intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đánh giá tác động môi trường (Giáo trình cho ngành Môi trường và ngành Quản lý đất đai)

Chia sẻ: Aaf Asfaf | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:165

Thêm vào BST
Báo xấu
144
lượt xem 25
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

- Định hướng được các giải pháp quy hoạch hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị, bao gồm: + Mạng lưới đường giao thông: các giải pháp quy hoạch giao thông đối ngoại có liên quan đến khu vực thiết kế, giao thông đô thị (đến đường phân khu vực); mặt cắt, chỉ giới đường đỏ; yêu cầu về quy hoạch bến, bãi đỗ xe và hệ thống công trình ngầm, tuy-nen kỹ thuật...; + Hệ thống cấp nước: dự báo nhu cầu và nguồn cấp nước; vị trí, quy mô các công...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá tác động môi trường (Giáo trình cho ngành Môi trường và ngành Quản lý đất đai)

  1. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng B GIÁO D C VÀ ðÀO T O B NG CH VI T T T TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P I ADB : Ngân hàng phát tri - n Châu Á PGS TS. NGUY N ðÌNH M NH BVMT : B o v Môi trư ng CHXHCN : C ng hoà xã h I ch nghĩa CCN : Cây công nghi p CN : Công nghi p CTGT : Công trình giao thông ðDSH : ða d ng sinh h c ðGRR : ðánh giá r I ro ðTM : ðánh giá tác ñ ng Môi trư ng ðÁNHðánh giáNông lương ThtrưgingI chi n lư cMÔI TRƯ NG ðTMC : FAO GIÁ TÁC ð NG : T ch c tác ñ ng Môi GIS (Giáo trình cho ngành Môi trư ng và ngành Qu n lý Ð t ñai) : H th ng thông tin ð a lý GTVT : Giao thông v n t i KHCN : Khoa h c công ngh KHKT : Khoa h c k thu t KT-XH : Kinh t xã h I MT : Môi trư ng MTST : Môi trư ng sinh thái NN : Nông nghi p PCD : Cơ quan B o v Môi trư ng Singapo QA/QC : ð m b o ch t lư ng / ki m soát ch t lư ng QHð : Quy ho ch ð t QHMT : Quy ho ch Môi trư ng QHSD : Quy ho ch s d ng Hà n i - 2005 1
  2. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng B NG CH VI T T T ADV Ngân hàng phát tri n châu Á BVMT B o v Môi trư ng CHXHCN C ng hoà Xã h i Ch nghĩa CCN Cây công nghi p CN Công nghi p CTGT Công trình Giao thông DDSH ða d ng Sinh h c ðGRR ðánh giá r i ro ðTM ðánh giá tác ñ ng Môi trư ng ðTMC ðánh giá tác ñ ng Môi trư ng chi n lư c FAO T ch c Nông –Lương Th gi i GIS H th ng Thông tin ð a lý GTVT Giao thông v n t i KHCN Khoa h c Công ngh KHKT Khoa h c K thu t KT-XH Kinh t -Xã h i MT Môi trư ng MTST Môi trư ng Sinh thái NN Nông nghi p PCD Cơ quan BVMT Singapre QA/QC ð m b o ch t lư ng/ ki m soát ch t lư ng QHð Quy ho ch ñ t QHMT Quy ho ch Môi trư ng QHSD Quy ho ch s d ng SDD : S d ng ñ t SH : Sinh h c TCCP : Tiêu chu n cho phép TCCL : Tiêu chu n ch t lư ng TCN : Tiêu chu n Nghành TCVN : Tiêu chu n Vi t Nam THC : T ng lư ng Hydrocacbon 2
  3. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng TNð : Tài nguyên ñ t TNMT : Tài nguyên Môi trư ng TNTN : Tài nguyên thiên nhiên TNSV : Tài nguyên Sinh v t UNECO : T ch c Giáo d c Văn hoá th gi I UNDP : Chương trình phát tri n LHQ UNEP : Chương trình Môi trư ng LHQ USEPA : H i ñ ng nghiên c u BVMT Hoa kỳ VH : Văn hoá VQG : Vư n Qu c Gia WB : Ngân hàng th gi i WHO : T ch c s c kho th gi i 3
  4. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng L I NÓI Ð U Cu n giáo trình “Ðánh giá tác ñ ng môi trư ng ” ” ” ” này ñư c biên so n ñ gi ng d y cho sinh viên ngành Môi trư ng và sinh viên ngành Qu n lý Ð t ñai. V i ñ i tư ng ñó, chúng tôi c g ng trang b ph n ki n th c cơ b n c a phương pháp, công c , bư c ñi trong ñánh giá tác ñ ng môi trư ng và l y môi trư ng Ð t - ñ c bi t là ñ t Nông nghi p và các ho t ñ ng trên ñ t Nông nghi p làm tr ng tâm. Chúng tôi hy v ng giáo trình này có th làm tài li u tham kh o cho nh ng ngư i c n nghiên c u. Vì biên so n l n ñ u, sách s g p m t s khi m khuy t c v n i dung và hình th c. R t mong nh n ñư c các ý ki n ñóng góp c a b n ñ c. M i nh n xét xin g i v : Khoa Ð t và Môi trư ng, Trư ng Ð i h c Nông nghi p I Tác gi Theo nhu c u c a công tác ñào t o, theo kinh nghi m gi ng d y. ð giúp cho nhi u ñ i tư ng sinh viên các ngành s d ng, chúng tôi ti n hành s a ch a, b sung cu n sách này v i mong mu n c p nh t các tri th c và các văn b n pháp quy c a nhà nư c trong nh ng năm g n ñây. Chúng tôi hy v ng r ng : b n ñi n t này s giúp ích nhi u hơn cho ngư i ñ c và ngư i tham kh o. Vì nguyên nhân ñó, chúng tôi s ñưa thêm vào sách m t s ph l c và ví d v DTM. Xin trân tr ng cám ơn b n ñ c góp ph n làm cho sách t t hơn. Hà n i ngày 10 tháng 1 năm 2008 Tác gi . 4
  5. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng M CL C L i nói ñ u Danh m c ch vi t t t Bài m ñ u 1 1. Môi trư ng và ÐTM 1 2. Các yêu c u ñ i v i công tác ÐTM 2 Chương I: Các ch th , ch s môi trư ng và l p k ho ch ÐTM 5 1. B túc ki n th c 5 2. Các ñ nh nghĩa và khái ni m v môi trư ng 5 3. L p k ho ch cho ÐTM 9 3.1. Nguyên t c chung 9 3.2. Nh ng ÐTM riêng 9 4. N i dung chính trong vi c th c hi n ÐTM 10 4.1. Lư c duy t 10 4.2. L p ñ cương 11 4.3. Xác ñ nh m c ñ c n ñánh giá tác ñ ng 11 4.4. Ðánh giá tác ñ ng ñ n môi trư ng sinh thái và tài nguyên TN 12 4.5. Xác ñ nh bi n pháp gi m thi u tác ñ ng và qu n lý 12 5. Câu h i bài t p chương I 13 Chương II: Trình t th c hi n ñánh giá tác ñ ng môi trư ng 14 1. Lư c duy t 14 2. Ðánh giá TÐMT sơ b 16 3. Ðánh giá TÐMT ñ y ñ 17 3.1. Quan h gi a môi trư ng và phát tri n 17 3.2. nh hư ng c a TÐMT quy mô l n 17 3.3. Ðánh giá TÐMT 17 3.4. Quan h gi a d án và ÐTM 17 3.5. Ði u ki n ñ th c hi n ÐTM 18 4. Ðánh giá TÐMT chi ti t (theo ki u rút g n) 21 5. Ðánh giá TÐMT chi ti t (theo ki u ñ y ñ ) 22 5.1. Công tác chu n b 22 5.2. Xác ñ nh các ho t ñ ng quan tr ng c a d án 23 5.3. Xác ñ nh tác ñ ng c a ho t ñ ng ñ n môi trư ng 24 5.4. Xác ñ nh tác ñ ng ñ n ngu n TNTN và ch t lư ng cu c s ng 24 5
  6. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 5.5. D báo di n bi n c a tác ñ ng 25 5.6. Xác ñ nh các bi n pháp gi m thi u và qu n lý chúng 25 5.7. Ð xu t các n i dung và yêu c u monitoring môi trư ng 26 6. L p báo cáo ÐTM và thông báo k t qu 26 6.1 Khung BC ( M u báo cáo DTM ) 6.2 Ngh ñ nh 80 ( xem ph l c) 6.3 Quyêt ñ nh 08.( xem ph l c) 7. Câu h i và bài t p chương II 30 Chương III. Các phương pháp dùng trong ÐTM 32 1. Phương pháp danh m c các ñi u ki n môi trư ng 32 2. Phương pháp ma tr n MT 33 3. Phương pháp ch ng ghép b n ñ 36 4. Phương pháp phân tích chi phí - l i ích m r ng 37 5. Hư ng d n ñánh giá tác ñ ng môi trư ng ñ n ch t lư ng nư c m t 39 6. Ðánh giá tác ñ ng ñ n ch t lư ng môi trư ng ñ t và nư c ng m 42 7. Ðánh giá r i ro 43 8. Câu h i và bài t p chương III 48 Chương IV: M u ñ cương ÐTM và m t s ÐTM Vi t Nam 49 4.1. M u ñ cương ñánh giá tác ñ ng môi trư ng 49 4.3. Gi i thi u m t s tóm t t k t qu ÐTM Vi t Nam 50 Các s li u môi trư ng quan tr ng 68 Tiêu chu n Vi t Nam 71 B ng tra c u thu t ng 83 6
  7. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng BÀI M ð U 1. Môi trư ng và ñánh giá tác ñ ng môi trư ng Môi trư ng là t ng h p các ñi u ki n bên ngoài có nh hư ng ñ n m t v t th ho c m t s ki n nào ñó. Có th hi u m t cách khác theo ñ nh nghĩa c a B Qu c phòng Hoa Kỳ: Môi “ trư ng bao g m t t c m i y u t và nh hư ng c a chúng ñ n m t h sinh quy n”. Theo lu t B o v môi trư ng c a nư c CHXHCN Vi t Nam (2003) thì “Môi trư ng bao g m các y u t t nhiên và y u t v t ch t nhân t o quan h m t thi t v i nhau, bao quanh con ngư i, có nh hư ng ñ n ñ i s ng, s n xu t, s t n t i phát tri n c a con ngư i và thiên nhiên” (Ði u 1 Lu t BVMT-2003). Môi trư ng theo cách hi u tương ñ i có th là r t r ng (như vũ tr , trái ñ t, không khí...) và cũng có th là h p (môi trư ng nư c b m t, môi trư ng sông, môi trư ng s ng trong căn h ...) Các y u t t o ra môi trư ng ñư c g i là thành ph n môi trư ng. Trong khái ni m v môi trư ng ngoài y u t t nhiên, ph i luôn luôn coi tr ng các y u t văn hoá, xã h i, kinh t ... b i vì chúng là thành ph n h t s c quan tr ng t o ra môi trư ng s ng. Trong m t môi trư ng có th bao g m m t hay nhi u h th ng sinh v t t n t i, phát tri n và tương tác l n nhau. Vì v y, m t h sinh thái là m t h th ng các qu n th sinh v t, s ng chung và phát tri n trong m t môi trư ng nh t ñ nh, quan h tương tác v i nhau và v i môi trư ng ñó (ñi u 2-9 lu t BVMT-2003). Ða d ng sinh h c là s phong phú v ngu n gen v gi ng, loài sinh v t (ñ ng v t, th c v t, vi sinh v t...) và h sinh thái trong t nhiên. S ña d ng c a sinh h c nhi u khi ñư c xem xét m t cách r t t ng quát v các h sinh thái trong m t môi trư ng nghiên c u. Ða d ng sinh h c nhi u khi cũng ñư c xem xét h t s c chi ti t, t m trong m t h sinh thái - ñó là quá trình xem xét, ñánh giá ñ n các loài, gi ng và k c ñánh giá ñ c ñi m v di truy n c a chúng (Gen) Môi trư ng có thành ph n h t s c quan tr ng, ñó là con ngư i và các ho t ñ ng c a con ngư i k c t nhiên và văn hoá - xã h i. Con ngư i, trong quá trình t n t i và phát tri n dù b ng ng u nhiên hay c tình cũng luôn luôn tác ñ ng vào môi trư ng. Ngư c l i, môi trư ng cũng luôn tác ñ ng ñ n con ngư i. Quá trình phát tri n luôn luôn kèm theo s d ng (ñ t, g , nư c, không khí, nhiên li u hoá th ch, tài nguyên các lo i ) ñ ng th i cũng th i vào môi trư ng các ch t ph th i (ch t th i r n, l ng, khí t sinh ho t , t công nghi p, t nông nghi p, giao thông, y t ...). Nh ng ch t th i ñó d n d n làm ô nhi m môi trư ng. Chính vì v y, ngư i ta ñã cho r ng: phát tri n là ñ ng hành v i ô nhi m. S phân hu ch t b n trong môi trư ng t nhiên là m t quy lu t hàng v n năm. Quá trình phân h y ch t b n như v y nh tác ñ ng r t tích c c c a ñ t, vi sinh v t, nư c, b c x m t tr i, ñ ng và th c v t các loài... Vì v y, quá trình ñó ñư c g i là quá trình “t làm s ch”. Các quá trình “t làm s ch” tuân theo m t quy lu t riêng c a chúng và ng v i m t “t c ñ làm s ch” xác ñ nh. Như v y, con ngư i mu n t n t i và phát tri n ñư c trong môi trư ng c a mình thì nh t thi t ph i xác l p t t m i tương quan gi a phát tri n v i t làm s ch c a môi trư ng. Ð làm ñư c nhi m v trên, c n hi u ñư c nh hư ng c a các ho t ñ ng kinh t - xã h i, ho t ñ ng s n xu t ñ n các y u t c u thành môi trư ng. Ngư c l i cũng c n hi u ñư c các ph n ng c a môi trư ng ñ n các thành ph n môi trư ng. Quá trình hi u, xác ñ nh ñánh giá ñó ñư c g i là ñánh giá tác ñ ng môi trư ng (ÐTM hay EIA). Do ñó, Lu t BVMT 2003 (Ði u 2-11) ñã ñ nh nghĩa: Ðánh giá tác ñ ng môi trư ng là quá trình phân tích, ñánh giá, d báo nh hư ng ñ n môi trư ng c a các d án, quy ho ch phát tri n kinh t xã h i c a các cơ s s n xu t, kinh doanh, công trình kinh t , khoa 7
  8. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng h c, k th ât, y t , văn hoá, xã h i, an ninh, qu c phòng và các công trình khác, ñ xu t các gi i pháp thích h p v b o v môi trư ng. Vào kho ng cu i nh ng năm 60 c a th k 20, khái ni m ñánh giá tác ñ ng môi trư ng ñư c hình thành rõ nét và ñư c th c hi n M . Sang nh ng năm 70 c a th k , ÐTM ñã ñư c s d ng nhi u qu c gia như: Anh, Ð c, Canada, Nh t, Singapo, Philippin và Trung Qu c... Vi t Nam , nh ng v n ñ môi trư ng b c xúc b t ñ u xu t hi n khá rõ t năm 1990. Vì v y, khái ni m ñánh giá tác ñ ng môi trư ng (ÐTM-EIA) không còn là khái ni m riêng trong ñ i ngũ các nhà khoa h c n a. Khái ni m ÐTM ñã chuy n vào ñ i ngũ các nhà qu n lý và khoa h c - k thu t r ng hơn ñ ng th i ñã ñư c ñưa vào Lu t BVMT (1994). Trong lu t BVMT (2003) Nhà nư c quy ñ nh m t s ñi u ch t ch là: • Ði u 17: T ch c, cá nhân qu n lý cơ s kinh t , khoa h c, k thu t, y t , văn hoá, xã h i, an ninh, qu c phòng ñã ho t ñ ng t trư c khi ban hành lu t này ph i l p báo cáo ñánh giá tác ñ ng môi trư ng c a cơ s mình ñ cơ quan qu n lý Nhà nư c v b o v môi trư ng th m ñ nh. • Ði u 18: T ch c, cá nhân khi xây d ng, c i t o vùng s n xu t, khu dân cư, các công trình kinh t , khoa h c, k thu t, y t , văn hoá, xã h i, an ninh, qu c phòng, ch d án ñ u tư c a nư c ngoài ho c liên doanh v i nư c ngoài, ch d án phát tri n kinh t - xã h i khác ph i l p báo cáo ÐTM ñ cơ quan qu n lý Nhà nư c v môi trư ng th m ñ nh. Như v y, th c hi n m t ÐTM cho d án ñã tr thành y u t r t quan tr ng trong khoa h c môi trư ng, hơn th n a tr thành y u t b t bu c trong công tác qu n lý Nhà nư c v BVMT. Do hoàn c nh kinh t chưa m nh nên t kho ng 1985 ñ n 1992 các d án l n và trung bình c a ta v cơ b n chưa ñư c l p báo cáo ÐTM mà ch ñ c p sơ b ñ n m t s v n ñ môi trư ng có th x y ra. Sau 1992 m t s d án quan tr ng ñã ñư c ñánh giá tác ñ ng môi trư ng như thu ñi n Sơn La, Sông Hinh ho c nhà máy mía ñư ng Ðài Loan (Thanh Hoá), nhi u công trình khoan thăm dò d u khí cũng ñư c l p báo cáo ÐTM. G n ñây, các d án ñư c l p báo cáo ÐTM ngày càng nhi u như: Ðư ng mòn H Chí Minh, khu công nghi p Dung Qu t, c ng nư c sâu Cái Lân và nhi u c u ñư ng khác... 2. Các yêu c u ñ i v i công tác ñánh giá tác ñ ng môi trư ng V i n i dung, m c ñích và ý nghĩa như ñã nói trên, công tác ÐTM nói chung và báo cáo ÐTM nói riêng, ph i ñ t ñư c nh ng yêu c u sau: 1. Ph i th c s là m t công c giúp cho vi c th c hi n quy t ñ nh c a cơ quan qu n lý. Th c ch t c a ÐTM là cung c p thêm tư li u ñã ñư c cân nh c, phân tích ñ cơ quan có trách nhi m ra quy t ñ nh có ñi u ki n l a ch n phương án hành ñ ng phát tri n m t cách h p lý, chính xác hơn. 2. Ph i ñ xu t ñư c phương án phòng tránh, gi m b t các tác ñ ng tiêu c c, tăng cư ng các m t có l i mà v n ñ t ñư c ñ y ñ các m c tiêu và yêu c u c a phát tri n. Có th nói r ng, không có ho t ñ ng phát tri n nào có th ñáp ng nh ng l i ích và yêu c u c p bách trư c m t c a con ngư i mà không làm t n h i ít nhi u ñ n TNMT. ÐTM ph i làm rõ ñi u ñó, không ph i ñ ngăn c n s phát tri n kinh t - xã h i mà ñ t o ñi u ki n thu n l i nh t cho các ho t ñ ng ñó. Vì v y ÐTM có trách nhi m nghiên c u, góp ph n ñ xu t bi n pháp b o v , th m chí c i thi n ñư c tình hình TNMT. Khi phương án ñã ñ xu t không th ch p nh n ñư c vì gây t n h i quá l n v TNMT thì ph i ñ xu t phương hư ng thay th phương án. 3. Ph i là công c có hi u l c ñ kh c ph c nh ng hi u qu tiêu c c c a các ho t ñ ng ñã ñư c hoàn thành ho c ñang ti n hành. Trong th c t , nh t là t i các nư c ñang phát tri n nhi u ho t ñ ng phát tri n ñã ñư c ti n hành ho c ñã ñư c hoàn thành, nhưng lúc ñ xu t chưa h có ÐTM. Do ñó, hình thành nh ng t p th khoa h c có ñ ki n th c, kinh nghi m và phương pháp lu n c n thi t, phù h p v i n i dung và yêu c u c a ÐTM trong t ng trư ng h p c th là h t s c quan tr ng. 8
  9. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 4. Báo cáo ÐTM ph i rõ ràng, d hi u. Khoa h c môi trư ng r t ph c t p, n i dung khoa h c ñư c xem xét trong ÐTM r t phong phú. Tuy nhiên ngư i s d ng k t qu cu i cùng c a ÐTM có khi không ph i là nhà khoa h c, mà là ngư i qu n lý. Vì v y báo cáo ÐTM ph i rõ ràng, d hi u, dùng ngôn ng , thu t ng ph thông. Cách di n ñ t và trình bày ph i c th , thi t th c, có s c thuy t ph c, giúp cho ngư i quy t ñ nh nhìn th y v n ñ m t cách rõ ràng, khách quan, t ñó quy t ñ nh ñúng ñ n, k p th i. 5. Báo cáo ÐTM ph i ch t ch v pháp lý, báo cáo ÐTM không nh ng là cơ s khoa h c, mà còn là cơ s pháp lý giúp cho vi c quy t ñ nh nh ng v n ñ quan tr ng v phát tri n kinh t - xã h i liên quan ñ n ñ i s ng v t ch t, tinh th n c a nhân dân trong c nư c, ho c m t vùng, m t ñ a phương. 6. H p lý trong chi tiêu cho ÐTM. ÐTM là vi c làm t n kém, ñòi h i nhi u th i gian. Kinh nghi m các nư c ñã phát tri n cho th y vi c hoàn thành m t báo cáo ÐTM c p qu c gia ñòi h i th i gian t 10 ñ n 16 tháng, chi phí t hàng ch c nghìn ñ n hàng tri u ñô la. 3. M c tiêu c a giáo trình Giáo trình ñánh giá tác ñ ng môi trư ng (ÐTM) này ñư c biên so n ñ gi ng d y cho sinh viên ngành Môi trư ng, sinh viên ngành Qu n lý Ð t ñai. Cu n sách cũng có th làm tài li u cho nh ng ngư i m i nh p môn ñánh giá tác ñ ng môi trư ng. V i ñ i tư ng như v y, chúng tôi ñ c bi t chú tr ng ñ n ph n b túc ki n th c v môi trư ng nh t là sinh viên ngành Qu n lý Ð t ñai. Ð làm ñư c ñi u ñó gi ng viên có th s d ng ph n ph l c 1, khai tri n các v n ñ ñ ngư i h c hình dung ñư c b c tranh t ng quát c a môi trư ng t nhiên. Ngư i h c c n hi u rõ khí quy n thu - quy n - ñ a quy n - sinh quy n, trong ñó ph i n m ch c ñ ơc: • Hi n tư ng suy gi m ch t lư ng MT và y u t tác ñ ng. • Hi u ng nhà kính và y u t tác ñ ng • B n ch a CO2 trong ñ i dương • Vai tro và qua h c a sinh quy n v i khí quy n, th y quy n và các nh hư ng làm suy gi m t ng Ôzôn d n ñ n l rò zôn. Ðây là môn h c t ng h p nhi u khoa h c, m t khác ñ th c hi n m t ÐTM ñ y ñ là r t khó khăn, vì th ngư i h c ph i hi u ñư c quy trình t ng quát. N m v ng ñ có th th c hi n ñư c ph n ñơn gi n là xây d ng m t “lư c duy t”, “ñánh giá tác ñ ng môi trư ng sơ b ”. Yêu c u v th c hi n m t ÐTM ñ y ñ chưa ñ t ra mà ch d ng m c ñ c và hi u ñư c m t báo cáo ÐTM ñ y ñ do nhóm tác gi , t ch c nào ñó th c hi n. 4. C u trúc và kh i lư ng ki n th c Giáo trình ÐTM g m ph n m ñ u, chương I (trình bày v m t s ñ i lư ng, ch th , ch s c a môi trư ng và m i liên h gi a chúng. Khái ni m và t m quan tr ng v th i gian, v kinh t khi l p k ho ch ñ th c hi n m t ñánh giá tác ñ ng môi trư ng). Chương II cung c p cho ngư i h c n m ñư c tri th c, trương trình th c hi n m t lư c duy t, m t ÐTM sơ b , m t ÐTM chi ti t nhưng theo ki u rút g n và m t ÐTM chi ti t, ñ y ñ . Chương III gi i thi u các phương pháp ñ ti n hành th c hi n m t ÐTM trong ñó l a ch n ñi sâu vào 4 phương pháp ñư c dùng nhi u Vi t Nam ñ c bi t là phương pháp có liên quan, hay ñư c s d ng ñ th c hi n ÐTM ñ i v i ñ t ñai, QHSD ñ t ñai và s d ng ñ t ñai. Chương IV là m u cho ñ cương c a ÐTM, m u này cung c p cho ngư i h c ki u xây d ng ñ cương t t, ph thông. Ph n còn l i c a chương IV là gi i thi u (tóm t t) m t s k t qu ñánh giá tác ñ ng môi trư ng Vi t Nam, ph n này ñư c tóm t t k t qu th c hi n ÐTM và giúp cho ngư i ñ c: M t cơ s lý lu n, phương pháp lu n. Gi i thi u các ÐTM cho khu v c b o t n vư n qu c gia, m t ÐTM cho xây d ng ñư ng giao thông, m t ÐTM cho m r ng cơ s y t và m t ÐTM cho quy ho ch s d ng ñ t v.v... Ph n yêu c u quan tr ng nh t mà sinh viên ph i làm ñư c ñó là: 9
  10. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng • Hi u rõ ch th , ch tiêu môi trư ng ñ th y nh hư ng c a “hành ñ ng” d án làm thay ñ i, làm nh hư ng ñ n nó. • Bi t xây d ng m t ñ cương g n cho ÐTM. • Bi t cách th c hi n ñi u tra, l y m u và thu th p d li u ñ t ng h p các k t qu ñó thành m t s n ph m làm cơ s dũ li i cho các bư c ti p sau. • Bi t làm m t “lư c duy t” và m t ÐTM sơ b theo phương pháp li t kê và phương pháp ma tr n ñơn gi n. • Bi t xây d ng m t báo cáo ÐTM trên cơ s lu t ñ nh. V i yêu c u ñó, giáo trình m c dù là 3 trình song ph n vi t v lý thuy t và phương pháp ñây ch ñư c th c hi n trong 2 trình. M t trình còn l i, sinh viên s ñư c giáo viên hư ng d n th c hi n xây d ng m t ÐTM theo m t d án nh (QHSD ñ t, xây d ng m t khu th t , cho m t bãi chôn rác, cho s d ng ñ t c p huy n, cho m t xí nghi p ch công nghi p bi n, m t nhà máy lo i nh ..). Giáo viên cùng sinh viên ti n hành l a ch n d án có s n ñ th c hi n ÐTM ñó. Ð làm t t ph n này, sinh viên c n nghiên c u k lý lu n, n m k chương IV và giáo viên có trách nhi m phân tích “hành ñ ng” c a d án ñ sinh viên tìm ra các tác ñ ng. Ph n tác ñ ng b c 2 và d báo lâu dài chưa ñòi h i. V i sinh viên chuyên ngành Môi trư ng, c n thêm m t tín ch v Th c hành DTM. ðây là ph n sinh viên ph i ti n hành t i m t cơ sơ CN, NN, Giao th ng…do giáo viên hư ng d n. Trong ph n này sinh viên ph i th c hi n m i giai ño n c a m t DTM và b n báo cáo ðánh giá tác ñ ng Môi trư ng. 5. Giáo trình ñánh giá tác ñ ng môi trư ng này ñư c vi t l n ñ u. Quá trình vi t ñã tham kh o m t s tài li u (xem ph n tài li u tham kh o chính). Sinh viên có th ñ c thêm giáo trình c a Ph m Ng c H , Hoàng Xuân Cơ: Ðánh giá tác ñ ng môi trư ng c a Nxb Ð i h c Qu c gia Hà N i (2001). Ngoài ra có th ñ c các sách hư ng d n và thư ng xuyên c p nh t trang Web c a B Tài nguyên Môi trư ng: http://www.nea.gov.vn. Trong các năm g n ñây, nh t là t 2005 chúng ta có nhi u thay ñ i toàn di n, vì v y các thay ñ i c p nh t và hoàn ch nh v DTM cũng ñư c b sung. Ngoài DTM, chúng ta còn th c hi n các ñánh giá tác ñ ng MT chi n lư c (DTMC), các Cam k t BVMT, các Kê khai phát th i…ðó là các thanh công c quan tr ng trong h th ng văn b n pháp quy ñ BVMT. Tuy nhiên cũng c n chú ý ph m vy, yêu c u, ñi u ki n ñ ng d ng các công c này vào thưc t s n xu t. 10
  11. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Chương I CÁC CH TH , CH S MÔI TRƯ NG VÀ L P K HO CH CHO ðTM Chương I này nh m cung c p cho ngư i ñ c m t s khái ni m và ñ nh nghĩa v môi trư ng như: môi trư ng, tr ng thái, thành ph n môi trư ng, ch tiêu, ch s v.v... Ðây là nh ng n n cơ b n ñ có th hi u ñư c ý nghĩa và vai trò c a ÐTM. Ph n gi i thi u v l p k ho ch ÐTM là ph n trang b bư c chu n b ban ñ u, nó giúp cho nhà chuyên môn nh n rõ t ng y u t ñ ñi sâu th c hi n m t ÐTM v a nhanh v a ti t ki m và phù h p. 1. B túc ki n th c v môi trư ng (theo ngành ñào t o, xem ph l c) 2. Các ñ nh nghĩa và khái ni m v môi trư ng 2.1. Môi trư ng + Môi trư ng bao g m các y u t t nhiên và y u t nhân t o quan h m t thi t v i nhau, bao quanh con ngư i, có nh hư ng t i ñ i s ng, s n xu t, s t n t i, s phát tri n c a con ngư i và thiên nhiên (Lu t BVMT.2003). + Môi trư ng là t ng th nh ng ñi u ki n bên ngoài tác ñ ng ñ n cu c s ng, s phát tri n và s t n t i c a m t sinh th (cơ quan b o v môi trư ng M -EPA-Enviromental Protection Agency) 2.2. Tr ng thái (State): Tr ng thái ho c tình tr ng môi trư ng c a m t khu v c ho c qu c gia chính là tr ng thái ch y u c a môi trư ng trên hai phương di n: tình tr ng v t lý - sinh h c và tình tr ng kinh t - xã h i. Môi trư ng luôn có m t tr ng thái nào ñó và không hoàn toàn n ñ nh dư i tác ñ ng c a t nhiên và ho t ñ ng s n xu t. Các ho t ñ ng c a t nhiên và con ngư i t o ra áp l c (Pressure) làm thay ñ i tr ng thái môi trư ng. Xã h i (và c y u t t nhên) ph i ñáp ng (Response)v i hi n tr ng m i b ng s phát tri n, s v n ñ ng ti p theo. 2.3. ÁP l c (Pressure): c a t nhiên và con ngư i lên tr ng thái môi trư ng chính là các v n ñ ng, ho t ñ ng s n xu t phát tri n, vì v y, nó làm thay ñ i tr ng thái cũ. 2.4. Ðáp ng (Response): Ðáp ng v i áp l c ñó chính là nh ng thay ñ i trong môi trư ng (như hi u ng nhà kính - do khí th i CO2 tăng; t l ngư i ch t tăng khi phát sinh d ch b nh, nhi m ñ c môi trư ng) và ñáp ng ch ñ ng c a con ngư i (như: x lý th i, b o v ña d ng sinh h c, s d ng nư c và năng lư ng ti t ki m, thay ñ i th ch và lu t, ñáp ng cá th trong c ng ñ ng...) Như v y khái ni m ñáp ng ph i hi u r ng, ñ y ñ theo c hai m t là b n thân t nhiên ñáp ng l i áp l c (d n ñ n t t và chưa t t) và s ñáp ng có tri th c c a con ngư i ñ phù h p ho c gi m thi u các áp l c c a môi trư ng. Tr ng thái - áp l c - ñáp ng là g n li n, là m t khung liên k t (Environment Framework) mà t ch c h p tác v kinh t và phát tri n ñã ñ xu t năm 1993 (Ogranization for Economic Cooperation and Development). 11
  12. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Áp l c Tr ng thái N ng lư ng Tài nguyên nư c Công nghi p Tài nguyên ñ t ñai (Land) GTVT Tài nguyên ñ t (Soil) Nông nghi p Áp l c Ða d ng sinh h c Ngư nghi p Khu dân cư, ch t th i Khác Ngu n l c Khu CN, ñư ng xá Thiên tai, s c MT Di s n văn hóa Khác Thông tin Thông tin Ðáp ng - Kh năng t ph c h i Các ñáp ng xã - Công c k thu t CN m i Các ñáp ng xã h i (các quy t - Công c kinh t h i (các quy t ñ nh hành ñ ng) - Lu t pháp ñ nh hành ñ ng) - Quan h c ng ñ ng - Ràng bu c qu c t - Khác Hình 1.1. Khung liên k t r ng thái - Áp l c - Ðáp ng T 2.5. Thành ph n môi trư ng: Là các ph n v t lý, hóa h c, sinh h c c a môi trư ng khí quy n, th y quy n (trên bi n và l c ñ a) c a môi trư ng th ch quy n và sinh quy n (như khí h u, thành ph n v t lý, thành ph n hoá h c, ñ a ch t, sinh hoá h c và m i ti m năng v tài nguyên) t o ra môi trư ng ñó. B ph n r t quan tr ng trong thành ph n môi trư ng là ña d ng sinh h c. 2.6. Ch tiêu môi trư ng (Environment factors) Ch tiêu môi trư ng ho c ch th môi trư ng (Factors, Indicators) là nh ng ñ i lư ng bi u hi n các ñ c trưng c a môi trư ng ñó t i m t tr ng thái xác ñ nh. Ví d : Suy gi m t ng ôzon, axit hoá ñ t, ngu n nư c, phú dư ng, ch t th i, tài nguyên r ng, tài nguyên nông nghi p, ña d ng sinh h c, ô nhi m ch t ñ c, tài nguyên cá, ch t lư ng môi trư ng ñô th , s thay ñ i khí h u... C n hi u r ng: Các ch th môi trư ng là h t s c ph c t p - nó không ph i ch là m t tham s riêng bi t mà là m t t p h p c a nhi u tham s (Parameters) trong ñó. M t khác theo nhi u quan ñi m, theo nhi u ñi u ki n môi trư ng khác nhau và m c ñ ñánh giá c n ñ n ñâu mà các tác gi , các t ch c ñã ñưa ra các ch th ñó. V i môi trư ng ñ t - ch th ph c p nh t cho ñ t ñai (Land) ñư c s d ng nhi u, ph n l n các công trình s d ng ch th ñ t ñai là: • Tài nguyên g và ñ ng c (theo NCFEA (1995) - (National Center for Economic Alternatives). • Tài nguyên g , ñ t nông nghi p, ch t lư ng môi trư ng ñô th và ch t th i (theo Nordic Council of Ministers - 1997). • Trư ng h p th 3, xu t phát t quan ñi m s d ng b n v ng ñ t ñai, ngư i ta ñưa ra các ch th g m: Năng su t cây tr ng, cân b ng dinh dư ng, s t n t i c a l p 12
  13. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng ph ñ t, ch t lư ng ñ t (Soil) và qu ñ t (Land), ch t lư ng và tr lư ng nư c, kh năng sinh l i c a h th ng trang tr i, s tham gia c a ngư i dân và xã h i trong b o v môi trư ng (Dumanski. 1994 và DSE - ZEL (1996) - Sustanable Land use in Rural Areas: Tool for Analysis and Evaluation). Trong các trư ng h p nghiên c u c th , h p hơn ngư i ta s d ng m t s thông s khoa h c làm nhi m v c a thông s môi trư ng ñ ng th i các thông s này (parameters) cũng ñư c xem như các ch th môi trư ng (Indicators) ví d : lư ng ñ t sói mòn, ô nhi m thu c b o v th c v t, ô nhi m kim lo i n ng trong ñ t tr ng, vi sinh v t gây b nh... 2.7. Thông s môi trư ng (Parameters) Là nh ng ñ i lư ng v t lý, hóa h c, sinh h c c th ñ c trưng cho môi trư ng nói chung và môi trư ng ñ t nói riêng có kh năng ph n ánh tính ch t c a môi trư ng tr ng thái nghiên c u (k c ñ t và ñ t ñai). Ví d : pH, ñ d n ñi n (EC), ñ m n, t tr ng, % h u cơ (OM), phân b kim lo i n ng (Cu, Pb, Cd, Zn...), hàm lư ng dinh dư ng N, P, K..., ñ dày l p ph tàn dư h u cơ, kh năng tr nư c, % c p h t, ñ ch t, ñá m , n n k t c u công trình, lo i và h ng ñ t. • Các thông s môi trư ng có th là riêng bi t, có th ñư c s d ng các thông s KHKT c a nhi u ngành khoa h c khác. • Các thông s môi trư ng là các tham s c a ch th môi trư ng (Indicators) ho c ch tiêu môi trư ng (Factors). Nhi u trư ng h p b n thân m t thông s môi trư ng ñư c dùng như m t ch th MT. 2.8. Tiêu chu n MT (Standards) Các tiêu chu n MT c a m t qu c gia ñư c xây d ng phù h p v i ñi u ki n và trình ñ phát tri n c a nó. Tiêu chu n MT chính là s chu n hóa các thông s MT t i m t giá tr (ho c m t kho ng giá tr ) nào ñó. Ví d : TCVN v ñ t nông nghi p: Cd là 2 mg/kg; Zn là 80 mg/kg (TCVN 7902 - 2002) 2.9. Giá tr n n (Alternative Value) Giá tr n n (c a môi trư ng) v i m t ñ i lư ng nào ñó (ví d Cd) là giá tr nguyên thu c a nó trong MT ñang xem xét. Giá tr n n c a Cd là giá tr nguyên th y c a Cd trong ñ t. Tuy nhiên, giá tr này không xác ñ nh ñư c khi MT ñ t còn "nguyên thu ". Vì v y, thư ng ngư i ta ti n hành kh o sát hàng lo t m u và l y giá tr ñư c xác ñ nh là n n khi giá tr ñó là giá tr (ho c kho ng giá tr ) có xác xu t t n su t xu t hi n ñ t 95% s m u phân tích (ho c phép ño). 2.10. Ch s môi trư ng (Indices, Indexes) Ch s môi trư ng là giá tr ñư c tính toán trong m t ñi u ki n môi trư ng nào ñó (khí, nư c, ñ t) theo m t s thông s môi trư ng có môi trư ng ñó. Giá tr các thông s môi trư ng này thu ñư c nh các phép ño liên ti p trong m t kho ng th i gian dài ho c m t s phép ño ñ l n. Ch s môi trư ng ñư c nhi u tác gi ho c t ch c ñưa ra trong các ñi u ki n khác nhau ph c v cho m c tiêu nghiên c u, qu n lý. Xin nêu m t s ch s làm d n li u: • Ch s ch t lư ng khí (Air Quality Index - AQI - Ott 1978) • AQ = ∑Wi * Ii , i ñây i là lo i ch t khí gây ô nhi m (i =CO, SO2, t ng h t b i r n) 13
  14. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng • Ch s ch t lư ng nư c c a Horton (1996) n ∑ Wi * Ii i =1 Qi = n M 1* M 2 ∑ Wi i =1 • ñây Wi là lư ng ñã gây ô nhi m ng v i ki u ch t i, • M1, M2 ng v i ki u ô nhi m ñư c s d ng (bùn th i, d u, nư c th i có màu...) • Các ch s v ñ t (Soil) và nư c tư i thư ng g p như: phương trình m t ñ t ph d ng (Universal Soil Loss Equation - Wishmier 1976). • A=R*K*L*S*C*P • Ch s v xói mòn ñ t có th s d ng mô hình xói mòn d a vào GIS mà Pilesjo gi i thi u 1992. Như v y, ch s môi trư ng có th ñư c nhìn nh n như m t ch tiêu môi trư ng ñã ñư c ñ nh lư ng hóa thông qua kh o sát, ño ñ c th c nghi m ñ ñ n m t giá tr nào ñó phù h p v i ñi u ki n môi trư ng t i khu v c kh o sát. (Trong m c 2.10, chúng tôi ch s d ng các ch s làm d n li u, không ñi sâu phân tích. N u c n ñi sâu, xin ñ c gi thông qua các tài li u d n). 2.11. Phương pháp và công c nghiên c u. Ðây là v n ñ c n th ng nh t trong qui ñ nh chung ñ có th ñ t cùng ñ ñúng và sai s ñ cho phép v i các phép ño, phép tính toán. Làm ñư c ñi u này m i có kh năng so sánh ñ i chi u các s li u môi trư ng. 2.12. Ð m b o ch t lư ng và ki m soát ch t lư ng (QA/QC) (Quality Assurance/Quality Control). QA là h th ng kh thi các ho t ñ ng qu n lý và k thu t liên quan ñ n nhân s , phương ti n, phương pháp trong các tr m, các cơ s làm công tác quan tr c và phân tích môi trư ng ñ t nh m ñ m b o cho t t c các công vi c ñ t ñư c k t qu ñ m b o ch t lư ng mong mu n. QC là các th t c, bi n pháp, văn b n, chương trình ñánh giá ñư c ti n hành song song v i ho t ñ ng c th c a công vi c quan tr c, phân tích môi trư ng ñ t t m c tiêu, thi t k , m ng lư i, công tác hi n trư ng, phòng TN ñ n báo cáo, x lý thông tin, xây d ng và chia s ngu n cơ s d li u. 2.13. Quy ho ch môi trư ng (QHMT) (Environmental Planning) Có th dùng ñ nh nghĩa c a Alan Gilpin (1996): QHMT là s xác ñ nh các m c tiêu mong mu n ñ i v i môi trư ng t nhiên bao g m m c tiêu kinh t - xã h i và t o l p ñư c các chương trình, qui trình qu n lý ñ ñ t ñư c m c tiêu ñó. Cũng trong năm 1996 Toner cho r ng: QHMT là vi c ng d ng các ki n th c v khoa h c t nhiên và s c kh e trong các quy t ñ nh v s d ng ñ t. Gi a QHMT, ÐTM và vùng sinh thái có liên h m t thi t. ST QHMT ÐTM Hình 1.2. Khung liên k t sinh thái - Quy ho ch môi trư ng - ÐTM 14
  15. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Rõ ràng gi a QHMT, ÐTM, ñ t và vùng sinh thái (ST) có liên h m t thi t. Vì l ñó khi ti p c n nghiên c u TNÐ không th nào quên lãng m i liên h này. 2.14. Quy ho ch s d ng ñ t (QHÐ) (Land use planning) QHSD ñ t là vi c xác ñ nh, phân b h p lý qu ñ t cho các m c ñích s d ng ñ t nông nghi p, lâm nghi p, chuyên dùng (xây d ng, giao thông, th y l i, KHKT, văn hóa, giáo d c, y t , th d c th thao, qu c phòng, an ninh...), ñ t ñô th , nông thôn... theo m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i c a qu c gia. 2.15. S d ng ñ t (Land use) S d ng ñ t (SDÐ) là quá trình th c hi n các ho t ñ ng kinh t , xã h i, s n xu t an ninh, qu c phòng... theo m t QHSD ñ t ho c t phát di n ra trên m t khu v c ho c vùng lãnh th có tác ñ ng ñ n ñ t ñai (Land) và c tác ñ ng ñ n ñ t (Soil) cũng như các h p ph n c a chúng (nư c m t, nư c ng m, th c v t...) 2.16. Tính b n v ng (Sustainablity) • Theo ñ nh nghĩa c a FAO (1992) - trình bày trong ph n ñánh giá TNÐ theo thành ph n sinh - hóa - lý (ñ nh nghĩa cho nông nghi p b n v ng và phát tri n nông thôn). 3. L p k ho ch cho ÐTM 3.1. Nguyên t c chung: Nguyên t c chung ñư c gi i thi u sau ñây (UNEP, FAO) Ði u ki n ñ u Các tác ñ ng Quy t ñ nh c n + Chu n b d án; s + D báo tác ñ ng + S l a ch n các c n thi t c a d án; + Ðánh giá tác ñ ng ho t ñ ng các cơ s cho s phù + Vi c làm nh tác + L a ch n các hành h p. ñ ng ñ ng d ñ nh + Thu th p ñúng thông tin t cơ quan qu n lý. + Nh n bi t các tác ñ ng ti m tàng Cung c p tư li u ch ng minh + Chu n b tư li u ñã vi t + Monitoning môi trư ng Hình 1.3. Khung liên k t ñ l p k ho ch cho ÐTM 15
  16. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng 3.2. Nh ng ÐTM riêng L a ch n, ñánh giá sơ b • L a ch n ñ c ñi m riêng • Xác ñ nh ñúng thông tin c a d án ti p theo c n xác ñ nh ñúng công ngh . • Sơ b xác ñ nh tác d ng ti m tàng s x y ra. Ðánh giá tác ñ ng, ñ xu t • Ðánh giá các tác ñ ng s xu t hi n (5 năm, 10 năm, 20 năm sau) • Ð xu t phương hư ng gi m nh các tác ñ ng (B ng vi c thay ñ i công ngh , thay ñ i phương pháp, thay ñ i trình t c a d án) Ðưa ra quy t ñ nh • L a ch n các ho t ñ ng c a d án. • D ki n ho t ñ ng thay th và ch n l a ñúng Xây d ng d li u, cung c p tư li u ñ ch ng minh • Các d li u ch ng minh các tác ñ ng • Các d li u ñ xu t, ñ t phương hư ng • Monitoring môi trư ng và t ng k t • L a ch n các ho t ñ ng c a d án. • D ki n ho t ñ ng thay th và ch n l a ñúng Xây d ng d li u, cung c p tư li u ñ ch ng minh • Các d li u ch ng minh các tác ñ ng • Các d li u ñ xu t, ñ t phương hư ng • Monitoring môi trư ng và t ng k t 3.3. Chu n b các bư c ÐTM Lư c duy t (xây d ng: phương pháp, bư c ñi) Ðánh giá sơ b (ch n phương pháp, ch n y u t c n ñi sâu, ñánh giá ñ nh lư ng) ðánh giá chi ti t (ch n phương pháp, y u t c n ñi sâu, ñánh giá ñ nh tính) Xây d ng cơ s d li u (Database) Báo cáo (ñánh giá, d báo tác ñ ng, ñ xu t kh c ph c gi m nh ) Monitoring 4. Nh ng n i dung chính trong vi c th c hi n ñánh giá tác ñ ng môi trư ng 4.1. Lư c duy t: Ðây là bư c ñ u nh m xác ñ nh s c n thi t ho c không c n thi t ph i th c hi n m t ÐTM ñ y ñ . Cơ s ñ th c hi n lư c duy t là: • Danh m c li t kê các v n ñ c n ph i làm ÐTM c a d án. • Gi i h n v quy mô, ph m vi kích c c a d án. V i quy ñ nh c a Chính ph , quy mô nào, ph m vi nào l n s ph i th c hi n ÐTM. • M c ñ nh y c m c a nơi th c hi n d án (m c ñ nh y c m v môi trư ng t nhiên như ñ t, không khí, nư c, h sinh thái và m c ñ nh y c m v môi trư ng xã h i, nhân văn). Nh ng vùng nh y c m thư ng là: vùng có ý nghĩa l ch s văn hoá, kh o c , khoa h c. Vùng ñ t ng p nư c. Khu v c vư n qu c gia, khu b o t n thiên nhiên, vùng có h sinh thái ñ c bi t. Vùng c n b o v gen c a ñ ng, th c v t hi m. Vùng ñ t d c, núi cao có r ng ñ u ngu n. Vùng thư ng x y ra s c môi trư ng, r i ro thiên tai. Vùng có ch t lư ng môi trư ng ñ c bi t, d thay ñ i các tham s môi trư ng • M t s d án thu c ph m vi quy ñ nh qu c gia không c n ph i th c hi n ÐTM. M t s d án quy ñ nh thu c lo i luôn luôn ph i th c hi n ÐTM dù lo i d án ñó quy mô l n ho c quy mô nh . 16
  17. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Thư ng quy t ñ nh c n hay không c n th c hi n ÐTM ñ y ñ mà d ng l i m c ñ m t “lư c duy t” là: Nhà nư c, cơ quan ch d án ho c C c B o v môi trư ng. M t s trư ng h p khác có th d a vào quy t ñ nh c a m t h i ñ ng tư v n do Chính ph u thác. Ð có th quy t ñ nh c n m t “lư c duy t” hay ph i làm ÐTM ñ y ñ ta có th ph i th c hi n m t s ho t ñ ng là: • Bàn b c trao ñ i gi a ch d án v i cơ quan qu n lý • L y ý ki n các chuyên gia • L y ý ki n c a cơ quan BVMT và ki m soát ô nhi m • Tham kh o các d án tương t khác. • L y ý ki n c ng ñ ng Như v y, n u d án không c n th c hi n m t ÐTM ñ y ñ thì cho phép th c hi n d án. Trong trư ng h p c n th c hi n m t ÐTM ñ y ñ thì ph i chuy n sang các n i dung khác. 4.2. L p ñ cương (theo k ho ch ñã nêu trên) và chu n b tư li u. Nh ng vi c c n ph i có là: • N i dung d án, t ñó xác ñ nh: + Hi n tr ng môi trư ng + Phương án c a d án + So sánh các y u t gi a phương án và hi n tr ng. • Xác ñ nh các hành ñ ng c a d án • Xác ñ nh các bi n ñ i môi trư ng do các hành ñ ng c a d án gây ra (c bi n ñ i x u và t t) v các m t: V t lý, Hoá h c và Sinh h c và Kinh t văn hoá xã h i. • Xác ñ nh các tác ñ ng t i tài nguyên thiên nhiên, sinh thái, ch t lư ng môi trư ng và cu c s ng c ng ñ ng (k c tác ñ ng b c 1, b c 2). • D báo di n bi n tác ñ ng môi trư ng • Xác ñ nh phương pháp c n s d ng ñ th c hi n ÐTM • Ð xu t phương án gi m thi u tác ñ ng ho c phương án thay th . • Báo cáo ÐTM Vi c l p ñ cương chi ti t theo nh ng vi c c n làm nh t nêu trên s ñư c gi i thi u chương 4 (m c 4.1) 4.3. Xác ñ nh m c ñ c n ñánh giá tác ñ ng Trong n i dung này, c n làm rõ các v n ñ sau ñây: • M c ñ c n thi t ñ chi phí tài chính phù h p nh t • T p trung ñư c vào các tác ñ ng có nh hư ng nh t không th b qua. • T o ñư c s hoà h p gi a quy n l i c a d án (ch d án) v i c ng ñ ng và t o ñư c kh năng kh c ph c, làm gi m thi u các tác ñ ng có h i ñ i v i môi trư ng. Ð t ñư c t t nh t v hi u qu kinh t cho d án và cho c c ng ñ ng v lâu dài. • Phù h p v i Lu t và các chính sách. Ð làm t t vi c xác ñ nh m c ñ và ph m vi c n ñánh giá tác ñ ng, ta nh t thi t ph i làm t t, ñ y ñ , chính xác 4 bư c là: + Xác ñ nh rõ kh năng tác ñ ng c a các hành ñ ng c a d án ñ n môi trư ng và ngu n tài nguyên thiên nhiên. + Ph i ñ xu t ñư c phương án gi m thi u ho c thay th . Nhi m v này ñư c cân nh c trên Lu t, Ngh ñ nh, TCVN, trình ñ khoa h c và công ngh c n ph i có, nhu c u và ñ c ñi m c a s n ph m c a d án, hi u qu th c v kinh t , bi n pháp kh c ph c ch t th i và cu i cùng là giai ño n theo dõi, ki m tra, monitoring và ñ phòng r i ro. 17
  18. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Sau khi th c hi n các v n ñ nêu trên, hai vi c quan tr ng k ti p ph i th c hi n n a ñó là: + L y ý ki n c ng ñ ng: Vi c l y ý ki n c ng ñ ng giúp cho các nhà qu n lý, các nhà khoa h c phát hi n ñư c nh ng v n ñ công ngh còn chưa phù h p. M t khác quan tr ng hơn là giúp cho ch d án - nhà qu n lý - c ng ñ ng có th b sung nhau, hoà nh p ñ d án ñ t hi u qu cao nh t. + Cân nh c và ra quy t ñ nh: Ðây là vi c còn l i c a cơ quan qu n lý tài nguyên môi trư ng. Vi c ra quy t ñ nh ñúng và nhanh chóng, phù h p s làm d án th c hi n t t và tác ñ ng ñ i v i môi trư ng có th ch p nh n ñư c sau này. 4.4. Ðánh giá các tác ñ ng ñ n MTST và TNTN • Xác ñ nh các hành ñ ng c a d án (hay tr ng thái c a môi trư ng) có th gây ra tác ñ ng môi trư ng sinh thái. ñây, chúng ta c n ph i xác ñ nh r t ñ y ñ v tác ñ ng ñ n c môi trư ng t nhiên, môi trư ng kinh t - xã h i và nhân văn. Xác ñ nh các tác ñ ng có th có ñ n các h sinh thái: không khí, sinh thái ñ t; sinh thái nư c m n, nư c ng m, các h sinh thái sinh v t và ñ c bi t ph i chú ý ñ n h sinh thái nh y c m như (sinh thái ñ t d c, sinh thái r ng, sinh thái ñ t ng p nư c). • Xác ñ nh ñư c các bi n ñ i b c 1 t c là các hành ñ ng c a d án s ph i d n ñ n các tác ñ ng tương ng. Các tác ñ ng tương ng ñó ñưa d n các bi n ñ i tr c ti p c a môi trư ng. N u có nhi u hành ñ ng thì s d n ñ n nhi u tác ñ ng và t t nhiên s có nhi u bi n ñ i b c 1. • Xác ñ nh các bi n ñ i b c 2: Các bi n ñ i b c 1 làm cho tr ng thái môi trư ng thay ñ i t tr ng thái 1 sang tr ng thái 2. S t n t i, các ho t ñ ng c a tr ng thái 2 có th s d n ñ n m t s tác ñ ng ti m n ñ i v i tr ng thái 2 c a môi trư ng. Như v y, tr ng thái 2 c a môi trư ng s có th (ho c không th ) thay ñ i d n ñ n m t s bi n ñ i m i. Nh ng bi n ñ i m i này ñư c g i là bi n ñ i b c 2. • Phân tích k các tác ñ ng, xác ñ nh các tác ñ ng ñưa ñ n bi n ñ i b c 1 và b c 2 (n u có) t ñây phân tích và d báo các tác ñ ng c th ñ i v i môi trư ng sinh thái và ngu n tài nguyên thiên nhiên (tài nguyên ñ t, tài nguyên nư c, tài nguyên sinh v t, ña d ng loài, tài nguyên khí tư ng thu văn, tài nguyên khoáng s n). Ð làm t t ph n n i dung này, thư ng nhóm chuyên gia th c hi n ÐTM ph i ti n hành tham kh o r ng các chuyên gia, các t ch c trong và ngoài nư c, tư li u lưu tr , các tiêu chu n cho phép (TCCP) ñ c bi t là TCVN. Trong phân tích, ñánh giá m t v n ñ h t s c quan tr ng là cân ñ i gi a d án và các tác ñ ng mà tiêu chí l n nh t là hi u qu kinh t c a d án và hi u qu kinh t môi trư ng. Ðây là m t v n ñ r t quan tr ng song r t t nh , vì th c n b sung c p nh t các quy ñ nh, ngh ñ nh c a qu c gia v môi trư ng và d a vào kinh t môi trư ng ñ quy t ñ nh. 4.5. Xác ñ nh ñư c bi n pháp gi m thi u tác ñ ng và qu n lý chúng Ðây là m t v n ñ khó, ñòi h i t ng h p tri th c theo các d án khác nhau. Nhìn chung, có th theo m t s v n ñ sau ñây: • Ðưa ra m t s phương th c m i thay ñ i phù h p v i yêu c u c a D án và hoà h p v i môi trư ng sinh thái (ví d : thay ñ i công ngh phù h p, b sung công ngh , b sung h ng m c). • Thay ñ i h n thi t k , quy ho ch phát tri n (nhà máy nhi t ñi n s d ng than sang nhà máy s d ng hơi ñ t) • Ð xu t m i ho c b sung ki m soát ho t ñ ng • Ðình ch d án ho c chuy n v trí phù h p hơn. 18
  19. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng T t c các v n ñ này ñ u n m trong bư c “Xác ñ nh các n i dung chính c a ÐTM” t c là xây d ng k ho ch chi ti t. N u bư c này làm t t chúng ta s có th b qua m t s vi c khi th c hi n ÐTM chi ti t, tránh ñư c lãng phí v tài chính và th i gian. 5. Câu h i bài t p chương I 1. Thành ph n môi trư ng là gì? Có th ch ra nh ng thành ph n c a môi trư ng trong m t h th ng t nhiên - kinh t - xã h i m t huy n? 2. M i quan h gi a Tr ng thái (hi n tr ng) - Áp l c - Ðáp ng là m t m i quan h ñơn hay ña chi u? Vì sao? ý nghĩa c a hi u bi t v n ñ này? 3. Phân bi t khái ni m thông s v i tiêu chu n và giá tr n n c a môi trư ng. 4. Ch tiêu môi trư ng, ch s môi trư ng là ñ i lư ng như th nào? 5. L p k ho ch cho m t ÐTM là c n thi t? Vì sao? 6. Các bư c chu n b cho m t ÐTM th nào? Có th gi m bư c nào ñư c? 7. Th nào là ho t ñ ng c a d án? Th nào là hành ñ ng? Th nào là tác ñ ng? 8. Vì sao ñánh giá tác ñ ng ñ n MTST l i còn ñánh giá tác ñ ng ñ n TNTN? 19
  20. Giáo trình ðánh giá tác ñ ng môi trư ng Chương II TRÌNH T TH C HI N ðÁNH GIÁ TÁC ð NG MÔI TRƯ NG Ðánh giá tác ñ ng môi trư ng là m t vi c r t quan tr ng có ích, có ý nghĩa th c t ñ i v i ho t ñ ng kinh t - xã h i c a m t qu c gia, m t khu v c. M t khác, công tác ñánh giá tác ñ ng môi trư ng l i là m t quá trình t ng h p v a phân tích v a nghiên c u r t ph c t p v i nhi u lĩnh v c khoa h c kinh t và công ngh khác nhau do ñó r t t n kém v tài chính. Hơn th n a ñ th c hi n m t ÐTM thư ng ph i s d ng nhi u chuyên gia có kinh nghi m và trình ñ cao và m t nhi u th i gian ñ hoàn t t. Nh ng v n ñ này xu t phát t khái ni m v Cây tác ñ ng như sau: B.3 Tð B c 2 Tñ ng b c 1 Tác ñ ng g c Chính vì v y ch c n th c hi n ÐTM cho m t s d án quan tr ng sau khi ñã ti n hành xem xét ñ y ñ nhi u m t. M t s d án khác ho c các ho t ñ ng kinh t - xã h i khác khi xem xét th y các hành ñ ng c a d án tác ñ ng không nhi u ñ n môi trư ng sinh thái và tài nguyên thiên nhiên có th b ÐTM ho c th c hi n ÐTM m c ñ sơ b cũng ñư c. Theo quan ñi m c a chương trình môi trư ng Liên hi p qu c (UNEP- United nations Environment programme) Quá trình ñánh giá tác ñ ng môi trư ng thư ng ñư c th c hi n theo 3 bư c l n: Bư c 1: Lư c duy t các tác ñ ng môi trư ng (Screening) Bư c 2: Ðánh giá sơ b các tác ñ ng môi trư ng (Preliminary Assessment) Bư c 3: Ðánh giá ñ y ñ các tác ñ ng môi trư ng (Full Assessment) Chương II s gi i thi u chi ti t các n i dung ñó. Sinh viên c n s d ng ñư c ph n lư c duy t và ph n ñánh giá sơ b tác ñ ng môi trư ng, m t khác ph i hi u ñư c ph n ñánh giá ñ y ñ tác ñ ng môi trư ng. 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
9=>0