Đề án tốt nghiệp Quản lý công: Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định giai đoạn 2024-2030

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:66

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định giai đoạn 2024-2030" được hoàn thành với mục tiêu nhằm làm rõ ràng cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức thực hiện chính sách trợ giúp xã hội, đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả của việc tổ chức thực hiện chính sách này trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định trong thời gian sắp tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Quản lý công: Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định giai đoạn 2024-2030

2 BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THANH BÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH GIAI ĐOẠN 2024-2030 ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Thừa Thiên Huế, tháng 8 năm 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THANH BÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH GIAI ĐOẠN 2024-2030 ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGÔ VĂN TRÂN Thừa Thiên Huế, tháng 8 năm 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Đề án Thạc sỹ Quản lý công “ Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định giai đoạn 2024-2030" là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Ngô Văn Trân. Đã được triển khai nghiên cứu tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định là công trình nghiên cứu độc lập; số liệu và kết quả nghiên cứu trong Đề án này là hoàn toàn trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Thừa Thiên Huế, tháng 8 năm 2024 Học viên Lê Thanh Bình
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Đề án này tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân. Trước hết, Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Ngô Văn Trân người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Đề án. Em xin trân trọng cảm ơn Học viện Hành chính Quốc gia khu vực Miền Trung cùng Các thầy cô giáo của Học viện, Quý thầy cô giáo trong Hội đồng bảo vệ Đề cương Đề án, những người đã trang bị cho em những kiến thức quý báu và giúp đỡ em hoàn thành Đề án này. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của các ngành hữu quan, các đơn vị thực hiện chính sách Trợ giúp xã hội trên trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định đã giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu và kiểm nghiệm những kết quả nghiên cứu. Chân thành cảm ơn các anh chị đồng nghiệp, gia đình và các bạn đã tận tình giúp đỡ, đóng góp ý kiến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành Đề án này Học viên Lê Thanh Bình
iii DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu Nguyên nghĩa ASXH An sinh xã hội BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm Y tế HĐND Hội đồng nhân dân NKT Người khuyết tật UBND Ủy ban nhân dân
iv DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Bảng 2.1. Số liệu người khuyết tật và kinh phí trợ giúp tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định giai đoạn 2020 - 2024 ................................................................................... 20 Biểu đồ 2.1. Số người khuyết tật ở các dạng khuyết tật .......................................... 21 Biểu đồ 2.2. Người khuyết tật theo độ tuổi ............................................................ 22 Biểu đồ 2.3. Nguyên nhân khuyết tật ..................................................................... 24 Biểu đồ 2.4. Mức độ khuyết tật ............................................................................. 24
v MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chon đề tài ................................................................................................. 1 2.Tình hình nghiên cứu của đề án ............................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 4 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án........................................................ 5 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................................................... 5 6. Hiệu quả và ý nghĩa đề án ứng dụng trong thực tiễn ............................................ 6 7. Cấu trúc của đề án ............................................................................................... 6 Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ TRỢ GIÚP XÃ HỘI ................................... 7 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ............................................................... 7 1.1.1. An sinh xã hội ................................................................................................ 7 1.1.2. Trợ giúp xã hội, người khuyết tật ................................................................... 8 1.1.3. Chính sách trợ giúp xã hội ........................................................................... 11 1.2. Nội dung chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật............................... 12 1.2.1. Chính sách trợ giúp xã hội thường xuyên ..................................................... 12 1.2.2. Chính sách trợ giúp xã hội đột xuất .............................................................. 15 1.3. Quy trình thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật ............... 15 1.4. Vai trò của nhà nước và cơ sở pháp lý trong thực thi chính sách trợ giúp hội cho người khuyết tật..................................................................................................... 15 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới việc thực hiện chính sách về trợ giúp xã hội. ............... 16 1.5.1. Thể chế nhà nước và vai trò của cấp ủy, chính quyền địa phương .................... 16 1.5.2. Nguồn lực tài chính...................................................................................... 17 1.5.3. Trình độ nhận thức của người dân................................................................ 18 1.5.4. Môi trường thực hiện chính sách .................................................................. 18 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VỀ TRỢ GIÚP XÃ HỘI TẠI HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH ............................................. 19 2.1. Đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế-xã hội tác động đến thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 19
vi 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội ............................................ 19 2.1.2. Thực trạng người khuyết tật tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ................... 20 2.2. Chất lượng cuộc sống và nhu cầu của người khuyết tật ................................... 24 2.3. Thực trạng thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ....................................................................... 25 2.3.1. Thể chế hóa chính sách và tuyên truyền thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật .............................................................................................. 25 2.3.2. Chính quyền địa phương và công tác phối hợp thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật ................................................................................... 27 2.3.3. Thực hiện quy trình thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật 27 2.3.4. Nguồn lực và xã hội hóa nguồn lực trong thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật. ............................................................................................. 31 2.3.5. Kiểm tra, thanh tra và đánh gia thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật..................................................................................................... 32 2.4. Đánh giá thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định .............................................................................. 34 2.4.1. Kết quả đạt được .......................................................................................... 34 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế ............................................... 35 Chương 3. PHƯƠNG HƯƠNG, GIẢI PHÁP, LỘ TRÌNH, NGUỒN LỰC NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VỀ TRỢ GIÚP XÃ HỘI NGƯỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÙ MỸ, TỈNH BÌNH ĐỊNH ......................................................................................................... 38 3.1. Phương hướng, mục tiêu, cơ sở pháp lý nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định .................. 38 3.1.1. Phương hướng, mục tiêu .............................................................................. 38 3.1.2. Cơ sở pháp lý thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. ................................................................. 41 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính trợ giúp người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định ....................................................................... 42
vii 3.2.1. Thể chế hóa chính sách và tăng cường công tác tuyên truyền thực hiện chính sách trợ giúp người khuyết tật ............................................................................... 42 3.2.2. Phát huy vai trò của chính quyền địa phường đẩy mạnh công tác phối hợp thực hiện chính sách trợ giúp người khuyết tật....................................................... 43 3.2.3. Tăng cường huy động nguồn lực và xã hội hóa thực hiện chính sách trợ giúp người khuyết tật..................................................................................................... 45 3.2.4. Tăng cường công tác thanh tra, giám sát thực hiện chính sách trợ giúp người khuyết tật............................................................................................................... 46 3.3. Phân công trách nhiệm thực hiện đề án ........................................................... 47 3.4. Tiến độ và nguồn lực thực hiện ....................................................................... 49 3.5. Đối tượng hưởng lợi và những khó khăn khi thực hiện đề án .......................... 52 3.5.1. Đối tượng hưởng lợi khi thực hiện đề án ...................................................... 52 3.5.2. Những khó khăn khi thực hiện đề án ............................................................ 52 3.6. Kiến nghị ........................................................................................................ 52 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 56
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chon đề tài An sinh xã hội là một phần quan trọng của chính sách xã hội nhằm đảm bảo đời sống và an ninh cho mọi thành viên trong xã hội. Đây không chỉ là trách nhiệm của nhà nước mà còn của toàn bộ xã hội. Việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội không chỉ giúp giảm nghèo, tạo ra sự công bằng và tiến bộ xã hội mà còn góp phần vào việc duy trì ổn định chính trị, an ninh và quốc phòng. Các chính sách an sinh xã hội, như chính sách ưu đãi người có công với cách mạng, chính sách giúp đỡ dân tộc thiểu số, chính sách xóa đói giảm nghèo, đều nhằm mục đích nâng cao chất lượng cuộc sống cho mọi người, đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau. Việc thực hiện các chính sách này cần sự quyết tâm và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và cả cộng đồng. Những nỗ lực này không chỉ mang lại lợi ích ngay lập tức mà còn là đầu tư vào tương lai của xã hội, bởi một xã hội mạnh mẽ và công bằng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững và thịnh vượng. Quán triệt các quan điểm của Đảng, trong nhiều năm qua, sự quan tâm và nỗ lực của Đảng và Nhà nước ta trong việc xây dựng và triển khai các chính sách xã hội đã được thể hiện rõ ràng. Không chỉ được coi là một mục tiêu quan trọng, điều này còn là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững và duy trì ổn định chính trị - xã hội, đồng thời thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ chúng ta. Các lĩnh vực xã hội ngày càng được phát triển nhờ hệ thống pháp luật và các chính sách liên tục được bổ sung và hoàn thiện. Diện thụ hưởng chính sách ngày càng mở rộng, mức hỗ trợ được nâng lên. Các lĩnh vực xã hội đang ngày càng nhận được nhiều nguồn lực đầu tư, bao gồm ngân sách nhà nước và các nguồn lực xã hội khác. Những lĩnh vực này đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đặc biệt là trong việc giảm nghèo, tạo việc làm, ưu đãi cho người có công, cũng như trong giáo dục và đào tạo, y tế, trợ giúp cho những người gặp khó khăn đặc biệt, công tác gia đình và thúc đẩy bình đẳng giới. Đời sống vật chất và tinh thần của người có công, người nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số đã
2 được cải thiện, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân và duy trì ổn định chính trị - xã hội. Tuy nhiên, trong thực hiện các chính sách liên quan đến an sinh xã hội, nhất là chính sách trong thực hiện cũng bộc lộ nhiều hạn chế:……. Huyện Phù Mỹ, nằm ở đồng bằng ven biển của tỉnh Bình Định, đã thực hiện những nỗ lực trong việc triển khai chính sách hỗ trợ xã hội cho cộng đồng dân cư, đặc biệt là đối với những nhóm dễ bị tổn thương trong xã hội, và đã thu được những kết quả tích cực. Tuy vậy, giống như tình hình tổng thể của cả nước, vẫn còn tồn tại những thách thức như sự thiếu nhận thức về an sinh xã hội nói chung và hỗ trợ xã hội nói riêng; nhận thức về hỗ trợ xã hội vẫn dựa nhiều vào các hoạt động từ thiện mà chưa phản ánh đầy đủ trách nhiệm chung để thúc đẩy sự cải thiện đời sống xã hội và đảm bảo an toàn cho tất cả thành viên trong xã hội khi họ đối mặt với những rủi ro. Cần tiếp tục đánh giá và xem xét để rút ra bài học từ kinh nghiệm, từ đó đề xuất các hướng đi và giải pháp cụ thể trong thời gian sắp tới. Do đó, việc tiến hành nghiên cứu một cách có hệ thống và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách hỗ trợ xã hội, đồng thời đề xuất những giải pháp khả thi nhằm tăng cường hiệu quả của chính sách này tại huyện Phù Mỹ không chỉ mang lại ý nghĩa thực tiễn mà còn rất cấp bách trong bối cảnh hiện nay. Xuất phát từ những lý do đó, học viên lựa chọn đề tài: “Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định giai đoạn 2024 - 2030 ” với mong muốn được mang những kiến thức học tập của mình góp phần nhỏ trong việc thực hiện nhiệm vụ đảm bảo an sinh xã hội nói chung và trợ giúp xã hội nói riêng trên địa bàn huyện Phù Mỹ trong thời gian tới. 2.Tình hình nghiên cứu của đề án Nghiên cứu về thực hiện chính sách ASXH, trợ giúp xã hội đã được các nhà khoa học, nhà quản lý nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu tiêu biểu có thể kể đến các công trình sau: Trong luận văn Thạc sĩ "Thực hiện chính sách an sinh xã hội từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng" của Nguyễn Thị Thu Ngân (2017), tác giả tập trung làm sáng
3 tỏ những vấn đề lý luận liên quan đến việc thực thi chính sách an sinh xã hội (ASXH). Luận văn này không chỉ phân tích thực trạng mà còn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm cải thiện chất lượng thực hiện chính sách ASXH tại thành phố Đà Nẵng trong thời gian tới. Trong luận văn Thạc sĩ "Thực thi chính sách an sinh xã hội trên địa bàn huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình" của Nguyễn Bá Minh (2017), tác giả đã phân tích kỹ lưỡng các cơ sở quan trọng trong hệ thống lý luận về chính sách an sinh xã hội và vai trò của nó. Ngoài ra, tác giả đánh giá thực trạng thực hiện chính sách an sinh xã hội tại huyện Lệ Thủy trong giai đoạn 2011-2015, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả thực thi các chính sách này tại huyện Lệ Thủy trong thời gian tới. Trong bài báo "An sinh xã hội ở Hoa Kỳ và một số bài học kinh nghiệm cho Việt Nam" của Thái Vũ Hải Đăng, đăng trên Tạp chí Tòa án nhân dân – Điện tử năm 2022, tác giả đã phân tích sâu sắc các ưu điểm và nhược điểm của các chương trình an sinh xã hội chủ yếu ở Hoa Kỳ, đồng thời so sánh với tình hình tại Việt Nam. Từ đó, tác giả đề xuất một số bài học kinh nghiệm phù hợp với đặc điểm kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội của Việt Nam. Nguyễn Văn Hồi, Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội, “Một số giải pháp thực hiện đổi mới chính sách trợ giúp xã hội ở Việt Nam”. Tạp chí Lao động và Xã hội năm 2020. Nội dung về việc chỉ đạo phòng chống và khắc phục hậu quả của thiên tai, cũng như việc nắm vững tình hình thiệt hại và đảm bảo sự ổn định trong đời sống của nhân dân khi gặp phải thiên tai, đã được thực hiện một cách triệt để. Chúng tôi đã tiến hành việc ra soát tình trạng thiệt hại từ thiên tai để đề xuất các biện pháp hỗ trợ kịp thời, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra và giám sát việc thực hiện các chương trình trợ giúp đột xuất tại cấp địa phương. Đảm bảo 100% các hộ dân gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn hoặc các lý do bất khả kháng khác được hỗ trợ các điều kiện sống tối thiểu, bao gồm lương thực, thực phẩm, nhà ở, đất ở, công cụ sản xuất, dạy nghề và việc làm. Cuốn sách "Chính sách xã hội nông thôn: Chính sách đối với di dân nông
4 thôn - thành thị ở Việt Nam", của tác giả Mai Ngọc Cường, được xuất bản bởi Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia vào năm 2021. Tổng hợp và phân tích chính sách xã hội đối với di dân từ nông thôn sang thành thị, cuốn sách này bao gồm cả tổng quan về chính sách đối với di dân nông thôn - thành thị ở Việt Nam nói chung và kinh nghiệm của Hàn Quốc trong việc thực hiện chính sách di dân. Tác giả tập trung vào việc phân tích thực trạng tình hình di dân từ nông thôn sang thành thị ở Việt Nam hiện nay, bao gồm tình trạng việc làm, thu nhập, đời sống, và an sinh xã hội của người lao động trong điều kiện di dân. Cuốn sách cũng xem xét tác động của môi trường pháp luật, chính sách và tổ chức đối với vấn đề này, đồng thời đề xuất các phương hướng và giải pháp để hoàn thiện chính sách đối với di dân từ nông thôn sang thành thị ở Việt Nam trong tương lai. An sinh xã hội nói chung và trợ giúp xã hội là vấn đề không mới, được quan tâm nghiên cứu và công bố. Các công trình này là những tư liệu cần thiết cho tác giả kế thừa, bổ sung trong quá trình nghiên cứu. Tuy vậy, những nghiên cứu chuyên sâu về trợ giúp xã hội một cách hệ thống và toàn diện vẫn còn hạn chế, đặc biệt là trong việc nghiên cứu vấn đề này trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Đề tài không trùng lặp với những công trình đã được công bố. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động tổ chức thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Đề án được xác định giới hạn nghiên cứu là quá trình thực hiện chính sách về trợ giúp xã hội cho các đối tượng là người khuyết. 3.3. Thời gian nghiên cứu: - Về thời gian: Giai đoạn 2021 - 2024 và định hướng đến năm 2030 - Về không gian: Trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định -
5 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề án 4.1. Mục đích nghiên cứu Dựa trên việc rõ ràng cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức thực hiện chính sách trợ giúp xã hội, đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả của việc tổ chức thực hiện chính sách này trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định trong thời gian sắp tới. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, Đề án có nhiệm vụ: + Hệ thống hóa lý luận về tổ chức thực hiện chính sách trợ giúp xã hội + Phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện tiêu thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. + Đề xuất những giải pháp, lộ trình, nguồn lực, phân công thực hiện góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định trong thời gian tới. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận: Dự án dựa trên phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Triết học Mác – Lê nin, cũng như chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước về an sinh xã hội, để xây dựng cơ sở cho việc lựa chọn các phương pháp nghiên cứu phù hợp. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể: - Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Bằng việc nghiên cứu các văn kiện của Đảng, văn bản pháp luật, tài liệu, giáo trình và các công trình, bài viết liên quan, dự án này đang xây dựng cơ sở lý luận. Nó cũng tiếp tục kế thừa và bổ sung các kết quả nghiên cứu đã có, phát triển các luận điểm khoa học và thực tiễn mới phù hợp với mục đích nghiên cứu của đề tài. - Dựa trên phương pháp nghiên cứu thực tiễn, nhóm này sẽ sử dụng các tài liệu thống kê và các chính sách hiện hành của Đảng, Nhà nước, cũng như của tỉnh Bình Định và huyện Phù Mỹ về việc thực hiện chính sách trợ giúp xã hội.
6 - Phương pháp chuyên gia: tham khảo ý kiến chuyên gia, nhà quản lý. - Phương pháp xử lý thông tin và số liệu trong dự án này sẽ dựa trên việc thu thập thông tin và số liệu mới nhất từ các nguồn đáng tin cậy, bao gồm các cơ quan thống kê và cuộc điều tra. Mục tiêu là đưa ra nhận định khách quan về lý luận và thực trạng thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. 6. Hiệu quả và ý nghĩa đề án ứng dụng trong thực tiễn Hiệu quả ứng dụng của đề án: đề án đề xuất các giải pháp đáp ứng tính khả thi và hợp pháp khi ứng dụng trên thực tiễn. Các kết quả nghiên cứu của đề án khi được ứng dụng hứa hẹn sẽ đảm bảo tính hiệu quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Ý nghĩa tác động trong thực tế của đề án: kết quả nghiên cứu góp phần đảm bảo hiệu quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Bên cạnh đó, với các giải pháp được đề xuất trong đề án sẽ là những giải pháp gợi mở quan trọng và có tính ứng dụng cao trong đảm bảo hiệu quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định và các huyện tương đồng trên cả nước. 7. Cấu trúc của đề án Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, đề án được cấu trúc gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về trợ giúp xã hội. Chương 2: Thực trạng và kết quả thực hiện chính sách về trợ giúp xã hội trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Chương 3: Phương hướng, giải pháp, lộ trình, nguồn lực thực hiện nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho người khuyết tật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định
7 Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ TRỢ GIÚP XÃ HỘI 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 1.1.1. An sinh xã hội Theo một số tổ chức của thế giới thì ASXH được hiểu như sau: Theo tổ chức Lao động quốc tế (ILO), An sinh xã hội (ASXH) được định nghĩa là một hình thức bảo vệ mà xã hội cung cấp cho các thành viên của nó thông qua việc áp dụng một loạt các biện pháp nhằm đối phó với những khó khăn và cú sốc về mặt kinh tế và xã hội, gây ra mất mát hoặc giảm sút nghiêm trọng nguồn thu nhập do bệnh tật, thai sản, tàn tật, hoặc tử vong của lao động. ASXH cũng bao gồm việc cung cấp chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình có trẻ em bị ảnh hưởng. Định nghĩa này nhấn mạnh về việc phân phối các quyền lợi, bảo hiểm và mở rộng cơ hội việc làm cho những đối tượng trong khu vực kinh tế không chính thức. Theo Ngân hàng Thế giới (WB), An sinh xã hội (ASXH) là một khái niệm chỉ các biện pháp công cộng được thiết kế để hỗ trợ cá nhân, hộ gia đình và cộng đồng trong việc đối phó và kiềm chế nguy cơ tác động đến thu nhập, nhằm giảm tính dễ bị tổn thương và sự không ổn định trong thu nhập. Tập trung vào các giải pháp nhằm giảm nguy cơ làm giảm thu nhập của cá nhân, gia đình và cộng đồng, định nghĩa này được nhấn mạnh. Theo Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), An sinh xã hội (ASXH) bao gồm các chính sách và chương trình giảm nghèo, nhằm giảm sự yếu thế bằng cách thúc đẩy hiệu quả của thị trường lao động, giảm thiểu rủi ro cho người dân và nâng cao năng lực của họ để đối phó với các rủi ro và giảm hoặc mất thu nhập. Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc đảm bảo An sinh xã hội (ASXH) và giảm nhẹ các tác động bất lợi đến người dân, định nghĩa này được tôn trọng. Việt Nam, xung quanh khái niệm ASXH cũng còn có nhiều ý kiến khác nhau. - Trong công trình "Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách An sinh xã hội ở Việt Nam", GS.TS Mai Ngọc Cường nhấn mạnh rằng để hiểu rõ hơn về bản
8 chất của An sinh xã hội (ASXH), cần tiếp cận khái niệm này từ cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp. ASXH, theo một phạm vi rộng hơn, là việc đảm bảo thực hiện các quyền để con người có thể sống trong an bình và đảm bảo an ninh, an toàn trong xã hội. Trong khi đó, nghĩa hẹp của ASXH là việc đảm bảo thu nhập và các điều kiện cần thiết khác cho cá nhân, gia đình và cộng đồng trong trường hợp họ mất thu nhập do giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc mất việc làm. Đồng thời, nó cũng áp dụng cho các đối tượng như người già cô đơn, trẻ em mồ côi, người tàn tật, người yếu thế, và những người bị ảnh hưởng bởi thiên tai. - Theo quan điểm của GS Hoàng Chí Bảo, An sinh xã hội (ASXH) tương đương với sự an toàn trong cuộc sống của con người, từ cá nhân đến cộng đồng, tạo ra điều kiện cần và động lực để phát triển con người và xã hội. ASXH bao gồm các biện pháp đảm bảo cho sự tồn tại của con người như một cá nhân, và cũng giúp phát triển các phẩm chất bản ngữ của con người, tức là nhân tính, trong hoạt động và cuộc sống hàng ngày của họ như một thực thể độc lập với tính cá nhân. An sinh xã hội bao gồm việc thực hiện các biện pháp kinh tế được tổ chức và thực hiện bởi cả Nhà nước và cộng đồng, nhằm mục đích giới hạn, phòng ngừa và khắc phục những rủi ro mà các thành viên trong xã hội có thể gặp phải khi mất hoặc giảm thu nhập do nhiều nguyên nhân như bệnh tật, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, tàn tật, tuổi già và cái chết. Ngoài ra, việc đảm bảo chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình có số lượng con lớn cũng được thực hiện.. 1.1.2. Trợ giúp xã hội, người khuyết tật Trợ giúp xã hội Một phần quan trọng của hệ thống pháp luật về an sinh xã hội, trợ giúp xã hội điều chỉnh việc cung cấp hỗ trợ vật chất và tinh thần cho nhóm đối tượng gặp khó khăn, thiệt thòi, thiếu cơ hội trong cuộc sống, những người không có đủ khả năng tự chăm sóc. Ý nghĩa pháp luật của trợ giúp xã hội bắt nguồn từ quyền cơ bản của con người. Mỗi cá nhân sống trong xã hội đều có quyền được sống, được đối xử bình đẳng, và được quan tâm và bảo vệ khỏi những rủi ro bất lợi, đặc biệt là khi mạng sống của họ đang bị đe dọa.
9 Theo từ điển Tiếng Việt, cụm từ "Trợ giúp" ám chỉ việc cung cấp giúp đỡ về mặt vật chất để vượt qua khó khăn, thiếu thốn. Còn cụm từ "Bảo trợ" thường được hiểu là việc hỗ trợ tổ chức hoặc cá nhân gặp khó khăn về vật chất trong cuộc sống. Hai thuật ngữ "bảo trợ xã hội" và "trợ giúp xã hội" có ý nghĩa gần giống nhau; tuy nhiên, trong văn bản, sách báo và giáo trình hiện nay, phần lớn ưa chuộng sử dụng thuật ngữ "trợ giúp xã hội". Các quan điểm, tính chất, chức năng, hình thức và mô hình của trợ giúp xã hội được hiểu và giải thích theo nhiều cách tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, phần lớn các tài liệu nghiên cứu chưa thể đưa ra một lý giải toàn diện về khái niệm trợ giúp xã hội. Tuy vậy, chúng đã đề cập đến các thuật ngữ và cụm từ liên quan như bảo trợ xã hội, công tác xã hội, phúc lợi xã hội, an sinh xã hội, cứu tế xã hội, cứu trợ xã hội, và dịch vụ xã hội. Ví dụ, theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (1999), "Bảo trợ xã hội được định nghĩa là hệ thống các chính sách, chế độ và hoạt động của các cấp chính quyền và cộng đồng, áp dụng dưới các hình thức và biện pháp khác nhau, nhằm hỗ trợ cho những đối tượng thiệt thòi, yếu thế hoặc gặp bất hạnh trong cuộc sống. Mục tiêu là giúp họ có điều kiện tồn tại và tham gia vào cuộc sống chung, đồng thời đóng góp vào việc bảo đảm ổn định và công bằng trong xã hội." Theo chuyên gia từ Unicef (2006), "Công tác xã hội được định nghĩa là quá trình thúc đẩy sự thay đổi trong xã hội, tăng cường khả năng giải quyết các vấn đề liên quan đến mối quan hệ giữa con người, đồng thời trao quyền và giải phóng con người để tạo ra sự bình yên cho xã hội. Công tác xã hội can thiệp vào các khía cạnh mà con người tác động trực tiếp tới môi trường sống của họ bằng cách áp dụng lý thuyết về hành vi con người và các hệ thống xã hội. Nguyên tắc về quyền con người và công bằng xã hội là trung tâm của công tác xã hội." Theo từ điển Bách khoa Việt Nam (2003), "Phúc lợi xã hội được định nghĩa là một phần của quỹ thu nhập quốc gia, được sử dụng để đáp ứng nhu cầu về tài chính và tinh thần của các thành viên trong xã hội, chủ yếu là những người không nhận thu nhập từ lao động. Các khoản chi tiêu trong phúc lợi xã hội bao gồm tiền trợ cấp hưu
10 trí, các loại bảo hiểm xã hội, học bổng cho học sinh, các dịch vụ y tế, nghỉ ngơi, nhà trẻ, và giáo dục miễn phí." Theo Nguyễn Hải Hữu (2007), An sinh xã hội được định nghĩa là một hệ thống các cơ chế, chính sách và giải pháp của cả Nhà nước và cộng đồng, nhằm hỗ trợ mọi thành viên trong xã hội đối phó với các rủi ro và cú sốc về kinh tế - xã hội, làm suy giảm hoặc mất nguồn thu nhập do bệnh tật, thai sản, tai nạn, bệnh nghề nghiệp, tuổi già không còn khả năng lao động, hoặc các nguyên nhân khách quan khác dẫn đến nghèo khó, cơ cực. Cùng với đó, hệ thống này cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng thông qua các chính sách về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ giúp xã hội và trợ giúp đặc biệt. Theo Nguyễn Văn Định (2008), "Cứu trợ xã hội đại diện cho sự giúp đỡ của xã hội thông qua việc sử dụng nguồn tài chính từ Nhà nước và cộng đồng, nhằm hỗ trợ các thành viên gặp khó khăn, bất hạnh và rủi ro trong cuộc sống, như thiên tai, hỏa hoạn, tàn tật, già yếu...để giúp họ bảo đảm điều kiện sống tối thiểu, vượt qua cảnh nghèo khó và có cuộc sống bình thường. Cứu tế xã hội là sự giúp đỡ của cộng đồng và xã hội thông qua việc cung cấp tiền hoặc hiện vật, một cách khẩn cấp và tối cần thiết cho những người đang rơi vào hoàn cảnh bần cùng. Trái lại, trợ giúp xã hội là sự hỗ trợ bổ sung của cộng đồng bằng cách cung cấp tiền hoặc các phương tiện khác để người được hỗ trợ có thể tự chăm sóc cuộc sống cho bản thân và gia đình, và sớm hòa nhập lại với cộng đồng. Các giải thích tổng hợp cho thấy rằng, hầu hết các khái niệm về Thế giới Xã hội (TGXH) chưa đủ để mô tả đầy đủ về bản chất của nó và cần phải được giải thích một cách toàn diện hơn. TGXH không chỉ đơn giản là các hoạt động của cộng đồng và xã hội, mà còn là trách nhiệm của Nhà nước; nó không chỉ có tính chất của công tác xã hội mà còn phải đáp ứng các yếu tố liên quan đến công tác xã hội; và không được hạn chế cho một hoặc một số đối tượng xã hội. Đồng thời, TGXH không phải là giải pháp toàn diện cho an sinh xã hội mà chỉ là một phần của nó. Căn cứ vào những điều này, TGXH có thể được hiểu là một hệ thống gồm các chính sách, chế độ và hoạt động của cộng đồng xã hội, được thực hiện thông
11 qua các hình thức và biện pháp đa dạng, nhằm mục tiêu hỗ trợ các đối tượng gặp khó khăn, thiệt thòi, hoặc yếu thế trong cuộc sống, giúp họ có điều kiện tồn tại và có cơ hội hoà nhập vào cuộc sống chung của cộng đồng. Qua đó, TGXH đóng góp vào việc bảo đảm sự ổn định và công bằng trong xã hội. Người khuyết tật: Em cần bổ sung khái niệm này 1.1.3. Chính sách trợ giúp xã hội 1.1.3.1.Chính sách Theo James Anderson (2003), chính sách là quá trình hành động mà một cá nhân hoặc một nhóm cam kết một cách kiên định để giải quyết một vấn đề cụ thể. Theo quan điểm của Vũ Cao Đàm, chính sách được xem là một thiết chế xã hội bao gồm nhiều thành phần khác nhau, bao gồm thiết chế bất thành văn, thiết chế công bố và thiết chế ngầm định. Trong phạm vi của luận án, chúng tôi chỉ tập trung vào thiết chế thành văn, đó là những chính sách được quy định bởi pháp luật và liên quan chặt chẽ đến nội dung quản lý của nhà nước. 1.1.3.2.Chính sách công Theo Kraft và Furlong (2004), chính sách công là quá trình hành động hoặc không hành động của chính quyền nhằm đáp ứng một vấn đề công cộng, liên kết với các phương pháp và mục tiêu chính sách đã được chính thức chấp thuận, cũng như các quy định và thủ tục của các cơ quan chức năng trong việc thực hiện các chương trình. Chính sách công được xem như một công cụ quan trọng mà Nhà nước sử dụng để quản lý và điều hành nền kinh tế - xã hội theo hướng nhất định. Được thiết lập với mục đích giải quyết các vấn đề liên quan đến đời sống kinh tế - xã hội, chính sách công đặt ra các mục tiêu cụ thể và áp dụng để thúc đẩy sản xuất, đảm bảo cung cấp các dịch vụ công cho nền kinh tế cả trong khu vực công và khu vực tư. Ngoài ra, nó cũng được sử dụng để quản lý nguồn lực công hiệu quả và có ý nghĩa trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội và môi trường. Khi nói về chính sách công, đó bao gồm các kế hoạch của nhà hoạch định chính sách và các hành động để thực hiện các kế hoạch này để đạt được kết quả trong thực tế. Vì vậy, chính sách công là các