Đánh giá kết quả chẩn đoán và điều trị ngoại khoa biến chứng dị tật thận móng ngựa ở người lớn

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA<br /> BIẾN CHỨNG DỊ TẬT THẬN MÓNG NGỰA Ở NGƯỜI LỚN<br /> Thái Minh Sâm*,**, Ngô Xuân Thái*, Hoàng Mạnh Hải***<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Đánh giá kết quả chẩn đoán và điều trị ngoại khoa biến chứng dị tật thận móng ngựa ở<br /> người lớn.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu hồ sơ bệnh án bệnh nhân được chẩn đoán dị tật thận móng ngựa được<br /> chỉ định phẫu thuật tại bệnh viện Chợ Rẫy, Bình Dân, Nhân Dân Gia Định từ 01/2007 đến 7/2018. Các biến số<br /> được ghi nhận gồm đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng trước mổ của bệnh nhân. Kết quả phẫu thuật bao gồm thời<br /> gian phẫu thuật, các biến chứng trong mổ, thời gian hậu phẫu, biến chứng sau mổ. Theo dõi kết quả điều trị sau<br /> phẫu thuật.<br /> Kết quả: Mẫu nghiên cứu gồm 51 trường hợp (TH), 27 TH sỏi thận bao gồm 25 TH được phẫu thuật mở<br /> lấy sỏi, 02 TH phẫu thuật nội soi (01 TH được phẫu thuật nội soi sau phúc mạc lấy sỏi, 01TH được lấy sỏi thận<br /> qua da), hẹp khúc nối bể thận niệu quản có 12 TH bao gồm phẫu thuật mở 05 TH (01 TH được chuyển vị niệu<br /> quản, 03 TH được được phẫu thuật cắt eo thận, 01 TH phẫu thuật mở tạo hình bể thận, 07 TH được phẫu thuật<br /> nội soi ( 03 TH nội soi cắt eo thận đơn thuần, 01 TH tạo hình, 01 TH cắt eo thận và cắt thận mất chức năng, 02<br /> TH nội soi đặt JJ), 04 TH sỏi niệu quản bao gồm 01 TH phẫu thuật mở lấy sỏi, 03 TH được phẫu thuật nội soi<br /> tán sỏi, hẹp niệu quản chậu có 02 TH bao gồm 01 trường hợp phẫu thuật mở cắm niệu quản bàng quang theo<br /> phương pháp Lich-Gregoir, 01 trường hợp phẫu thuật nội soi đặt JJ, bướu thận có 02 TH được phẫu thuật mở cắt<br /> thận tận gốc, chấn thương thận có 02 TH bao gồm 01 TH phẫu thuật mở lấy mô hoại tử, 01 TH can thiệp nút<br /> mạch, bướu tuyến thượng thận 01 TH được phẫu thuật mở cắt bướu, 01 TH nang thận được phẫu thuật mở cắt<br /> nang thận. Biến chứng được phân loại theo Clavien Dido ≤ 2.<br /> Kết luận: Xác định đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và tỷ lệ ảnh hưởng dị tật thận móng ngựa trên hệ<br /> tiết niệu ở người lớn. Đánh giá kết quả điều trị ngoại khoa các biến chứng của dị tật thận móng ngựa ở<br /> người lớn. Từ đó theo dõi và khám định kỳ dị tật thận móng ngựa để đề phòng những biến chứng xảy ra<br /> trên thận móng ngựa.<br /> Từ khóa: thận móng ngựa, biến chứng của thận móng ngựa<br /> ABSTRACT<br /> ASSESSMENT OF DIAGNOSIS AND TREATMENT OF SURGERY HORSESHOE KIDNEY<br /> COMPLICATIONS IN THE ADULT<br /> Thai Minh Sam, Hoang Manh Hai, Ngo Xuan Thai<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 37-41<br /> Background: Assessment of diagnosis and treatment of surgery horseshoe kidney complications in the adult.<br /> Methods: Between January 2007 and July 2018 we retrospectively evaluated 51 patients operated for<br /> urolithiasis and ureteropelvic junction obstruction and tumor and renal trauma in horseshoe kidneys. We<br /> performed complications and valuated the patients for mean operation time, mean hospitalization time, and<br /> complication rate (according to the classification of Clavien Dido) in horseshoe kidney.<br /> Results: Endoscopic surgery in 13 patients and open surgery 37 patients and endovascular intervention in<br /> <br /> *Bộ môn Tiết Niệu Học, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh **Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> ***Bệnh viện 175<br /> Tác giả liên lạc: BS Hoàng Mạnh Hải ĐT: 0983613224 Email: bshaib2175@gmail.com<br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 37<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> 01 patient. The mean operation time was 123±56.2 min, mean hospitalization times were 6.2±3.3 days. Low<br /> complication rates during the surgical operation period was 11.7%. Complication rates during the postoperative<br /> was 7,8%. Median follow up was 16 months with 26 cases and recurrence rate after surgery was 15.4%.<br /> Conclusion: Determination of clinical and the frequent complication associated with the horseshoe kidney.<br /> Evaluate the surgical outcome of the complications of the horseshoe deformity in adults.<br /> Key words: Horseshoe kidney, the complications of the horseshoe kidney<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ mạch máu. Thời gian phẫu thuật trung bình là<br /> 123±56,2 phút, thời gian rút dẫn lưu trung bình<br /> Thận móng ngựa là một dạng dị tật bẩm<br /> là 3,7±1,2 ngày, và thời gian xuất viện trung bình<br /> sinh của hệ thống tiết niệu. Dị tật này có đặc<br /> sau 6,2±3,3 ngày. Tỷ lệ biến chứng trong mổ thấp<br /> điểm hai thận nằm hai bên cột sống thắt lưng<br /> 11,7%, tỷ lệ biến chứng sau mổ là 7,8% được xếp<br /> dính chặt vào nhau bởi một eo, eo này thường<br /> loại biến chứng thấp theo Clavien-Dindo(4). Theo<br /> nằm trước động và tĩnh mạch chủ, có mạch máu<br /> dõi kết quả điều trị sau phẫu thuật trung bình là<br /> nuôi dưỡng riêng(15). Về tần xuất thận móng<br /> 16 tháng (6-24 tháng) có 26 trường hợp (50,9%)<br /> ngựa có tỷ lệ 1/500 trẻ được sinh ra và nam<br /> với tỷ lệ hết bệnh có 22 trường hợp (84,5%), tỷ lệ<br /> thường gấp đôi nữ(10).<br /> tái phát bệnh sau mổ là 4 trường hợp (15,4%).<br /> Một số bệnh lý thường liên quan đến dị tật Trong những trường hợp tái phát bệnh được<br /> bẩm sinh thận móng ngựa bao gồm: sỏi thận,<br /> phẫu thuật lại cho kết quả tốt.<br /> hẹp khúc nối bể thận niệu quản, nhiễm khuẩn<br /> đường tiết niệu, bướu thận, chấn thương thận, BÀN LUẬN<br /> hẹp niệu quản. Ngoài ra còn có thể gặp các bệnh Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và tỷ lệ ảnh<br /> lý khác xảy ra trên thận móng ngựa như nang hưởng dị tật thận móng ngựa trên hệ tiết niệu<br /> thận, bướu tuyến thượng thận… Đặc điểm tuổi<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU Độ tuổi trung bình của nhóm nghiên cứu là<br /> Hồi cứu hồ sơ bệnh án bệnh nhân được chẩn 48±14 cũng phù hợp với Ergin G và cộng sự với<br /> đoán dị tật bẩm sinh thận móng được chỉ định độ tuổi trung bình là 46,3±18,6(5).<br /> phẫu thuật tại bệnh viện Chợ Rẫy, Bình Dân, Về giới<br /> Nhân Dân Gia Định từ ngày 01/2007 đến 7/2018 Trong nghiên cứu của chúng tôi tỷ lệ<br /> Thiết kế nghiên cứu nam/nữ = 33/18 (1,8/1). Phù hợp với Cortese F<br /> Mô tả hàng loạt các trường hợp. với tỷ lệ nam trên nữ là 2/1(2).<br /> Thu nhập các số liệu Đặc điểm lâm sàng<br /> Theo bệnh án nghiên cứu. Đau vùng thắt lưng bên bệnh lý gặp ở hầu<br /> KẾT QUẢ hết các bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu,<br /> Mẫu nghiên cứu gồm 51 trường hợp (27 47/51 bệnh nhân (92,1%). Những rối loạn về<br /> trường hợp sỏi thận (52,9%), hẹp khúc nối bể tiểu tiện như đái buốt, đái rắt chúng tôi gặp 6<br /> thận niệu quản 12 trường hợp (23,5%), sỏi niệu<br /> trường hợp (11,8%). Những thay đổi về màu<br /> quản có 04 trường hợp (7,8%), hẹp niệu quản<br /> sắc nước tiểu như đái máu chúng tôi gặp 3<br /> chậu có 02 trường hợp (3,9%), bướu thận 02<br /> trường hợp (3,9%), chấn thương thận 02 trường trường hợp (5,9%). Trong đó có 2 trường hợp<br /> hợp (3,9%), bướu tuyến thượng thận có 01 đái máu do sỏi thận, 01 trường hợp do chấn<br /> trường hợp (1,9%), nang thận có 01 trường hợp thương thận.<br /> (1,9%). 37 trường hợp phẫu thuật mở, 12 trường<br /> hợp phẫu thuật nội soi, 01 trường hợp can thiệp<br /> <br /> <br /> 38 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đặc điểm cận lâm sàng Đặc điểm về thận móng ngựa trên phim chụp<br /> Đánh giá kết quả xét nghiệm nước tiểu. CLVT hệ tiết niệu<br /> Trong nhóm nghiên cứu của chúng tôi nước tiểu Phim chụp cắt lớp vi tính là tiêu chuẩn vàng<br /> có bạch cầu âm tính là 30 TH (58,8%), 21 TH có trong chẩn đoán thận móng ngựa vì có thể gần<br /> như 100% các trường hợp thông qua việc phát<br /> bạch cầu trong nước tiểu chiếm tỷ lệ (41,2%).<br /> hiện eo thận. Trong nghiên cứu của chúng tôi thì<br /> Đặc điểm về thận móng ngựa trên siêu âm 48 trường hợp là eo nhu mô thận chiếm (94,1%),<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi thì có 15 TH eo mô xơ sợi chiếm 3 trường hợp (5,9%). Sự xoay<br /> (29,4%) khi siêu âm phát hiện được eo thận hoặc của bể thận là 100% các trường hợp và trục thận<br /> cho thấy cấu trúc cong, sự kéo dài và ranh giới thay đổi với cực dưới nằm gần đường giữa<br /> không rõ nét của cực dưới, gợi ý sự hiện diện chiếm 100% các trường hợp. Theo Kirkpatrick(9)<br /> của thận móng ngựa. Strauss S(12) nghiên cứu 34 chụp CLVT có cản quang có độ chính xác cao<br /> trường hợp thận móng ngựa thì chỉ có 27 TH trong việc xác định các bất thường cấu trúc của<br /> (79,4%) phát hiện được eo hoặc dải xơ nối giữa thận móng ngựa, bao gồm cả mức độ và vị trí<br /> hai cực của thận. Theo nghiên cứu của Banerjee dính, mức độ của sự xoay bất thường, sự thay<br /> và cộng sự(1) tác giả nghiên cứu 11 trường hợp đổi nhu mô thận kết hợp, và hệ thống đài thận<br /> thận móng ngựa được phát hiện trên siêu âm, thì bể thận bất thường. Nó cũng có thể được sử<br /> có 07 TH (63,6%) siêu âm được eo và mô xơ nối dụng để phân biệt một eo nhu mô thận với một<br /> giữa cực dưới của hai thận. eo thận xơ và cho thấy mối quan hệ của eo thận<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi thì trên siêu với các cấu trúc xung quanh.<br /> âm chúng tôi phát hiện được 27 TH sỏi thận Cắt lớp vi tính (CLVT) hệ tiết niệu có thuốc<br /> (52,9%). Có 02 trường hợp bướu thận trong cản quang phát hiện những biến chứng của<br /> nghiên cứu của chúng tôi (4%). Theo thận móng ngựa gây ra như phát hiện sỏi thận,<br /> Hohenfellner thì trên thận móng ngựa nguy cơ sỏi niệu quản, hẹp khúc nối bể thận niệu quản,<br /> tăng ung thư tế bào chuyển tiếp gấp 3 tới 4 lần(7). sỏi niệu quản, hẹp niệu quản chậu, chấn<br /> Do đó siêu âm có vai trò quan trọng trong định thương thận, bướu thận, bướu tuyến thượng<br /> hướng ung thư thận khi phát hiện có khối bướu thận và nang thận. Theo Turkvatan A và cộng<br /> trên siêu âm. Sỏi niệu quản trong nghiên cứu của sự(13) trên phim chụp CLVT hệ tiết niệu nhất là<br /> chúng tôi phát hiện được 01TH (2%) đây là sỏi trên phim chụp cắt lớp nhiều lớp cắt thì khả<br /> niệu quản chậu có kích thước 15mm lớn nên có năng phát hiện sớm những bất thường của hệ<br /> thể dễ dàng phát hiện trên siêu âm. Có 01 TH tiết niệu từ đó đưa ra chẩn đoán sớm những<br /> phát hiện bướu tuyến thượng thận (2%) trên siêu biến chứng của thận móng ngựa gây ra tránh<br /> âm theo chúng tôi đây cũng có thể là bệnh lý được những tổn thương vĩnh viễn của thận.<br /> kèm theo xảy ra trên thận móng ngựa. Chẩn đoán các biến chứng của dị tật thận<br /> Đặc điểm về thận móng ngựa trên phim chụp móng ngựa<br /> IVU Trong nghiên cứu của chúng tôi 27 TH sỏi<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi chỉ có 3 thận chiếm (52,9%), sỏi niệu quản có 4 TH<br /> TH chụp IVU chiếm (5,8%) chẩn đoán thận (7,8%), hẹp khúc nối bể thận niệu quản có 12 TH<br /> (23,5%), sỏi niệu quản 04 TH (7,8%), hẹp niệu<br /> móng ngựa. Tất cả các TH đều phát hiện eo<br /> quản chậu có 2 TH (3,9%), chấn thương thận có 2<br /> thận, trục thận thay đổi hướng vào cột sống.<br /> TH (3,9%), bướu thận có 2 TH (3,9%), bướu<br /> Theo Châu Quý Thuận(3) chẩn đoán thận tuyến thượng thận và nang thận có 01 TH chiếm<br /> móng ngựa không khó dựa vào trục 2 thận (1,9%). Trong đó tỷ lệ nhiễm khuẩn xảy ra trên<br /> hướng vào cột sống trên IVU. các biến chứng trên là 21 TH (41,1%).<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 39<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Ergin và cộng sự(5) nghiên cứu hồi cứu trong Chủ yếu là sốt sau mổ, đây là những trường<br /> 10 năm từ 2005 đến 2015 với 178 trường hợp có hợp mà trước phẫu thuật xét nghiệm bạch cầu<br /> 96 TH (53,9%) sỏi thận trên thận móng ngựa. nước tiểu âm tính nhưng sau mổ lại sốt. Điều<br /> Một nghiên cứu khác của Je BK và cộng sự(8) này được giải thích là khả năng có một nhiễm<br /> nghiên cứu 380 trường hợp trẻ em và người khuẩn đường tiết niệu tiềm tàng không triệu<br /> trưởng thành thì tác giả cũng gặp những bệnh lý chứng hoặc độc tố của vi khuẩn tồn tại trong sỏi.<br /> như hẹp khúc nối bể thận niệu quản, sỏi thận, Trong quá trình phẫu thuật tán sỏi làm giải<br /> sỏi niệu quản, chấn thương thận, nang thận, phóng độc tố vi khuẩn gây sốt. Đây là biến<br /> bướu thận. chứng thường gặp trong tán sỏi niệu quản nội<br /> Một số nghiên cứu khác của nhiều tác giả thì soi và nội soi lấy sỏi thận qua da.<br /> hẹp khúc nối bể thận niệu quản chiếm từ 13- Theo dõi kết quả điều trị sau phẫu thuật<br /> 32%. Sỏi thận chiếm từ 20-60%. Nhiễm khuẩn trung bình là 16 tháng (6-24 tháng) có 26 trường<br /> chiếm từ 27-41%(6,13). hợp (50,9%) với tỷ lệ hết bệnh có 22 trường hợp<br /> Kết quả điều trị phẫu thuật các biến chứng trên (84,5%), tỷ lệ tái phát bệnh sau mổ là 4 trường<br /> móng ngựa hợp (15,4%). Trong những trường hợp tái phát<br /> Thời gian phẫu thuật trung bình 123,8 ± 56,2 bệnh được phẫu thuật lại cho kết quả tốt.<br /> phút. Thời gian hậu phẫu trung bình trong KẾT LUẬN<br /> nghiên cứu là 6,2 ± 3,3 ngày. Thời gian rút dẫn Xác định đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng<br /> lưu trung bình là 3,7 ± 1,2 ngày. và tỷ lệ ảnh hưởng dị tật thận móng ngựa trên<br /> Thời gian phẫu thuật của phẫu thuật nội soi hệ tiết niệu ở người lớn.<br /> lấy sỏi thận qua da là 60 phút, thời gian hậu Đánh giá kết quả điều trị ngoại khoa các biến<br /> phẫu là 5 ngày. Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng(11) với chứng của dị tật thận móng ngựa ở người lớn.<br /> thời gian phẫu thuật trung bình là 97 phút và<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> thời gian hậu phẫu trung bình là 03 ngày, Trần<br /> 1. Banerjee B, Brett I (1991). "Ultrasound diagnosis of horseshoe<br /> Lê Linh Phương(14) nội soi lấy sỏi thận qua da với kidney", Br J Radiol. 64(766), pp. 898-900.<br /> thời gian phẫu thuật là 120 phút và thời gian hậu 2. Cortese F, Fransvea P, Marcello R, Saputelli A, Lepre L,<br /> Gioffrè A, Sganga G (2017), "Challenging case of horseshoe<br /> phẫu là 04 ngày. kidney double fracture", Int J Surg Case Rep. Vol. 41, pp. 158-<br /> Biến chứng trong mổ 161<br /> 3. Châu Quý Thuận, Trần Ngọc Sinh, Trần Trọng Trí, Lê Anh<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi có 02 trường Tuấn, Trần Thanh Nhân (2005) “Nhân 2 trường hợp cắt eo<br /> hợp (3,9%) chảy máu nhiều trong quá trình phẫu thận móng ngựa qua nội soi ổ bụng”, Tạp chí Y học TPHCM,<br /> tập 9 phụ bản số 2 , tr. 142-145.<br /> thuật. Đó là 02 trường hợp mổ nang thận và 4. Dindo D, Demartines N, Clavien PA (2004), “Classification of<br /> bướu tuyến thượng thận trên thận móng ngựa. surgical complications: a new proposal with evaluation in a<br /> Có 03 trường hợp thủng phúc mạc (5,8%) và 01 cohort of 6336 patients and results of a survey”. Ann Surg,<br /> Vol.71, pp.517.<br /> trường hợp (2%) thủng tá tràng. Trong 03 trường 5. Ergin G, Kirac M, Unsal A, Kopru B, Yordam M, Biri H (2017),<br /> hợp thủng phúc mạc thì có 01 trường hợp nội soi " Surgical management of urinary stones with abnormal<br /> kidney anatomy", Kaohsiung J Med Sci. pp. 207-221.<br /> sau phúc mạc lấy sỏi bể thận, 01 trường hợp nội<br /> 6. Fazio L, Razvi H, Chin JL (2003), "Malignancy in horseshoe<br /> soi sau phúc mạc tạo hình bể thận niệu quản, 01 kidneys: review and discussion of surgical implications", Can J<br /> trường hợp nội soi sau phúc mạc cắt thận mất Urol.10(3), pp. 1899-904.<br /> 7. Hohenfellner M, Schultz Lampel D, Lampel A, Steinbach F,<br /> chức năng. Cramer BM, Thüroff JW (1992), "Tumor in the horseshoe<br /> Biến chứng sau mổ kidney: clinical implications and review of embryogenesis". J<br /> Urol, 147(4), pp. 1098-102.<br /> Có 4/51 trường hợp có biến chứng (7,8%) là 8. Je BK, Kim HK, Horn PS (2015), “Incidence and Spectrum of<br /> biến chứng độ II theo phân loại của Clavien– Renal Complications and Extrarenal Diseases and Syndromes<br /> in 380 Children and Young Adults With Horseshoe Kidney”.<br /> Dindo(4). American Journal of Roentgenology. Vol. 205, pp. 1306-1314.<br /> <br /> <br /> <br /> 40 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 9. Kirkpatrick JJ, Leslie SW (2017), Horseshoe Kidney. StatPearls 13. Turkvatan A, Olcer T, Cumhur T (2009), "Multidetector CT<br /> Publishing. urography of renal fusion anomalies", Diagn InTerv Radiol,<br /> 10. Natsis K, Piagkou M, Skotsimara A, Protogerou V, Tsitouridis 15(2), pp. 127-134.<br /> I, Skandalakis P (2014), "Horseshoe kidney: a review of 14. Trần Lê Linh Phương, Phó Minh Tín, Lê Mạnh Hùng (2013),<br /> anatomy and pathology", Surg Radiol Anat, 36(6), pp. 517-26. "Nhân một trường hợp lấy sỏi qua da trên sỏi thận tái phát<br /> 11. Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, Nguyễn Tuấn Vinh, Lê Trọng hình móng ngựa", Tạp chí Y học TPHCM, tập 17 số 1, tr. 367-370.<br /> Khôi, Nguyễn Xuân Chiến (2018), “ Kinh nghiệm bước đầu 15. Trần Đức Hòe (1995), “Dị tật bẩm sinh của thận, đường dẫn<br /> trong phẫu thuật lấy sỏi qua da trên thận móng ngựa”, Tạp chí niệu trên và cơ quan sinh dục”, Bệnh học tiết niệu, Nhà xuất<br /> Y học TPHCM, tập 22 số 2, tr 400-404. bản y học, tr. 520-522.<br /> 12. Strauss S, Dushnitsky T, Peer A, Manor H, Libson E,<br /> Lebensart PD (2000), “Sonographic features of horseshoe Ngày nhận bài báo: 08/11/2018<br /> kidney: review of 34 patients”, J Ultrasound Med, Vol 19,<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 07/12/2018<br /> pp.27-31.<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/03/2019<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 41<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH THEO KINH NGHIỆM<br /> TRÊN BỆNH NHÂN NHIỄM KHUẨN ĐƯỜNG TIẾT NIỆU<br /> DO SỎI NIỆU QUẢN CÓ HỘI CHỨNG ĐÁP ỨNG VIÊM TOÀN THÂN<br /> Nguyễn Tuấn Vinh*, Trần Trọng Huân*<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Nhiễm khuẩn đường tiết niệu (NKĐTN) trên thận có sỏi niệu quản (NQ) là dạng NKĐTN<br /> phức tạp, nguy hiểm. Mục đích điều trị cấp cứu trên những bệnh nhân NKĐTN có biểu hiện SIRS là ngăn chặn<br /> lượng vi khuẩn (VK) xâm nhập vào máu càng sớm càng tốt. Giải áp đường tiết niệu khẩn cấp và phối hợp điều trị<br /> kháng sinh (KS) theo kinh nghiệm là nguyên tắc chính hướng đến mục tiêu này. Các chủng vi khuẩn gây<br /> NKĐTN, đặc biệt là các dạng NKĐTN phức tạp rất đa dạng và xu hướng đề kháng với các loại kháng sinh ngày<br /> một gia tăng. Từ đó đặt ra yêu cầu cần phải đánh giá hiệu quả của liệu pháp kháng sinh theo kinh nghiệm đối với<br /> các trường hợp NKĐTN trên thận có sỏi niệu quản, có biểu hiện đáp ứng viêm toàn thân cần xử trí cấp cứu.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định tỉ lệ phân lập các chủng vi khuẩn trên BN NKĐTN do sỏi NQ. Đánh giá<br /> hiệu quả điều trị KS theo kinh nghiệm.<br /> Phương pháp và đối tượng nghiên cứu: Mô tả 303 BN NKĐTN trên thận có sỏi NQ có hội chứng<br /> đáp ứng viêm toàn thân, được xử trí cấp cứu giải áp đường tiết niệu và có mẫu cấy nước tiểu trên bế tắc<br /> dương tính. Tất cả BN trên được cấy nước tiểu và cấy máu, được điều trị KS kinh nghiệm theo phác đồ của<br /> BV. Bình Dân. Thăm khám, phỏng vấn trực tiếp và ghi nhận kết quả xét nghiệm từ hồ sơ bệnh án để thu<br /> thập các thông tin lâm sàng, cận lâm sàng theo bảng câu hỏi cấu trúc. Tần số, tỉ lệ, số trung bình được đo<br /> lường bằng phần mềm Stata 10.0.<br /> Kết quả: Tính chung cho 3 loại bệnh phẩm có 467 mẫu cấy có VK mọc với E. coli 264 (56,5%), Klebsiella<br /> pneumoniae 71 (15,2%), Pseudomonas aeruginosa 33 (7,1%). BN thuộc phân tầng nguy cơ nhiễm khuẩn nhóm<br /> II chiếm đa số 163 (53,8%), nhóm III chiếm tỉ lệ thấp nhất 49 (16,2%). Vi khuẩn sinh ESBL trong nước tiểu trên<br /> bế tắc là 47 trường hợp, với nhóm III nhiều nhất 20 (42,6%). Sử dụng KS kinh nghiệm không phù hợp KS đồ 36<br /> trường hợp (11,9%), chủ yếu là những BN thuộc nhóm II. Tỉ lệ BN đáp ứng với điều trị sau 48 giờ ở nhóm sử<br /> dụng KS kinh nghiệm phù hợp cao hơn gấp đôi trong khi số ngày hết sốt, số ngày WBC về bình thường và số<br /> ngày nằm viện thấp hơn nhóm sử dụng KS không phù hợp.<br /> Kết luận: KS theo kinh nghiệm có phân tầng nguy cơ và giải áp sớm đường tiết niệu bế tắc là phương pháp<br /> điều trị hiệu quả trong NKĐTN do sỏi NQ có biểu hiện SIRS. E. coli là VK gây bệnh nhiều nhất, sinh ESBL khá<br /> cao. Phối hợp KS nên áp dụng khi nhiễm các VK thuộc họ Enterobacteriaceae.<br /> Từ khóa: hội chứng đáp ứng viêm toàn thân, sỏi niệu quản<br /> ABSTRACT<br /> ASSESSING EFFICIENT OF EMPIRIC ANTIBIOTIC USING ON URINARY TRACT INFECTION WITH<br /> SIRS CAUSED BY OBSTRUCTED URETERAL STONE<br /> Nguyen Tuan Vinh, Tran Trong Huan<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 42-47<br /> Introduction: Urinary tract infection (UTI) with ureteral stone is very complicated, it can be lethal if UTI<br /> associated with obstructive uropathy results in bacteremia and sepsis. Urgent decompression and antibiotic<br /> therapy is often necessary to prevent further complications in infected hydronephrosis secondary to stone-induced,<br /> <br /> *Bệnh viện Bình Dân.<br /> Tác giả liên lạc: BS Trần Trong Huân. ĐT: 0835919923. Email: trantronghuan8101991@gmail.com<br /> 42 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br />