Đánh giá mối tương quan giữa chỉ số BIS và nồng độ phế nang tối thiểu (MAC) của sevofluran trong gây mê trẻ em

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 3 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA CHỈ SỐ BIS<br /> VÀ NỒNG ĐỘ PHẾ NANG TỐI THIỂU (MAC) CỦA SEVOFLURAN<br /> TRONG GÂY MÊ TRẺ EM<br /> Trần Thị Nương*, Đào Thị Kim Dung*, Nguyễn Quốc Kính*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá tương quan giữa chỉ số BIS và nồng độ phế nang tối thiểu của sevofluran trong gây mê<br /> ở trẻ em.<br /> Phương pháp nghiên cứu: 86 bệnh nhân 1-12 tuổi, ≥ 10 kg, ASA I-II, gây mê mask thanh quản, tiền mê<br /> Hypnovel 0,05 mg/kg, khởi mê và duy trì mê Sevofluran, tê khoang cùng. Giảm đau sau mổ bằng Paracetamol 15<br /> mg/kg. Theo dõi Mạch, Huyết áp, SPO2, MAC và EtCO2. Điều chỉnh độ mê theo chỉ số BIS.<br /> Kết quả: T4 (đặt mask thanh quản) Et-Sevo 2,6 ± 0,7, MAC 1,3 ± 0,3. T7 (sau rạch da 5 phút) Et-Sevo 2,05<br /> ± 0,5, MAC 1,03 ± 0,27. T8 (sau rạch da 20ph) Et-Sevo 1,8 ± 0,4, MAC 0,91 ± 0,26. T10 (rút mask) Et-Sevo 0,72<br /> ± 0,27, MAC 0,38 ± 0,13. Xác suất tiên đoán của BIS là Pk = 0,69 ±0,02. BIS = 70,87 – 17,4 MAC (R= - 0,6 P <<br /> 0,01).<br /> Kết luận: BIS và MAC có mối tương quan tuyến tính nghịch, chặt chẽ.<br /> Từ khóa: BIS gây mê trẻ em, MAC sevofluran trẻ em, gây mê trẻ em.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CORRELATION OF BIS INDEX AND MINIMUM ALVEOLAR CONCENTRATION SEVOFLURAN<br /> IN PAEDIATRIC ANESTHESIA<br /> Tran Thi Nuong, Dao Thi Kim Dung, Nguyen Quoc Kinh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 19 - No 3 - 2015: 29 - 34<br /> Objectives: Correlating BIS index and MAC sevofluran in pediatric anesthesia.<br /> Methods: 86 patients 1-12 years, W ≥ 10kg ASA I-II, laryngeal mask airway, premedication with Hypnovel<br /> 0.05 mg/kg, Induction and maintenance with Sevofluran, Caudal epidural block. Paracetamol 15mg/kg were<br /> given for postoperative analgesia. Controlling Heart rate, blood pressure, SPO2, MAC, EtCO2. Adjusting<br /> anesthesia by BIS index.<br /> Results: T4 (LMA) Et-Sevo 2.6 ± 0.7, MAC 1.3 ± 0.3. T7 (after incision 5 min) Et-Sevo 2.05 ± 0.5, MAC<br /> 1.03 ± 0.27. T8 (after incision 20 min) Et-Sevo 1.8 ± 0.4, MAC 0.91 ± 0.26. T10 (removal LMA) Et-Sevo 0.72 ±<br /> 0.27, MAC 0.38 ± 0.13. Predictive probability of BIS: Pk = 0.69 ±0.02. BIS = 70.87 - 17.4 MAC (R= - 0.6 P <<br /> 0.01).<br /> Conclusion: BIS and MAC were inverse linear relationship.<br /> Keywords: MAC sevofluran peadiatric, anesthesia in childrens, Bispectral index, MAC sevofluran in<br /> children.<br /> và đặc biệt là trong phẫu thuật ở trẻ em. Trên<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> lâm sàng, đánh giá độ mê chủ yếu dựa vào các<br /> Đánh giá độ mê trên lâm sàng là một vấn<br /> triệu chứng như mạch, huyết áp, các cử động<br /> đề quan trọng trong gây mê hồi sức nói chung<br /> * Bệnh viện Việt Đức<br /> Tác giả liên lạc: BS. Trần Thị Nương<br /> <br /> 30<br /> <br /> ĐT: 0983167330<br /> <br /> Email: trannuongnuong@gmail.com.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 3 * 2015<br /> bất thường để điều chỉnh độ mê. Tuy nhiên sự<br /> biến đổi mạch, huyết áp còn phụ thuộc vào<br /> nhiều yếu tố như sốt, thiếu thể tích tuần hoàn,<br /> thiếu oxy, thừa CO2. Gây mê quá sâu hoặc quá<br /> nông có thể gây ra tai biến làm ảnh hưởng đến<br /> cuộc mổ cũng như các di chứng về tâm thần<br /> sau này(1).<br /> Tác dụng gây mê của các thuốc mê đường hô<br /> hấp được định nghĩa bằng MAC (Minimal<br /> Alveolar Concentration) hay còn gọi là nồng độ<br /> phế nang tối thiểu, đó là nồng độ phế nang tối<br /> thiểu của một thuốc mê dưới dạng khí đo ở áp<br /> lực khí quyển thông thường làm ức chế phản<br /> ứng vận động ở 50% các bệnh nhân khi bị một<br /> kích thích đau như rạch da. MAC được chứng<br /> minh cân bằng với nồng độ thuốc trong não(2).<br /> Mặc dù vậy, đáp ứng của các cơ thể khác nhau<br /> đối với gây mê và phẫu thuật là khác nhau. Trên<br /> thế giới đánh giá độ mê dựa vào hoạt động điện<br /> ở vỏ não như chỉ số lưỡng phổ BIS (bispectral<br /> index) đã được áp dụng rộng rãi. BIS là một<br /> phương tiện đánh giá độ mê dựa trên nguyên lý<br /> đo điện thế ức chế và kích thích sau synap của<br /> vỏ não được truyền đến vùng trán và mặt, dùng<br /> điện cực để ghi lại các sóng điện não và được số<br /> hóa thành các con số từ 0-100. Trên lâm sàng, giá<br /> trị BIS duy trì từ 40-60 được cho là đủ để phẫu<br /> thuật. Giá trị BIS nhỏ hơn 40 cho là gây mê quá<br /> sâu, lớn hơn 60 được cho là gây mê quá nông.<br /> Trong gây mê dựa vào BIS có thể phát hiện sớm<br /> tình trạng gây mê quá sâu hoặc quá nông để<br /> điều chỉnh thuốc gây mê kịp thời(3).<br /> Phẫu thuật trong trẻ em có nhiều điểm đặc<br /> thù so với phẫu thuật ở người lớn, việc tránh<br /> những di chứng về tâm thần khi gây mê quá<br /> nông cũng như những tai biến khi gây mê quá<br /> sâu ở trẻ em là điều rất cần thiết. Do đó, theo dõi<br /> độ mê trong lúc mổ giúp cho bác sỹ gây mê điều<br /> chỉnh kịp thời tạo điều kiện cho cuộc mổ diễn ra<br /> thuận lợi và an toàn.<br /> Ở Việt Nam có một số nghiên cứu về điều<br /> chỉnh độ mê theo chỉ số BIS bằng nồng độ phế<br /> nang tối thiểu hoặc theo nồng độ đích trong não<br /> nhưng chưa có nghiên cứu nào ở trẻ em.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Đánh giá mối liên quan giữa các thông số<br /> của điện não số hóa với nồng độ phế nang tối<br /> thiểu (MAC) của sevofluran trong các giai đoạn<br /> gây mê.<br /> Đánh giá các dấu hiệu lâm sàng trong gây<br /> mê hô hấp bằng sevofluran dựa vào nồng độ<br /> phế nang tối thiểu và BIS trong phẫu thuật ở<br /> trẻ em.<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân<br /> Các bệnh nhân được mổ tại phòng mổ nhi khoa gây mê hồi sức bệnh viện Việt Đức từ<br /> tháng 10 năm 2014 đến tháng 2 năm 2015. Bệnh<br /> nhân là trẻ em độ tuổi từ 1 đến 12 tuổi. Cân nặng<br /> ≥ 10 kg. ASA1-2.Thời gian mổ ≤ 2 giờ.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Trẻ em béo phì hoặc suy dinh dưỡng. Trẻ có<br /> bệnh thần kinh, tim mạch, hô hấp, nội tiết kèm<br /> theo. Mổ cấp cứu. Mổ nội soi ổ bụng. Phối hợp<br /> thuốc mê bốc hơi với thuốc mê tĩnh mạch. Bệnh<br /> nhân chảy máu nhiều trong và sau mổ. Phải thở<br /> máy > 2 giờ sau mổ vì diễn biến nặng.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tiến cứu mô tả cắt ngang.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Đặc điểm chung.<br /> Bảng 1: Đặc điểm chung về tuổi, giới, cân nặng, thời<br /> gian phẫu thuật.<br /> Đặc điểm chung<br /> Tuổi (năm)(mean ±SD)<br /> Nam<br /> Giới (%)<br /> Nữ<br /> Cân nặng (kg)<br /> Thời gian phẫu thuật (phút)<br /> <br /> 4,1 ± 2,6<br /> 91<br /> 9<br /> 16,5 ± 5,6<br /> 41,3 ± 22,4<br /> <br /> Nhận xét: Bệnh nhân tập trung chủ yếu là<br /> nam (91%), phẫu thuật trong thời gian ngắn,<br /> độ tuổi và cân nặng phù hợp với đối tượng<br /> nghiên cứu.<br /> <br /> 31<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 3 * 2015<br /> <br /> Phân bố bệnh nhân theo phẫu thuật<br /> <br /> Tiền sử bệnh lý<br /> Bảng2: Tiền sử bệnh nhân<br /> Tiền sử<br /> Khỏe mạnh<br /> Viêm phổi<br /> Viêm phế quản<br /> Mổ cũ<br /> <br /> n =86<br /> 70<br /> 3<br /> 2<br /> 11<br /> <br /> %<br /> 81,4<br /> 3,5<br /> 2,3<br /> 12,8<br /> <br /> Nhận xét: Bệnh nhân có tiền sử khỏe mạnh<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất (81,4%).<br /> Biểu đồ 1: Phân bố bệnh nhân theo phẫu thuật.<br /> Nhận xét: Phẫu thuật thoát vị bẹn chiếm tỷ lệ<br /> cao nhất với 28%, phẫu thuật ẩn tinh hoàn chiếm<br /> 25.6%, phẫu thuật lỗ đái thấp chiếm 15%.<br /> <br /> Một số đặc điểm và triệu chứng lâm sàng<br /> của gây mê và phẫu thuật.<br /> <br /> Thay đổi nhịp tim, huyết áp ở các thời điểm của cuộc gây mê<br /> <br /> Biểu đồ 2: Thay đổi nhịp tim ở các giai đoạn gây mê.<br /> Nhận xét: Nhịp tim tăng cao nhất ở giai đoạn ngay sau khi rạch da 126,56 ± 18,24.<br /> <br /> Biểu đồ 3: Thay đổi huyết áp ở các giai đoạn gây mê.<br /> <br /> 32<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 3 * 2015<br /> Nhận xét: Huyết áp cao nhất giai đoạn bắt<br /> đầu khởi mê (67,49 ± 11,4), huyết áp tăng nhẹ ở<br /> giai đoạn sau khi rạch da (64,02 ± 11,9).<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Giá trị trung bình của nồng độ Sevofluran<br /> trong khí thở vào, thở ra, MAC, Bis ở các giai<br /> đoạn gây mê.<br /> <br /> Bảng 3: Giá trị trung bình của nồng độ Sevofluran trong khí thở vào, thở ra, MAC, Bis ở các giai đoạn gây mê.<br /> Giai đoạn<br /> <br /> Fi-sevofluran<br /> <br /> Et-sevofluran<br /> <br /> MAC<br /> <br /> Bis<br /> <br /> Mất phản xạ mi mắt<br /> <br /> 6,44 ± 0,92<br /> <br /> 4,98 ± 0,98<br /> <br /> 2,45 ± 0,4<br /> <br /> 39,03 ± 10,45<br /> <br /> Đặt mask thanh quản<br /> <br /> 2,96 ± 0,75<br /> <br /> 2,6 ± 0,73<br /> <br /> 1,3 ± 0,32<br /> <br /> 46,84 ± 6,76<br /> <br /> Sau rạch da 5 phút<br /> <br /> 2,28 ±0,65<br /> <br /> 2,05 ± 0,56<br /> <br /> 1,03 ± 0,28<br /> <br /> 50,16 ± 5,82<br /> <br /> Sau rạch da 20 phuta<br /> <br /> 2 ± 0,5<br /> <br /> 1,85 ± 0,44<br /> <br /> 0,92 ± 0,2<br /> <br /> 51,48 ± 5,86<br /> <br /> Rút mask thanh quản<br /> <br /> 0,45 ± 0,34<br /> <br /> 0,72 ± 0,27<br /> <br /> 0,39 ± 0,13<br /> <br /> 68,6 ± 4,65<br /> <br /> Nhận xét:<br /> Thời điểm mất phản xạ mi mắt MAC là 2,45<br /> ± 0,4. Thời điểm đặt Mask thanh quản MAC<br /> giảm xuống 1,3 ± 0,32. Giai đoạn phẫu thuật<br /> <br /> MAC duy trì từ 0,92 ± 0,2 đến 1,03 ± 0,28. Rút<br /> mask thanh quản khi MAC còn 0,39 ± 0,13.<br /> Bis < 40 ở thời điểm mất phản xạ mi mắt. Bis<br /> duy trì 40 - 60 ở giai đoạn đặt mask thanh quản<br /> và phẫu thuật. Giai đoạn rút mask bis > 60.<br /> <br /> Tương quan của MAC và Bis ở các giai đoạn của gây mê<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> 33<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 3 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> BIS = 70,87 – 17,4 MAC r = 0,58 p< 0,01.<br /> Nhận xét: Bis và MAC có mối tương quan<br /> tuyến tính nghịch, chặt chẽ với r = 0,58, P