Đề án Tổ chức lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương, thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong

ỦY BAN NHÂN DÂN<br /> <br /> CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> <br /> TỈNH BÌNH THUẬN<br /> <br /> Độc lập - Tự do - Hạnh phúc<br /> <br /> ĐỀ ÁN<br /> Tổ chức lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương,<br /> thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong<br /> (kèm theo Quyết định số 1575 /QĐ-UBND ngày 12 tháng 6 năm 2017<br /> của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận).<br /> Phần I<br /> CĂN CỨ PHÁP LÝ VÀ SỰ CẦN THIẾT ĐỂ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN<br /> I. CĂN CỨ PHÁP LÝ<br /> 1. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa<br /> XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát<br /> triển bền vững đất nước.<br /> 2. Chỉ thị số 41-CT/TW, ngày 05/02/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng<br /> về việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý và tổ chức lễ hội.<br /> 3. Luật Di sản văn hóa năm 2001 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của<br /> Luật Di sản văn hóa năm 2009.<br /> 4. Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010 của Chính phủ Quy định<br /> chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một<br /> số điều của Luật Di sản văn hóa.<br /> 5. Thông tư số 15/2015/TT-BVHTTDL ngày 22/12/2015 của Bộ Văn hóa,<br /> Thể thao và Du lịch Quy định về tổ chức lễ hội.<br /> 6. Kết luận số 363-KL/TU ngày 19/5/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về<br /> Đề án tổ chức vận động các tổ chức, cá nhân hỗ trợ bằng hiện vật hoặc kinh phí<br /> để tổ chức lễ hội, bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị cho Đền thờ Hùng Vương,<br /> thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong.<br /> II. SỰ CẦN THIẾT XÂY DỰNG ĐỀ ÁN<br /> Tục thờ cúng Hùng Vương là tín ngưỡng dân gian được lưu truyền từ lâu<br /> đời của người dân Việt Nam. Trong suốt tiến trình lịch sử mấy ngàn năm dựng<br /> nước và giữ nước của dân tộc, hệ thống giá trị đó luôn giữ một vị trí đặc biệt<br /> quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần, tư tưởng, tình cảm và tín ngưỡng<br /> tâm linh của mỗi người dân; là biểu tượng tôn kính có sức quy tụ và gắn bó với<br /> dân tộc Việt Nam. Người Việt Nam dù ở đâu, làm gì và sống trong môi trường,<br /> hoàn cảnh nào cũng luôn hướng về cội nguồn, luôn tâm niệm mình là anh em<br /> cùng sinh ra từ một bọc trăm trứng, luôn tự hào là con Hồng cháu Lạc.<br /> Nội dung của tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương thể hiện lòng tôn kính, tri<br /> ân của lớp hậu duệ con cháu đời sau đối với tổ tiên theo truyền thống “Uống nước<br /> nhớ nguồn” độc đáo của dân tộc Việt Nam. Với giá trị và ý nghĩa đặc biệt đó,<br /> ngày 06/12/2012 UNESCO (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên<br /> <br /> hiệp quốc) đã chính thức công nhận Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - biểu<br /> tượng của tinh thần đại đoàn kết, truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của<br /> dân tộc Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.<br /> Mùng 10 tháng ba Âm lịch hàng năm là ngày giỗ Tổ Hùng Vương; đây là<br /> ngày lễ trọng đại, là biểu tượng văn hóa tâm linh, điểm tựa tinh thần thắt chặt khối<br /> đại đoàn kết toàn dân tộc. Phú Thọ được coi là nơi quê cha đất Tổ của dòng<br /> giống Lạc Hồng. Từ Đền Hùng - trung tâm thờ tự đầu tiên ở tỉnh Phú Thọ, tín<br /> ngưỡng thờ cúng Hùng Vương dần dần lan tỏa ra cả nước, từ đồng bằng lên<br /> miền núi, từ Bắc vào Nam và tồn tại lâu bền qua nhiều đời cho đến ngày nay.<br /> Đến nay, hầu hết các tỉnh, thành phố trong cả nước đều có đền thờ Quốc Tổ<br /> Hùng Vương và hàng năm đều lấy ngày mùng 10 tháng ba Âm lịch làm ngày giỗ<br /> Tổ tại địa phương mình để cán bộ và nhân dân có điều kiện tham dự, dâng hương<br /> bày tỏ lòng thành kính lên các vua Hùng tại quê nhà.<br /> Từ trước đến nay, ở tỉnh ta có một vài cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo thờ cúng<br /> Hùng Vương nhưng chỉ ở mức độ nhỏ lẻ và không phải chỉ thờ riêng Hùng<br /> Vương mà là thờ phối tự (thờ chung) với các vị thần linh khác bên cạnh các vua<br /> Hùng. Chỉ có đền thờ Hùng Vương ở thị trấn Phan Rí Cửa là nơi thờ tự chính, tiêu<br /> biểu cho tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Bình Thuận. Vì vậy, đền thờ Hùng<br /> Vương ở thị trấn Phan Rí Cửa đã vinh dự được chọn làm nơi an vị để thờ phụng<br /> “Đất, nước và chân hương” do lãnh đạo tỉnh thỉnh rước từ Đền Hùng, tỉnh Phú<br /> Thọ về vị trí thiêng liêng này.<br /> Lâu nay, người dân Phan Rí Cửa và các xã lân cận của huyện Tuy Phong<br /> rất quan tâm đến việc thờ phụng và tổ chức giỗ Tổ hàng năm tại đền thờ Hùng<br /> Vương theo cách thức riêng và coi đó là một phần quan trọng trong đời sống tín<br /> ngưỡng tâm linh của cộng đồng. Tuy nhiên, từ trước đến nay lễ hội giỗ Tổ tại đền<br /> thờ Hùng Vương ở thị trấn Phan Rí Cửa chỉ mang tính chất riêng lẻ của người dân<br /> địa phương và một số xã lân cận của huyện Tuy Phong; người dân các địa phương<br /> khác trong tỉnh ít biết đến hoặc không tham dự lễ hội này. Do đó, việc nghiên<br /> cứu, tổ chức lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương, thị trấn Phan Rí<br /> Cửa, huyện Tuy Phong là nhằm thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn của<br /> dân tộc Việt Nam nói chung và của người dân Bình Thuận nói riêng, qua đó tạo<br /> điều kiện cho nhân dân tỉnh nhà được dâng hương, tưởng niệm các vua Hùng; góp<br /> phần giáo dục thế hệ con cháu đời sau về long yêu nước, ý thức xây dựng, bảo vệ<br /> Tổ quốc; đòng thời, cũng là thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Các vua<br /> Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.<br /> Phần II<br /> THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BẢO TỒN, PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI TÍCH<br /> VÀ LỄ HỘI GIỖ TỔ CÁC VUA HÙNG TẠI ĐỀN THỜ HÙNG VƯƠNG, THỊ<br /> TRẤN PHAN RÍ CỬA, HUYỆN TUY PHONG<br /> Đền thờ Hùng Vương (Phan Rí Cửa, Tuy Phong) được tạo lập vào giữa thế<br /> kỷ XIX, với chức năng ban đầu là ngôi đình làng thờ phụng Thành hoàng Bổn<br /> cảnh và các bậc tiền hiền, hậu hiền có công khai khẩn đất đai và tạo lập cuộc sống<br /> trên vùng đất Phan Rí xưa. Đến năm 1958, do nhiều yếu tố lịch sử và xã hội tác<br /> động, nên người dân địa phương đã đưa tín ngưỡng thờ cúng các vua Hùng vào<br /> 2<br /> <br /> làm đối tượng thờ phụng chính tại đình làng và từ đó đến nay ngôi đình chính<br /> thức được đổi tên là đền thờ Hùng Vương.<br /> Đây là ngôi đền thờ Quốc Tổ duy nhất ở tỉnh ta còn bảo lưu khá đầy đủ các<br /> giá trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc nghệ thuật dân gian. Trải qua gần 02 thế kỷ<br /> tồn tại, đền thờ Hùng Vương đã được các thế hệ người dân địa phương nối tiếp<br /> nhau bồi đắp, gìn giữ và trở thành nơi gởi gắm niềm tin, chỗ dựa tinh thần vững<br /> chắc trong đời sống của nhân dân qua nhiều thế hệ. Với những giá trị đó, ngày<br /> 07/9/2010, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Thuận có Quyết định số 1994/QĐUBND xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa đối với đền thờ Hùng Vương, thị trấn<br /> Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong.<br /> Tồn tại lâu đời và do tác động của thời gian, môi trường khí hậu khắc<br /> nghiệt, cùng với sự tàn phá của bom đạn chiến tranh nên các hạng mục của đền<br /> thờ Hùng Vương đã bị xuống cấp nặng nề. Trước thực trạng đó, năm 2013 Ủy ban<br /> nhân dân tỉnh đã đầu tư ngân sách để trùng tu, tôn tạo đền thờ Hùng Vương với<br /> tổng kinh phí là 3.377 triệu đồng. Toàn bộ các hạng mục của đền thờ sau khi được<br /> trùng tu, tôn tạo đã khôi phục lại vẻ mỹ quan và nét trang nghiêm cần thiết vốn có<br /> của di tích. Trong thời gian đến, Ủy ban nhân dân tỉnh sẽ tiếp tục đầu tư ngân sách<br /> để xây dựng nhà nhóm tại đền thờ Hùng Vương.<br /> Tuy nhiên, thực trạng khuôn viên hiện hữu của đền thờ Hùng Vương quá<br /> chật hẹp, chỉ có diện tích 885m2; trong đó, các hạng mục kiến trúc của đền gồm:<br /> chính điện, nhà khói, nhà nhóm và nhà vệ sinh chiếm hơn 700m2, phần sân phía<br /> trước đền thờ còn lại khoảng 160m2, lại tọa lạc ở vị trí khó mở rộng về mặt không<br /> gian nên sẽ ảnh hưởng đến sức chứa vào dịp lễ hội và hạn chế về không gian thực<br /> hiện phần hội khi lễ hội được tổ chức và có sự tham gia của cán bộ và nhân dân<br /> trong tỉnh.<br /> Từ trước đến nay, việc trông coi, bảo quản di tích, thờ phụng và tổ chức lễ<br /> hội giỗ Tổ tại đền thờ Hùng Vương (Phan Rí Cửa, Tuy Phong) do Ban Quản lý<br /> di tích và nhân dân địa phương trực tiếp đảm nhận và thực hiện. Ban Quản lý<br /> đền thờ Hùng Vương là những người cao niên có uy tín, đạo đức, am hiểu phong<br /> tục tập quán, văn hóa truyền thống do nhân dân địa phương bầu chọn và được<br /> UBND huyện Tuy Phong ra quyết định công nhận. Cũng như hầu hết Ban Quản<br /> lý các di tích khác trên địa bàn tỉnh, Ban Quản lý đền thờ Hùng Vương hoạt<br /> động trên tinh thần tự nguyện đóng góp công sức cho cộng đồng, ngoài ra không<br /> có các chế độ, thù lao hay phụ cấp. Lâu nay, nguồn kinh phí để bảo quản, thờ<br /> phụng và cúng giỗ các vua Hùng hàng năm rất hạn hẹp, chủ yếu do nhân dân địa<br /> phương, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài huyện Tuy Phong đóng góp, hỗ trợ<br /> bằng tấm lòng hảo tâm. Do vai trò và ý nghĩa quan trọng của lễ hội nên trong<br /> thời gian 15 năm trở lại đây, việc quản lý và tổ chức lễ hội giỗ Tổ tại đền thờ<br /> Hùng Vương có sự quản lý và chỉ đạo trực tiếp của UBND thị trấn Phan Rí Cửa.<br /> Lễ hội giỗ Tổ tại đền thờ Hùng Vương ở thị trấn Phan Rí Cửa lâu nay<br /> được duy trì và diễn ra theo tập tục riêng của người dân địa phương và chịu<br /> ảnh hưởng của lễ hội đình làng cả về nội dung và hình thức theo lối “Xưa bày<br /> nay làm” của người dân Phan Rí Cửa. Do đó, cách thức biểu hiện của lễ hội<br /> chưa phù hợp với tập tục và tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương nếu mở rộng<br /> 3<br /> <br /> quy mô, nâng tầm trên diện rộng. Do đó, việc tổ chức lễ hội giỗ Tổ các vua<br /> Hùng tại đền thờ Hùng Vương từ lễ hội riêng của cán bộ và nhân dân thị trấn<br /> Phan Rí Cửa thành lễ hội chung của cán bộ và nhân dân trong tỉnh là cần thiết.<br /> Vào dịp lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương ở Phan Rí Cửa hàng<br /> năm, sẽ phân công UBND 02 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh cùng tham gia<br /> phối hợp tổ chức lễ hội, thành kính dâng hương, hoa và sản vật của địa phương<br /> mình lên các vua Hùng.<br /> Phần III<br /> NỘI DUNG MỤC TIÊU, GIẢI PHÁP VÀ KINH PHÍ TỔ CHỨC<br /> LỄ HỘI GIỖ TỔ CÁC VUA HÙNG TẠI ĐỀN THỜ HÙNG VƯƠNG,<br /> THỊ TRẤN PHAN RÍ CỬA, HUYỆN TUY PHONG<br /> I. NỘI DUNG<br /> 1. Lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương ở Phan Rí Cửa phải<br /> được tổ chức toàn diện cả về phần lễ và phần hội, đảm bảo xứng tầm với lễ hội<br /> chung của tỉnh. Quá trình triển khai phải được thực hiện một cách cẩn trọng, tỉ mỉ,<br /> công phu và khoa học; có sự khảo sát, nghiên cứu lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại<br /> một số tỉnh, thành khác, vì đây là lễ hội dân gian gắn với tín ngưỡng thờ cúng<br /> Quốc Tổ mà nhân dân là chủ thể gìn giữ, sáng tạo và thực hiện.<br /> 2. Nội dung trọng tâm của Đề án là triển khai Dự án “Nghiên cứu, phục<br /> dựng lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương, thị trấn Phan Rí Cửa,<br /> huyện Tuy Phong”. Đối với phần lễ phải phục dựng toàn diện cả về nội dung,<br /> hình thức, thời gian, không gian, diễn trình, lễ vật và cách thức thực hiện từng<br /> nghi lễ trong lễ hội. Trong phần hội, chú trọng khôi phục và tổ chức các trò chơi,<br /> trò diễn, hội thi phù hợp, hấp dẫn có sức thu hút nhiều người tham gia.<br /> Quá trình phục dựng lễ hội giỗ Tổ cần phải tổ chức nhiều cuộc trao đổi, tọa<br /> đàm với các vị cao niên, trí thức, các nhà nghiên cứu có hiểu biết về phong tục tập<br /> quán thờ cúng Hùng Vương tại địa phương. Đồng thời, có sự tham gia góp ý của<br /> chính quyền, mặt trận, các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan, ban, ngành liên<br /> quan của huyện Tuy Phong và thị trấn Phan Rí Cửa để có sự thống nhất cao cả về<br /> hình thức, nội dung, không gian, thời gian, diễn trình, lễ vật, lễ phục và cách thức<br /> thực hiện từng nghi lễ trong lễ hội giỗ Tổ.<br /> Những nội dung cụ thể trong phần lễ và phần hội của lễ hội giỗ Tổ sẽ được<br /> xây dựng và đề cập cụ thể, chi tiết trong nội dung Dự án “Nghiên cứu, phục dựng<br /> lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương, thị trấn Phan Rí Cửa, huyện<br /> Tuy Phong” sẽ triển khai thực hiện trong năm 2017.<br /> II. MỤC TIÊU<br /> 1. Mục tiêu chung<br /> a) Tổ chức lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương từ lễ hội<br /> riêng của người dân thị trấn Phan Rí Cửa thành lễ hội chung của nhân dân trong<br /> tỉnh. Nội dung, hình thức phần lễ phải thể hiện nét trang nghiêm, thành kính đảm<br /> bảo sự gắn kết phù hợp giữa tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương của dân tộc với<br /> phong tục tập quán của người dân Bình Thuận. Đồng thời, đa dạng hóa nội dung<br /> và hình thức phần hội với các trò chơi, trò diễn, hội thi hấp dẫn và có nhiều ý<br /> 4<br /> <br /> nghĩa, tạo điều kiện để người dân Phan Rí Cửa và các xã, thị trấn trên địa bàn<br /> huyện Tuy Phong tham gia giao lưu, tạo không khí phấn khởi, vui tươi và lành<br /> mạnh.<br /> b) Việc tổ chức lễ hội giỗ Tổ tại đền thờ Hùng Vương phải đạt được mục<br /> đích sau:<br /> - Lễ hội phải thiết thực hướng về cội nguồn, tổ tiên, có sức thu hút đông<br /> đảo cán bộ, nhân dân và các tổ chức tín ngưỡng, tôn giáo ở các huyện, thị xã,<br /> thành phố trong tỉnh về tham gia, thành kính dâng hương tri ân công đức các vua<br /> Hùng có công dựng nước và các bậc tiền nhân có công giữ nước.<br /> - Đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần và niềm mong mỏi của<br /> người dân trong tỉnh; góp phần giáo dục truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ<br /> nguồn”, tình yêu quê hương, đất nước cho các thế hệ người dân trong tỉnh, nhất là<br /> thế hệ trẻ.<br /> - Góp phần củng cố, tăng cường khối đoàn kết, gắn bó, hòa hợp giữa các<br /> cộng đồng dân cư, các dân tộc trên địa bàn tỉnh.<br /> 2. Mục tiêu cụ thể<br /> a) Năm 2017:<br /> Cơ bản hoàn thành việc nghiên cứu, phục dựng toàn diện lễ hội giỗ Tổ các<br /> vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương, thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong cả về<br /> phần lễ và phần hội; trong đó, phần lễ phải thể hiện sự trang nghiêm, thành kính,<br /> phù hợp với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, thờ cúng tổ tiên của dân tộc và<br /> phần hội phải thể hiện được nét đặc trưng của người dân Bình Thuận.<br /> b) Từ năm 2018 trở đi:<br /> - Thực hiện tổ chức lễ hội giỗ Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương,<br /> thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong theo nội dung, hình thức, không gian,<br /> thời gian, diễn trình, lễ vật… đã được nghiên cứu, phục dựng và phê duyệt.<br /> - Hàng năm, Ủy ban nhân dân huyện Tuy Phong chủ trì tổ chức lễ hội giỗ<br /> Tổ các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương, thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy<br /> Phong; đồng thời có sự tham gia phối hợp tổ chức của Ủy ban nhân dân 02 huyện,<br /> thị xã, thành phố được Ủy ban nhân dân tỉnh phân công.<br /> III. GIẢI PHÁP<br /> 1. Tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo về chuyên môn nghiệp vụ của<br /> các cấp, ngành chức năng đối với việc tổ chức lễ hội nói chung và lễ hội giỗ Tổ<br /> các vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương, thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong<br /> diễn ra hàng năm nói riêng. Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng mất an ninh<br /> trật tự, gây ô nhiễm môi trường, lợi dụng để hoạt động mê tín dị đoan, bói<br /> toán… trong quá trình tổ chức lễ hội.<br /> 2. Triển khai thực hiện Dự án: Nghiên cứu, phục dựng lễ hội giỗ Tổ các<br /> vua Hùng tại đền thờ Hùng Vương, thị trấn Phan Rí Cửa, huyện Tuy Phong. Đây<br /> là giải pháp trọng tâm để tổ chức lễ hội giỗ Tổ từ lễ hội riêng của nhân dân thị<br /> trấn Phan Rí Cửa thành lễ hội chung của nhân dân trong tỉnh.<br /> 5<br /> <br />