhiệt phân hydroxit nhôm, nhà máy nhiệt nhiễm môi trường nước trong quá trình khai<br /> điện, nhà máy khí hóa than với các chất ô nhiễm thác tuyển quặng bauxit và sản xuất Alumin<br /> gồm bụi, khí độc hại (SO2, NOx). Các công trình, tại Lâm Đồng và Đăk Nông<br /> biện pháp kiểm soát các chất ô nhiễm không khí Các công trình xử lý nước thải tại nhà máy<br /> và nguồn phát thải của nhà máy Alumin được Alumin Lâm Đồng và Đăk Nông đã được xây<br /> tổng hợp trong bảng sau: dựng hoàn chỉnh, đảm bảo toàn bộ nước thải<br /> Hiệu quả của các giải pháp xử lý như sau: sản xuất, sinh hoạt phát sinh trong quá trình<br /> Các chỉ tiêu khí độc đo được tại ống khói các khai thác tuyển quặng bauxit và sản xuất Alumin<br /> khu vực nung hydrat, nhà máy nhiệt điện, nhà tại Lâm Đồng và Đăk Nông được thu gom, xử<br /> máy khí hóa than có kết quả nằm trong giới hạn lý đạt QCVN trước khi thải ra môi trường. Các<br /> Bảng 1. Tổng hợp các công trình, biện pháp kiểm soát các chất ô nhiễm không khí và nguồn phát thải của<br /> nhà máy alumin Nhân Cơ<br /> <br /> <br /> Khu vực sản xuất Nguồn ô nhiễm Biện pháp kiểm soát Chất ô nhiễm<br /> <br /> Khói bụi<br /> Cho đá vôi vào lò để giảm sulphur<br /> Các nồi hơi lò hơi tầng<br /> và một buồng bốn bộ kết lọc bụi SO2<br /> sôi tuần hoàn 170t/h×2<br /> Bộ phận tĩnh điện ×2<br /> NO2<br /> chính của<br /> Nhà nhà máy Xi lô than Một bộ lọc túi 120,5m2 Bụi than<br /> máy Chuyển than Một bộ lọc túi 120,5 m2 Bụi than<br /> nhiệt<br /> điện Silo bột đá vôi Một bộ lọc túi 84m2 Bụi đá vôi<br /> <br /> Hệ thống Trạm chuyển Một bộ lọc túi 465m2 Bụi than<br /> tiếp than Sàng Một bộ lọc túi 557m2 Bụi than<br /> Nghiền<br /> Máy nghiền, đầu rót ra Một bộ lọc túi 850m2 Bụi đá vôi<br /> đá vôi<br /> Bộ phận chính của nhà máy, vận<br /> chuyển than, băng tải chuyển than, Một bộ lọc túi 425m2 Bụi than<br /> Nhà silô<br /> máy<br /> khí hóa Hệ thống tiếp than, băng tải chuyển<br /> than Một bộ lọc túi 557m2 Bụi than<br /> tiếp<br /> Hệ thống tiếp than, phòng sàng Một bộ lọc túi 557m2 Bụi than<br /> <br /> <br /> KHCNM SỐ 5/2019 * CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG 19<br />  THÔNG TIN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỎ<br /> <br /> <br /> <br /> Khu vực sản xuất Nguồn ô nhiễm Biện pháp kiểm soát Chất ô nhiễm<br /> <br /> Bụi<br /> Nung Lò nung hydrate 2.000<br /> Một bộ lọc bụi tĩnh điện SO2<br /> Nhà hydrate tấn/ngày<br /> máy O2<br /> alumin Trạm chuyển băng<br /> Một bộ lọc túi 372m2 Bụi bauxit<br /> chuyền số 1<br /> Bãi đồng<br /> Trạm chuyển băng<br /> thể bauxit Một bộ lọc túi 144m2 Bụi bauxit<br /> chuyền số 2<br /> <br /> Lưu trữ vôi Guồng gàu, lưu trữ, bộ<br /> & phong tiếp liệu rung, phễu thu Một bộ lọc túi 1308m2 Bụi vôi<br /> hóa bụi<br /> <br /> Đầu vào của silo Một bộ lọc túi 425m2 Bụi bauxit<br /> Nghiền<br /> bauxit Ba bộ tiếp liệu có đo thể<br /> Ba bộ lọc túi 243m2 Bụi bauxit<br /> tích dưới silo<br /> <br /> Xử lý alumin, guồng gàu<br /> Một bộ lọc túi 425m2 Bụi alumin<br /> Xử lý, và máng trượt<br /> đóng gói<br /> và xếp Guồng gàu, silo và<br /> đống máng trượt của hệ thống Hai bộ lọc túi 608m2 Bụi alumin<br /> alumin dỡ hàng<br /> <br /> Máy đóng gói alumin Bốn bộ giảm bụi lắp trong thiết bị Bụi alumin<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1. Hàm lượng các chất ô nhiễm phát thải vào môi trường<br /> tại nhà máy Alumin Nhân Cơ<br /> <br /> <br /> <br /> 20 KHCNM SỐ 5/2019 * CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG<br />  THÔNG TIN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỎ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ghi chú: - KK01: Khu vực trung tâm nhà máy tuyển quặng; - KK02: Khu trung tâm nhà máy sản xuất<br /> Alumin; - KK03: Khu vực băng tải; - KK04: Khu vực gần hồ bùn đỏ; - KK05: Khu vực thôn 3, xã Nhân cơ; -<br /> KK 06: Khu vực hồ xỉ than, thôn 4<br /> Hình 2. Kết quả quan trắc môi trường không khí năm 2018 tại Công ty Nhôm Đăk Nông – TKV<br /> Nguồn: Báo cáo kết quả QTMT, Công ty Nhôm Đăk Nông – TKV, 2018<br /> <br /> công trình xử lý nước thải bao gồm: Kết quả phân tích chất lượng nước thải sản<br /> - Mạng lưới thu gom nước thải, thoát nước khu xuất nhà máy Alumin Tân Rai và nhà máy Alumin<br /> vực mỏ - tuyển, nhà máy Alumin; Nhân Cơ trước khi thải ra môi trường năm 2018<br /> - Trạm xử lý nước thải sản xuất D10 nhà máy cho thấy tất cả các thông số quan trắc đều đạt<br /> Alumin; - QCVN 40: 2011/BTNMT: Quy chuẩn kỹ thuật<br /> - Trạm xử lý nước thải sinh hoạt D11 nhà máy quốc gia về nước thải công nghiệp (cột B quy<br /> Alumin và hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt định giá trị C của các thông số ô nhiễm trong<br /> khu vực mỏ tuyển; nước thải công nghiệp khi xả vào nguồn nước<br /> - Công trình xử lý nước dư hồ bùn đỏ nhà máy không dùng cho mục đích cấp nước sinh hoạt).<br /> Alumin; 4. Các công trình, giải pháp quản lý chất<br /> - Bể tách dầu tại kho chứa dầu nhẹ và trạm bơm thải rắn nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường<br /> dầu nhà máy Alumin; đất trong quá trình khai thác tuyển quặng<br /> - Hệ thống quan trắc nước thải tự động tại các bauxit và sản xuất Alumin tại Lâm Đồng và<br /> điểm xả thải. Đăk Nông<br /> Nước thải sản xuất tại nhà máy Alumin Lâm Đối với đất đá thải và bùn thải xưởng<br /> Đồng và Đăk Nông được xử lý với công nghệ tuyển<br /> tiên tiến, nước thải sau xử lý đạt QCVN 40: Đất đá thải: Hoạt động khai thác quặng tại<br /> 2011/BTNMT (B). Quy trình công nghệ xử lý Tổ hợp bauxit - nhôm Lâm Đồng và nhà máy<br /> nước thải như hình 3 dưới đây. Alumin Nhân Cơ được thực hiện theo hình thức<br /> <br /> KHCNM SỐ 5/2019 * CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG 21<br />  THÔNG TIN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỎ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3. Quy trình công nghệ xử lý nước thải<br /> Bảng 2. Kết quả quan trắc định kỳ chất lượng nước thải sản xuất nhà máy Alumin Tân Rai<br /> nhà máy Alumin Nhân Cơ trước khi xả ra môi trường năm 2018<br /> Nguồn: Báo cáo quan trắc môi trường định kỳ - Công ty TNHH MTV Nhôm Lâm Đồng-TKV<br /> Công ty Nhôm Đăk Nông -TKV, 2018<br /> <br /> <br /> Nước thải sản<br /> xuất, nước thải<br /> Nước thải sản QCVN<br /> sinh hoạt sau hệ<br /> Đơn xuất Nhà máy 40:2011/<br /> TT Chỉ tiêu thống xử lý từ<br /> vị Alumin Nhân Cơ BTNMT (B)<br /> nhà máy Alumin<br /> Tân Rai<br /> Q2/2018 Q4/2018 Q2/2018 Q4/2018 C Cmax<br /> 1 pH - 7,58 8,29 6,78 6,72 5,5÷9 5,5÷9<br /> 2 Lưu lượng m3/s 0,129 0,152 - - - -<br /> 3 TSS mg/l 27 63 3 3 100 72<br /> 4 COD mg/l 33 19 66 26 150 108<br /> 5 BOD5 mg/l 11 5 - - 50 36<br /> 6 N-NH4+ mg/l 1,12 1,18 - - 10 7,2<br /> 7 Tổng N (*) mg/l 2,97 2,19 7,01