Đề tài: Đặc điểm ngữ nghĩa - ngữ pháp của lớp từ ghép đẳng lập trong Truyện Kiều

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

112
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài: Đặc điểm ngữ nghĩa - ngữ pháp của lớp từ ghép đẳng lập trong Truyện Kiều trình bày về đặc điểm khái quát của lớp từ ghép đẳng lập trong Truyện Kiều; đặc điểm ngữ nghĩa của lớp từ ghép đẳng lập trong Truyện Kiều;... Với các bạn chuyên ngành Văn học thì đây là tài liệu hữu ích.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Đặc điểm ngữ nghĩa - ngữ pháp của lớp từ ghép đẳng lập trong Truyện Kiều

Ñaëc ñieåm ngöõ nghóa – ngöõ phaùp cuûa lôùp töø gheùp ñaúng laäp trong Truyeän Kieàu Nguyeãn Thò Nguyeät Minh
DAÃN NHAÄP 1 . LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Xaõ hoäi Vieät Nam vaøo giai ñoaïn cuoái theá kyû XVIII ñaàu theá kyû XIX, thôøi kyø cuoái Leâ sang Nguyeãn, laø moät xaõ hoäi phong kieán, roái ren, muïc naùt. Trong hoaøn caûnh aáy vaên hoïc laïi phaùt trieån maïnh meõ. Coù theå coi ñaây laø thôøi kyø huy hoaøng cuûa neàn vaên hoïc nöôùc nhaø. Giai ñoaïn naøy ñaõ cho ra ñôøi nhieàu taùc phaåm vaên hoïc tieâu bieåu, laø nhöõng taøi lieäu quyù coù giaù trò cho vieäc nghieân cöùu lòch söû, vaên hoùa, xaõ hoäi… vaø caû ngoân ngöõ Vieät thôøi kyø naøy. Tieâu bieåu hôn taát caû laø Truyeän Kieàu cuûa Nguyeãn Du. Vôùi ngoân ngöõ Vieät, chöõ vieát Vieät, caùch noùi, caùch vieát cuûa ngöôøi Vieät, Nguyeãn Du ñaõ taïo ra moät taùc phaåm vó ñaïi cho daân toäc Vieät Nam. Môû ñaàu cuûa quyeån “Töø ñieån Truyeän Kieàu” cuûa mình, cuï Ñaøo Duy Anh ñaõ vieát “Trong lòch söû ngoân ngöõ vaø lòch söû vaên hoïc Vieät Nam, neáu Nguyeãn Traõi vôùi Quoác aâm thi taäp laø ngöôøi ñaët neàn moùng cho ngoân ngöõ vaên hoïc daân toäc thì Nguyeãn Du vôùi Truyeän Kieàu laïi laø ngöôøi ñaët neàn moùng cho ngoân ngöõ vaên hoïc hieän ñaïi cuûa nöôùc ta. Vôùi Truyeän Kieàu cuûa Nguyeãn Du, coù theå noùi raèng ngoân ngöõ vaên hoïc Vieät Nam ñaõ traûi qua moät cuoäc thay ñoåi veà chaát vaø ñaõ toû roõ khaû naêng ñaày ñuû vaø saâu saéc cuûa noù”. Ñieàu aáy cho thaáy Truyeän Kieàu khoâng chæ coù giaù trò vaên hoïc voâ cuøng to lôùn maø noù coøn coù giaù trò ñoái vôùi vieäc nghieân cöùu ngoân ngöõ Vieät Nam cuoái theá kyû XVIII ñaàu theá kyû XIX. Vì ngoân ngöõ Truyeän Kieàu cuûa Nguyeãn Du laø “ Ñaïi bieåu cho ngoân ngöõ vaên hoïc cuûa theá kyû 19…” (Haø Huy Giaùp, Truyeän Kieàu ,1976) Ñoïc Truyeän Kieàu, chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc nhöõng ñieåm gioáng nhauï vaø khaùc nhau giöõa ngoân ngöõ thôøi ñaïi Nguyeãn Du vôùi ngoân ngöõ ñöông ñaïi. Coù nhöõng caùch dieãn ñaït thöôøng duøng ngaøy tröôùc nhöng baây 1
giôø khoâng duøng nöõa. Coù nhöõng caùch dieãn ñaït ngaøy nay laø quen thuoäc nhöng Nguyeãn Du chöa bieát ñeán.Ñaëc bieät chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc nhöõng ñoùng goùp to lôùn cuûa taùc giaû vaøo söï phaùt trieån cuûa tieáng Vieät. Vì muoán tìm hieåu saâu saéc vaán ñeà töø gheùp theá kyû XVIII vaø XIX , muoán ñoùng goùp theâm moät phaàn nhoû vaøo vieäc nghieân cöùu ngoân ngöõ cuûa Nguyeãn Du, chuùng toâi ñaõ choïn ñeà taøi “Ñaëc ñieåm ngöõ nghóa – ngöõ phaùp cuûa lôùp töø gheùp ñaúng laäp trong Truyeän Kieàu”cho luaän vaên. Lyù do thöù hai ñeå chuùng toâi choïn ñeà taøi naøy vì toâi yeâu Truyeän Kieàu. Chuùng toâi ñaõ lôùn leân baèng lôøi ru töø nhöõng caâu Kieàu cuûa baø vaø meï. Chuùng toâi ñaõ soáng beân caïnh nhöõng ngöôøi noâng daân chaân chaát, thaät thaø, nhöõng ngöôøi ñaõ thöïc söï löu truyeàn Kieàu vaøo ñôøi soáng nhaân daân. Hoï ñoïc Kieàu vaø hieåu Kieàu theo caùch cuûa mình. Hoï khoâng nhaän xeùt ñöôïc caùi hay, caùi ñeïp trong Kieàu, caùi taøi cuûa Nguyeãn Du baèng ngoân ngöõ khoa hoïc nhöng hoï tìm thaáy caùch noùi, caùch nghó, caùch laøm cuûa mình vaø caû nhöõng baøi hoïc nhaân nghóa ôû ñôøi trong ñoù. Chính hoï giuùp chuùng toâi yeâu Kieàu vaø caûm nhaän Kieàu gaàn guõi, thöông yeâu nhö ca dao, tuïc ngöõ. Khi nghieân cöùu ñeà taøi naøy, baûn thaân chuùng toâi seõ ñöôïc tieáp caän vôùi nhieàu baøi vieát, nhieàu coâng trình nghieân cöùu veà ngoân ngöõ Truyeän Kieàu noùi rieâng vaø ngoân ngöõ hoïc noùi chung. Ñieàu aáy giuùp toâi tìm hieåu hôn veà Truyeän Kieàu vaø cuûng coá theâm kieán thöùc veà ngoân ngöõ hoïc ñeå phuïc vuï nhieäm vuï giaûng daïy cuûa mình. Ñaây cuõng laø lyù do ñeå chuùng toâi choïn ñeà taøi naøy. 2 . PHAÏM VI GIÔÙI HAÏN CUÛA ÑEÀ TAØI Haø Huy Giaùp ñaõ nhaän ñònh “Ngoân ngöõ Truyeän Kieàu ñaõ ñaït tôùi trình ñoä ñieâu luyeän, tinh vi, saâu saéc coù moät khoâng hai trong vaên hoïc coå 2
ñieån Vieät Nam. Chuùng ta khaúng ñònh ngheä thuaät trong ngoân ngöõ Truyeän Kieàu laø nieàm töï haøo cuûa tieáng noùi Vieät Nam”. (Truyeän Kieàu , 1976) Ñi vaøo nghieân cöùu Truyeän Kieàu, chæ rieâng ngoân ngöõ ñaõ coù raát nhieàu vaán ñeà caàn tìm hieåu, caàn nghieân cöùu. Nhöng do khaû naêng coù haïn neân chuùng toâi chæ ñi vaøo tìm hieåu moät khía caïnh nhoû trong ngoân ngöõ Truyeän Kieàu: Ñaëc ñieåm ngöõ nghóa-ngöõ phaùp cuûa lôùp tö’ gheùp ñaúng laäp trong Truyeän Kieàu. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa chuùng toâi laø moät lôùp töø trong taùc phaåm vaên hoïc. Noù mang ñaëc tính cuûa ngoân ngöõ vaên chöông, töùc moät maõ phöùc taïp ñöôïc caáu taïo neân töø ngoân ngöõ töï nhieân. Baát cöù taùc phaåm vaên hoïc naøo cuõng laáy ngoân ngöõ daân toäc laøm chaát lieäu. Chính vì theá ngoân ngöõ trong taùc phaåm vaên chöông vaãn mang ñaëc tröng cuûa ngoân ngöõ daân toäc ñoàng thôøi noù laïi coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng bieät, mang ñaëc tröng cuûa noù. Ñieåm ñaëc bieät nhaát cuûa ngoân ngöõ vaên chöông laø noù mang daáu aán ngoân ngöõ taùc giaû. Ngoân ngöõ daân toäc khi ñi vaøo taùc phaåm Vaên chöông, laø saûn phaåm cuûa taùc giaû, do taùc giaû löïa choïn vaø söû duïng theo muïc ñích cuûa mình. Vì vaäy ngoân ngöõ vaên chöông laø caùi ñi cheäch cuûa moät caùi toaøn theå coù heä thoáng so vôùi caùi toaøn theå cuûa ngoân ngöõ chung. Ñeà taøi naøy tìm hieåu veà lôùp töø gheùp ñaúng laäp trong taùc phaåm Vaên chöông, cuï theå laø Truyeän Kieàu cuûa Nguyeãn Du. Vì vaäy, nhöõng vaán ñeà ñöôïc tìm hieåu trong ñeà taøi, ngoaøi nhöõng caùi cô baûn thuoäc veà ñaëc ñieåm cuûa tieáng Vieät noùi chung, seõ coù moät soá ñieåm laø caùi rieâng cuûa Nguyeãn Du, caùi rieâng cuûa taùc phaåm, ñaëc bieät veà vieäc naém baét nghóa cuûa töø vaø chöùc naêng ngöõ phaùp cuûa töø. 3. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI Ngoân ngöõ loaøi ngöôøi vôùi tö caùch laø moät heä thoáng kyù hieäu coù chöùc naêng giao tieáp vaø phaûn aùnh. Trong quaù trình phaùt trieån cuûa mình, ñeå ñaùp 3
öùng nhu caàu caàn bieåu hieän cuûa thöïc teá khaùch quan, noù seõ khoâng ngöøng phaùt trieån veà soá löôïng töø. Khuynh höôùng phaùt trieån taát yeáu laø phöông thöùc taùc ñoäng vaøo hai hoaëc hôn hai hình vò coù nghóa, keát hôïp chuùng vôùi nhau ñeå saûn sinh ra moät lôùp töø môùi mang ñaëc ñieåm ngöõ phaùp vaø yù nghóa nhö moät töø. Öu theá cuûa lôùp töø naøy laø töø hình thöùc cuõ nhöng laïi coù theå chuyeån taûi moät noäi dung môùi.Vaø phöông thöùc naøy ñaõ giuùp ngoân ngöõ tieát kieäm toái ña “nguyeân lieäu” cuûa mình khi taïo ra caùc saûn phaåm trong giao tieáp. Ñoái vôùi tieáng Vieät, ngoân ngöõ tieâu bieåu cho loaïi hình ngoân ngöõ ñôn laäp, gheùp khoâng phaûi laø phöông thöùc duy nhaát nhöng laø phöông thöùc phoå bieán , coù tính sinh saûn cao. Lôùp töø ñöôïc hình thaønh töø phöông thöùc naøy ñang ngaøy caøng gia taêng veà soá löôïng vaø coùvò trí quan troïng trong hoaït ñoäng giao tieáp. Luaän vaên cuûa chuùng toâi khoâng ñi vaøo nghieân cöùu veà ñaëc ñieåm caáu taïo ngöõ nghóa vaø ngöõ phaùp cuûa lôùp töø gheùp maø chæ tìm hieåu moät maûng cô baûn cuûa lôùp töø naøy trong Truyeän Kieàu. Ñoù laø lôùp töø ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu Vieät ngöõ goïi laø töø gheùp ñaúng laäp (hay töø gheùp song song, töø gheùp hôïp nghóa, töø gheùp laùy nghóa). Tröôùc khi ñi vaøo khaûo saùt vaán ñeà, chuùng toâi xin giaûi thích moät soá khaùi nieäm, thuaät ngöõ coù lieân quan ñeán ñeà taøi. 3.1. Quan nieäm veà töø: Töø laø moät trong nhöõng khaùi nieäm cô baûn cuûa ngoân ngöõ hoïc. Khi nghieân cöùu baát kyø moät ngoân ngöõ naøo ngöôøi ta cuõng khoâng theå khoâng laøm vieäc xaùc ñònh ñôn vò naøy. Tuy nhieân ñaây laø moät vaán ñeà raát khoù vì trong lyù thuyeát ngoân ngöõ hoïc ñaïi cöông chöa coù quan nieäm thoáng nhaát veà khaùi nieäm töø, ñoàng thôøi ôû nhöõng loaïi hình ngoân ngöõ khaùc nhau, ôû moãi ngoân ngöõ khaùc nhau, töø cuõng coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng cuûa mình. 4
Vì leõ ñoù “Töø” trong tieáng Vieät laø moät vaán ñeà thuoäc lyù luaän cô baûn raát quan troïngcho vieäc nghieân cöùu moät ngoân ngöõ. Toaøn boä heä thoáng ngoân ngöõ phuï thuoäc vaøo noù. Nhöng quan nieäm veà töø noùi chung ôû caùc nhaø Vieät ngöõ hoïc chöa coù söï thoáng nhaát. Moãi ngöôøi ñeàu muoán xaùc ñònh moät khaùi nieäm töø hoaøn chænh trong tieáng vieät. Moät soá ngöôøi thì chaáp nhaän moät ñònh nghóa naøo ñoù veà töø trong ngoân ngöõ hoïc ñaïi cöông roài caên cöù vaøo ñoù moâ taû töø tieáng Vieät. Chaúng haïn, Hoaøng Tueä chaáp nhaän ñònh nghóa veà töø cuûa A. Meillet: “Töø laø keát quaû cuûa moät söï keát hôïp giöõa moät yù nghóa nhaát ñònh vaø moät chænh theå ngöõ aâm nhaát ñònh, coù khaû naêng giöõ moät chöùc naêng ngöõ phaùp nhaát ñònh”. (4) Nguyeãn Vaên Tu laïi chaáp nhaän ñònh nghóa cuûa R.A. Budagoâp: “ Töø laø ñôn vò nhoû nhaát vaø ñoäc laäp coù hình thöùc vaät chaát vaø coù yù nghóa tính chaát bieän chöùng veà lòch söû”. (5) Moät soá ngöôøi laïi töï ñöa ra moät ñònh nghóa chung cho töø cuûa tieáng Vieät. Nguyeãn Kim Thaûn vieát: “Töø laø ñôn vò cô baûn cuûa ngoân ngöõ, coù theå taùch khoûi caùc ñôn vò khaùc cuûa lôøi noùi ñeå vaän duïng moät caùch ñoäc laäp, laø moät khoái hoøan chænh veà ngöõ aâm, yù nghóa vaø chöùc naêng ngöõ phaùp”. (6) Hoà Leâ ñònh nghóa töø moät caùch khaùc: “ Töø laø ñôn vò ngoân ngöõ coù chöùc naêng ñònh danh, phi lieân keát hieän thöïc, hoaëc chöùc naêng moâ phoûng tieáng ñoäng. Coù khaû naêng keát hôïp töï do, coù tính vöõng chaéc veà caáu taïo vaø tính nhaát theå veà yù nghóa”. (7) Coøn Nguyeãn Taøi Caån khoâng ñi vaøo ñònh nghóa töø maø chæ chöùng minh cho tính coá ñònh cuûa nhöõng keát caáu ñöôïc goïi laø töø. Nhö vaäy ñöa ra moät soá khaùi nieäm hoaøn haûo veà töø tieáng Vieät luùc naøy laø moät vieäc voâ cuøng khoù khaên. Chuùng toâi cuõng chöa ñuû khaû naêng ñeå baøn luaän, nhaän xeùt veà nhöõng ñieåm chính xaùc vaø chöa chính xaùc trong moãi quan nieäm veà töø cuûa caùc taùc giaû maø chæ daùm ñöa ra moät khaùi nieäm veà töø maø mình ñoàng tình. Veà cô baûn, chuùng toâi ñoàng tình vôùi ñònh nghóa 5
sau ñaây veà töø cuûa taùc giaû Ñoã Höõu Chaâu: “Töø cuûa tieáng Vieät laø moät hoaëc moät soá aâm tieát coá ñònh, baát bieán, mang nhöõng ñaëc ñieåm ngöõ phaùp nhaát ñònh, naèm trong nhöõng kieåu caáu taïo nhaát ñònh, taát caû öùng vôùi moät kieåu yù nghóa nhaát ñònh, lôùn nhaát trong tieáng Vieät vaø nhoû nhaát ñeå taïo caâu”. (8) Nhö vaäy caùi ñöôïc goïi laø töø phaûi ñaûm baûo ñuû boán thaønh phaàn: thaønh phaàn ngöõ aâm, thaønh phaàn ngöõ phaùp, thaønh phaàn caáu taïo, thaønh phaàn yù nghóa. Boán thaønh phaàn naøy khoâng ñoäc laäp ñoái vôùi nhau maø quy ñònh laãn nhau, thoáng nhaát vôùi nhau thaønh moät chænh theå. 3.2. Phöông thöùc caáu taïo töø trong tieáng Vieät 3.2.1. Xeùt theo khaû naêng saûn sinh ra caùc töø cho töø vöïng tieáng Vieät coù theå ñònh nghóa: “Yeáu toá caáu taïo töø laø nhöõng yeáu toá maø tieáng Vieät söû duïng ñeå caáu taoï ra caùc töø cho töø vöïng”. (9) Nhö vaäy, trong tieáng Vieät, “caùc yeáu toá caáu taïo töø laø nhöõng hình thöùc ngöõ aâm coù nghóa nhoû nhaát, töùc laø nhöõng yeáu toá khoâng theå phaân chia thaønh nhöõng yeáu toá nhoû hôn nöõa maø coù yù nghóa, ñöôïc duøng ñeå caáu taïo ra caùc töø theo caùc phöông thöùc caáu taïo töø cuûa tieáng Vieät”.(10) Caùc yeáu toá coù ñaëc ñieåm vaø chöùc naêng nhö treân goïi baèng thuaät ngöõ mang tính quoác teá : hình vò. 3.2.2. Phöông thöùc caáu taïo töø laø caùch thöùc maø ngoân ngöõ taùc ñoäng vaøo hình vò ñeå cho ta caùc töø. Tieáng Vieät coù ba phöông thöùc caáu taïo töø sau: 3.2.2.1. Töø hoaù hình vò Laø phöông thöùc taùc ñoäng vaøo baûn thaân moät hình vò, laøm cho noù coù nhöõng ñaëc ñieåm ngöõ phaùp vaø yù nghóa cuûa töø, laøm hình vò thaønh töø maø khoâng caàn coù baát cöù söï thay ñoåi naøo vaøo hình thöùc cuûa noù. 6
Vd: Nhöõng töø chaïy, aên, nghæ… laø nhöõng töø hình thaønh do söï töø hoaù caùc hình vò chaïy, aên, nghæ,… 3.2.2.2. Gheùp hình vò laø phöông phaùp taùc ñoäng vaøo hai hoaëc hôn hai hình vò coù nghóa keát hôïp chuøng vôùi nhau ñeå saûn sinh ra moät töø môùi mang ñaëc ñieåm ngöõ phaùp vaø yù nghóa nhö moät töø. Ta coù sô ñoà: hình vò A , B phöông thöùc gheùp hình vò töø A+B Ví duï : hoa, hoàng ==== > hoa hoàng hoïc, haønh ====> hoïc haønh nuùi , non ====> nuùi non 3.2.2.3. Laùy hình vò Laø phöông thöùc taùc ñoäng vaøo moät hình vò cô sôû laøm xuaát hieän moät hình laùy gioáng noù toaøn boä hay boä phaän veà aâm thanh. Caû hình vò cô sôû vaø hình vò laùy taïo thaønh moät töø. Sô ñoà: hình vò A ===> töø AA’ Vd: môûn ===> môn môûn ñoû === > ño ñoû tím ===> tim tím 3.3. Moät vaøi ñieåm löu yù veà yeáu toá caáu taïo töø 3.3.1. Sau khi noùi roõ veà phöông thöùc caáu taïo thì ta coù theå hieåu: Hình vò tieáng Vieät laø nhöõng yeáu toá nhoû nhaát töï thaân noù coù nghóa vaø ñi vaøo moät trong ba phöông thöùc taïo töø ñeå taïo ra cho caùc töø cuûa tieáng Vieät. 3.3.2. Vì hình vò töï thaân phaûi coù nghóa neân khi moät hình thöùc ngöõ aâm coù nhieàu nghóa thì coù theå saûn sinh ra caùc töø khaùc nhau vaø vì vaäy noù phaûi ñöôïc xem laø caùc hình vò khaùc nhau. Vd: Aâm tieát baïc vôùi nghóa goác trong tieáng Haùn laø moûng ñi vaøo phöông thöùc gheùp saûn sinh ra caùc töø baïc aùc, baïc tình, baïc meänh, … ñi vaøo phöông thöùc laùy laïi cho ta töø baïc beõo. Cuõng aâm tieát 7
naøy trong baïc phau thì laïi laø chæ saéc traéng hoaëc trong chuoâng vaøng khaùnh baïc thì baïc theo ñuùng nghóa goác laø chæ thöù kim loaïi quyù maøu traéng. Nhö vaäy chuùng ta coù 2 hình vò baïc khaùc nhau maëc daàu noù chæ laø moät aâm tieát. 3.3.3. Do phöông thöùc töø hoaù hình vò maø coù nhöõng tröôøng hôïp cuøng moät yeáu toá vöøa laø hình vò vöøa laø töø. Ñoù laø khi ta xeùt yeáu toá ñoù ôû hai chöùc naêng khaùc nhau, chöùc naêng caáu taïo töø vaø chöùc naêng laø ñôn vò ñeå taïo caâu. Veà maët hình thöùc vaät chaát, yeáu toá naøy chæ laø 1 aâm tieát. Vd: Aâm tieát / hoa/ -> hoa - Laø töø trong “ Hoa ñaõ nôû roài” - Laø hình vò trong: hoa hoàng, hoa böôûi, … Tieáng Vieät laø ngoân ngöõ tieâu bieåu cho loaïi hình ngoân ngöõ ñôn laäp. Trong tieáng Vieät ranh giôùi cuûa moät hình vò truøng vôùi ranh giôùi cuûa moät aâm tieát, töùc choã baét ñaàu vaø keát thuùc cuûa moät aâm tieát cuõng laø choã baét ñaàu vaø keát thuùc cuûa cuûa moät hình vò. 3.3.4 Trong tieáng Vieät hieän nay, chuùng ta phaûi chaáp nhaän moät soá hình vò trong moät soá töø nhaát ñònh ñaõ bò môø nghóa hoaëc maát nghóa ( khoâng tính caùc hình vò laùy trong phöông thöùc laùy). Lyù giaûi vaán ñeà naøy coù theå cho raèng baûn thaân caùc hình vò naøy sau khi saûn sinh ra theo nguyeân taéc chung, noù coù nghóa töï thaân, töùc laø noù coù theå ñi vaøo caùc phöông thöùc caáu taïo töø cuûa tieáng Vieät ñeå coù theå saûn sinh ra töø. Nhöng trong quaù trình phaùt trieån cuûa ngoân ngöõ, baûn thaân noù bò bieán ñoåi ñi do chòu taùc ñoäng cuûa caùc quy taéc khaùc khoâng coøn giöõ nguyeân daïng ñaàu tieân nöõa, hoaëc noù ñaõ bò caùc töø khaùc laán aùt thay theá, chính vì vaäy maø noù môø nghóa vaø daàn ñi ñeán 8
maát nghóa. Nhöõng hình vò naøy hieän nay ñaõ maát naêng löïc caáu taïo töø, chuùng chæ coøn soùt laïi trong moät soá töø maø thoâi. Vd: böôu, haáu, buùa, nuùc trong caùc töø oác böôu, döa haáu, chôï buùa, beáp nuùc 3 .4 Phaân chia hình vò tieáng Vieät Hình vò trong tieáng Vieät coù chöùc naêng tröôùc heát laø chöùc naêng caáu taïo töø vaø nghóa cuûa hình vò ñoùng vai troø quan troïng trong chöùc naêng naøy. Cho neân khaû naêng caáu taïo töø cuûa hình vò, xeùt veà maët ngöõ nghóa, phaûi ñöôïc xem nhö laø tieâu chí haøng ñaàu ñeå phaân loaïi hình vò. Hieän nay coù ba xu höôùng cô baûn ñeå phaân chia hình vò tieáng Vieät 3.4.1. Xu höôùng phaân chia hình vò xeùt theo tieâu chí khaû naêng caáu taïo töø Coù hai loaïi hình hình vò: + Loaïi thöù nhaát Laø nhöõng hình vò coù khaû naêng caáu taïo töø thaáp töùc laø soá löôïng töø ñöôïc caáu taïo vôùi chuùng töông ñoái ít + Loaïi thöù hai Laø nhöõng hình vò coù khaû naêng caáu taïo töø cao töùc laø soá löôïng ñöôïc caáu taïo vôùi noù laø nhieàu hôn vaø noù coù theå ñi vaøo nhieàu phöông thöùc nhieàu kieåu caáu taïo hôn. 3.4.2. Xu höôùng phaân chia hình vò thaønh hình vò thöïc vaø hình vò hö + Hình vò thöïc Laø nhöõng hình vò maø yù nghóa cuûa chuùng lieân heä vôùi söï vaät hieän töôïng coù theå hình dung hay nhaän thöùc ñöôïc moät caùch cuï theå. Vd: trôøi, beå, nöôùc, caây, nhaø, thôû, chaïy, xinh, toát … 9
+ Hình vò hö Laø nhöõng hình vò maø yù nghóa thöôøng chæ quan heä hoaëc chæ tình thaùi. Vd: ñaõ, ñang, seõ, ö, aø, nhæ… 3.4.3. Xu höôùng thöù ba laø phaân chia hình vò tieáng Vieät thaønh hình vò ñoäc laäp vaø hình vò khoâng ñoäc laäp + Hình vò ñoäc laäp Laø nhöõng hình vò vöøa laø hình vò vöøa coù theå ñi vaøo phöông thöùc töø hoaù hình vò ñeå thaønh töø, töùc laø noù coù theå hoaït ñoäng ñoäc laäp nhö moät töø. Vd: nhaø, cöûa, chaïy, nhaûy, traéng, ñen… + Hình vò khoâng ñoäc laäp Laø nhöõng hình vò baûn thaân noù coù nghóa nhöng noù chæ coù theå ñeå caáu taïo töø, töùc noù chæ toàn taïi vaø hoaït ñoäng khi ñi cuøng moät hình vò khaùc trong töø.ø Hình vò trong luaän vaên cuûa chuùng toâi seõ ñöôïc goïi teân theo caùch phaân chia naøy. 3.5. Phaân chia caùc kieåu töø veà maët caáu taïo Vieäc phaân chia töø veà maët caáu taïo hieän nay cuõng chöa coù söï thoáng nhaát giöõa caùc nhaø Vieät ngöõ hoïc. Song phaàn lôùn caùc taùc giaû ñeàu caên cöù vaøo soá löôïng hình vò chia thaønh töø ñôn vaø töø phöùc hôïp (keùp). Töø ñôn laø töø moät hình vò, töø phöùc hôïp laø töø do hai hình vò trôû leân toå hôïp laïi. Caùc töø phöùc hôïp laïi ñöôïc chia theo phöông thöùc caáu taïo thaønh töø laùy vaø töø gheùp. Caên cöù vaøo quan heä cuù phaùp giöõa caùc thaønh toá, töø gheùp laïi ñöôïc chia thaønh töø gheùp ñaúng laäp vaø gheùp chính phuï. Sau ñaây laø sô ñoà phaân chia töø tieáng Vieät theo phöông thöùc caáu taïo: 10
Töø ñôn aâm Töø ñôn Töø ña aâm Laùy boä phaän Töø tieáng Vieät Töø laùy Laùy hoaøn toaøn Gheùp chính phuï Töø phöùc hôïp Töø gheùp Gheùp ñaúng laäp 3.5.1. Töø gheùp ñaúng laäp: Töø gheùp ñaúng laäp laø loaïi töø gheùp ñöôïc caáu taïo töø hai hình vò trôû leân. Hai hình vò gaén boù vôùi nhau theo quan heä song song, bình ñaúng, khoâng coù hình vò chính, khoâng coù hình vò phuï. Coù theå vì ñieàu naøy maø caùc nhaø nghieân cöùu coøn goïi noù laø töø gheùp song song, töø gheùp hôïp nghóa, laùy nghóa. Cho duø coù nhöõng teân goïi khaùc nhau, moät soá vaán ñeà nghieân cöùu veà noù chöa coù söï thoáng nhaát vaø caùch phaân chia caùc tieåu loaïi nhoû hôn trong baûn thaân noù coù nhöõng caùch khaùc nhau, nhöng veà cô baûn caùc nhaø Vieät ngöõ hoïc ñeàu coù chung quan ñieåm veà nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa loaïi töø naøy nhö sau: - * Töø gheùp ñaúng laäp ñöôïc caáu taïo bôûi hai hình vò coù nghóa trôû leân. - Loaïi töø naøy bao giôø cuõng ñöôïc xaây döïng treân cô sôû nhöõng thaønh toá tröïc tieáp ñoàng loaïi vôùi nhau. Ñieàu ñoù baét buoäc caùc thaønh toá trong töø gheùp ñaúng laäp phaûi cuøng tính chaát. + Thaønh toá ñöùng tröôùc chæ söï vaät, thì thaønh toá ñöùng sau cuõng chæ söï vaät Vd: nhaø – cöûa => nhaø cöûa, gaø – vòt => gaø vòt + Thaønh toá ñöùng tröôùc chæ haønh ñoäng, ñaëc ñieåm thì thaønh toá ñöùng sau cuõng chæ haønh ñoäng, ñaëc ñieåm 11
Vd: chaïy – nhaûy => chaïy nhaûy, toát – xaáu => toát xaáu - Caùc thaønh toá coù quan heä bình ñaúng, song song nhau trong cuù phaùp. 3.5.2. Xeùt veà quan heä cuù phaùp thì loaïi töø gheùp naøy chæ coù moät kieåu quan heä nhöng neáu xeùt treân goùc ñoä moái quan heä veà ngöõ nghóa giöõa caùc thaønh toá thì chuùng toâi nhaän thaáy coù ba kieåu quan heä sau: a. Quan heä hôïp nghóa: Goàm hai thaønh toá coù nghóa khaùc nhau nhöng cuøng tröôøng nghóa hôïp nghóa vôùi nhau taïo neân nghóa khaùi quaùt, nghóa toång hôïp cuûa caû töø (hai thaønh toá naøy thöôøng chæ nhöõng söï vaät hieän töôïng, haønh ñoäng, tính chaát gaàn guõi nhau) ( quan heä hôïp nghóa). Vd: nuùi soâng, nhaø cöûa… b. Qun heä ñoàng nghóa vôùi nhau b.1. Loaïi coù quan heä ñôn nghóa: Trong caáu taïo cuûa tieåu loaïi naøy, thaønh toá thöù hai voán coù nghóa gioáng thaønh toá thöù nhaát nhöng hieän nay ñaõ bò môø nghóa. Hoaëc yeáu toá thöù hai laø moät töø ñòa phöông, töø vay möôïn, chuùng gheùp laïi vôùi nhau ñeå taïo neân töø coù khaû naêng hieåu treân moät ñòa baøn roäng lôùn hôn. Yeáu toá thöù hai thöôøng khoâng ñi vaøo phöông thöùc töø hoaù ñeå xuaát hieän nhö moät töø ñoäc laäp trong tieáng toaøn daân. Vd: - Chôï buùa, baïc phau - Chaèm vaù, röøng ruù, tre pheo… b.2. Loaïi coù quan heä ñoàng nghóa(hoaëc töông ñoàng veà nghóa): trong loaïi naøy hai thaønh toá coù nghóa töông ñoàng nhau. Vd: hö voâ, vónh vieãn, buïng daï… baïi lieät, van naøi, baêm vaèm, … c. Quan heä ñoái laäp nghóa: trong loaïi naøy hai thaønh toá coù nghóa traùi ngöôïc nhau. Vd: may ruûi, treân döôùi, trong ngoaøi … 12
Ñeà taøi cuûa chuùng toâi seõ ñi vaøo khaûo saùt caùc tieåu loaïi naøy trong lôùp töø gheùp ñaúng laäp cuûa Truyeän Kieàu. 4. MUÏC ÑÍCH – NHIEÄM VUÏ CUÛA ÑEÀ TAØI Vôùi phaïm vi nghieän cöùu cuûa ñeà taøi ñaõ neâu ôû treân, luaän vaên cuûa chuùng toâi coù muïc ñích laø khaûo saùt lôùp töø gheùp ñaúng laäp trong Truyeän Kieàu töø hai goùc ñoä: Goùc ñoä ngöõ nghóa vaø goùc ñoä ngöõ phaùp trong hoaït ñoäng vaø trong boái caûnh giao tieáp cuï theå cuûa Truyeän Kieàu. Ñeà taøi coù nhieäm vuï sau ñaây: 4.1. Khaûo saùt, phaân tích, lyù giaûi caùc ñaëc ñieåm veà maët ngöõ nghóa cuûa lôùp töø naøy trong hoaït ñoäng cuûa chuùng nhö: nghóa ñen, nghóa boùng, nghóa khaùi quaùt. 4.2. Khaûo saùt, phaân tích, lyù giaûi caùc ñaëc ñieåm veà maët ngöõ phaùp cuûa chuùng nhö khaû naêng keát hôïp cuûa lôùp töø naøy vôùi lôùp töø khaùc trong toå chöùc ngöõ, trong toå chöùc caâu, khaû naêng laøm thaønh toá trung taâm trong cuïm tö,ø khaû naêng ñoùng vai troø thaønh phaàn noøng coát trong toå chöùc caâu… 4.3. Böôùc ñaàu neâu leân moät soá löu yù veà caùch söû duïng lôùp töø gheùp ñaúng laäp naøy trong hoaït ñoäng giao tieáp vaø phaûn aùnh. Coù moät soá nhaän xeùt veà söï phaùt trieån cuûa lôùp töø naøy trong tieáng Vieät töø theá kyû XIX ñeán nay treân cô sôû Truyeän Kieàu. 5. LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Töø gheùp đẳng lập là một đối tượng ñöôïc caùc nhaø Vieät ngöõ hoïc ñeà caäp ñeán raát nhieàu vôùi tö caùch laø moät boä phaän cuûa töø vöïng vaø ngöõ phaùp. Tuy nhieân, trong nhöõng coâng trình naøy, do choã noù chæ laø moät maét xích cuûa chuoãi caùc maét xích cuûa heä thoáng voán töø tieáng Vieät , neân soá trang 13
(treân hình thöùc) vaø noäi dung nhöõng gì khaûo saùt veà noù thöôøng laø ít oûi vaø ít nhieàu coù phaàn truøng laëp nhau . Coù leõ taùc giaû Nguyeãn Taøi Caån , trong coâng trình Ngöõ phaùp tieáng Vieät ( Tieáng – töø gheùp - ñoaûn ngöõ ), 1975, laø moät trong soá caùc taùc giaû daønh nhieàu quan taâm ñoái vôùi töø gheùp hôn caùc taùc giaû khaùc nghieân cöùu veà ñoái töôïng naøy, caû veà goùc ñoä töø vöïng hoïc laãn goùc ñoä ngöõ phaùp hoïc. Töø gheùp theo quan ñieåm cuûa taùc giaû bao goàm töø gheùp nghóa , töø laùy ( töø gheùp aâm ) , töø gheùp ngaãu hôïp. Taùc giaû daønh haún moät chöông goàm 20 trang ñeå khaûo saùt rieâng veà töø gheùp nghóa , vaø trong ñoù, ngoaøi phaàn nhaän xeùt chung, taùc giaû ñaõ daønh 7 trang ñeå noùi veà töø gheùp laùy nghóa - loaïi töø gheùp chuùng toâi goïi laø töø gheùp ñaúng laäp, ñoái töôïng khaûo saùt cuûa ñeà taøi naøy. Do bình dieän taùc giaû Nguyeãn Taøi Caån khaûo saùt thuoäc veà ngöõ phaùp , cho neân ôû ñaây taùc giaû cuõng chæ döøng laïi veà caáu taïo laø chuû yeáu. Trong Vaán ñeà caáu taïo töø cuûa tieáng Vieät hieän ñaïi , 1976, taùc giaû Hoà Leâ cuõng daønh hôn 20 trang ñeå khaûo saùt lôùp töø song song ( theo caùch goïi cuûa taùc giaû ) – lôùp töø maø chuùng toâi goïi laø töø gheùp ñaúng laäp. Trong caùc trang naøy taùc giaû tröôùc heát phaân bieät töø gheùp loaïi naøy vôùi toå hôïp töø coù quan heä cuøng loaïi , sau ñoù tieán haønh phaân loaïi vaø böôùc ñaàu coù phaân tích moät vaøi neùt caáu taïo vaø nghóa cuûa chuùng . Ngoaøi ra caùc taùc giaû khaùc nhö Ñoã Höõu Chaâu (1981, 1987 ), Nguyeãn Kim Thaûn (1963) , Nguyeãn Vaên Tu (1975) , Nguyeãn Thieän Giaùp (1978) , Nguyeãn Thò Trung Thaønh (2001) ,…cuõng ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu ít nhieàu veà lôùp töø naøy. Rieâng vaán ñeà ñaëc ñieåm ngöõ nghóa – ngöõ phaùp cuûa lôùp töø gheùp ñaúng laäp trong Truyeän Kieàu ñaõ ñöôïc taùc giaû Phan Ngoïc ñeà caäp ñeán trong Tìm hieåu phong caùch Nguyeãn Du trong Truyeän Kieàu . Oââng daønh 4 trang ñeå noùi veà ngöõ phaùp cuûa söï ñoái xöùng. Oâng cho raèng “ Hình thöùc 14
thaáp nhaát cuûa söï ñoái xöùng laø hình thöùc töø song tieát , nhö gaø vòt , giaø treû , ñöôïc thua…”. Oâng neâu leân ñaëc ñieåm veà nghóa cuûa söï ñoái xöùng nhö sau: - Nghóa cuûa noù khoâng phaûi laø nghóa cuûa hai aâm tieát keát hôïp laïi theo quan heä ngöõ phaùp trong töø nhö laøm ruoäng (quan heä vò taân), nhaø maùy ( quan heä giöõa loaïi töø vôùi danh töø ) maø nghóa cuûa keát caáu ñoái xöùng laø nghóa cuûa quan heä, roäng hôn nghóa cuûa hai yeáu toá taïo neân noù . - Vì nghóa khaùc neân hoaït ñoäng ngöõ phaùp cuûa caùc keát hôïp ñoái xöùng cuõng khaùc. Keát hôïp ñoái xöùng khoâng keát hôïp vôùi soá töø, khoâng coù loaïi töø ñöùng tröôùc , khoâng coù taân ngöõ danh töø ñi sau. Nghóa cuûa caùc keát hôïp ñoái xöùng laø khaùi quùat hôn caùc keát hôïp khoâng ñoái xöùng vaø caáu taïo cuûa noù raén chaéc hôn. Taùc giaû Phan Ngoïc chæ tìm hieåu keát caáu ñoái xöùng nhoû nhaát – töùc töø gheùp ñaúng laäp ( theo caùch goïi cuûa chuùng toâi) nhö moät ñaëc ñieåm ngöõ phaùp trong Truyeän Kieàu cuûa Nguyeãn Du. Oâng ñaõ neâu ra ñaëc ñieåm cô baûn veà nghóa vaø hoaït ñoäng ngöõ phaùp cuûa loaïi naøy . Nhöng oâng môùi chæ quan taâm ôû möùc ñoä khaùi quaùt chung nhaát chöù oâng khoâng chæ ra ñaëc ñieåm caáu taïo , cô cheá nghóa, ñaëc ñieåm ngöõ phaùp cuûa chuùng . Vaäy xem xeùt töø gheùp ñaúng laäp trong Truyeän Kieàu nhö moät ñoái töôïng ñoäc laäp , toaøn veïn , coù tính heä thoáng ôû caû goùc ñoä ngöõ nghóa vaø ngöõ phaùp laø vieäc laøm ñaàu tieân ñöôïc theå hieän trong coâng trình naøy cuûa toâi. 6. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 6.1. Phöông phaùp thoáng keâ: Sau khi xaùc ñònh phaïm vi giôùi haïn cuûa ñeà taøi, chuùng toâi tieán haønh thu thaäp tö lieäu. Cuï theå chuùng toâi ñaõ thu thaäp caùc töø gheùp ñaúng laäp töø cuoán Töø ñieån Truyeän Kieàu cuûa cuï Ñaøo Duy Anh do giaùo sö Phan Ngoïc khaûo ñính ,trong ñoù coù vaên baûn Truyeän kieàu do Ñaøo Duy Anh khaûo ñính 15
(coù söï so saùnh vôùi truyeän Kieàu do Haø Huy Giaùp giôùi thieäu. Nguyeãn Thaïch Giang khaûo ñính vaø chuù thích. (Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc vaø THCN – Haø Noäi naêm 1976)). Keát quaû chuùng toâi thu ñöôïc 575 töø. Trong ñoù töø gheùp ñaúng laäp coù quan heä hôïp nghóa vaø quan heä ñoàng nghóa chieám soá löôïng chuû yeáu. Chuùng toâi cuõng söû duïng Truyeän Kieàu do Ñaøo Duy Anh khaûo ñính laøm tö lieäu chính thöùc cho caùc trích daãn ví duï trong luaän vaên. Con soá 575 töø thu thaäp ñöôïc laø con soá töông ñoái vì coù moät soá töø chöa xaùc ñònh ñöôïc neân boû qua. Trong quaù trình nghieân cöùu, chuùng toâi coøn thu thaäp theâm caùc ngöõ caûnh xuaát hieän caùc töø gheùp naøy trong caùc taùc phaåm vaên hoïc, trong lôøi aên tieáng noùi cuûa nhaân daân thôøi ñieåm hieän nay ñeå ruùt ra moät vaøi nhaän xeùt veà söï vieäc thay ñoåi ngöõ nghóa cuûa moä soá töø vaø söï phaùt trieån cuûa lôùp töø naøy. 6.2. Phöông phaùp phaân tích mieâu taû, so saùnh: Töø caùc tö lieäu thu thaäp ñöôïc, luaän vaên tieán haønh mieâu ta,û phaân tích, lyù giaûi caùc ñaëc ñieåm veà ngöõ phaùp cuûa töøng kieåu loaïi. Treân cô sôû ñaõ ñöôïc mieâu taû , lí giaûi vaø phaân tích ñöa ra caùc nhaän ñònh veà chöùc naêng vai troø cuûa töøng tieåu loaïi trong hoaït ñoäng, trong söï haønh chöùc cuûa noù. Phöông phaùp phaân tích, mieâu taû ñöôc vaän duïng keát hôïp vôùi phöông phaùp so saùnh nhaèm laøm noåi baät nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät, ñaëc thuø cuûa töøng tieåu loaïi. 7. ÑOÙNG GOÙP CUÛA ÑEÀ TAØI - Ñeà taøi naøy hoaøn thaønh coù theå noù ñaõ ñoùng goùp theâm moät yù kieán nhoû cho vieäc nghieân cöùu tìm hieåu Truyeän Kieàu. - Noù coù theå duøng laøm taøi lieäu tham khaûo cho sinh vieân khoa ngöõ vaên heä CÑSP khi tìm hieåu veà Truyeän Kieàu, ngoân ngöõ Truyeän Kieàu. 16
- Qua thôøi gian giaûng daïy ôû tröôøng CÑSP, chuùng toâi nhaän thaáy sinh vieân chöa thaät söï naém chaéc veà chöùc naêng, veà hoaït ñoäng cuûa lôùp töø gheùp ñaúng laäp, coøn nhaàm laãn giöõa töø ñôn vôùi töø gheùp loaïi naøy veà chöùc naêng, vai troø cuûa chuùng trong nhöõng ñôn vò baäc cao hôn. Töø choã coøn hieåu mô hoà veà chuùng daãn ñeán vieäc söû duïng sai, söû duïng thieáu chính xaùc lôùp töø naøy. Vì vaäy ñeà taøi nghieân cöùu cuûa chuùng toâi khi hoaøn thaønh hi voïng seõ giuùp ích cho sinh vieân trong vieäc hoïc taäp vaø söû duïng lôùp töø naøy trong tieáng Vieät moät caùch hieäu quaû. - Baát kyø ñeà taøi nghieân cöùu naøo cuõng goùp phaàn cuûng coá kieán thöùc, phuïc vuï cho vieäc giaûng daïy cuûa chính mình. Vì vaäy khi ñeà taøi naøy hoaøn thaønh coù theå goùp phaàn giuùp cho vieäc giaûng daïy noäi dung coù lieân quan trong tröôøng CÑSP vaø phoå thoâng . 17
CHÖÔNG MOÄT ÑAËC ÑIEÅM KHAÙI QUAÙT CUÛA LÔÙP TÖØ GHEÙP ÑAÚNG LAÄPTRONG TRUYEÄN KIEÀU 1.- ÑAËC ÑIEÅM VEÀ THAØNH TOÁ CAÁU TAÏO 1.1. Thaønh toá caáu taïo xeùt töø goùc ñoä nguoàn goác. 1.1.1. Hai thaønh toá trong töø ñeàu laø yeáu toá Haùn Vieät 1.1.1.a. Trong heä thoáng töø vöïng tieáng Vieät, lôùp töø vay möôïn coù moät vò trí raát lôùn. Trong lôùp töø aáy, nhöõng töø vay möôïn töø tieáng Haùn ñöôïc phaùt aâm theo caùch phaùt aâm cuûa ngöôøi Vieät, chuùng ta thöôøng goïi laø töø Haùn Vieät, ñoùng vai troø quan troïng nhaát. Noù chieám öu theá lôùn nhaát trong lôùp töø naøy. Cho ñeán nay caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ nhaát trí cho raèng tieáng Haùn du nhaäp vaøo tieáng Vieät theo 2 giai ñoaïn tính töø theá kyû VII sau coâng nguyeân, töùc tröôùc vaø sau thôøi nhaø Ñöôøng ñoâ hoä nöôùc ta. Vaø caùc nhaø nghieân cöùu cuõng thoáng nhaát raèng: Nhöõng yeáu toá goác Haùn ñi vaøo tieáng Vieät thôøi kyø tröôùc khi nhaø Ñöôøng ñoâ hoä nöôùc ta ñeàu ñöôïc coi laø thuaàn Vieät. Ví duï: cheø coù caùch ñoïc haùn vieät (hv) töông ñöông laø traø chöõ “ töï côûi “ giaûi sen “ lieân buoàng “ phoøng muøa “ vuï raâu “ tu 18
tuoåi “ tueá Nhöõng yeáu toá Haùn du nhaäp vaøo tieáng vieät sau thôøi kyø nhaø Ñöôøng ñoâ hoä nöôùc ta coù moät soá löôïng raát lôùn. Theo Giaùo sö Phan Ngoïc, trong cuoán “Meïo giaûi nghóa töø Haùn Vieät” (NXB Ñaø Naüng, 1991) cho bieát coù khoaûng 5.000 chöõ Haùn, töùc 5.000 aâm tieát Haùn (moãi chöõ Haùn töông ñöông vôùi moät aâm tieát) du nhaäp vaøo Vieät nam vaø ñaõ coù khoaûng 70.000 töø Haùn Vieät ñöôïc caáu taïo bôûi 5.000 aâm tieát ñoù. Trong 5.000 aâm tieát ñoù coù ñeán 1.200 aâm tieát ngöôøi Vieät hieän nay khoâng hoïc cuõng bieát nhö: coâ, caäu, tra, khaûo, tuøng, baùch, leã, nghóa, taâm, taøi … Ñaây laø nhöõng yeáu toá ñaõ chòu söï chi phoái cuûa caùc ñaëc ñieåm ngöõ aâm, ngöõ nghóa, ngöõ phaùp cuûa tieáng Vieät (Ta goïi ñaây laø aâm tieát A). Loaïi thöù hai laø nhöõng yeáu toá khoâng töï do töùc nhöõng yeáu toá khoâng theå hoaït ñoäng nhö töø trong tieáng Vieät maø noù chæ laøm thaønh toá caáu taïo neân töø. Loaïi naøy theo giaùo sö Phan Ngoïc coù khoaûng 3.500 chöõ (ta goïi ñaây laø yeáu toá B). Ví duï: thaûo coù nghóa laø coû thieân “ trôøi ñòa “ ñaát sôn “ nuùi thuûy “ nöôùc toàn “ coøn Vaø coù khoaûng 500 yeáu toá Haùn Vieät vöøa laø A vöøa laø B. Ví duï: troïng (A) -trong- toân troïng, troïng nghóa (B) “ troïng löôïng, troïng thöïc thaâm (A) -trong- tay aáy thaâm laém (B) “ thaâm sôn cuøng coác 19