Dạy và học gắn liền với thực tiễn kinh tế xã hội

NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI<br /> <br /> DẠY VÀ HỌC GẮN LIỀN VỚI THỰC TIỄN KINH TẾ X HỘI<br /> Nguyễn Hƣng Thủy<br /> ĐH Công Nghiệp Thực Phẩm Tp.HCM<br /> TÓM TẮT<br /> Bài báo ề cập ến v n ề ổi m i n i dung h ơng trình v ph ơng pháp dạy họ ại họ d i lăng kính<br /> nhìn của m t giảng viên trẻ. N i dung và sự nh h ng ổi m i do mụ ti u o tạo th y ổi, d i áp lực của sự<br /> bùng nổ thông tin và yêu cầu xã h i hóa giáo dục nh m tăng ờng năng lực giải quyết thực tiễn cho sinh viên.<br /> <br /> TEACHING AND LEARNING CONNECTED ECONOMIC AND SOCIAL REALITY<br /> ABSTRACT<br /> This paper deals with curriculum and education methods of university as looking of a new teacher.<br /> Contentsand directions ofinnovation are first to propose to strengthen student ability according to social needs<br /> under training target changes, pressures of information explosion and socialize education requirements.<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU<br /> Là m t ng ời m i v i nghề s phạm (hơn 02 năm ông tá tại tr ờng) dù tuổi ời<br /> hơn<br /> m ơi, v tr<br /> ây không qu n tâm lắm về tình hình thế sự, giờ lại n gánh tr n v i<br /> gánh n ng gi ình, on ái, gạo tiền, việ viết i luận n về tình hình giáo dụ ủ n<br /> nh v thế gi i l m t việ quá x vời Từ hỗ hập hững nhận r những iều<br /> í h ho á<br /> nhân mình trong u sống qu á g p hân th nh ủ ồng nghiệp, rồi những iều thự tế<br /> áp dụng ể tiết giảng h y hơn, sinh ng hơn, dần dần qu n tâm hơn ến những v n ề ủ<br /> giáo dụ , trăn trở l m thế n o ể giáo dụ n<br /> t tốt hơn, l m thế n o ể ản thân mình g p<br /> phần tí h ự v o iều<br /> V i m t ng về t y nghề s phạm, kiến thứ nghề v tâm l nh<br /> trình y ở tr n,<br /> xin mạn ph p không n luận về những v n ề to l n trong ổi m i n i dung h ơng trìnhv<br /> ph ơng pháp dạy họ ại họ m hỉ trình y v<br /> n luận xoáy sâu về việ dạy v họ gắn<br /> liền v i thự tiễn kinh tế x h i dự theo [2] v những suy nghĩ trăn trở tìm h ng i ủ ản<br /> thân ể l m tốt ông việ<br /> ng ảm nhiệm<br /> 2. NGUY N NHÂN – NỘI DUNG VÀ ĐỊNH HƢỚNG ĐỔI MỚI<br /> 2. 1. Mục tiêu giáo dục đại học thay đổi<br /> Nếu nh tr<br /> ây, giáo dụ ậ ại họ hủ yếu l ung p kiến thứ ể iết (l<br /> thuyết), ít h trọng ến tính ứng dụng do nguy n nhân nền kinh tế n trì trệ, ông nghệ sản<br /> xu t n lạ hậu v máy m thiết trong tr ờng ại họ vừ thiếu vừ ũ kỹ; thì n y, triết l<br /> giáo dụ n i hung v giáo dụ ại họ n i ri ng ủ thế kỷ 21<br /> những iến ổi sâu sắ ,<br /> l lấy học thường xuyên suốt đời l m nền m ng, dự tr n á mụ ti u tổng quát ủ việ<br /> họ : học để biết, học để làm, học để cùng sống với nhau và học để tự kh ng định mình Sản<br /> phẩm o tạo ại họ ng y n y phải hoạt ng trong m t môi tr ờng ạnh tr nh<br /> tính quố<br /> tế o Trong ối ảnh , phạm trù “ h t l ợng o tạo ại họ ” phải<br /> sự th y ổi qu n<br /> trọng theo h ng vừ phải iết sống h hợp v i ng ồng dân t v quố tế, vừ phải<br /> năng lự v ản lĩnh ể ạnh tr nh tự khẳng nh v tự phát triển Đ l những i hỏi qu n<br /> trọng ủ giáo dụ ại họ trong thời k m i, n ũng l thá h thứ l n ối v i nền giáo dụ<br /> ủ á quố gi<br /> ng phát triển nh Việt N m Vì vậy, trong mụ ti u m n i dung mỗi<br /> ng nh họ , môn họ , i họ ần ạt ợ không hỉ kiến thức, kỹ năng m<br /> n thái độ với<br /> nghề, với x hội.([2], [3])<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 115<br /> <br /> NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI<br /> <br /> Điều n y d n ến tr<br /> hết l cần đổi mới trong nội dung giáo dục đại học Câu hỏi<br /> t r l : giáo dụ ại họ ần h ng t i những n i dung gì? Trong iều kiện kho kiến thứ<br /> ủ nhân loại<br /> trở n n khổng lồ v không ngừng tăng l n v i tố<br /> ng y ng nh nh, nếu<br /> việ dạy h ng ến tr ng nhiều kiến thứ ho ng ời họ thì thời gi n o tạo<br /> thể l ả<br /> ời ng ời ũng không ủ Vì vậy, n i dung o tạo ại họ không t mụ ti u ung p ủ<br /> kiến thứ ho ng ời họ ể<br /> thể sống v l m việ suốt ời m l trang bị cho người học<br /> vốn kiến thức cơ bản và năng lực tự chủ động tìm kiếm những tri thức mới trong tương<br /> lai.<br /> Ng y trong mụ ti u họ ể iết (kiến thứ l thuyết), á h dạy v họ ở á tr ờng ại<br /> họ Việt N m th ờng v n hỉ m i phát triển năng lự nhận iết v hiểu, h tập trung phát<br /> triển tính ph phán v khả năng giải quyết v n ề Sự phát triển thông tin v tri thứ ự k<br /> nh nh h ng, v ng ời ủ á loại ông nghệ r t ngắn ngủi ủ thời ại kinh tế tri thứ<br /> i<br /> hỏi khả năng ổi m i t duy, x<br /> ỏ những nếp nghĩ không n phù hợp, th y thế ng những<br /> t duy m i v luôn luôn ổ sung, ập nhật kiến thứ m i Ngo i r , á môn họ giáo dụ ạo<br /> ứ , t á h l m ng ời v trá h nhiệm ông dân ho sinh vi n ít ợ qu n tâm trong á<br /> h ơng trình o tạo ủ Việt N m Th m nữ , v i nền kinh tế th tr ờng, y u ầu ng ời l o<br /> ng ần<br /> á kỹ năng ể khẳng nh mình, ể tồn tại, ạnh tr nh phát triển Đây l khâu<br /> yếu nh t trong á y u ầu về h t l ợng sản phẩm o tạo ại họ ở n<br /> t M t trong<br /> những v n ề th ờng g p ở n<br /> t l sinh vi n r tr ờng h<br /> ủ khả năng v ản lĩnh ể<br /> ảm nhận những ông việ , hứ vụ m<br /> ng r họ phải<br /> khả năng thự hiện<br /> lập, họ<br /> phải m t m t thời gi n ỡ ngỡ, l m quen khá d i Giáo dụ ại họ Việt N m h<br /> ến việ<br /> tr ng kiến thứ v rèn luyện m t số kỹ năng ể thự hiện m t số ông việ ụ thể m h<br /> h trọng nhiều ến việ rèn kỹ năng ể giải quyết những v n ề thự tế [2] Do vậy, ng ời<br /> giảng vi n không hỉ ung p kiến thứ huy n môn, m ần lồng gh p v o á y u ầu khá<br /> iệt l thái<br /> nghi m t v i nghề, x h i m ản thân ng ời giảng vi n ần tr u dồi kiến<br /> thứ , kinh nghiệm thự tế Ví dụ nh môn Phụ gi nhự , lồng gh p v o h t n o tuyệt ối<br /> không ợ dùng v i á sản phẩm nhự tiếp x thự phẩm, h t n o<br /> m theo luật quố<br /> tế hiện h nh, tr ứu luật th ơng mại ủ á phụ gi n y ở âu, h m l ợng tối<br /> ho ph p<br /> dùng hiện n y l<br /> o nhi u, mứ<br /> hại v ảnh h ởng ến môi tr ờng thế n o; khi giảng<br /> dạy tận dụng tối<br /> á tình huống thự tế<br /> thể ho á ạn sinh vi n thảo luận, tự tr ứu,<br /> phân v i, tự gi o nhiệm vụ v h u trá h nhiệm, …<br /> 2.2. Rà xét lại chƣơng trình đào tạo dƣới sức ép của bùng nổ thông tin<br /> Trong xu h ng phát triển nh vũ o ủ kho họ , kỹ thuật v ông nghệ hiện n y<br /> d n ến hiện t ợng “bùng nổ” thông tin Theo<br /> tính ủ á nh kho họ , hỉ ần 3 – 4<br /> năm, khối l ợng kiến thứ ủ nhân loại sẽ tăng g p ôi Điều n y ồng nghĩ v i “ hu k<br /> án r thông tin”<br /> r t ngắn hỉ n khoảng 3 – 4 năm,<br /> iệt ối v i khối kiến thứ kho<br /> họ x h i v nhân văn tố<br /> n y n l n hơn nữ Để sinh vi n không tụt hậu về kiến<br /> thứ s u khi r tr ờng, song song v i việ iều hỉnh n i dung giảng dạy, á tr ờng ại họ<br /> ũng ần nghi n ứu r t ngắn thời gian đào tạo nh m ảm ảo ho á kiến thứ tr ng<br /> ho sinh vi n trong tr ờng ại họ v n n giá tr s dụng trong thự tế khi r tr ờng [2] Cụ<br /> thể h ơng trình o tạo trình<br /> ại họ v<br /> o ẳng ủ kho Công nghệ h họ thu<br /> tr ờng Đại họ Công nghiệp Thự phẩm Thành phố Hồ Chí Minh l 3 – 4 năm v i v ng ời 3<br /> năm ợ ghi rõ trong mụ ti u h t l ợng ủ kho Thời gi n o tạo sinh vi n ợ r t<br /> ngắn lại v h ơng trình o tạo ợ ập nhật, iều hỉnh theo nhu ầu ủ x h i<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 116<br /> <br /> NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI<br /> <br /> 2.3. X hội hóa giáo dục – tăng cƣờng năng lực giải quyết thực tiễn cho sinh viên<br /> C ng ồng x h i phải ùng<br /> trá h nhiệm th m gi v o việ hình th nh h ơng trình<br /> o tạo ại họ thông qu h ơng trình x h i h giáo dụ Không thể khoán gọn giáo dụ<br /> ại họ ho á nh giáo v hệ thống á tr ờng ại họ Tá giả i áo [2] ề ập ến m t<br /> trong những nền tảng ủ x h i h giáo dụ ại họ<br /> l x hội hóa nội dung chương<br /> trình đào tạo: x h i h giáo dụ ại họ không ơn thuần l<br /> dạng h hình thứ v á<br /> nguồn ầu t ho giáo dụ<br /> o tạo ng việ phát triển ồ ạt á ơ sở o tạo ại họ t thụ ,<br /> m qu n trọng nh t l đa dạng hóa sự tham gia của x hội trong việc xây dựng nội dung,<br /> chương trình đào tạo đại học s o ho thí h ứng v i những i hỏi ủ x h i Y u ầu n y<br /> ũng i hỏi á huy n gi phải nghi n ứu những v n ề ủ x h i, phải oi x h i nh<br /> m t kho t liệu sống luôn luôn phát triển v iến á v n ề ủ x h i th nh n i dung giảng<br /> dạy<br /> Hệ thống giáo dụ<br /> o tạo Việt N m ần phải huẩn lự l ợng l o ng<br /> năng lự<br /> h i nhập, hợp tá , năng lự hung sống h<br /> ình v i những nền văn h khá nh u Giáo dụ<br /> ại họ không ần tạo r những on ng ời giỏi nh t, m l những ng ời l o ng<br /> ủ kỹ<br /> năng l m việ v<br /> ợ th tr ờng h p nhận, phù hợp v i do nh nghiệp v<br /> thể l m hủ<br /> hính mình tr n á th tr ờng l o ng khá nh u Sự<br /> dạng ủ h ơng trình o tạo<br /> hính l m t trong những yếu tố qu n trọng nh t ể gắn o tạo v i nhu ầu x h i Mỗi ơ sở<br /> o tạo ại họ phụ vụ ho nhu ầu tìm hiểu tri thứ khá nh u Tr ờng n o nắm ắt i hỏi<br /> ủ x h i tốt, tr ờng<br /> sẽ xây dựng h ơng trình giảng dạy hợp l , ung p ho sinh vi n<br /> những kiến thứ hữu dụng phù hợp v i y u ầu ủ x h i [2] V sự dạng không hỉ ở á<br /> tr ờng khá nh u, m ần ng y trong m t tr ờng, m t h ơng trình o tạo ng nh họ Ví dụ<br /> m t ng nh kỹ thuật, không hỉ y u ầu kiến thứ kỹ thuật m<br /> n ần ổ sung kiến thứ về<br /> m t x h i: l h s ,<br /> l , văn h<br /> á vùng miền, á h h nh văn, á h ứng x gi o tiếp… V<br /> ụ thể sự<br /> dạng y u ầu ng y trong h ơng trình m t môn họ : không hỉ l kiến thứ l<br /> thuyết thuần t y, m ần hình th nh ợ kỹ năng l m việ , vận dụng thự tế v những kỹ<br /> năng mềm khá trong u sống, tăng ờng năng lự giải quyết thự tiễn ho sinh vi n<br /> Để giải quyết y u ầu n y, iều qu n trọng l các doanh nghiệp phải tham gia vào<br /> quá trình đào tạo bổ sung cho sinh viên khi v o l m việ trong do nh nghiệp những kỹ năng<br /> ụ thể li n qu n ến ông việ<br /> ợ gi o vì nh tr ờng không<br /> iều kiện ể l m iều<br /> V<br /> hiện n y, m t iều áng mừng ho sinh vi n ủ kho Công nghệ h họ l tr ờng v kho<br /> “ ắt t y” ợ v i á do nh nghiệp ể môn thự tập ủ sinh vi n thự sự l m t ợt l m<br /> việ to n thời gi n ngắn hạn ủ ng ời l o ng: do nh nghiệp v kho k kết thỏ thuận y u<br /> ầu ng ản hợp ồng, sinh vi n ợ gi o việ , h ng d n v trả l ơng nh m t nhân vi n<br /> ng th việ Để<br /> ợ iều n y, i hỏi ng ời giảng vi n không thể ở tình trạng<br /> ng,<br /> ứ nhận h ơng trình giảng dạy v máy m dạy theo<br /> M t v n ề khá ần ợ qu n tâm nh m tăng ờng năng lự l m việ thự tiễn ho<br /> sinh vi n l mở rộng mạng lưới giáo viên thỉnh giảng và cộng tác viên khoa học từ cộng<br /> đồng các doanh nghiệp ngoài trường [2], ụ thể th ờng xuy n qu n hệ v mời á nh<br /> do nh nghiệp, giám ố th nh ạt, á nh quản l , á nh kho họ , họ giả, nh áo, … từ<br /> á ơ qu n, do nh nghiệp ngo i tr ờng th m gi v o i ngũ giảng vi n ki m nhiệm Những<br /> ng ời n y sẽ th m gi giảng dạy á huy n ề ho những phần n i dung li n qu n nhiều<br /> hơn ến vận dụng thự tiễn trong á môn họ , không nh t thiết phải dạy to n<br /> ả môn họ<br /> Việ mời á ối t ợng n y th m gi giảng dạy sẽ tạo iều kiện ể tăng tính thự tiễn ho<br /> sinh vi n thông qu việ ung p những kinh nghiệm nghi n ứu, kinh nghiệm quản l , iều<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 117<br /> <br /> NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI<br /> <br /> h nh sản xu t kinh do nh ủ á do nh nghiệp, á tổ hứ nh m gắn l thuyết v i thự tế<br /> M t khá , việ s dụng i ngũ giảng vi n n y sẽ gi p gi tăng mối qu n hệ gắn kết giữ<br /> ng ồng do nh nghiệp v i nh tr ờng, qu<br /> tạo iều kiện thuận lợi hơn trong việ gắn<br /> o tạo v i s dụng hiệu quả nguồn sinh vi n ợ<br /> o tạo<br /> Ngo i r , theo qu n iểm cá nhân, giảng viên cũng cần chủ động “x hội hóa bản<br /> thân”, ể việ dạy ủ mình không giáo iều, sáo rỗng m gần gũi v i thự tế Cụ thể, giảng<br /> vi n thể hủ ng li n hệ, th m gi<br /> ng tá dạng thu khoán v i do nh nghiệp, thông qu<br /> hệ thống ph ng thí nghiệm ủ kho v<br /> ng kinh nghiệm huy n môn ủ mình giải quyết<br /> m t số v n ề ho do nh nghiệp Từ , ản thân giảng vi n vừ<br /> th m m t khoản thu<br /> nhập, vừ luôn ập nhật kinh nghiệm thự tế huy n môn hẹp ủ mình, ồng thời em lại<br /> hiệu quả ông việ ho do nh nghiệp, nh tr ờng v ả ơ h i ọ xát thự tế ho á em sinh<br /> vi n v ản thân<br /> 3. KẾT LUẬN<br /> Việ ổi m i n i dung h ơng trình v ph ơng pháp giáo dụ ại họ n i hung v n i<br /> riêng ối v i á môn họ mỗi giảng vi n phụ trá h giảng dạy không o giờ ợ dừng lại<br /> N i theo hu trình kh p kín: ăn ứ thự tế, phân tí h ánh giá<br /> xây dựng<br /> thự hiện<br /> iều hỉnh<br /> rồi lại phân tí h… ể ổ sung khắ phụ những thiếu s t v ập nhật theo d ng<br /> kiến thứ ủ nhân loại<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Nguyễn Kim Dung (d h giả), (2005), X y dựng chương trình học: Hướng dẫn thực hành<br /> – Jon Wiles, Joseph Bondi, Nx giáo dụ , Tp.HCM.<br /> [2]. Đ o Hữu H , (2008), “Đổi m i giáo dụ ại họ l tiền ề qu n trọng ể thự hiện mụ<br /> ti u “Gắn o tạo v i nhu ầu x h i”, Tạp chí khoa học và công nghệ,Số 5 (28), 135 – 144,<br /> Đại họ Đ Nẵng<br /> [3]. Hồ Văn Li n, (2012), Bài giảng Giáo dục đại học thế giới và Việt Nam, Đại họ S phạm<br /> Tp.HCM.<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ & THỰC PHẨM – SỐ 03/2014<br /> <br /> 118<br /> <br />