Đề tài: Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk

Chia sẻ: Nguyen Phuoc Nga | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

385
lượt xem 178
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong nền kinh tế thị trường, kinh doanh và rủi ro là hai phạm trù cặp đôi. Kinh tế thị trường làm đa dạng hoá các thành phần kinh tế, bình đẳng hoá hoạt động của các thành phần này và thúc đẩy cạnh tranh lẫn nhau. Rủi ro tuy là sự bất trắc gây ra mất mát thiệt hại, là sự bất trắc cụ thể liên quan đến một biến cố không mong đợi, song lại là hiện tượng đồng hành với các hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị trường, trong quá trình cạnh tranh....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk

BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk 1
MỤC LỤC PHẦN THỨ NHẤT .................................................................................................. 5 ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................................... 5 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................... 5 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 6 1.4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 7 -Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu các giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT chi nhánh KrôngPăk. .......... 7 Số liệu thu thập qua 3 năm từ 2008 đến 2010. ..................................................... 7 -Phạm vi về không gian: Đề tài này được nghiên cứu tại NHNo&PTNT chi nhánh KrôngPăk, 303 Giải Phóng, Thị trấn Phước An - Krông Păk, Tỉnh Đăk Lăk. ...... 7 PHẦN THỨ HAI ...................................................................................................... 8 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................... 8 (bat buoc phai sang trang dau cac phan) .................................................................. 8 2.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng NH .............................................................. 8 2.1.1. Khái niệm về tín dụng NH ........................................................................ 8 2.1.2. Đặc trưng hoạt động tín dụng NH trong nền kinh tế thị trường .................. 9 2.2. Rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh NH ............................................... 9 2.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng..................................................................... 9 2.2.2 Những nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng ............................................. 10 2.2.3. Các chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng ....................................................... 12 2.1.3.1. Hệ số thu nợ (%) .................................................................................. 12 2.1.3.2. Vòng quay vốn tín dụng (vòng) ............................................................ 13 2.1.3.3. Tổng dư nợ trên tổng vốn huy động (%, lần) ........................................ 13 2.1.3.4. Mức độ rủi ro tín dụng ......................................................................... 14 2.2.4. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng ................................................................ 14 2.2.5. Dấu hiệu dẫn đến rủi ro tín dụng ............................................................. 15 2.2.6. Yêu cầu và các biện pháp phòng ngừa hạn chế rủi ro tín dụng ................. 17 2.2.6.1. Yêu cầu đối với việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng ................. 17 2.2.6.2. Các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng ........................... 18 2.3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 19 2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu ...................................................................... 19 2.3.2. Phương pháp phân tích số liệu................................................................. 19 2.3.3. Phương pháp thống kê............................................................................. 19 2.3.4. Phương pháp sử lý số liệu ....................................................................... 20 PHẦN THỨ BA ...................................................................................................... 21 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU......................................... 21 3.1. Khái quát tình hình hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk ....................................................................................................................... 21 3.1.1 Đặc điểm địa bàn huyện Krông Păk ......................................................... 21 3.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk ......................................................................................................................... 22 3.1.3. Mô hình tổ chức của NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk ...................... 24 3.1.5. Tình hình hoạt động kinh doanh của chi nhánh NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk ........................................................................................................ 26 2
3.1.5.1. Tình hình huy động vốn ....................................................................... 26 3.1.5.2. Tình hình sử dụng vốn ......................................................................... 28 3.1.5.3. Các hoạt động khác .............................................................................. 30 3.2. Thực trạng rủi ro tín dụng tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk ................ 32 3.2.1. Thực trạng hoạt động tín dụng tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk .. 32 3.2.1.1. Tình hình hoạt động tín dụng tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk . 32 Với phương châm “Phát triển - an toàn - hiệu quả” chi nhánh đã thường xuyên bám sát vào các mục tiêu phát triển kinh tế của địa phương, của hệ thống NHNo&PTNT tỉnh ĐăkLăk để đề ra phương hướng chiến lược kinh doanh của chi nhánh phù hợp với từng thời kỳ, đảm bảo chất lượng và hiệu quả và đã hoàn thành kế hoạch mà NHNN&PTNT tỉnh ĐăkLăk đã giao cho chi nhánh. Có được kết quả trên là do chi nhánh có nhiều biện pháp để mở rộng thị phần cho, tăng trưởng tín dụng phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế của huyện và phù hợp với khả năng quản lý của chi nhánh. Thực hiện tốt chính sách khách hàng nên đã giữ được những khách hàng truyền thống, sản xuất kinh doanh có hiệu quả. Chi nhánh đã chú trọng cho vay phát triển nông nghiệp nông thôn. Đầu t ư xây dựng, đổi mới trang thiết bị công nghệ hiện đại, trên cơ sở đó mở rộng đầu tư ngắn hạn. Chúng ta có thể thấy được điều đó qua bảng kết quả hoạt động cho vay tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk................................................................. 32 3.2.1.2. Nhận xét chung về tình hình cơ cấu tín dụng của NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk .............................................................................................. 35 Nhìn chung cho vay ngắn hạn chiếm tỷ trọng cao hơn cho vay trung và dài hạn. Từ năm 2008 đến này t ỷ trong cho vay ngắn hạn luôn tăng trưởng năm sau cao hơn năm trước . Bảng số liệu trên cho thấy chiến lược về hoạt động tín dụng của chi nhánh có tầm nhìn xa và rất phù hợp với định hướng phát triển kinh tế của nhà nước nói chung cũng như huyện Krông Păk nói riêng. Những năm trước dư nợ cho vay trung và dài hạn thấp là do hoạt động kinh tế ở huyện Krông Păk chủ yếu là hoạt động nông nghiệp, công nghiệp phát triển chậm nên chi nhánh không có điều kiện để mở rộng đầu t ư cho vay trung và dài hạn. Nhưng từ năm 2008 huyện Krông Păk đã hình thành nhiều công ty, doanh nghiệp để đáp ứng nhu cầu về các sản phẩm, dịch vụ đáp ứng nền kinh tế từ đó mở rộng quy mô sản xuất, mua sắm máy móc thiết bị hiện đại, dây truyền sản xuất công nghệ tiên tiến. Đồng thời sự phát triển thị trường tiêu thụ cà phê, cây trồng chủ lực của huyện Krông Păk đã tạo ra nhu cầu vốn dài hạn cho khu vực này. Với cơ hội thuận lợi trên, NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk đã kịp thời đáp ứng nhanh chóng nhu cầu về vốn của các doanh nghiệp, phục vụ cho mục tiêu kinh tế chung của huyện, kết quả cho vay trung và dài hạn tăng lên. ......................................................... 35 3.2.2. Thực trạng rủi ro tín dụng ....................................................................... 37 3.2.2.1. Tình hình nợ xấu .................................................................................. 37 3.2.2.2. Trích lập dự phòng rủi ro ..................................................................... 39 3.3. Đánh giá chung tình hình rủi ro tín dụng ........................................................ 44 3.3.1. Kết quả đạt được của hoạt động hạn chế rủi ro tín dụng .......................... 44 3.3.2. Tồn tại trong hoạt động hạn chế rủi ro tín dụng ...................................... 45 3.4. Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng ........................................... 47 3.4.1. Giải pháp trực tiếp .................................................................................. 47 3
3.4.1.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .................................................... 47 3.4.1.2. Nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng .............................................. 48 3.4.1.3. Thẩm định hiệu quả và tính khả thi của dự án....................................... 48 3.4.1.4. Thẩm định khách hàng vay vốn ............................................................ 49 3.4.1.5. Tuân thủ chặt chẽ quy trìn tín dụng ...................................................... 49 3.4.1.6. Kiểm tra, giám sát tín dụng chặt chẽ hơn .............................................. 50 3.4.1.7. Nâng cao chất lượng thông tin tín dụng ................................................ 51 3.4.1.8. Nâng cao hiệu quả các công cụ bảo đảm tín dụng ................................. 51 3.4.1.9. Thực hiện biện pháp san sẻ rủi ro ......................................................... 51 3.4.1.10. Xử lý nợ quá hạn và nợ khó đòi.......................................................... 52 3.4.1.11. Hạn chế rủi ro đạo đức và nâng cao trình độ cán bộ ............................ 53 3.4.2. Nhóm giải pháp hỗ trợ ............................................................................ 54 3.4.2.1. Tăng cường vốn tự có .......................................................................... 54 3.4.2.2. Cân đối khả năng huy động vốn, đặc biệt là nguồn vốn trung dài hạn để tăng trưởng tín dụng một cách phù hợp, an toàn và đạt hiệu quả cao ................. 54 3.4.2.3. Tăng cường kiểm soát nội bộ chi nhánh ............................................... 54 PHẦN THỨ TƯ...................................................................................................... 55 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 55 4.1. Dự báo các yếu tố tác động đến hoạt động tín dụng của NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk. ............................................................................................. 55 4.2. Một số kiến nghị ............................................................................................ 56 4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ và các bộ ngành liên quan ................................ 56 4.3.2 Đối với NHNo&PTNT Việt Nam............................................................. 57 4.3.3. Đối với NHNo&PTNT tỉnh Đắk Lắk ...................................................... 57 4.3.4. Kiến nghị đối với NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk ........................... 57 4
PHẦN THỨ NHẤT ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những những thập kỷ gần đây, xu hướng tự do hoá, toàn cầu hoá kinh tế và quốc tế hoá các luồng tài chính đã làm thay đổi căn bản hệ thống NH. Sự phát triển của thị trường tài chính quốc tế cho phép NH sử dụng vốn hiệu quả hơn. Đồng thời thị trường được mở rộng, hoạt động kinh doanh trở lên phức tạp hơn, áp lực cạnh tranh giữa các NH trở lên gay gắt hơn cùng với nó mức độ rủi ro cũng tăng lên. Trong nền kinh tế thị trường, kinh doanh và rủi ro là hai phạm trù cặp đôi. Kinh tế thị trường làm đa dạng hoá các thành phần kinh tế, bình đẳng hoá hoạt động của các thành phần này và thúc đẩy cạnh tranh lẫn nhau. Rủi ro tuy là sự bất trắc gây ra mất mát thiệt hại, là sự bất trắc cụ thể liên quan đến một biến cố không mong đợi, song lại là hiện tượng đồng hành với các hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị trường, trong quá trình cạnh tranh. Rủi ro xuất hiện ở những điểm yếu, kém hiệu quả, mất cân đối trong phát triển kinh tế. Rủi ro vừa là nguyên nhân vừa là hậu quả của những hoạt động kinh tế không có hiệu quả. Nó tạo tiền đề cho quá tr ình đào thải tự nhiên các doanh nghiệp yếu kém, thúc đẩy sự chấn chỉnh, sự thích nghi của các doanh nghiệp, tạo xu hướng phát triển ổn định và có hiệu quả cho nền kinh tế. Trong điều kiện kinh tế thị trường, hoạt động kinh doanh của các NHTM nói chung và NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk nói riêng cũng không nằm ngoài sự tác động trên. Thậm chí với hoạt động NH hầu như không có loại nghiệp vụ nào, không có loại dịch vụ nào của NH là không có rủi ro. Bởi lẽ, NHTM được coi là một tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu là nhận tiền gửi từ khách hàng với trách nhiệm hoàn trả, sử dụng số tiền này để cho vay, thực hiện các dịch vụ ngân. Với đặc trưng cơ bản như vậy hoạt động kinh doanh NH chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như môi trường, kinh tế xã hội, pháp lý, cơ chế 5
chính sách vĩ mô, vi mô. Do vậy, hoạt động kinh doanh NH chứa đựng tiềm ẩn những rủi ro lớn. Hay nói cách khác, kinh doanh NH chính là chấp nhận rủi ro đổi lại NH sẽ có lợi nhuận. Để hạn chế những rủi ro vốn có này, việc quản lý rủi ro là vấn đề thiết yếu trong kinh doanh NH, đặc biệt trong môi trường kinh tế hoà nhập, toàn cầu hoá như hiện nay, thị trường tài chính phát triển với sự đa dạng hoá các công cụ tài chính các dịch vụ NH ngày càng phát triển thì quản lý rủi ro kinh doanh NH là một vấn đề quan tâm hàng đầu trong quản trị NH. Trước những đề cập tính chất thiết yếu của phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng trong kinh doanh NH chúng em nhận thấy rủi ro tín dụng và nâng cao hiệu quả công tác quản lý rủi ro tín dụng trở thành vấn đề cấp bách nên đã mạnh dạn chọn đề tài: “Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk” làm đề tài nghiên cứu trong chuyên đề thực tập tổng hợp của mình. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống hoá các vấn đề mang tính chất lý luận về tín dụng NH, rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh NH, các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng. - Khái quát chung về tình hình hoạt động kinh doanh tại NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk, đồng thời nêu ra những thực trạng hoạt động tín dụng của NH, những thành tích đạt được và những khó khăn cần giải quyết. - Đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm góp phần hạn chế rủi ro và duy trì sự an toàn trong hoạt động cho vay của NHNo&PTNT chi nhánh Krông Păk. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh tại NHNo& PTNT chi nhánh Krông Păk. 6
1.4. Phạm vi nghiên cứu -Phạm vi về nội dung: Nghiên c u các gi i pháp phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng trong ho t đ ng kinh doanh t i NHNo&PTNT chi nhánh KrôngPăk. -Thời gian nghiên cứu: Đề tài được thực hiện trong thời gian 01 tháng: từ 15/10/2011 đến 15/11/2011. S li u thu th p qua 3 năm t 2008 đ n 2010. -Phạm vi về không gian: Đ tài này đ c nghiên c u t i NHNo&PTNT chi nhánh KrôngPăk, 303 Gi i Phóng, Th tr n Ph c An - Krông Păk, T nh Đăk Lăk. 7
PHẦN THỨ HAI CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU (bat buoc phai sang trang dau cac phan) 2.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng NH 2.1.1. Khái niệm về tín dụng NH “Tín dụng NH là giao dịch về tài sản giữa người cho vay và người đi vay, trong đó người cho vay chuyển giao tài sản cho người đi vay, sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định và bên đi vay có nghĩa vụ hoàn trả nợ cả gốc và lãi một cách vô điều kiện khi đến hạn thanh toán”. [1] Bản chất của tín dụng là quan hệ vay mượn dựa trên nguyên tắc có hoàn trả giữa một bên là NH với một bên là tất cả các tổ chức và cá nhân trong xã hội, được thực hiện trên cơ sở NH huy động mọi nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội để đáp ứng nhu cầu vốn phát sinh trong hoạt động kinh doanh và tiêu dùng. Tín dụng NH là sản phẩm đặc thù NHTM trong đó hoạt động tín dụng là hoạt động mang lại nguồn thu nhập lớn nhất cho NH. Tín dụng NH có vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường thông qua việc thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, đáp ứng nhu cầu về vốn ngày càng phát triển trong nền kinh tế, thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung sản xuất, điều hoà vốn trong nền kinh tế do đó tín dụng NH được xem như là đòn bẩy trong chính sách kinh tế vĩ mô của nhà nước. 8
2.1.2. Đặc trưng hoạt động tín dụng NH trong nền kinh tế thị trường Hoạt động tín dụng trong nền kinh tế thị trường đã đáp ứng được nhu cầu về vốn giữa một bên có vốn nhàn rỗi và một bên thiếu vốn do đó tín dụng NH là một kênh dẫn vốn quan trọng trong nền kinh tế thị trưòng qua đó hoạt động tín dụng NH mang đầy đủ các đặc trưng sau: - Hoạt động tạo lập nguồn vốn: Do tính chất và đặc thù của NH hoạt động kinh doanh dựa trên nguyên tắc huy động vốn và sử dụng vốn vay để sinh lời tạo ra thu nhập cho NH. NH huy động nguồn vốn nhàn rỗi từ các cá nhân, tổ chức trong xã hội bằng nhiều hình thức. - Hoạt động cho vay: Để có thể tồn tại và phát triển thì hoạt động cho vay là hoạt động chủ yếu mang lại doanh thu, lợi nhuận chủ yếu cho NH và đây là chức năng quan trọng nhất của NH dựa trên nguyên tắc: “đi vay để cho vay” thì hoạt động cho vay đã mang lại cho các NHTM vừa tạo ra các nguồn thu nhập cho mình vưà đáp ứng nhu cầu về vốn trong xã hội góp phần quan trọng trong việc mở rộng sản xuất kinh doanh thúc đẩy nền kinh tế ngày càng phát triển. 2.2. Rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh NH 2.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng “Rủi ro tín dụng rủi ro phát sinh trong quá trình cấp tín dụng của NH cho khách hàng, biểu hiện trên thực tế qua việc khách hàng không trả nợ hoặc trả nợ không đúng hạn cho NH”. [2] Theo cuốn Risk Management in Banking của Joel Bessis thì rủi ro tín dụng được hiểu là: “Những tổn thất do khách hàng không trả được nợ hoặc sự giảm sút chất lượng tín dụng của những khoản vay”. Do đó có thể phân rủi ro tín dụng thành các loại sau: - Rủi ro đọng vốn: Đó là rủi ro tín dụng khi người vay sai hẹn trong thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo hợp đồng bao gồm vốn gốc và lãi vay. Sự sai hẹn này do trễ hạn. 9
- Rủi ro mất vốn: Đó là rủi ro tín dụng khi người vay sai hẹn trong thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo hợp đồng bao gồm vốn gốc và lãi vay. Sự sai hẹn này là do không thanh toán. 2.2.2 Những nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng * Nguyên nhân chủ quan: Nguyên nhân từ phía NH NH chưa khai thác đầy đủ lượng thông tin để phục vụ cho công tác thẩm định để ra quyết định cho vay đối với một khách hàng cũng như giám sát quá trình sử dụng vốn của khách hàng, cán bộ tín dụng còn nới lỏng các bước trong quy trình tín dụng tất cả nhưng nguyên nhân đó đều dẫn đến rủi ro không trả được nợ, làm tăng nợ quá hạn cho NH. Đó là do đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ. Rủi ro tín dụng ở khâu tiếp nhận đơn đề nghị xin vay vốn của khách hàng. Công việc đầu tiên của cán bộ tín dụng là đánh giá sơ bộ. Do cán bộ tín dụng cố gắng tìm ra những điều kiện có thể chấp nhận được nên đã khuyếch đại lên dẫn đến rủi ro tín dụng. Rủi ro tín dụng do khâu thẩm định và đánh giá khoản vay không chính xác. Đây là khâu chủ chốt ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của NH. NH sẵn sàng cấp tín dụng hay không cấp tín dụng, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: năng lực tài chính, tính khả thi của dự án vay vốn, thực trạng và triển vọng sản xuất kinh doanh, tài sản thế chấp. Rủi ro tín dụng phát sinh do cán bộ tín dụng phân tích báo cáo tài chính chưa tốt, việc kiểm tra cơ sở của khách hàng và phỏng vấn trực tiếp khách hàng không đạt được kết quả mong muốn do mức độ trung thực của thông tin dẫn đến các trường hợp rủi ro. *Nguyên nhân khách quan: + Nguyên nhân từ phía khách hàng: - Đối với khách hàng là cá nhân 10
Mặc dù quan hệ giữa NH và khách hàng là cá nhân đơn giản hơn so với khách hàng là doanh nghiệp song thực tế cho thấy khách hàng là cá nhân có số lượng lớn hơn, phân tán giá trị khoản vay nhỏ nên việc tìm hiểu nguyên nhân từ phía khách hàng là cá nhân có ý nghĩa rất quan trọng. Với khách hàng là cá nhân thì nguyên nhân dẫn đến rủi ro có thể là:  Hoạt động kinh doanh không thuận lợi, khả năng quản lý yếu kém.  Nguồn hoàn trả chính từ thu nhập cơ bản mất hoặc bị suy giảm do mất việc, chuyển sang công việc kém hơn hoặc không còn khả năng lao động.  Cá nhân gặp những chuyện bất thường trong cuộc sống.  Đạo đức cá nhân không tốt: cố tình lừa NH, sử dụng tiền vay bừa bãi. - Đối với khách hàng là doanh nghiệp Doanh nghiệp gặp rủi ro trong hoạt động kinh doanh:  Thứ nhất là thiệt hại về thị trường cung cấp: Do giá nguyên vật liệu và các yếu tố đầu vào tăng bất thường dẫn đến chi phí sản xuất kinh doanh tăng làm giá bán tăng do đó doanh nghiệp không tiêu thụ hết mặt hàng sản xuất, gây ra ứ đọng sản phẩm. Do không đảm bảo về chất lượng, quy cách phẩm chất của các nguyên vật liệu cung ứng, gây khó khăn cho khâu tiêu thụ. Do không đủ số lượng nguyên vật liệu cung cấp cho các doanh nghiệp do đó không đảm bảo hết công suất sản xuất của doanh nghiệp làm cho giá sản phẩm tăng và số lượng người mua giảm.  Thứ hai là thiệt hại về thị trường tiêu thụ: - Giá bán thị trường giảm làm thu nhập giảm. - Khách hàng đã huỷ hợp đồng làm doanh nghiệp bị thua lỗ. - Hệ thống phân phối không làm tốt chức năng. - Nền kinh tế trì trệ, thu nhập bình quân của người dân giảm. 11
- Số lượng sản phẩm doanh nghiệp cung ứng tr ên thị trường lớn hơn nhu cầu thị trường. - Chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp không đáp ứng được nhu cầu của thị trường.  Thứ ba là do suy giảm chất lượng quản lý: Sự yếu kém của đội ngũ nhân viên của một doanh nghiệp làm cho kế hoạch kinh doanh thực hiện không thành công, kém hiệu quả. + Nguyên nhân khác:  Do sự biến động chính trị-xã hội làm cho nhu cầu tiêu dùng giảm sản xuất kinh doanh bị trì trệ, khách hàng không thu hồi được vốn đầu tư dẫn đến rủi ro cho cả khách hàng và NH.  Do môi trường kinh tế không ổn định: Sự biến động của thị trường đã làm ảnh hưởng đến lãi suất NH, tỷ lệ lạm phát cao, chính sách tiền tệ thắt chặt… không khuyến khích đầu tư dẫn đến sản xuất bị trì trệ, nhiều doanh nghiệp bị thua lỗ.  Do điều kiện tự nhiên: Hạn hán, lũ lụt, động đất… đã gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh gây ra rủi ro không lường trước được đối với NH.  Do môi trường pháp lý không thuận lợi: Hệ thống pháp luật ban hành không đồng bộ và không phù hợp với yêu cầu hoạt động kinh doanh nhiều khi gây cản trở cho hoạt động kinh doanh. 2.2.3. Các chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng 2.1.3.1. Hệ số thu nợ (%) Doanh số thu nợ Hệ số thu nợ = x 100% Doanh số cho vay 12
Chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả thu nợ của NH (hay khả năng trả nợ vay của khách hàng) và cho biết số tiền mà ngân thu được trong một thời kỳ kinh doanh nhất định từ một đồng doanh số tín dụng. Hệ số thu nợ càng lớn thì càng được đánh giá tốt, cho thấy công tác thu hồi vốn của NH càng hiệu quả và ngược lại. 2.1.3.2. Vòng quay vốn tín dụng (vòng) Doanh số thu nợ Vòng quay vốn tín dụng = Dư nợ bình quân Trong đó: Dư nợ đầu kì + Dư nợ cuối kì Dư nợ bình quân = 2 Đây là chỉ tiêu phản ánh hiệu quả của đồng vốn tín dụng thông qua tính luân chuyển của nó. Đồng vốn được quay vòng càng nhanh thì càng hiệu quả và đem lại nhiều lợi nhuận cho NH. 2.1.3.3. Tổng dư nợ trên tổng vốn huy động (%, lần) Tổng dư nợ Tổng dư nợ = x 100% Vốn Nguồn vốn huy động Đây là chỉ số tính toán hiệu quả tín dụng của một đồng tài sản. Ngoài ra, chỉ số này còn giúp xác định quy mô hoạt động kinh doanh của NH. 13
2.1.3.4. Mức độ rủi ro tín dụng Nợ quá hạn Mức độ rủi ro tín dụng = x 100% Tổng dư nợ Chỉ tiêu này phản ánh kết quả hoạt động tín dụng của NH nói chung và đo lường chất lượng nghiệp vụ tín dụng nói riêng một cách rõ nét. Chỉ tiêu này càng cao cho thấy chất lượng tín dụng của NH càng kém và ngược lại. Mức giới hạn cho phép của mức độ rủi ro tín dụng do NHNN quy định là 5%. 2.2.4. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng + Đối với NH: Mặc dù hạn chế rủi ro đối với các NHTM trước hết là vấn đề của từng NHTM nhưng rủi ro tín dụng gây ra đã ảnh hưởng rất lớn đến NH. Ảnh hưởng đến lợi nhuận, uy tín và sự phát triển của NH, điều này đồng nghĩa với quả trình mở rộng hoạt động kinh doanh của NH gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, nếu một NH gặp rủi ro lớn thì làm cho dân chúng mất lòng tin vào NH và như vậy NH rất khó khăn trong việc huy động vốn và khi không có nguồn vốn huy động đủ lớn thì NH khó có thể cấp tín dụng cho khách hàng được. Quá trình này kéo dài sẽ làm cho NH sụp đổ. + Đối với thành phần kinh tế: Hiện nay khách hàng hoạt động kinh doanh không chỉ dựa hoàn toàn vào vốn tự có của bản thân họ mà chủ yếu là vay NH. Vì vậy khi NH gặp rủi ro lớn thì NH cũng thận trong hơn trong quyết định cho vay đối với một khách hàng. NH không dám cho vay nhiều, co cụm vốn, nếu vốn thừa thì họ điều chuyển lên NH cấp trên. Điều này dẫn đến hiện tượng vốn của NH thì thừa nhưng các thành phần kinh tế không có vốn để hoạt động kinh doanh. + Đối với những khách hàng gửi tiền: NH gặp rủi ro thì khả năng thanh toán của NH gặp khó khăn có khi NH còn mất khả năng thanh toán. + Đối với nền kinh tế: Trong bất kỳ hoạt động kinh doanh nào cũng chứa đựng những rủi ro và nó không chỉ ảnh huởng đến chính doanh nghiệp sản xuất 14
đó ở tầm vi mô mà nó còn ảnh hường đến nền kinh tế ở tầm vĩ mô. Ngành tài chính NH không nằm ngoài quy luật trên, khi rủi ro xảy ra nó gây không chỉ thiệt hại về tài chính mà còn tổn thất của cải của nền kinh tế. 2.2.5. Dấu hiệu dẫn đến rủi ro tín dụng Thực tế hoạt động của các NHTM trong thời gian qua cho thấy, rủi ro tiềm ẩn lớn nhất là rủi ro tín dụng. Nên quản lý rủi ro nói chung và quản lý rủi ro tín dụng nói riêng là một quá trình liên tục cần được thực hiện ở mọi cấp độ và là yêu cầu bắt buộc đối với các NH. Để hạn chế được rủi ro tín dụng, vấn đề đặt ra đối với các NHTM là phải phân tích, đánh giá được những nguyên nhân chính gây lên rủi ro tín dụng để có những biện pháp thích hợp. Quá đó để có thể hạn chể rủi ro thấp nhất cán bộ tín dụng phải biết cách nhận biết chúng một cách có hệ thống. Do vậy, ta có thể xếp các dấu hiệu của rủi ro tín dụng thành các nhóm sau: Nhóm 1: Nhóm các dấu hiệu liên quan đến mối quan hệ với NH: - Các hoạt động cho vay Mức độ vay thường xuyên gia tăng. Thanh toán chậm các khoản nợ gốc và lãi. Thường xuyên yêu cầu NH cho đáo hạn. Yêu cầu các khoản vay vượt quá nhu cầu dự kiến. - Phương thức tài chính Sử dụng nhiều các khoản tài trợ ngắn hạn cho các hoạt động phát triển dài hạn. Chấp nhận sử dụng các nguồn tài trợ đắt nhất. Giảm các khoản phải trả và tăng các khoản phải thu. Các hệ số thanh toán phát triển theo chiều hướng xấu. Có biểu hiện giảm vốn điều lệ. Nhóm 2: Nhóm các dấu hiệu liên quan tới phương pháp quản lý của khách hàng: 15
 Thay đổi thường xuyên cơ cấu của hệ thống quản trị hoặc ban điều hành.  Hệ thống quản trị hoặc ban điều hành luôn bất đồng về mục đích quản trị, điều hành độc đoán hoặc ngược lại quá phân tán.  Cách thức hoạch định của khách hàng có biểu hiện: - Thiếu quan tâm đến vấn đề lợi ích của cổ đông, của chủ nợ. - Thuyên chuyển nhân viên diễn ra thường xuyên. - Có tranh chấp trong quá trình quản lý: bao gồm các mối quan hệ tranh chấp giữa Hội đồng quản trị và Giám đốc điều hành với các cổ đông khác, chính quyền địa phương, nhân viên, người cho vay, khách hàng chính.  Có các chi phí quản lý bất hợp lý: Tập trung quá mức chi phí để gây ấn tượng như thiết bị văn phòng rất hiện đại, phương tiện giao thông đắt tiền. Nhóm 3: Nhóm các dấu hiệu liên quan tới các ưu tiên trong kinh doanh:  Dấu hiệu hội chứng hợp đồng lớn: khách hàng bị ấn tượng bởi một khách hàng có tên tuổi mà sau này có thể trở lên lệ thuộc; Ban giám đốc cắt giảm lợi nhuận nhằm đạt được hợp đồng lớn.  Dấu hiệu hội chứng sản phẩm đẹp: không đúng lúc hoặc bị ám ảnh bởi một sản phẩm mà không chú ý đến các yếu tố khác.  Sự cấp bách không thích hợp như: do áp lực nội bộ dẫn tới việc tung sản phẩm dịch vụ ra quá sớm; các hạn mức thời gian kinh doanh đưa ra không thực tế; tạo mong đợi trên thị trường không đúng lúc. Nhóm 4: Nhóm các dấu hiệu thuộc vấn đề kỹ thuật và thương mại:  Khó khăn trong việc phát triển sản phẩm.  Thay đổi trên thị trường: tỷ giá, lãi suất; thay đổi thị hiếu; cập nhật kỹ thuật mới; mất nhà cung ứng hoặc khách hàng lớn; thêm đối thủ cạnh tranh.  Những thay đổi từ chính sách của nhà nước: Đặc biệt chú ý sự tác động của các chính sách thuế, điều kiện thành lập và hoạt động môi trường. 16
 Sản phẩm của khách hàng mang tính thời vụ cao. Nhóm 5: Nhóm các dấu hiệu về xử lý thông tin về tài chính, kế toán:  Chuẩn bị không đầy đủ số liệu tài chính hoặc chậm trễ, trì hoãn nộp các báo cáo tài chính  Những kết luận về phân tích tài chính cho thấy: - Sự gia tăng không cân đối về tỷ lệ nợ thường xuyên. - Khả năng tiền mặt giảm. - Tăng doanh số bán nhưng lãi giảm hoặc không có. - Những thay đổi về tỷ lệ lãi gộp và lãi ròng trên doanh số bán. 2.2.6. Yêu cầu và các biện pháp phòng ngừa hạn chế rủi ro tín dụng 2.2.6.1. Yêu cầu đối với việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng phải được khống chế trên cơ sở tiêu chí chấp nhận rủi ro từng thời kỳ của NH. Do rủi ro tồn tại một cách tất yếu khách quan vì vâỵ hội đồng tín dụng của NH đề ra một mức rủi ro cho phép cho từng thời kỳ cụ thể, có thể từ 0% - 3% trên tổng dư nợ hoặc từ 0% - 30% so với vốn tự có. Tại mức rủi ro này NH vẫn hoạt động kinh doanh bình thường và vẫn đạt được mục tiêu kinh doanh của mình. Phòng ngừa rủi ro tín dụng phải chú trọng đến quản lý tài sản làm đảm bảo hoặc bảo lãnh của bên thứ ba. Phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng trên cơ sở phân loại tín dụng và xác lập hệ số rủi ro cho từng khoản vay. Việc phân loại tín dụng định kỳ là hết sức cần thiết nhằm sớm phát hiện rủi ro tiềm tàng trong các khoản tín dụng để có những biện pháp để xử lý. Xác lập hệ số rủi ro đối với từng khoản cho vay theo chủ thể, theo ngành nghề, theo mức độ đảm bảo… cũng là yêu cầu phòng ngừa và hạn chế rủi ro tốt hơn. 17
2.2.6.2. Các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng - Thực hiện đầy đủ và đúng quy trình tín dụng - Đánh giá khách hàng NH cần thường xuyên tổ chức thực hiện tốt việc kiểm tra, thẩm định để đánh giá chính xác về khách hàng, từ đó có quyết định cho vay đúng đắn và phát hiện được rủi ro tiềm ẩn kịp thời. Đánh giá uy tín khách hàng: xem xét sự sẵn lòng trả nợ NH của khách hàng. Đánh giá năng lực pháp lý của doanh nghiệp như: quyết định thành lập, giấy phép đăng ký kinh doanh, năng lực pháp lý của người đại diện... Phân tích đánh giá tình hình tài chính của khách hàng, đánh giá ảnh hưởng của nó đến mức độ rủi ro của khoản vay sau này. Phân tích khả năng tạo ra lợi nhuận hay năng lực kinh doanh. Phân tích điều kiện kinh doanh: NH đánh giá sự biến động của nền kinh tế: khi tăng trưởng sẽ mở rộng cho vay, thắt chặt khi suy thoái. - Tăng cường công tác kiểm tra của NH Kiểm tra khách hàng cả trước trong và sau khi cho vay; cần kiểm tra khách hàng khi khách hàng bắt đầu đặt quan hệ tín dụng với NH đến khi NH duyệt song kế hoạch vay vốn và cuối cùng là thu hồi hết vốn. Sau khi đã cho vay NH cần kiểm tra việc sử dụng tiền vay có đúng mục đích hay không, tiến độ thực hiện dự án và việc thực hiện trả nợ gốc và lãi NH đúng hạn. - Đa dạng hoá tín dụng: Đa dạng hoá đối tượng cho vay vào các lĩnh vực khác nhau nhằm phân tán rủi ro trong tín dụng NH, không lên cho vay tập trung ở một khu vực hay một lĩnh vực kinh tế nào đó, không lên tập trung vốn vay cho một hoặc một số đối tượng khách hàng. Đối với dự án lớn và có triển vọng NH có thể thực hiện liên danh liên kết với NH khác dưới hình thức đồng tài trợ. - Thực hiện bảo hiểm tín dụng: Đây là hình thức phòng ngừa và hạn chế rủi ro hết sữc mới mẻ. NH yêu cầu khách hàng tham gia bảo hiểm đối với khoản vay, lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh của họ. 18
- Nhân tố con người là nhân tố quan trọng quyết định sự thành bại trong quản trị tín dụng. Các NHTM phải chú trọng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ của cán bộ quản lý. - NH cần phải vận dụng các công cụ của mình nhằm hạn chế và phòng ngừa rủi ro tín dụng bằng các hợp đồng swap như: hợp đồng quyền chọn, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai… 2.3. Phương pháp nghiên cứu 2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu Doanh thu, chi phí, lợi nhuận ,doanh số thu nợ, doanh số tín dụng, nợ quá hạn… được lấy từ bảng cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn, bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo nội tệ năm 2008, 2009, 2010 v à định hướng phát triển của NH trong năm 2011. Ngoài ra, chúng tôi còn tham khảo thêm thông tin trên các tạp chí, sách báo có liên quan đến NH, kết hợp với những ý kiến góp ý của giáo viên hướng dẫn và các cán bộ tín dụng NH. 2.3.2. Phương pháp phân tích số liệu - Phương pháp thống kê tổng hợp số liệu giữa các năm. - Phương pháp so sánh. - Phương pháp phân tích tỷ trọng, số tuyệt đối, số tương đối. => Các phương pháp này sẽ cho ta thấy tốc độ tăng giảm của từng chỉ tiêu qua các năm là ít hay nhiều, từ đó có thể đánh giá đ ược tình hình thực tế là tốt hay xấu và trên cơ sở đó có thể dự báo cho năm tiếp theo. 2.3.3. Phương pháp thống kê + Thống kê mô tả: mô tả cơ cấu, tổ chức NH, các quy trình trong hoạt động tín dụng của NH. 19
+ Thống kê so sánh: so sánh các giá trị tương đối và tuyệt đối của các chỉ tiêu qua 3 năm 2008, 2009, 2010. 2.3.4. Phương pháp sử lý số liệu + Sử dụng máy tính với phần mềm Excel để lập và tính toán các bảng số liệu. 20