ĐÁNH GIÁ TỔNG THỂ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VIỆT NAM SAU 5 NĂM GIA NHẬP TỔ CHỨC THƯƠNG MẠI THẾ GIỚI (Báo cáo tóm tắt)

Chia sẻ: Sczc Zczc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

69
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trái lại cũng có một số ý kiến lo ngại về tác động tiêu cực của FDI tới tăng trưởng kinh tế, cho rằng sự xuất hiện của doanh nghiệp có vốn FDI có thể gây cạnh tranh khốc liệt với các doanh nghiệp trong nước mà phần thua thiệt thường là các doanh nghiệp trong nước. Các doanh nghiệp trong nước bị mất thị trường, mất lao động có kỹ năng và vì vậy có thể dẫn đến phá sản. Ngoài ra, vốn FDI có thể làm cho đầu tư trong nước bị thu hẹp do nhiều doanh nghiệp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐÁNH GIÁ TỔNG THỂ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VIỆT NAM SAU 5 NĂM GIA NHẬP TỔ CHỨC THƯƠNG MẠI THẾ GIỚI (Báo cáo tóm tắt)

B K HO CH VÀ U TƯ ÁNH GIÁ T NG TH TÌNH HÌNH KINH T - XÃ H I VI T NAM SAU 5 NĂM GIA NH P T CH C THƯƠNG M I TH GI I (Báo cáo tóm t t) Hà N i, tháng 4-2013
L IM U 1 Theo Chương trình hành ng c a Chính ph th c hi n Ngh quy t H i ngh l n th 4 Ban Ch p hành Trung ương ng khoá X v “M t s ch trương, chính sách l n n n kinh t phát tri n nhanh và b n v ng khi Vi t Nam là thành viên c a WTO”, B k ho ch và u tư ư c giao nhi m v so n th o Báo cáo t ng k t, ánh giá t ng th tình hình kinh t - xã h i (KTXH) Vi t Nam sau 5 năm gia nh p WTO trình Chính ph . Vi n Nghiên c u qu n lý kinh t TW là ơn v thu c B KH T ư c giao làm u m i th c hi n nhi m v này. V n xuyên su t trong các Chi n lư c và K ho ch phát tri n KTXH là h i nh p kinh t qu c t (HNKTQT) sâu r ng và hi u qu phát tri n nhanh, b n v ng nh m m c tiêu chi n lư c n năm 2020 Vi t Nam cơ b n tr thành nư c công nghi p theo hư ng hi n i; i s ng v t ch t và tinh th n c a nhân dân ư c c i thi n rõ r t; v th c a Vi t Nam trên trư ng qu c t ti p t c ư c nâng lên. T năm 2007 n nay, tình hình kinh t , chính tr trên th gi i bi n i nhanh v i nh ng di n bi n ph c t p. Trong th i gian qua, tuy quá trình HNKTQT ã em l i nh ng k t qu tích c c và có nh ng tác ng sâu s c n kinh t và xã h i, nhưng cũng t ra không ít thách th c. Ti p c n th trư ng xu t nh p kh u d dàng hơn, dòng v n u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI) tăng nhanh, môi trư ng kinh doanh ư c c i thi n và minh b ch hơn, th ch kinh t theo nh hư ng th trư ng ư c c ng c và hoàn thi n nhanh hơn, th và l c c a Vi t Nam trên trư ng th gi i ngày càng ư c nâng cao. Tuy nhiên, th c hi n các cam k t HNKTQT cũng làm n y sinh m t s v n . Các ngành công nghi p trong nư c cũng s g p nhi u khó khăn trong quá trình i u ch nh do s c ép c nh tranh. M c a và h i nh p (HN) sâu r ng hơn cũng làm cho n n kinh t d b t n thương và có th d n n các r i ro và b t n kinh t vĩ mô. Môi trư ng thiên nhiên có th b nh hư ng tiêu c c do các ho t ng kinh t v i cư ng cao. Trong th i gian t i, Vi t Nam s th c hi n Chi n lư c phát tri n KTXH 10 năm 2011-2020 và K ho ch phát tri n KTXH 5 năm 2011-2015, v i m c tiêu th c hi n nh ng t phá v c i cách th ch , phát tri n k t c u h t ng, ngu n nhân l c, cũng như i m i mô hình tăng trư ng kinh t . ng th i, Vi t Nam s ph i th c hi n y hơn các cam k t HNKTQT trong khuôn kh T ch c Thương m i Th gi i (WTO), khu v c và song phương. M t s các cam k t HNKTQT m i quan tr ng như Hi p nh thương m i t do v i Liên minh châu Âu, Hi p nh i tác xuyên Thái Bình Dương cũng s ư c àm phán, ký k t và i vào th c thi, v i ph m vi r ng hơn và m c cam k t m c a cao hơn. Do v y, ánh giá t ng th tình hình KTXH Vi t Nam t khi gia nh p WTO n nay ưa ra các xu t i u ch nh chính sách m t cách phù h p nh m ti p t c y m nh và nâng cao hi u qu HNKTQT trong giai o n 2011-2015 tr thành m t yêu c u b c thi t. Báo cáo ánh giá, t ng k t nh ng chuy n bi n v KTXH Vi t Nam t khi gia nh p WTO năm 2007 n 2011 trên các khía c nh kinh t (tăng trư ng kinh t , thương m i, u tư, phát tri n vùng), n nh kinh t vĩ mô (l m phát, t giá, cán cân thanh toán, th trư ng 1 Ban hành kèm theo Ngh quy t s 16/2007/NQ-CP ngày 27/2/2007. 1
tài chính, ngân sách nhà nư c), xã h i (vi c làm, an sinh xã h i, ói nghèo), giáo d c, y t , môi trư ng và th ch . B t u t vi c t ng quan các cam k t HNKTQT c a Vi t Nam, i chi u ánh giá vi c th c hi n các cam k t này trong th c t , Báo cáo xác nh ra các nhóm ngành có kh năng ch u nh hư ng l n nh t, c tích c c và tiêu c c. Ti p ó, Báo cáo ánh giá các chuy n bi n c a n n kinh t 5 năm sau khi gia nh p WTO so v i giai o n trư c, g n ánh giá v i vi c th c hi n m c tiêu c a chi n lư c, k ho ch phát tri n KTXH, chương trình hành ng. K t h p v i vi c phân tích nh hư ng c a m t s nguyên nhân chính d n n tình hình này, trong ó có HNKTQT và các bi n ng trên th gi i (như kh ng ho ng kinh t , lương th c, năng lư ng), Báo cáo nêu b t b c tranh thay i do HNKTQT, làm rõ nh ng thành t u ã t ư c, các v n t n ng và nguyên nhân. Trên cơ s ó, Báo cáo ưa ra các khuy n ngh chính sách phát huy t i a các cơ h i, gi m thi u các tác ng không mong mu n trong khi n n kinh t HN sâu r ng hơn; hoàn thành t t các m c tiêu c a Chi n lư c phát tri n KTXH 2011-2020 và K ho ch phát tri n KTXH 2011-2015. PH N TH NH T: TÌNH HÌNH H I NH P KINH T QU C T , TRI N KHAI TH C HI N CÁC CAM K T QU C T 1. TI N TRÌNH H I NH P KINH T QU C T C A VI T NAM Ti n trình HNKTQT sâu r ng c a Vi t Nam b t u t năm 1995 (xem B ng 1B ng 1) v i ba m c quan tr ng nh t: gia nh p Hi p h i các qu c gia ông Nam Á (ASEAN) và tham gia hi p nh m u d ch t do ASEAN (AFTA) và ASEAN+, ký k t và th c hi n Hi p nh thương m i song phương Vi t Nam - Hoa Kỳ năm 2000, tr thành thành viên WTO tháng 1/2007. B ng 1: Tóm t t các m c h i nh p chính c a n n kinh t Vi t Nam Các m c Thành viên Hi n tr ng Ký năm 1992 (ASEAN-6), Vi t Nam tham AFTA 10 nư c ASEAN gia năm 1995, các nư c còn l i tham gia nh ng năm sau. Vi t Nam - Hoa Kỳ Vi t Nam và Hoa Kỳ Ký k t năm 2000 và th c hi n năm 2001 ASEAN - Trung 10 nư c ASEAN và Trung Ký năm 2004 Qu c (ACFTA) Qu c Tr thành thành viên th WTO Gia nh p năm 2007 150 ASEAN - Nh t B n 10 nư c ASEAN và Nh t Ký năm 2008 (AJCEP) B n ASEAN - Hàn 10 nư c ASEAN và Hàn Ký năm 2006; riêng Thái Lan ký năm Qu c (AKFTA) Qu c 2009 ASEAN - n 10 nư c ASEAN và n Ký năm 2009 (AITIG) ASEAN - Úc-Niu 10 nư c ASEAN và Úc, Ký năm 2009 Di-lân Niu Di-lân Vi t Nam - Nh t Vi t Nam và Nh t B n Ký năm 2008 B n (VJEPA) Vi t Nam – Liên Vi t Nam và kh i EU ang àm phán minh châu Âu (EU) Vi t Nam - Chi-lê Vi t Nam và Chi-lê Ký năm 2011 Vi t Nam - Hàn Vi t Nam và Hàn Qu c ang àm phán 2
Các m c Thành viên Hi n tr ng Qu c Vi t Nam – Liên Vi t Nam và Nga, Bê-la- Kh i ng àm phán Quý I năm 2013 minh thu quan rus, Ka-zakh-stan Niu Di-lân, Xin-ga-po, Hi p nh i tác Chi-lê, Bru-nây, (Vi t xuyên Thái Bình Nam, Úc, Pe-ru và Hoa ang àm phán Dương (TPP) Kỳ ang àm phán gia nh p) Hi p nh khu v c 10 nư c ASEAN, Úc, v i tác kinh t Trung Qu c, n , Nh t Kh i ng t i H i ngh thư ng nh toàn di n (RCEP B n, Hàn Qu c, Niu Di- ASEAN l n th 21, tháng 11/2012 ASEAN+6) lân 10 nư c ASEAN, Trung EAFTA Qu c, Nh t B n, Hàn ang nghiên c u (ASEAN+3) Qu c Ghi chú: Các nư c ASEAN-6 g m: Bru-nây, In- ô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lip-pin, Xin-ga- po, và Thái Lan. V i các hi p nh nêu trên, chúng ta ã t o ra nh ng cơ h i to l n cho vi c thu hút FDI và ho t ng xu t kh u; qua ó thúc y tăng trư ng kinh t và t o thêm vi c làm. M t khác, các hi p nh này cũng gây ra nh ng thách th c gay g t cho doanh nghi p và toàn b n n kinh t Vi t Nam. N u như i v i vi c gia nh p WTO, s c ép l n nh t là v m t th ch và d ch v thì các hi p nh khu v c m u d ch t do (FTA) song phương và khu v c l i gây nhi u s c ép nh t n thương m i hàng hóa do m c c t gi m thu sâu r ng trong hi p nh trong ASEAN và m t s hi p nh ASEAN+: kho ng 90% s dòng thu s v 0% vào năm 2015, ph n l n trong s còn l i s ưa v 0% vào năm 2018. Minh ch ng rõ nh t cho th c t này là th c hi n các cam k t WTO ta ã ph i s a i, ban hành nhi u lu t, pháp l nh, ngh nh liên quan t i quy nh trong nư c (th ch ); trong khi t t c các cam k t trong ASEAN, các hi p nh FTA ASEAN+ và Hi p nh i tác kinh t ASEAN-Nh t B n h u như không nh hư ng t i các quy nh v th ch . Th c t cho th y thành công c a vi c t n d ng cơ h i, vư t qua thách th c ph thu c vào th ch và chính sách cũng như n l c c a doanh nghi p. 2. CÁC CAM K T THƯƠNG M I TRONG KHUÔN KH CÁC FTA CHÍNH 2.1. CEPT-ATIGA Ngày 15/12/1995, Vi t Nam chính th c tham gia Hi p nh v Chương trình ưu ãi Thu quan có Hi u l c chung (CEPT) thành l p Khu v c M u d ch T do ASEAN (AFTA). Th c hi n úng yêu c u c a CEPT, Vi t Nam ã ưa ra 4 Danh m c c t gi m thu v i các l trình khác nhau g m: Danh m c c t gi m thu quan (NT), Danh m c lo i tr hoàn toàn (GEL), Danh m c lo i tr t m th i (TEL) và danh m c nông s n chưa ch bi n nh y c m (SL). Vào năm 2010, các nư c ASEAN th c hi n Hi p nh thương m i hàng hóa ASEAN (ATIGA) thay th Hi p nh CEPT. Theo ATIGA, t i năm 2015 các nư c ASEAN s ưa thu su t xu ng 0% i v i t t c các m t hàng, tr nh ng m t hàng n m trong Danh m c GEL. Riêng 4 nư c Cam-pu-chia, Lào, Mi-an-ma và Vi t Nam ư c hư ng linh ho t b o lưu 7% s dòng thu t i năm 2018. 3
i v i t t c các m t hàng xu t nh p kh u ch ch t, chênh l ch gi a thu su t MFN và thu su t ưu ãi theo CEPT/AFTA là khá l n. Chênh l ch này s tăng lên khi ASEAN hoàn t t vi c xây d ng AEC vào năm 2015. T i năm 2015 t t c các s n ph m xu t kh u c a Vi t Nam sang các nư c ASEAN-6 s ư c hư ng thu nh p kh u 0%. 2.2. Hi p nh thương m i t do ASEAN-Trung Qu c Hi p nh ACFTA ư c ký k t ngày 29/11/2004 t i Lào, có hi u l c t ngày 1/1/2005 và các nư c b t u th c hi n c t gi m thu t 1/7/2005. Hi p nh thương m i hàng hoá ASEAN – Trung Qu c ra các quy nh i v i h u h t t t c các khía c nh liên quan n thương m i hàng hoá gi a các nư c ASEAN và Trung Qu c và c các quy nh v cơ c u th ch . Hi p nh hàng hóa ASEAN-Trung Qu c ưa ra L trình c t gi m thu quan theo ACFTA g m 4 nhóm khác nhau: Chương trình “Thu ho ch s m”; Danh m c gi m thu thông thư ng; Danh m c nh y c m; và Danh m c nh y c m cao. Do s khác bi t v trình phát tri n, các l trình gi m thu c a Vi t Nam ch m và linh ho t hơn l trình gi m thu c a Trung Qu c và các nư c ASEAN 6. L trình cam k t gi m thu c a Vi t Nam trong ACFTA tương i nh t quán v ph m vi và nguyên t c cam k t trong các FTA khác mà Vi t Nam tham gia. Ta cam k t lo i b thu quan có l trình i v i kho ng 90% s lư ng dòng thu . 10% s lư ng dòng thu còn l i có l trình cam k t gi m thu dài, th m chí không có cam k t gi m thu xu ng 0%. i tư ng b o h c a Vi t Nam trong ACFTA cũng khá tương ng v i các FTA khác. Các nhóm m t hàng ư c b o h m nh nh t là tr ng gia c m, lá thu c lá, thu c lá, xăng d u, l p ô tô, s p thép xây d ng, các lo i ô tô, xe máy nguyên chi c và ph tùng. Nh ng nhóm m t hàng ư c b o h v i l trình dài hơn bao g m th c ph m ch bi n, u ng có c n, m t s ch ph m d u khí, xi măng, nh a, s n ph m d t, nh a, ph tùng ô tô, xe máy, máy móc thi t b . i v i các m t hàng trong Danh m c NT, m c cam k t trong ACFTA có l trình khá ch m trong 5 năm u th c hi n. T năm 2010 n 2015, t c gi m thu di n ra nhanh hơn. T năm 2015 tr i, cam k t trong ACFTA c a Vi t Nam h u như tương ương v i m c cam k t CEPT/AFTA. 2.3. Hi p nh ASEAN-Hàn Qu c N i dung c a Hi p nh Thương m i hàng hóa ASEAN-Hàn Qu c tương t như Hi p nh Thương m i Hàng hóa ã ư c ký k t trư c ó gi a ASEAN và Trung Qu c. 2.4. Hi p nh i tác kinh t toàn di n ASEAN-Nh t B n Hi p nh AJCEP ư c ký ngày 1/4/2008, chính th c có hi u l c t ngày 1/12/2008. L trình c t gi m thu quan cũng bao g m 4 l trình khác nhau. Vi t Nam hoàn thành cam k t ưa 90% s dòng thu v 0% vào năm 2023. V cơ b n, các cam k t thu c a ta và Nh t B n trong Hi p nh AJCEP không cao như trong Hi p nh song phương gi a ta và Nh t B n (VJEPA). 2.5. Hi p nh khu v c thương m i t do ASEAN-Úc-Niu Di-lân Vi t Nam cam k t xóa b 90% thu quan vào 2018-2020 theo L trình NT; 7% t ng s dòng thu theo l trình nh y c m, trong ó thu su t theo Danh m c SL gi m xu ng 5% vào 2022, và theo danh m c HSL gi m xu ng 7-50% vào 2022. Danh m c lo i tr bao g m 3% t ng s dòng thu . 4
V i Vi t Nam, m c c t gi m thu v i a s các m t hàng cho t i năm 2011 chưa l n. Tuy nhiên, t i năm 2015, m c c t gi m thu c a ta s tăng lên. i v i Úc và Niu Di-lân, do thu su t áp d ng c a các nư c này ã là khá th p (k c khi không có Hi p nh AANZFTA, kho ng 87% kim ng ch xu t kh u c a ta sang Úc ã ư c hư ng thu su t nh p kh u 0%) nên tác ng c t gi m thu c a hai nư c này theo Hi p nh là không cao. 2.6. Hi p nh thương m i hàng hóa ASEAN- n (AITIG) Do chính sách b o h cao c a n , M c c t gi m thu trong Hi p nh AITIG có khác v i m c c t gi m thu trong các Hi p nh ASEAN+ khác. L trình c t gi m thu ư c phân theo 5 danh m c khác nhau. Vi t Nam ư c c t gi m thu theo l trình dài hơn 5 năm so v i các nư c ASEAN và n , nhưng v n ư c hư ng y ưu ãi t cam k t gi m thu c a n và các nư c ASEAN khác. Danh m c các s n ph m c bi t g m m t s s n ph m ư c cho là r t nh y c m v i n nhưng l i có l i ích xu t kh u c bi t i v i Vi t Nam. Theo yêu c u c a ta, n nh t trí gi m thu xu ng còn 45% i v i cà phê và chè en, và 50% i v i h t tiêu vào 31/12/2018. Tương t như trong các Hi p nh FTA khác, m c c t gi m thu c a ta trong giai o n u (m i th c hi n Hi p nh) là không cao. M c c t gi m thu s tăng lên trong các năm cu i c a L trình c t gi m. 2.7. Hi p nh i tác kinh t Vi t Nam - Nh t B n Là hi p nh m u d ch t do song phương u tiên mà Vi t Nam ký k t, VJEPA là hi p nh toàn di n bao g m các quy nh v thương m i hàng hoá, thương m i d ch v , u tư, s h u trí tu (SHTT), c nh tranh, mua s m chính ph và các lĩnh v c h p tác kinh t khác, ư c ký tháng 12/2008, có hi u l c t ngày 1/10/2009. Cam k t thu quan mà ta và Nh t B n ưa ra trong Hi p nh VJEPA là theo phương th c yêu c u-b n chào (không theo mô hình c th như trong m t s FTA khác). V m c cam k t chung, ta ng ý t do hóa i v i 87,66% kim ng ch thương m i trong vòng 10 năm. n năm 2019, t ng s m t hàng ư c xoá b thu quan là 6.303, chi m 67% s dòng thu c a Bi u cam k t. M c cam k t c a Vi t Nam dành cho Nh t B n là khá th p so v i các nư c ASEAN ã ký Hi p nh song phương v i Nh t B n. Các lĩnh v c mà ta b o h chính là: (i) u ng có c n, xăng d u; (ii) Ô tô, ph tùng, máy móc thi t b ; (iii) S t, thép; (iv) Hóa ch t, v i các lo i; và (v) u ng, mô tô, xe máy. Nh t B n cam k t t do hóa 94,53% kim ng ch thương m i trong vòng 10 năm. c bi t, cam k t c a Nh t B n i v i lĩnh v c nông s n thông thoáng nh t so v i các nư c ASEAN khác, theo ó 83,8% giá tr thương m i nông s n c a Vi t Nam ư c b thu trong vòng 10 năm (m c cao nh t trong s các EPA v i các nư c ASEAN). Các s n ph m mà Nh t B n cam k t cho Vi t Nam t t nh t so v i các nư c ASEAN g m m t ong, g ng, t i, v i, s u riêng, tôm, cua, gh . 23 trong t ng s 30 m t hàng nông lâm th y s n có giá tr xu t kh u cao nh t c a Vi t Nam sang Nh t B n s ư c hư ng thu su t 0% ngay l p t c ho c qua l trình không quá 10 năm. 5
2.8. Cam k t gia nh p WTO 2.8.1. Cam k t thu quan Khi gia nh p WTO, Vi t Nam ã cam k t ràng bu c toàn b bi u thu i v i toàn b Bi u thu nh p kh u hi n hành, g m kho ng 10.600 dòng thu . Thu su t cam k t cu i cùng có m c bình quân gi m i 23% so v i m c bình quân hi n hành (thu su t MFN năm 2005) c a bi u thu (t 17,4% xu ng còn 13,4%). Th i gian th c hi n sau 5-7 năm. Trong toàn b Bi u cam k t, Vi t Nam s th c hi n c t gi m thu i v i kho ng 3.800 dòng thu , ràng bu c m c thu su t hi n hành v i kho ng 3.700 dòng thu , ràng bu c theo m c thu tr n-cao hơn m c thu su t hi n hành v i 3.170 dòng thu , ch y u là i v i các nhóm hàng như xăng d u, kim lo i, hóa ch t, phương ti n v n t i. M t s m t hàng ang có thu su t cao (trên 30%) s ư c c t gi m thu ngay khi gia nh p. Nh ng nhóm m t hàng có cam k t c t gi m thu nhi u nh t g m: d t may, cá và s n ph m cá, g và gi y, hàng ch t o khác, máy móc thi t b i n- i n t . Trong lĩnh v c nông nghi p, m c cam k t bình quân là 25,2% vào th i i m gia nh p và 21% s là m c c t gi m cu i cùng. So sánh v i m c thu MFN bình quân i v i lĩnh v c nông nghi p trư c khi gia nh p là 23,5% thì m c c t gi m là 10%. Ta b o lưu áp d ng h n ng ch thu quan i v i 4 m t hàng là tr ng, ư ng, lá thu c lá và mu i. iv i 4 m t hàng này, thu su t trong h n ng ch tương ương m c MFN hi n hành (tr ng 40%, ư ng thô 25%, ư ng tinh 50-60%, lá thu c lá 30%, mu i ăn 30%), th p hơn nhi u so v i thu su t ngoài h n ng ch. Trong lĩnh v c công nghi p, m c cam k t bình quân vào th i i m gia nh p là 16,1% và m c c t gi m cu i cùng là 12,6%. N u so v i m c thu MFN bình quân trư c th i i m gia nh p là 16,6% thì m c c t gi m s tương ương 23,9%. Vi t Nam cũng cam k t tham gia m t s Hi p nh t do hóa theo ngành. Nh ng ngành mà Vi t Nam tham gia y là s n ph m công ngh thông tin (ITA), d t may và thi t b y t . Các ngành mà Vi t Nam tham gia m t ph n là thi t b máy bay, hóa ch t và thi t b xây d ng. N i dung chính c a vi c tham gia các Hi p nh t do hóa theo ngành là ta cam k t c t gi m thu quan (ph n l n v 0%) sau 3-5 năm. Trong các Hi p nh trên, tham gia ITA là quan tr ng nh t, theo ó kho ng 330 dòng thu i v i các s n ph m công ngh thông tin s ư c mi n thu sau 3-5 năm. Do ó, các s n ph m i n t như máy tính, i n tho i di ng, máy ghi hình, máy nh k thu t s , v.v s u có thu su t 0%, th c hi n sau 3-5 năm, t i a là sau 7 năm. Vi c tham gia Hi p nh d t may (th c hi n a phương hóa m c thu ã cam k t theo các Hi p nh d t may v i EU, Hoa Kỳ) cũng d n n gi m thu áng k i v i các m t hàng d t may. 2.8.2. Các cam k t d ch v Trong WTO, Vi t Nam ã cam k t m c a th trư ng 11 ngành d ch v , tính theo phân ngành là kho ng 110 trên t ng s 155 phân ngành theo b ng phân lo i d ch v c a WTO. Nhìn chung, i v i các ngành d ch v cam k t m c a, Vi t Nam ít h n ch trong cung ng theo Mode 1 và 2, ưa ra khá nhi u h n ch trong Mode 3 và h u như chưa cam k t v i Mode 4. Duy nh t có d ch v xây d ng Vi t Nam cam k t 100% s phân ngành. Các ngành d ch v như Phân Ph i, Tài chính, Thông tin liên l c, Giáo d c và Môi trư ng có s phân ngành cam k t khá cao. Các ngành có s phân ngành cam k t th p nh t là d ch v Gi i trí, Văn hóa, th Thao và V n t i. 6
Các ngành/phân ngành d ch v chưa cam k t m c a bao g m: d ch v thú y, d ch v cho thuê máy móc và thi t b khác (d ch v kinh doanh), d ch v ghi âm (d ch v thông tin liên l c); d ch v giáo d c ph thông cơ s . So sánh cam k t WTO v d ch v v i các cam k t v d ch v khác mà Vi t Nam ã ký k t cho th y t i th i i m gia nh p WTO, cam k t v d ch v trong WTO nhìn chung có di n r ng hơn trong các FTA mà ta ã ký. Cho t i nay, v cơ b n cam k t d ch v trong các FTA chưa vư t quá cam k t d ch v trong WTO; riêng trong ASEAN, ta ưa ra cam k t r ng hơn cam k t WTO nhưng n i dung các cam k t này không vư t quá th c t m c a c a ta. 2.8.3. Cam k t v quy n kinh doanh (quy n xu t kh u, quy n nh p kh u) Khi gia nh p WTO, ta ã cam k t cho phép các doanh nghi p có v n TNN ư c quy n xu t kh u i v i h u h t các lo i hàng hóa, riêng g o ch ư c th c hi n quy n này t năm 2011 vì lý do an ninh lương th c. V quy n nh p kh u, cho t i nay ta ã cho phép các doanh nghi p có v n TNN ư c quy n nh p kh u và bán l i cho ngư i mua trong nư c h u h t các lo i hàng hóa. C n lưu ý là quy n nh p kh u c a doanh nghi p có v n TNN không g n li n v i quy n phân ph i. 2.8.4. Các cam k t v u tư, mua s m chính ph M c dù không có cam k t t ng th v chính sách u tư, nhưng Vi t Nam có nghĩa v minh b ch hóa chính sách u tư/kinh doanh. Vi t Nam cũng b o m áp d ng các i u ki n và th t c c p phép theo nguyên t c không t o ra rào c n c l p v ti p c n th trư ng. Khi gia nh p WTO, ta ã cam k t lo i b các yêu c u v t l xu t kh u, yêu c u phát tri n nguyên li u n i a, v.v. (các bi n pháp u tư liên quan t i thương m i TRIM) i v i các d án FDI. V mua s m chính ph , khi gia nh p WTO ta ch cam k t s xem xét vi c tham gia Hi p nh mua s m chính ph c a WTO (Hi p nh GPA) cũng như chưa ký k t b t c FTA nào có n i dung v mua s m chính ph . 2.8.5. Nh n xét chung - Tr các s n ph m công ngh thông tin và d t may, cam k t thu quan trong WTO không có tác ng l n do m c c t gi m không nhi u, l trình khá dài. - Cam k t WTO tác ng nhi u hơn khía c nh th ch (quy n xu t kh u, nh p kh u, quy n phân ph i, u tư) và lĩnh v c d ch v . Các cam k t này có tác ng n s d ch chuy n cơ c u u tư và ho t ng thương m i. H qu có th là: (1) nh hư ng n vi c tăng năng l c s n xu t và năng l c xu t kh u m i n u chi phí s n xu t trong nư c còn cao; và (2) m r ng kh năng nh p kh u. V n t ra là ta c n khai thác các h n ch b o lưu ư c trong cam k t và có chính sách phát tri n úng h tr các doanh nghi p trong nư c và nh hư ng u tư vào các lĩnh v c ta c n. 7
3. TÌNH HÌNH TH C HI N CÁC CAM K T H I NH P KINH T QU C T C A VI T NAM 3.1. Lĩnh v c nông, lâm, th y s n Vi t Nam ã th c hi n t t các cam k t v c t gi m thu quan trong lĩnh v c nông nghi p. C th là có 60 nhóm hàng c t gi m úng h n (chi m 68%), c bi t có 24 nhóm hàng c t gi m m nh hơn so v i cam k t (tương ương v i 27%), ch có 4 nhóm hàng c t gi m ch m hơn so v i cam k t. Trong lĩnh v c lâm nghi p, tính n u năm 2012, trong s 22 nhóm hàng thu c lĩnh v c lâm nghi p có t i 18 nhóm hàng c t gi m úng và nhanh hơn so v i cam k t (chi m 81,8%), trong ó c t gi m nhanh g m 5 nhóm hàng và c t gi m úng cam k t g m 13 nhóm hàng; ch có 4 nhóm hàng (chi m 18,2%) c t gi m ch m hơn so v i cam k t. Trong lĩnh v c th y s n, theo l trình c t gi m ã cam k t, n năm 2012 (sau 5 năm gia nh p WTO) ngành th y s n ph i c t gi m 157 dòng thu . Vi t Nam ã th c hi n úng v i l trình cam k t v i t t c các nhóm hàng. Th m chí, có m t s nhóm hàng Vi t Nam còn c t gi m nhanh hơn so v i cam k t. 3.2. Lĩnh v c d ch v 3.2.1. ánh giá chung Vi t Nam ã th c hi n y và bám sát các cam k t WTO i v i các ngành/phân ngành d ch v Vi t Nam cam k t m c a nhanh nh t, không c n th i ký quá . C n lưu ý r ng các phân ngành d ch v này tuy có cam k t m c m c a nhanh nh t nhưng trên th c t , ngo i tr phân ngành d ch v ngân hàng, các cam k t m c a v i các ngành/phân ngành d ch v ch tương ương v i các quy nh hi n hành. Vì v ycác cam k t m c a m c cao v i các ngành/phân ngành trên có th s không gây ra nh ng bi n ng l n v i th trư ng d ch v n i a. Vi t Nam cũng ã th c hi n y và bám sát cam k t WTO i v i các ngành/phân ngành d ch v cam k t m c a nhanh nhưng c n th i kỳ quá . Vi t Nam ã th c hi n t t các cam k t liên quan n MFN, minh b ch hóa. Tuy nhiên, Vi t Nam c n rà soát thêm các quy nh và văn b n pháp lý liên quan n Mode 4 và Mode 3, c bi t là các quy nh v văn phòng i di n, chi nhánh có nh ng s a i cho phù h p v i các cam k t WTO. 3.2.2. Nh ng khó khăn, vư ng m c trong quá trình th c thi cam k t v i W TO v d ch v Trong quá trình c i cách khung pháp lý phù h p v i cam k t WTO v d ch v , Vi t Nam g p khá nhi u các khó khăn và vư ng m c v rà soát và s a i chính sách, ch t lư ng c a khung pháp lý, vi c hi u v n i hàm, n i dung c a cam k t. Quá trình th c hi n các văn b n chính sách và cam k t ã ban hành cũng n y sinh nhi u khó khăn, vư ng m c v tính minh b ch và trách nhi m c a cơ quan hành chính, vi c truy n t i chính sách thay i n c ng ng, tuân th và th c thi chính sách. 3.3. Lĩnh v c u tư Trong nh ng năm qua, vi c hoàn thi n các th ch , chính sách v u tư c a nư c ta bên c nh vi c th c hi n m c tiêu huy ng và s d ng có hi u qu các ngu n v n u tư c a m i thành ph n kinh t , ã luôn chú tr ng n vi c th c hi n các cam k t HNKTQT. c bi t, vào tháng 12/2005, Qu c h i ã thông qua Lu t u tư và Lu t Doanh nghi p áp 8
d ng th ng nh t cho các nhà u tư và doanh nghi p thu c m i thành ph n kinh t . Các quy nh c th v u tư và kinh doanh cũng ư c ban hành, s a i, b sung phù h p v i các cam k t và thông l qu c t . Vào tháng 6/2009, Qu c h i ã thông qua Lu t s a i, b sung m t s i u c a Lu t liên quan n u tư xây d ng cơ b n. Vi c th c hi n cam k t v cơ b n không d n n s thay i hay xáo tr n l n i v i h th ng chính sách, pháp lu t hi n hành c a Vi t Nam. M t khác, nhi u văn b n pháp lu t v i u ki n u tư/kinh doanh ã ư c ch ng xem xét, i u ch nh cho phù h p v i các cam k t ngay trong quá trình àm phán gia nh p WTO cũng như các hi p nh a phương và song phương. Nhìn chung, Vi t Nam ã nghiêm túc th c hi n các cam k t h i nh p kinh t qu c t song phương và a phương liên quan n u tư, trong ó có cam k t v u tư v i WTO, các cam k t v i x t i hu qu c và i x qu c gia, cam k t th c hi n các bi n pháp b o h u tư và gi i quy t tranh ch p u tư. Vi t Nam cũng ư c các t ch c qu c t ánh giá là m t trong các qu c gia th c hi n t t các cam k t gia nh p WTO và các cam k t HN khác. Vi c th c hi n các cam k t này cùng v i nh ng c i thi n tích c c trong h th ng pháp lu t, chính sách TNN trong th i gian qua là nh ng nhân t quan tr ng góp ph n c ng c lòng tin c a nhà u tư nư c ngoài v s c h p d n và c nh tranh c a môi trư ng u tư Vi t Nam, m ra các cơ h i thu hút TNN. PH N TH HAI: ÁNH GIÁ T NG QUAN TÌNH HÌNH KINH T - XÃ H I VI T NAM SAU 5 NĂM GIA NH P T CH C THƯƠNG M I TH GI I 1. TĂNG TRƯ NG KINH T 1.1. ánh giá chung Tăng trư ng GDP trong 5 năm 2007-2011 sau khi Vi t Nam gia nh p WTO (dư i ây g i t t là 5SWTO) ch t 6,5%/năm, không t m c tiêu k ho ch 7,5-8%, th p hơn 5 năm 2002-2006 (7,8%) (dư i ây g i t t là 5TWTO) và giai o n kh ng ho ng tài chính ông Á 1996-2000 (7,0%), nhưng v n tương i cao so v i nhi u nư c trên th gi i trong b i c nh kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t toàn c u. Trong giai o n 2007 n gi a 2008, các ch tiêu kinh t t m c cao, tăng trư ng GDP năm 2007 t 8,5%, cao nh t so v i 10 năm trư c ó. ó là nh các y u t bên ngoài thu n l i (kinh t th gi i tăng trư ng cao, giá hàng hóa th p, v n u tư r và d i dào, các rào c n thương m i t i các nư c b n hàng gi m nh HNKTQT) và các y u t tích c c trong nư c (môi trư ng kinh doanh ư c c i thi n m nh m ( m c nh t nh nh th c thi các cam k t HN), môi trư ng chính tr n nh, tâm lý ph n kh i và kỳ v ng c a các nhà u tư). Tuy nhiên, t gi a năm 2008 n nay t c tăng trư ng kinh t ch m l i và th p hơn nhi u so v i 5 năm trư c khi gia nh p WTO (2008-2011 bình quân 6,1%/năm, năm 2009 ch t 5,3%), do 2 nhóm y u t nh hư ng theo 2 chi u trái ngư c nhau. Nhóm y u t không thu n l i g m: giá nguyên, nhiên li u trên th gi i tăng cao (tr 2009), tác ng tiêu c c c a cu c kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t toàn c u (kinh t các nư c b n hàng chính suy thoái, lu ng v n FDI gi m m nh) thông qua m t s kênh liên quan n HNKTQT như giá c , thương m i và u tư tác ng vào nư c ta nhanh và m nh hơn; m t s y u kém và h n ch trong n i t i n n kinh t b c l rõ nét hơn. 9
Nhóm y u t thu n l i g m: giá nhi u m t hàng xu t kh u ch l c c a Vi t Nam tăng cao, th trư ng xu t kh u m r ng hơn nh HNKTQT. Trong 2 nhóm tác ng trên, tác ng tiêu c c có m c nh hư ng l n hơn, l i ư c truy n d n nhanh hơn vào n n kinh t do m c a. Hình 1: Tăng trư ng kinh t th i kỳ 2002-2011 (%) 12 10.5 10.7 10.4 10 10.2 10.2 9.5 8.9 8.5 8.4 8.3 8.2 8.5 8 7.8 7.7 7.3 7.3 7.4 7.5 7.1 6.8 7.0 6.5 6.5 6.3 6.6 6 6.0 5.9 5.5 5.3 5.5 4.4 4.7 4 4.2 4.0 4.0 3.6 3.7 3.8 2.8 2 1.8 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 GDP Nông, lâm nghi p, th y s n Công nghi p, xây d ng D ch v M t y u t quan tr ng tương tác m nh m v i các y u t tích c c và tiêu c c bên trong và bên ngoài n n kinh t là chính sách c a Chính ph trư c và sau khi gia nh p WTO. Trư c h t, các chính sách thúc y tăng trư ng cao t gi a năm 1999 n trư c khi gia nh p WTO d a vào m r ng u tư v i hi u qu không cao m c nh t nh ã t o s c ép lên n nh kinh t vĩ mô trong giai o n sau ó. Thêm vào ó, nh ng di n bi n không thu n c a tình hình kinh t th gi i ã không ư c lư ng h t trong k ho ch 5 năm 2006-2010. i u không kém ph n quan tr ng là vi c thi u kinh nghi m và năng l c h p thu, trung hòa hóa dòng v n FDI tăng t bi n trong năm 2007; các lúng túng và không nh t quán gi a chính sách tài khóa và ti n t x lý các b t n kinh t vĩ mô giai o n 2008- 2010 làm gi m tác d ng c a t ng chính sách; các bi n pháp chính sách thư ng b ch m; chính sách vĩ mô thi u l trình nh t quán và kiên nh trong trung và dài h n, th hi n vi c các chính sách c a Chính ph thư ng thay i khá t ng t gi a hai thái c c: th t ch t chính sách tài khóa ti n t khi xu t hi n áp l c l m phát, b t n kinh t vĩ mô; ngay khi l m phát h nhi t thì quay tr l i n i l ng chính sách ch ng nguy cơ suy gi m kinh t . i u này khi n các chính sách v a th c thi không k p phát huy tác d ng, gây nh hư ng nh t nh n l m phát và tăng trư ng. T u năm 2011 n nay, Chính ph ã kiên nh v i m c tiêu n nh kinh t vĩ mô cùng v i các bi n pháp an sinh xã h i. Tăng trư ng kinh t tăng tr l i trong năm 2010 (6,8%), nhưng l i gi m trong năm 2011 (5,9%), cho th y m c ph c h i chưa v ng ch c do n n kinh t th gi i còn ph i i m t v i nhi u thách th c m i, còn nh ng khó khăn n i t i c a kinh t Vi t Nam v n chưa ư c kh c ph c 1 cách tri t . nh hư ng tích c c và áng k c a HNKTQT như ã mong 10
i ngay trư c khi gia nh p WTO không nhi u. Tuy nhiên, n u không có HNKTQT, tăng trư ng kinh t nư c ta s th p hơn. Th c t trong 5 năm qua cho th y nhi u cơ h i cũng như vô vàn thách th c t quá trình HNKTQT ã xu t hi n và t n t i an xen nhau tác ng m nh m lên n n kinh t Vi t Nam, minh ch ng cho tính úng n c a Ngh quy t s 08-NQ/TW cũng như nh n nh c a nhi u nghiên c u trư c ây r ng HNKTQT m t m t s t o ra nhi u cơ h i phát tri n kinh t ; m t khác cũng làm n n kinh t d t n thương hơn, nh ng bi n ng b t l i và b t n c a n n kinh t th gi i như lu ng v n u tư, th trư ng tài chính, th trư ng d u thô, v.v... s tác ng lên th trư ng trong nư c nhanh hơn và m nh hơn. phân bi t rõ tác ng tiêu c c c a cu c kh ng ho ng kinh t toàn c u năm 2009 do m t trái c a HNKTQT mang l i và tác ng c a gói chính sách kích thích kinh t vào u năm 2009, mô hình kinh t lư ng vĩ mô c a Vi n Nghiên c u qu n lý kinh t TW ư c s d ng ư c lư ng m c s t gi m tăng trư ng kinh t n u không có các gi i pháp này. K t qu mô ph ng cho th y n u Chính ph không ưa ra gói kích thích kinh t thì tăng trư ng GDP ch có th t m c 4-4,5%, th p hơn so v i th c t 1-1,5 i m ph n trăm, v i i u ki n v n gi nguyên các gi nh khác. Tăng trư ng c a khu v c công nghi p - xây d ng (CNXD) b tác ng m nh nh t. Nhìn l i th i kỳ kh ng ho ng tài chính châu Á trong th p niên trư c, khi Vi t Nam chưa m c a và HN sâu r ng như hi n nay, tăng trư ng GDP b s t gi m v i m c sâu hơn t 8,2% năm 1997 xu ng 5,8% năm 1998 và 4,8% năm 1999. ây là m t minh ch ng cho tác ng tích c c c a HNKTQT. 1.2. ánh giá theo ngành 1.2.1. Nông, lâm nghi p, th y s n Tăng trư ng bình quân khu v c nông - lâm nghi p - th y s n (NLT) trong 5 năm 2007-2011 là 3,4% hàng năm, vư t ch tiêu k ho ch 5 năm 3-3,2%, nhưng th p hơn so v i giai o n 5TWTO 0,6 i m ph n trăm. Tuy nhiên, tăng trư ng c a khu v c này v n khá cao so v i chu n qu c t . Các y u t chính có nh hư ng tích c c n tăng trư ng NLT g m: s n xu t nông nghi p ư c mùa; giá th gi i i v i các nông s n xu t kh u chính c a Vi t Nam tăng m nh, tr năm 2009. C i thi n ti p c n th trư ng xu t kh u nh HN cũng là 1 y u t , nhưng nh hư ng không nhi u do rào c n thương m i trư c 2007 i v i hàng nông s n Vi t Nam không cao và m c c t gi m thu quan không l n. Các y u t chính có nh hư ng b t l i g m: th i ti t, giá u vào c a ngành tăng, giá nông s n th gi i s t gi m năm 20092. Ngoài ra, b o h th c t i v i nhi u nông s n gi m nh cũng là m t y u t , nhưng m c tác ng không l n. i v i 1 s ngành có kh năng c nh tranh th p (như th t), vi c i trư c l ch trình cam k t ã gây tác ng tiêu c c n s n xu t trong nư c. áng chú ý là 1 s ngành như chăn nuôi, nuôi tr ng th y s n, có tác ng lan t a l n trong n n kinh t nhưng l i không òi h i nh p kh u nhi u u vào. N u phát tri n các 2 i u này nh hư ng n tăng trư ng NLT năm 2009 gi m th p k l c, ch còn 1,8%, m c th p nh t k t năm 1991 n nay. 11
ngành này s t o ng l c kích thích s phát tri n m t s ngành khác, gây ra tác ng tích c c cho c n n kinh t . Tuy nhiên, các ngành này hi n chưa nh n ư c s h tr thích áng. iv im ts nông s n v i năng l c c nh tranh y u như bông, dâu t m, m t s s n ph m rau qu nhi t i, l c, các lo i u , tuy v n ư c Nhà nư c b o h m c cao, ã và ang b c l nh ng m t y u kém, t ra khó khăn, không phát tri n ư c. Trong khi ó, m t b ph n ngư i s n xu t, doanh nghi p chưa k p chu n b , i u ch nh và thích ng v i tình hình này. HNKTQT cũng có tác d ng y nhanh chuy n d ch cơ c u trong khu v c NLT v phía các ngành có th m nh xu t kh u (nuôi tr ng th y s n, lúa g o, cà phê, cao su, i u, h t tiêu). Ngư i s n xu t nông nghi p Vi t Nam ã có thái kinh doanh nghiêm túc hơn, chăm lo hơn n thương hi u, ch t lư ng và v sinh an toàn th c ph m. H cũng tích lũy ư c nhi u kinh nghi m hơn chu n b trư c cho các v ki n ch ng bán phá giá. ã b t u hình thành ư c các vùng chuyên canh ư c c p ch ng ch tiêu chu n ch t lư ng qu c t , các mô hình s n xu t hàng hóa, ng d ng công ngh cao, gi ng t t m b o ch t lư ng và v sinh an toàn th c ph m ư c nhân r ng hơn trư c. Tuy nhiên, nh ng thành t u t ư c chưa tương x ng v i ti m năng, l i th c a ngành. Khu v c NLT phát tri n còn kém b n v ng, t c tăng trư ng t 1992 có xu hư ng gi m d n, không n nh, ph thu c khá nhi u vào i u ki n th i ti t, bi n ng c a th trư ng. S c c nh tranh th p, chưa phát huy t t ngu n l c cho phát tri n s n xu t; nghiên c u, chuy n giao khoa h c - công ngh , phát tri n thương hi u và ào t o ngu n nhân l c còn h n ch . Vi c chuy n d ch cơ c u kinh t trong n i b NLT cũng như t NLT sang công nghi p, d ch v còn ch m; a d ng hóa và chuy n i ngành ngh nông thôn, i m i các hình th c t ch c s n xu t trong NLT chưa có nhi u chuy n bi n; ph bi n v n là s n xu t nh phân tán; năng su t, ch t lư ng, giá tr gia tăng (GTGT) c a ngành công nghi p ch bi n nông s n còn th p, t n th t sau thu ho ch còn khá cao; chưa áp ng yêu c u phát tri n m nh s n xu t hàng hoá. Trong quá trình công nghi p hóa và HN sâu r ng hơn, m t s di n tích t nông nghi p thu n l i nh t bi n thành các khu công nghi p, khu ô th ho c sân golf mà chưa cân nh c k l i ích và phí t n; còn ngư i nông dân v i lao ng gi n ơn m t t thì không ư c ào t o ho c h tr y chuy n sang ho t ng phi nông nghi p. Trong khi ó, các vùng xa xôi h o lánh v i i u ki n canh tác b t l i và k t c u h t ng y u kém v n trong tình tr ng ch m phát tri n; xong l i nh n ư c ít u tư, nh t là t FDI. 1.2.2. Công nghi p - xây d ng CNXD nh hư ng l n nh t n tăng trư ng GDP toàn n n kinh t vì ây là khu v c l n nh t (t o ra trên 40% giá tr GDP), ng th i thư ng có t c tăng trư ng cao nh t trong n n kinh t . Trong giai o n 2007-2011, tăng trư ng bình quân hàng năm c a khu v c này là 7,0%, th p hơn nhi u so v i m c 10,2%/năm giai o n 2002-2006, không t ch tiêu k ho ch 5 năm 2006-2010 là 9,5-10,2%. Tr 2007 là năm CNXD có t c tăng trư ng cao, các năm t 2008 n nay t c tăng trư ng s t gi m m nh so v i 5TWTO, và th m chí th p nh t k t năm 1991 n nay. N u nguyên nhân làm CNXD tăng trư ng th p trong năm 2008 và 2011 là khai khoáng và xây d ng tăng trư ng âm, thì trong năm 2009 là tăng trư ng th p trong ngành ch bi n, ch t o. Giai o n 2010-2011, ngành công nghi p ch bi n ã ph c h i tr l i, nhưng v n còn th p so v i nh ng năm trư c ó và chưa v ng ch c. Nhi u s n ph m có ch s t n kho cao. 12
Các y u t nh hư ng tiêu c c n khu v c CNXD năm 2008 và 2011 g m: chi phí nguyên v t li u tăng cao t bi n, khó khăn v v n c a khu v c ngoài qu c doanh, c t gi m u tư công n nh kinh t vĩ mô, ch trương ti t ki m tài nguyên thiên nhiên và gi i h n k thu t c a các m , c u c a các nư c b n hàng i v i s n ph m Vi t Nam gi m m nh ng th i và xu hư ng b o h tăng, c u trong nư c cũng s t gi m. Tuy m c b o h th c t gi m không nhi u, 1 s ngành ã ph i c nh tranh gay g t v i hàng nh p kh u. i u này b c l rõ hơn nh ng y u kém c a ngành công nghi p ch bi n: hi u qu s n xu t và năng l c c nh tranh th p và ch m ư c c i thi n; s n xu t mang tính gia công, ph thu c quá nhi u vào u vào nh p kh u do ngành công nghi p ph tr chưa phát tri n. Y u t tích c c thúc y tăng trư ng CNXD năm 2009-2010 là các bi n pháp kích thích kinh t (nh t là u tư và xây d ng). i u này cho th y tăng trư ng c a 1 s ngành trong CNXD ph thu c quá nhi u vào u tư, trong khi 1 s ngành khác ph thu c vào xu t kh u. 1.2.3. D ch v M c dù tình hình kinh t khó khăn, khu v c d ch v ã t ư c nh ng thành t u áng chú ý. T c tăng trư ng bình quân hàng năm trong giai o n 5SWTO tăng nh so v i giai o n 5TWTO (7,5% so v i 7,4%). Tuy nhiên, khu v c này v n chưa t ư c m c tiêu tăng trư ng theo k ho ch 5 năm 2006-2010 là 7,7-8,2%. Trong th i kỳ ngay trư c và sau khi Vi t Nam gia nh p WTO (2005-2007), tình hình kinh t th gi i và trong nư c thu n l i, tăng trư ng khu v c d ch v tăng t c, t bình quân 8,5%/năm. Nhưng trong th i kỳ 2008-2011, khu v c này ã tăng trư ng ch m l i. Trong giai o n 5SWTO, t c tăng trư ng bình quân hàng năm c a các ngành d ch v ch ch t (chi m t tr ng l n trong ngành d ch v ho c có ý nghĩa quan tr ng i v i ch t lư ng phát tri n c a n n kinh t ) như thương m i, khách s n - nhà hàng, tài chính - tín d ng, giáo d c - ào t o, v n t i - bưu i n - du l ch v n duy trì ư c t c tăng trư ng khá (cao hơn t c tăng trư ng bình quân c a toàn ngành d ch v ), nhưng không n nh. i u áng ng i là 2 ngành quan tr ng t o ti n cho vi c nâng cao năng su t và năng l c c nh tranh c a n n kinh t là chuyên môn - khoa h c - công ngh và ho t ng hành chính - d ch v h tr l i có m c tăng trư ng th p nh t trong khu v c d ch v 5SWTO (4,2% và 4,8%). Nhi u ngành d ch v tăng trư ng ch m l i so v i 5TWTO. Ngành kinh doanh b t ng s n và d ch v tư v n tr nên sa sút t năm 2008 cho n 2011, tăng trư ng rơi xu ng i m áy trong 5SWTO vào năm 2011 (1,8%) do tình hình trì tr c a th trư ng b t ng s n. Ngành d ch v khách s n nhà hàng cũng tăng trư ng ch m l i so v i th i kỳ ngay trư c khi gia nh p WTO, rơi xu ng i m áy trong 5SWTO vào năm 2009 (2,3%). i u này là h qu c a tình hình kinh t khó khăn, thu nh p ngư i dân tăng ch m và s i xu ng c a các ngành t o “c u” i v i d ch v khách s n nhà hàng như du l ch. Ngành v n t i - bưu i n - du l ch sau m t th i kỳ bùng n (2006-2008) ã phát tri n ch m l i k t năm 2009. Nguyên nhân chính là do ngành v n t i gi m sút trư c tình hình s n xu t trong nư c khó khăn, giá xăng d u tăng cao, ho t ng v n t i bi n cũng g p khó khăn do thương m i th gi i gi m m nh và do vi c cơ c u l i các t p oàn v n t i l n như VINASHIN và VINALINES. M c dù s doanh nghi p d ch v có xu hư ng tăng, GTGT bình quân c a m t doanh nghi p d ch v có xu hư ng gi m. i u này ph n ánh th c t là các doanh nghi p d ch v m i thành l p ph n l n là các doanh nghi p nh . Hơn n a, tăng trư ng c a khu v c d ch v ch y u v n theo chi u r ng, còn ph thu c nhi u vào v n và lao ng. 13
M t trong nh ng nguyên nhân quan tr ng khi n cho năng su t lao ng (NSL ) c a ngành d ch v chưa cao là tính chuyên nghi p c a lao ng trong ngành d ch v còn th p. Ngoài ra, trong n n kinh t còn t n t i khu v c d ch v phi chính th c, nh t là trong thương m i, v i NSL r t th p. Trong giai o n HN, các ngành d ch v ch u s c ép c nh tranh khác nhau, g m: Nhóm các ngành d ch v ch u s c ép c nh tranh th p như vi n thông, hàng không, v n t i ư ng s t, v.v… do v n t n t i các hình th c cung c p c quy n ho c bán c quy n ch y u do các doanh nghi p nhà nư c (DNNN) th c hi n. Nhóm các ngành ch u s c ép c nh tranh v a ph i, g m các doanh nghi p trong nư c có kh năng thích nghi và ti p t c phát tri n ư c như giáo d c ào t o, du l ch, ngân hàng. Nhóm các ngành ch u s c ép c nh tranh l n. ây là các doanh nghi p trong nư c có nguy cơ b m t th trư ng ngay trên sân nhà, g m b o hi m, phân ph i hi n i. Nhìn chung, khu v c d ch v trong nư c ch u s c ép c nh tranh m nh hơn k t sau khi gia nh p WTO, song ây là s c ép tích c c, có tác d ng thúc y nâng cao ch t lư ng d ch v , áp ng t t hơn yêu c u c a xã h i. Vi c th c hi n các cam k t WTO trong 5 năm qua không t o ra s c ép c nh tranh quá l n i v i khu v c d ch v , mà ch y u là do tình hình kinh t trong nư c và th gi i khó khăn. ây là i u mà Vi t Nam chưa lư ng h t ư c trư c khi b t tay vào th c hi n các cam k t WTO. 5SWTO khu v c d ch v ã t ư c các thành t u chính như ch t lư ng d ch v a d ng hơn và ư c nâng cao áng k ; công ngh áp d ng trong d ch v chuy n bi n rõ r t, tuy nhi u m t còn chưa b t k p v i trình chung c a th gi i. Tuy nhiên, khu v c này v n còn nhi u v n t n ng như: kho ng cách (công ngh , k năng, năng l c, quy mô, s lư ng, ch t lư ng d ch v ) c a nhi u ngành d ch v c a Vi t Nam v i th gi i v n chưa ư c thu h p áng k , ngay c trong nh ng ngành d ch v phát tri n bùng n ; cơ c u c a ngành còn thiên v các d ch v truy n th ng và tiêu dùng cu i cùng, các ngành d ch v mang tính ch t “ ng l c” hay “huy t m ch” c a n n kinh t như tài chính - tín d ng, khoa h c - công ngh và giáo d c - ào t o còn chi m t tr ng r t nh , ph n ánh ch t lư ng tăng trư ng kinh t còn chưa cao. Nhi u m c tiêu nh tính t ra trong Chi n lư c phát tri n kinh t -xã h i giai o n 2001-2010 v phát tri n m t s ngành d ch v ã không t ư c. 1.3. Chuy n d ch cơ c u kinh t Trong 5 năm sau khi gia nh p WTO, cơ c u GDP chuy n d ch không rõ nét và không theo xu hư ng t NLT sang CNXD và d ch v như ã t ra trong K ho ch 2006-2010. n năm 2011, t tr ng khu v c NLT tăng 1,7 i m ph n trăm so v i năm 2007, trong khi ó hai khu v c CNXD và d ch v u gi m xu ng tương ng là 1,2 i m ph n trăm và 0,5 i m ph n trăm. Ch tiêu k ho ch NLT chi m 15-16% GDP, CNXD 43-44% và d ch v 40-41% vào năm 2010 ã không t ư c. Nguyên nhân c a vi c chuy n d ch cơ c u kinh t không như mong mu n ch y u là do hai ngành CNXD và d ch v tăng trư ng th p hơn k ho ch. 1.4. Ch t lư ng tăng trư ng kinh t M t trong nh ng thư c o v ch t lư ng tăng trư ng kinh t là năng su t các y u t t ng h p. K t qu ho t ng c a n n kinh t 5SWTO không ch kém 5TWTO v tăng trư ng, mà ch t lư ng tăng trư ng cũng gi m sút (Hình 2Hình 2). Khác v i giai o n trư c 14
khi TFP là y u t quan tr ng nh t óng góp cho tăng trư ng kinh t , t 1997 n nay y u t này là v n. c bi t trong giai o n 2007-2010, hi u qu tăng trư ng kinh t suy gi m m nh, khi TFP ch óng góp 0,4 i m ph n trăm cho tăng trư ng so v i con s 2,6 i m ph n trăm bình quân hàng năm trong giai o n 5TWTO; riêng năm 2009 và 2010 TFP óng góp âm cho tăng trư ng (-0,1 và -2,0 i m ph n trăm). N n kinh t trong giai o n 5SWTO d a vào v n m c l n nh t tăng trư ng (4,8 so v i 3,5 i m ph n trăm bình quân hàng năm 5TWTO), trong khi ó tăng trư ng l i th p hơn. Hình 2: óng góp vào tăng trư ng kinh t giai o n 1990-2010 ( i m ph n trăm) 12 10 8 6 óng góp c a lao ng 4 óng góp c a v n 2 óng góp c a TFP 0 -2 19 0 19 1 19 2 93 19 4 19 5 19 6 19 7 19 8 20 9 20 0 01 20 2 03 20 4 05 20 6 20 7 08 20 9 10 9 9 9 9 9 9 9 9 9 0 0 0 0 0 0 19 19 20 20 20 20 -4 M t s ch tiêu khác liên quan n hi u qu tăng trư ng kinh t như t l v n tăng thêm trên s n lư ng u ra (ICOR), t l v n u tư toàn xã h i ( TTXH) so v i GDP cũng cho th y xu hư ng nói trên. NSL là 1 trong các ch tiêu ph n ánh hi u qu n n kinh t . NSL Vi t Nam tăng ch m, và trong 5SWTO l i tăng th p hơn nhi u so v i 5TWTO (3,4% so v i 5% hàng năm). Tăng NSL là v n c n quan tâm c bi t n u Vi t Nam mu n thoát kh i b y thu nh p trung bình và tăng cư ng kh năng c nh tranh c a n n kinh t . So v i các nư c trên th gi i, NSL c a Vi t Nam còn th p. Tính theo USD năm 1990, NSL c a Vi t Nam năm 2010 ch t g n 5,9 nghìn USD, b ng 13,2% c a Nh t B n, 23,3% c a Ma-lai-xi-a, 12% c a Xin-ga-po, 13,3% c a Hàn Qu c, 46,5% c a Trung Qu c, 37% c a Thái Lan và 69,9% c a Phi-lip-pin. 2. THƯƠNG M I 2.1. Xu t nh p kh u 2.1.1. Xu hư ng Xu t kh u Trong giai o n 2007-2011, xu t kh u bi n ng m nh hơn so v i giai o n trư c ó. Tăng trư ng xu t kh u khá cao trong năm 2007 và 2008, tương ng là 21,9%, và 29,1%. Sau khi gi m 8,9% vào năm 2009 do tác ng c a kh ng ho ng tài chính th gi i, xu t kh u tăng tr l i m c 25,5% năm 2010 và 34,2% năm 2011. Trong c giai o n 2007-2011, xu t kh u ã tăng 2,4 l n, t 39,8 t USD lên 96,9 t USD. T c tăng trư ng xu t kh u bình quân t 19,5%/năm, cao hơn ch tiêu 16%/năm trong k ho ch 5 năm 2006-2010. Tuy nhiên, m c tăng này th p hơn so v i 5TWTO (tăng hơn 2,6 l n, bình quân 21,5%/năm). 15
Xu t kh u ti p t c tăng so v i GDP, và t l này t t i 79,0% vào năm 2011 (so v i m c 65,2% năm 2006). Trong th i kỳ 2007-2010, t l óng góp bình quân c a xu t kh u vào tăng trư ng kinh t t t i 113,2%, cao hơn nhi u so v i tiêu dùng (89,4%) và tích lũy tài s n (66,4%). Như v y, ngay c trong b i c nh kinh t nhi u bi n ng, Vi t Nam ã t n d ng ư c ti m năng xu t kh u, và chuy n hóa nh ng ti m năng y thành thu nh p cho dân cư. Gi ng như th i kỳ trư c khi gia nh p WTO, thành t u tăng trư ng xu t kh u c a Vi t Nam là do: (i) tăng trư ng thương m i toàn c u (y u t chính); và (ii) t do hóa và c i thi n kh năng c nh tranh. Dư ng như gia nh p WTO chưa mang l i l i ích áng k iv i tăng trư ng xu t kh u, ho c doanh nghi p nư c ta chưa t n d ng ư c áng k cơ h i m i t các n n kinh t thành viên WTO. Nh p kh u Nh p kh u t năm 2007 ã có nh ng bi n ng m nh hơn. Tăng trư ng nh p kh u t t i 40% năm 2007 và 28,6% năm 2008. Do tác ng c a suy thoái kinh t th gi i, nh p kh u gi m 13,3% năm 2009. Tuy nhiên, nh p kh u ã nhanh chóng ph c h i, và tăng 20% vào năm 2010 và 25,9% vào năm 2011. Trong giai o n 2007-2011, nh p kh u tăng 2,4 l n, t 44,9 t USD lên 106,7 t USD. T c tăng nh p kh u trung bình trong giai o n là 18,9%/năm. T l nh p kh u so v i GDP t nh kho ng 88,6% vào năm 2008, sau ó gi m xu ng còn 72,0% vào năm 2009, r i l i tăng lên 87,1% vào năm 2011. Nhìn chung, m c tăng nh p kh u th p hơn giai o n 5TWTO (nh p kh u tăng 2,8 l n và t c tăng nh p kh u bình quân 22,6%/năm). Nh p kh u dư ng như ch tăng nhanh hơn h n ngay sau khi nư c ta gia nh p WTO, ch không tăng nhanh trong giai o n g n ây. i u này có th là do Vi t Nam ã d n thích ng v i cu c chơi trong WTO, c c p ho ch nh chính sách và c p doanh nghi p. Nh p kh u tăng trư c h t là bù p chênh l ch u tư - ti t ki m do u tư tăng m nh. Bên c nh ó, nh p kh u hàng tiêu dùng tăng m nh là do: (i) thu nh p tăng c ng v i hi u ng thu nh p t tài s n tăng; (ii) gi m thu quan i v i m t s m t hàng tiêu dùng nh p kh u; (iii) yêu c u s n xu t trong nư c (k c c a khu v c FDI). Sau khi gia nh p WTO, nh p siêu hàng hóa tăng m nh, t 14,2 t USD vào năm 2007 và 18,0 t USD năm 2008 (so v i 5,1 t USD năm 2006). Sau ó, do tác ng c a suy thoái kinh t toàn c u và các chính sách c a Chính ph , nh p siêu gi m xu ng 12,9 t USD vào năm 2009, và 9,8 t USD năm 2011. Tính theo t l kim ng ch xu t nh p kh u hàng hóa trên GDP, m thương m i c a Vi t Nam ã tăng g n như liên t c, t 130,4% năm 2005 lên 157,4% vào năm 2008. Sau khi s t gi m vào năm 2009, m thương m i tăng tr l i k t năm 2010 và t t i 166,1% vào năm 2011. 2.1.2. Tác ng theo qu c gia và vùng, lãnh th Xu t kh u T năm 2007, t c tăng trư ng xu t kh u c a Vi t Nam sang h u h t các th trư ng u tăng so v i giai o n 2001-2006. Riêng v i Hàn Qu c và Trung Qu c, t c tăng trư ng xu t kh u bình quân trong các năm 2007-2011 th m chí còn nhanh hơn áng k so v i giai o n 2002-2006, cho th y k t qu c a ACFTA và AKFTA. Theo th i gian, l i ích t vi c t n d ng các cơ h i xu t kh u theo AFTA và Hi p nh thương m i t do Vi t Nam - Hoa Kỳ gi m tương i nhanh so v i l i ích t các hi p nh tương i m i hơn như ACFTA, AKFTA và VJEPA. 16
Xu t kh u sang các th trư ng chính chi m t tr ng áp o trong xu t kh u c a nư c ta, bình quân t 84,9% cho giai o n 2001-2006 và 81,6% cho giai o n 2007-2011. Hàng xu t kh u nư c ta áp ng ngày càng t t hơn nhu c u nh p kh u c a h u h t các i tác (tr Hàn Qu c). áng lưu ý là trong giai o n 2006-2008, Vi t Nam thu ư c l i ích ngày càng ít hơn t xu t kh u vào Trung Qu c, ngay c khi xu t kh u vào th trư ng này v n tăng. Th c t cho th y quá trình chuy n d ch cơ c u th trư ng xu t kh u trong th i gian qua ch u nh hư ng áng k c a các cam k t thương m i, các FTA song phương và khu v c. Các FTA h u như u có tác ng làm tăng xu t kh u c a nư c ta. Nh p kh u T tr ng nh p kh u t m t s th trư ng chính n m trong kho ng 72-77%. Nh p kh u t i tác chính u tăng áng k trong giai o n 2001-2011. Riêng nh p kh u t ASEAN và Trung Qu c ã tăng ch m l i, dù v n còn l n. Tương quan gi a các th trư ng chính ã thay i áng k t năm 2007. Vi t Nam dư ng như ch u tác ng chuy n hư ng thương m i nhi u hơn là t o l p thương m i. Trong th i kỳ 2002-2006, ASEAN chi m t tr ng l n nh t (chi m 25,2%), ti p n là Trung Qu c (13,4%), và Nh t B n (11,8%). Tuy nhiên, t tr ng c a khu v c ASEAN và Nh t B n ã gi m nhanh chóng. Ngư c l i, t tr ng nh p kh u t Trung Qu c tăng nhanh nh t, t m c bình quân 13,4% giai o n 2002-2006 lên n 23,3% giai o n 2010-2011. K t qu này m t ph n là do th c hi n các công trình t ng th u mà nhà th u Trung Qu c th c hi n Vi t Nam, và do kh năng c nh tranh v giá c a các m t hàng Trung Qu c. Th trư ng nư c ta ngày càng h p d n hơn i v i xu t kh u t các nư c ông Á. Hàng hóa t các i tác chính ( c bi t là Trung Qu c, tr Hoa Kỳ) u áp ng t t hơn nhu c u nh p kh u c a nư c ta trong giai o n 2004-2010. 2.1.3. Tác ng theo ngành hàng Xu t kh u T khi gia nh p WTO, xu t kh u hàng tiêu dùng tăng nhanh c v giá tr và t tr ng. T tr ng hàng tiêu dùng trong xu t kh u t 48,5% năm 2007 và 53,7% năm 2010. Trong cùng th i kỳ, t tr ng hàng trung gian cũng tăng t 25,2% lên 27,0%. T tr ng hàng hóa v n tăng t 4,8% năm 2007 lên 9,0% năm 2010. Như v y, cơ c u hàng xu t kh u ã t p trung nhi u hơn vào các m t hàng tiêu dùng, hàng trung gian và hàng hóa v n. ây là h qu tích c c t vi c tham gia ngày càng sâu r ng hơn vào chu i giá tr và m ng s n xu t khu v c. Tác ng t o l p thương m i c a vi c gia nh p WTO và các i u ư c HNKTQT trong giai o n 2007-2010 dư ng như ch hi n h u i v i nhóm hàng hóa v n và hàng tiêu dùng, và không l n i v i các nhóm hàng hóa trung gian. Xu t kh u c a nư c ta v n d a ch y u vào khai thác tài nguyên khoáng s n, d a vào nông nghi p và các ngành ch bi n thâm d ng lao ng. Các s n ph m có l i th c nh tranh t i th i i m năm 2009 chi m ph n l n trong s các m t hàng xu t kh u, m c dù t tr ng ã gi m liên t c t kho ng 83,6% năm 2004 xu ng còn kho ng 76,9% năm 2009. Ngay c v i nhi u ngành hàng (như máy văn phòng và máy x lý thông tin t ng, thi t b vi n thông, v.v.) mà nư c ta chưa có l i th so sánh vào năm 2009, kh năng c nh tranh ã d n ư c c i thi n, v i t tr ng trong xu t kh u ngày càng tăng. 17
Vi c ch ng tham gia àm phán và th c hi n các hi p nh FTA góp ph n t o thêm cơ h i nh m t n d ng các m t hàng ch bi n mà Vi t Nam có ti m năng. Quá trình này i kèm v i vi c gi m t tr ng xu t kh u các m t hàng chúng ta ang có l i th và tăng t tr ng các m t hàng s có nhi u l i th . Nh p kh u Trong giai o n 2007-2010, nh p kh u hàng trung gian ch tăng trung bình 15,1%/năm, ch m hơn áng k so v i giai o n 2002-2006. T tr ng hàng trung gian trong nh p kh u theo ó có xu hư ng gi m, ch còn 60,9% vào năm 2007 và 58,8 vào năm 2010. Trong khi ó, t tr ng hàng tiêu dùng và hàng hóa v n có xu hư ng gia tăng tr l i. Quá trình HNKTQT sâu r ng trong nh ng năm g n ây khi n nh p kh u hàng hóa v n tăng nhanh hơn, và thách th c l n hơn n u nh p kh u hàng hóa v n không chuy n thành năng l c s n xu t tăng thêm cho n n kinh t . 2.2. Thương m i trong nư c 2.2.1. Tình hình T ng m c bán l hàng hóa và doanh thu d ch v tiêu dùng (TMTD) liên t c tăng sau năm 2007, song t c tăng TMTD không thay i áng k . Trong giai o n 2007-2011, không tr y u t tăng giá, TMTD ã tăng g n 3,4 l n, tương ương 27,4%/năm, và cao hơn so v i 24,1% trong năm 2006. N u lo i b y u t tăng giá, t c tăng th c c a TMTD ch t trung bình kho ng 12,8%/năm, và cơ c u không thay i áng k trong giai o n 2007- 2011. Cơ c u TMTD theo thành ph n không thay i nhi u 5SWTO. Khu v c kinh t nhà nư c có t tr ng gi m, t 12,7% năm 2006 xu ng 9,8% năm 2008, sau ó m i ph c h i tr l i, t kho ng 12-13% trong giai o n 2009-2011. Như v y, các DNNN chưa chu n b ư c nhi u trong năm 2007-2008, và ch th c s l n m nh d n khi ch u áp l c c nh tranh t năm 2009. Bên c nh ó, xu hư ng gia tăng t tr ng c a khu v c này trong giai o n 2009- 2011 còn do ư c hư ng l i t các bi n pháp can thi p (gói kích c u cùng v i tài tr cho bình n giá) c a Chính ph . Khu v c kinh t ngoài nhà nư c v n chi m t tr ng cao nh t trong TMTD, v i t tr ng tăng nh t 83,6% vào năm 2006 lên 85,1% vào năm 2011. ây chính là m t l i th c a khu v c kinh t trong nư c. T tr ng c a khu v c có v n FDI trong TMTD khá n nh. T tr ng này ch gi m nh t 3,7% vào năm 2006 xu ng 2,8% vào năm 2011. K t qu này là do m t s bi n pháp k thu t nh m h n ch s m r ng c a kh i bán l nư c ngoài, và do khu v c trong nư c v n duy trì ư c à tăng trư ng. Theo cơ c u ngành, ngành thương nghi p chi m i a s doanh thu TMTD, ti p theo là ngành khách s n - nhà hàng. T tr ng c a ngành thương nghi p cũng khá n nh trong kho ng t 77,0-79,4% trong su t giai o n 2006-2011. T tr ng c a ngành khách s n - nhà hàng trong TMTD ã gi m t 12,0-12,1% trong giai o n 2006-2007 xu ng 11,1- 11,3% trong giai o n 2008-2011. T năm 2009, th trư ng trong nư c gi vai trò là “ i m t a” duy trì và ph c h i s n xu t, góp ph n quan tr ng vào tăng trư ng GDP và n nh kinh t vĩ mô. K t qu này m t ph n là do s hi n di n ngày càng nhi u c a các doanh nghi p phân ph i trong nư c và nư c ngoài, sau khi Vi t Nam m c a d ch v phân ph i t năm 2009. Bên c nh ó, nhi u doanh nghi p Vi t Nam nhanh chóng chuy n hư ng kinh doanh, t p trung hơn vào th 18
trư ng trong nư c sau khi h ng ch u tác ng c a kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t toàn c u. 2.2.2. Thành t u Th nh t, th trư ng trong nư c ti p t c phát tri n nh các gi i pháp kích c u tiêu dùng, n l c c ng c và phát tri n h th ng phân ph i c a doanh nghi p, và gia tăng tiêu dùng cá nhân. Vi c cung ng các m t hàng chính sách th trư ng mi n núi, h i o ti p t c ư c b o m. Th hai, ho t ng xúc ti n thương m i trong nư c ư c tri n khai cùng v i cu c v n ng “Ngư i Vi t Nam ưu tiên dùng hàng Vi t Nam” ã thay i cơ b n nh n th c c a ngư i tiêu dùng v hàng Vi t Nam. Cơ ch chính sách i v i thương m i trong nư c ti p t c ư c hoàn thi n theo hư ng t o môi trư ng c nh tranh lành m nh, bình ng, có s i u ti t c a nhà nư c. Th ba, s tham gia c a các doanh nghi p nư c ngoài ã góp ph n tăng c nh tranh trong ho t ng xu t nh p kh u và thương m i trong nư c. Th tư, các mô hình phân ph i hi n i phát tri n m nh, làm thay i di n m o c a ngành bán l Vi t Nam. Cu i cùng, Vi t Nam ã có thêm kinh nghi m i u hành chính sách nói chung và h n ch s phát tri n quá nhanh c a khu v c có v n FDI trong lĩnh v c thương m i trong nư c. 2.2.3. M t s v n i v i phát tri n thương m i trong nư c Vi c m c a d ch v phân ph i t o ra s c ép l n i v i các doanh nghi p phân ph i y u kém c a Vi t Nam. Bên c nh ó, các doanh nghi p s n xu t trong nư c chưa k p c i ti n công ngh s n xu t và ch t lư ng s n ph m cung ng trong các h th ng phân ph i này. Thương m i trong nư c v n t n t i m t s h n ch như: chưa th c s t ngư i tiêu dùng là trung tâm, chưa n m b t xu hư ng tiêu dùng. Thi u nh ng doanh nghi p n i a l n có mô hình kinh doanh hi n i, gi vai trò nh hư ng và t ch c lưu thông, liên k t v i s n xu t và xu t nh p kh u; qu n lý nhà nư c v thương m i trên nhi u m t chưa theo k p v i th c ti n ho t ng thương m i, d ch v ; công tác truy n thông chưa ư c qu n lý th ng nh t và hi u qu , khi n các thông tin sai l ch nh hư ng x u n tâm lý ngư i tiêu dùng. 3. U TƯ 3.1. u tư toàn xã h i Vi c gia nh p WTO cùng v i nh ng b i c nh trong, ngoài nư c tác ng nhi u chi u n TTXH c a nư c ta, t vi n c nh l c quan trư c th i i m gia nh p WTO, n tăng trư ng nh y v t vào năm u tiên gia nh p WTO (tăng 27,0% vào năm 2007), gi m à tăng trư ng xu ng m c th p hơn so v i 5 năm trư c gia nh p WTO và cu i cùng là tăng trư ng âm 9,3% vào năm 2011. Tính bình quân, t ng v n TTXH giai o n 2007-2011 ch tăng 8,3%/năm (theo giá so sánh 1994), th p hơn áng k so v i m c 13,4%/năm giai o n 2002-2006. T ng v n TTXH ã tăng m nh trong năm u tiên gia nh p WTO nh v n FDI tăng k l c (93,4%), khu v c ngoài Nhà nư c cũng tăng cao nh t trong nhi u năm (26,9%). Năm 2007 cũng là năm t ng dư n tín d ng c a n n kinh t tăng k l c m c 53,9% theo giá th c t . 19