Đề cương ôn tập HK 1 môn Ngữ văn lớp 8 năm 2017-2018

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HK I - MÔN NGỮ VĂN 8<br /> NH 2017-2018<br /> A. HỆ THỐNG KIẾN THỨC<br /> I. PHẦN VĂN:<br /> 1.Truyện kí Việt Nam.<br /> STT Tên văn bảnTên tác giả<br /> <br /> Phương<br /> Thể loại<br /> Nội dung<br /> thức biểu<br /> đạt<br /> Tự sự xen<br /> Truyện<br /> Những kỉ niệm trong<br /> miêu tả, biểu<br /> ngắn<br /> sáng trong ngày đầu tiên<br /> cảm.<br /> đi học của tác giả.<br /> <br /> 1<br /> <br /> Tôi đi học<br /> Thanh Tịnh<br /> <br /> 2<br /> <br /> Trong lòngmẹ<br /> ( Trích<br /> “Những ngày<br /> thơ ấu”)<br /> Nguyên Hồng<br /> <br /> Tự sự xen<br /> miêu tả, biểu<br /> cảm.<br /> <br /> Hồi kí<br /> <br /> Nỗi cay đắng tủi cực và<br /> tình yêu thương mẹ mãnh<br /> liệt của chú bé Hồng khi<br /> xa mẹ và khi được gặp<br /> mẹ.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Tức nước vỡ<br /> Tự sự xen<br /> bờ<br /> miêu tả, biểu<br /> (Trích“Tắtđèn”)<br /> cảm<br /> Ngô Tất Tố<br /> <br /> Tiểu<br /> thuyết<br /> <br /> -Vạch trần bộ mặt tàn ác ,<br /> bất nhân của chế độ thực<br /> dân nửa phong kiến, tố<br /> cáo chính sách thuế khóa<br /> vô nhân đạo.<br /> - Ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn<br /> của người phụ nữ nông<br /> dân vừa giàu tình yêu<br /> thương vừa có sức sống<br /> tiềm tàng mạnh mẽ.<br /> <br /> 4<br /> <br /> Lão Hạc- Nam<br /> Cao<br /> <br /> Truyện<br /> ngắn<br /> <br /> Số phận đau thương và<br /> phẩm chất cao quí của<br /> người nông dân cùng khổ<br /> trong xã hội Việt Nam<br /> trước CMT8.<br /> - Thái độ trân trọng của<br /> tác giả đối với họ.<br /> <br /> Tự sự xen<br /> miêu tả, biểu<br /> cảm<br /> <br /> Giá trị nghệ thuật<br /> <br /> -Ngòi bút giàu chất<br /> trữ tình, thiết tha,<br /> êm dịu.<br /> -Những hình ảnh<br /> so sánh mới mẻ,<br /> gợi cảm.<br /> Sử dụng những<br /> hình ảnh so sánh<br /> liên tưởng làm nổi<br /> bật cảm xúc và tâm<br /> trạng của chú bé<br /> Hồng.<br /> - Ngòi bút hiện<br /> thực sinh động.<br /> - Xây dựng tình<br /> huống truyện bất<br /> ngờ, éo le, có cao<br /> trào và giải quyết<br /> hợp lí.<br /> - Xây dựng nhân<br /> vật chủ yếu qua<br /> miêu tả ngôn ngữ<br /> và hành động trong<br /> thế tương phản với<br /> các nhân vật.<br /> - Khắc họa nhân<br /> vật cụ thể, sống<br /> động đặc biệt là<br /> miêu tả diễn biến<br /> tâm lí nhân vật.<br /> - Cách kể chuyện<br /> linh hoạt. Ngôn<br /> ngữ kể và tả rất<br /> chân<br /> thực,<br /> tự<br /> nhiên, giản dị<br /> nhưng mang tính<br /> <br /> triết lí.<br /> 2.Thơ Việt Nam:<br /> STT<br /> Tên văn<br /> bản<br /> 1<br /> <br /> Đập đá ở<br /> Côn Lôn<br /> <br /> 2<br /> <br /> Ông đồ<br /> <br /> Tên tác giả<br /> <br /> Phan Châu<br /> Trinh<br /> <br /> Vũ Đình<br /> Liên<br /> <br /> 3.Văn học nước ngoài.<br /> STT<br /> Tên văn<br /> Phương<br /> bảnthức biểu<br /> Tên tác giả<br /> đạt<br /> 1<br /> Cô bé bán<br /> Tự sự<br /> diêm ( An<br /> đec –xen )<br /> <br /> Thể loại<br /> <br /> Giá trị nghệ thuật<br /> <br /> Thơ thất Khí phách kiên cường, bất<br /> ngôn bát khuất và phong thái ung<br /> cú<br /> dung, đường hoàng vượt<br /> lên trên cảnh tù ngục của<br /> nhà chí sĩ yêu nước cách<br /> mạng.<br /> Thơ thất Tình cảnh đáng thương của<br /> ngôn bát ông đồ, qua đó toát lên<br /> cú<br /> niềm thương cảm chân<br /> thành và nỗi nhớ tiếc cảng<br /> cũ, nời xưa.<br /> <br /> Giọng điệu hào<br /> hùng, khoáng đạt có<br /> sức lôi cuốn mạnh<br /> mẽ.<br /> <br /> Thể loại<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> Giá trị nghệ thuật<br /> <br /> Truyện<br /> ngắn<br /> <br /> Số phận bất hạnh của cô<br /> bé bán diêm, qua đó đã<br /> truyền cho người đọc lòng<br /> thương cảm sâu sắc đối với<br /> những cuộc đời đầy đau<br /> khổ.<br /> Sự hi sinh cao đẹp của<br /> người họa sĩ già làm cho<br /> người đọc rung cảm trước<br /> tình yêu thương cao cả giữa<br /> những con người nghèo<br /> khổ.<br /> <br /> Kể chuyện đan xen<br /> giữa hiện thực và<br /> mộng tưởng, các<br /> tình tiết diễn biến<br /> hợp lí<br /> <br /> Qua cuộc chiến của Đônki-hô-tê với những chiếc<br /> cối xay gió làm nổi bật sự<br /> tương phản về mọi mặt<br /> giữa Đôn và Xan-chô.<br /> Hai cây phong gắn liền với<br /> câu chuyện về thầy Đuysen,người đã nuôi trồng<br /> ước mơ, hi vọng cho những<br /> học trò của mình qua đó<br /> truyền cho ta tình yêu quê<br /> <br /> Nghệ thuật đối lập,<br /> tương phản làm nổi<br /> bật tính cách của<br /> nhân vật.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Chiếc lá cuối<br /> cùng<br /> (O-hen-ri)<br /> <br /> Tự sự<br /> <br /> Truyện<br /> ngắn<br /> <br /> 3<br /> <br /> Đánh nhau<br /> với cối<br /> xay gió<br /> ( Xéc-vantét)<br /> Hai cây<br /> phong<br /> ( Ai-ma-tôp<br /> <br /> Tự sự<br /> <br /> Tiểu<br /> thuyết<br /> <br /> Tự sự<br /> <br /> Truyện<br /> <br /> 4<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> Lời thơ bình dị, cô<br /> đọng, hàm súc. Hình<br /> ảnh thơ giàu sức gợi<br /> tả, câu hỏi tu từ, tả<br /> cảnh ngụ tình và<br /> biện pháp nhân hóa.<br /> <br /> Xây dựng nhiều<br /> tình tiết hấp dẫn, sắp<br /> xếp chặt chẽ, khéo<br /> léo, kết cấu đảo<br /> ngược tình huống<br /> hai lần.<br /> <br /> Miêu tả hết sức<br /> sinh động bằng ngòi<br /> bút đậm chất hội<br /> họa.<br /> <br /> hương, lòng biết ơn.<br /> 4. Văn bản nhật dụng<br /> STT<br /> Tên văn<br /> Phương<br /> bảnthức biểu<br /> Tên tác giả<br /> đạt<br /> 1<br /> Bài toán dân<br /> Nghị luận<br /> số -Thái kết hợp với<br /> tự sự.<br /> An<br /> <br /> Thể loại<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> Giá trị nghệ thuật<br /> <br /> Văn bản - Sự gia tăng dân số ảnh<br /> nhật<br /> hưởng đến sự phát triển<br /> dụng<br /> kinh tế đất nước.<br /> - Kêu gọi mọi người hạn<br /> chế gia tăng dân số.<br /> <br /> 2Thô Thông tin về Thuyết minh<br /> ngày trái đất<br /> năm 2000 Theo tài liệu<br /> của Sở<br /> Khoa họcCông nghệ<br /> Hà Nội<br /> 3<br /> Thuyết minh<br /> Ôn dịch<br /> kết hợp với<br /> thuốc lá nghị luận<br /> Nguyễn<br /> Khắc Viện<br /> <br /> Lí lẽ đơn giản, dẫn<br /> chứng cụ thể làm<br /> cho vấn đề sáng tỏ,<br /> dễ hiểu, thuyết<br /> phục.<br /> <br /> Văn bản -Tác hại của việc sử dụng Bố cục chặt chẽ,<br /> nhật<br /> bao bì ni lông.<br /> trình bày vấn đề rõ<br /> dụng<br /> -Kêu gọi mọi người hạn ràng,cụ thể.<br /> chế sử dụng bao bì ni lông<br /> để góp phần bảo vệ môi<br /> trường.<br /> <br /> Văn bản Nghiện thuốc lá rất dễ lây<br /> nhật<br /> lan và gây những tổn thất<br /> dụng<br /> lớn cho sức khỏe và tính<br /> mạng con người. Bởi vậy<br /> muốn chống lại nó, cần<br /> phải có quyết tâm cao hơn<br /> và biện pháp triệt để hơn là<br /> phòng chống ôn dịch.<br /> <br /> Lập luận chặt chẽ,<br /> hình ảnh so sánh cụ<br /> thể, chân thực,<br /> thuyết phục.<br /> <br /> II. PHẦN TIẾNG VIỆT.<br /> STT<br /> 1<br /> <br /> Tên bài<br /> Trợ từ<br /> <br /> 2<br /> <br /> Thán từ<br /> <br /> 3<br /> <br /> Tình thái từ<br /> <br /> Khái niệm , phân loại, tác dụng<br /> - Là những từ chuyên đi kèm với một từ ngữ<br /> trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ<br /> đáng giá sự vật, sự việc được nói đến ở sự việc<br /> đó .<br /> -Các<br /> trợtừ<br /> thường<br /> gặp:những,<br /> chính,đích,ngay,có,…<br /> * Lưu ý: Khi xác định trợ tù phải đặt vào<br /> văn cảnh cụ thể -> tránh nhầm lẫn với các từ<br /> loại khác.<br /> - Là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc<br /> của người nói hoặc dùng để đáp.<br /> - Thán từ thường đứng ở đầu câu, có khi nó<br /> được tách ra thành câu đặc biệt.<br /> - Là những từ được thêm vào câu để tạo câu<br /> nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để<br /> biểu thị sắc thái tình cảm của người nói.<br /> <br /> Ví dụ<br /> - Chính hắn đã làm việc<br /> đó.<br /> Trợ từ<br /> - Tôi có những ba cây<br /> viết.<br /> Trợ từ<br /> - Tôi vẫn nhớ mãi những<br /> niệm ấy.<br /> lượng từ<br /> - Này, bạn đi đâu đấy?<br /> (Thán từ gọi-đáp).<br /> - Ôi, cái chân tôi đau quá!<br /> (Thán từ bộc lộ cảm xúc).<br /> - Bạn làm bài chưa?<br /> TTT<br /> nghi<br /> vấn<br /> <br /> - Thán từ có 4 loại :<br /> + Tình thái từ nghi vấn:à, ư, hả, chứ chăng,…<br /> + Tình thái từ cầu khiến:đi, nào, với,…:<br /> + Tình thái từ cảm thán:thay, sao,..:<br /> + Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm:ạ, nhé,<br /> cơ, mà,…:<br /> <br /> - Chờ mình đi với!<br /> TTT<br /> cầu<br /> khiến<br /> - Em chào thầy ạ!<br /> TTT biểu thị sắc thái<br /> tình cảm<br /> - Thương thay thân phận<br /> con tằm ..<br /> TTT cảm<br /> thán<br /> - Từ tượng hình là từ gợi tả dáng vẻ, trạng thái - Lom khom dưới núi tiều<br /> của sự vật.<br /> vài chú<br /> - Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của Lác đác bên sông chợ<br /> tự nhiên, của con người..<br /> mấy nhà.<br /> - Côn Sơn suối chảy rì<br /> rầm<br /> Ta nghe như tiếng đàn<br /> cầm bên tai.<br /> <br /> 4<br /> <br /> Từ tượng<br /> hình, từ<br /> tượng thanh<br /> <br /> 5<br /> <br /> Câu ghép<br /> <br /> - Câu ghép là câu do hai hoặc nhiều cụm C-V<br /> không bao chưa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V<br /> này được gọi là một vế câu.<br /> - Có 2 cách nối vế câu: Dùng dấu câu, dùng từ<br /> có tác dụng nối.<br /> - Các vế của câu ghép có quan hệ khá chặt chẽ.<br /> Những quan hệ thường gặp là: nguyên nhân,<br /> điều kiện, giải thích,tăng tiến, đồng thời, tương<br /> phản, bổ sung, lựa chọn,…<br /> <br /> 6<br /> <br /> Nói quá<br /> <br /> - Bác ơi tim Bác mênh<br /> Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, mông quá !<br /> qui mô, tính chất của sự vật, sự việc, hiện tượng Ôm cả non sông mọi<br /> được miêu tã để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng kiếp người.<br /> sức biểu cảm.<br /> ( Tố Hữu)<br /> -> Nhấn mạnh tình yêu<br /> thương bao la của Bác Hồ.<br /> <br /> 7<br /> <br /> Nói giảm nói Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng<br /> tránh<br /> cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây<br /> cảm giác quá đau buồn ghê sợ, nặng nề, tránh<br /> thô tục, thiếu lịch sự.<br /> <br /> 8<br /> <br /> Dấu ngoặc<br /> đơn<br /> <br /> - Nếu mọi người không<br /> vứt rác bừa bãi thì khu phố<br /> sẽ sạch đẹp.<br /> -> Quan hệ điều kiện ( giả<br /> thiết)<br /> - Vì trời mưa to nên nó<br /> đến trường muộn.<br /> -> Quan hệ nhân quả.<br /> <br /> - Bác Dương thôi đã thôi<br /> rồi<br /> Nước mây man mác ngậm<br /> ngùi lòng ta.<br /> -> Tránh gây cảm giác quá<br /> đau buồn khi nói đến cái<br /> chết.<br /> <br /> Công dụng:<br /> - Bác Hồ ( vị lãnh tụ vĩ đại<br /> Đánh dấu phần chú thích ( giải thích, thuyết của dân tộc Việt Nam)<br /> minh, bổ sung thêm)<br /> luôn sống mãi trong lòng<br /> mọi người dân đất Việt.<br /> <br /> -> Đánh dấu phần chú<br /> thích.<br /> 9<br /> <br /> Dấu ngoặc<br /> kép<br /> <br /> 8<br /> <br /> Dấu hai<br /> chấm<br /> <br /> Công dụng:<br /> - Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp.<br /> - Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc<br /> biệt hay có hàm ý mỉa mai.<br /> - Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san.<br /> Công dụng:<br /> - Đánh dấu ( báo trước) phần giải thích, thuyết<br /> minh cho một phần trước đó;<br /> - Đánh dấu ( báo trước) lời dẫn trực tiếp ( dùng<br /> với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại(dùng với<br /> dấu gạch ngang).<br /> <br /> - “ Tắt đèn” là tác phẩm<br /> nổi tiếng của Ngô Tất Tố.<br /> -> Đánh dấu tên tác phẩm<br /> được dẫn.<br /> Mẹ tôi cúi đầu nhìn tôi với<br /> cặp mắt thật âu yếm:<br /> -Thôi để mẹ cầm cũng<br /> được.<br /> -> Đánh dấu lời đối thoại<br /> của nhân vật.<br /> <br /> III. TẬP LÀM VĂN:<br /> * Văn thuyết minh<br /> 1. Thuyết minh về sự vật<br /> *Nắm chắc phương pháp làm bài: Tìm hiểu đề, lập dàn ý, viết thành bài, các bước làm văn thuyết<br /> minh.<br /> * Dàn ý:<br /> 1) MB: Giới thiệu đối tượng thuyết minh hoặc ý nghĩa của đối tượng đó.<br /> 2) TB: Lần lượt giới thiệu :<br /> - Nguồn gốc.<br /> - Chủng loại.<br /> - Đặc điểm, cấu tạo .<br /> - Công dụng<br /> - Cách sử dụng, bảo quản<br /> - Giá thành.<br /> 3) KB: Bày tỏ thái độ đối với đối tượng.<br /> 3. Thuyết minh một thể loại văn học<br /> * Nắm chắc phương pháp làm bài: Tìm hiểu đề, lập dàn ý, viết thành bài, các bước làm văn thuyết<br /> minh về một thể loại văn học.<br /> b. Một số đề:<br /> Đề 1: Thuyết minh thể thơ Thất ngôn bát cú<br /> 1) Mở bài:<br /> Giới thiệu thể thơ thất ngôn bát cú : Là thể thơ thông dụng được nhiều nhà thơ trung đại Việt nam ưa<br /> chuộng.<br /> 2) Thân bài:<br /> a. Số câu , số chữ.<br /> - Mỗi bài thơ có 8 câu thơ.<br /> - Mỗi câu thơ có 7 tiếng.<br /> b. Luật bằng trắc:<br /> - Thanh bằng.<br /> - Thanh trắc.<br /> - Luật: Phối hợp thanh bằng trắc theo hệ thống ngang. Các tiếng 2,4,6 ở dòng trên ứng với các tiếng<br /> 2,4,6 ở dòng dưới:B>