Đề tài khoa học: Nghiên cứu phương pháp tính chỉ số tiền lương, tiền công trong khu vực hành chính sự nghiệp công và chỉ số giá vật liệu xây dựng và tiền công trong ngành xây dựng

Chia sẻ: Dai Ca | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu phương pháp tính chỉ số tiền lương, tiền công trong khu vực hành chính sự nghiệp công và chỉ số giá vật liệu xây dựng và tiền công trong ngành xây dựng. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài khoa học: Nghiên cứu phương pháp tính chỉ số tiền lương, tiền công trong khu vực hành chính sự nghiệp công và chỉ số giá vật liệu xây dựng và tiền công trong ngành xây dựng

§Ò tµi khoa häc Sè: 01-2003 Nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ sè tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp c«ng vµ chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng vµ tiÒn c«ng trong ngµnh x©y dùng 1. CÊp ®Ò tµi : Tæng côc 2. Thêi gian nghiªn cøu : 2003 3. §¬n vÞ chñ tr× : Vô Thèng kª Th−¬ng m¹i, DÞch vô vµ Gi¸ c¶ 4. §¬n vÞ qu¶n lý : Tæng côc Thèng kª 5. Chñ nhiÖm ®Ò tµi : CN. NguyÔn ThÞ Liªn 6. Nh÷ng ng−êi phèi hîp nghiªn cøu: CN. NguyÔn §øc Th¾ng CN. Phan Xu©n CÈm CN. NguyÔn ThÞ Thanh CN. Lª H¶i Hµ CN. NguyÔn ThÞ ViÖt Hång 7. KÕt qu¶ b¶o vÖ: lo¹i kh¸ 3
I. ChØ sè tiÒn l−¬ng cña khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp c«ng 1. C¬ së lý thuyÕt vÒ chØ sè liÒn l−¬ng TiÒn l−¬ng: Nh×n chung, tiÒn l−¬ng ®−îc hiÓu lµ sè tiÒn ng−êi thuª lao ®éng tr¶ cho ng−êi lao ®éng vÒ c«ng søc hä ®· bá ra ®Ó hoµn thµnh mét khèi l−îng c«ng viÖc trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh- gäi lµ møc tiÒn l−¬ng (VÝ dô, ë n−íc ta tiÒn l−¬ng ®−îc tr¶ theo th¸ng, mét sè n−íc tiÒn l−¬ng ®−îc tr¶ theo tuÇn). Nãi c¸ch kh¸c, tiÒn l−¬ng chÝnh lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng. Tuy nhiªn, cã nhiÒu c¸ch nh×n vµ ph¹m vi kh¸c nhau vÒ tiÒn l−¬ng. VÝ dô, quan ®iÓm tiÒn l−¬ng theo møc qui ®Þnh mµ ng−êi thuª lao ®éng tr¶ cho ng−êi lao ®éng; tiÒn l−¬ng thùc nhËn ®−îc tÝnh thªm c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c cã tÝnh chÊt l−¬ng; tiÒn l−¬ng d−íi gi¸c ®é lµ chi phÝ lao ®éng, tiÒn l−¬ng thùc tÕ ®−îc biÓu hiÖn b»ng khèi l−îng hµng ho¸ tiªu dïng mua ®−îc b»ng tiÒn l−¬ng ®ã... ChØ sè tiÒn l−¬ng: lµ mét chØ tiªu t−¬ng ®èi ®o l−êng sù biÕn ®éng cña møc tiÒn l−¬ng. Víi nh÷ng quan ®iÓm ph¹m vi tiÒn l−¬ng kh¸c nhau, sÏ cã nh÷ng chØ sè møc tiÒn l−¬ng kh¸c nhau. Víi môc ®Ých cña ®Ò tµi: chØ sè tiÒn l−¬ng nªn triÓn khai x©y dùng lµ ''chØ sè møc tiÒn l−¬ng thùc nhËn'' 2. Lùa chän lo¹i chØ sè tiÒn l−¬ng thÝch hîp víi môc ®Ých nghiªn cøu Nhãm nghiªn cøu ®Ò tµi ®· rót ra kÕt luËn lµ: chØ sè tiÒn l−¬ng thùc nhËn lµ ChØ sè tiÒn l−¬ng phï hîp ®¸p øng môc ®Ých ®· nªu. VËy, ®Ó tÝnh lo¹i chØ sè tiÒn l−¬ng nµy, nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i lµm lµ: + CÇn x¸c ®Þnh ®¬n vÞ tiÒn l−¬ng vµ ph¹m vi ngµnh, lao ®éng, ph¹m vi ®Þa lý, chuçi sè liÖu tiÒn l−¬ng ®Ó tÝnh chØ sè. + Lùa chän sè liÖu vµ chän nguån sè liÖu + Chän hÖ thèng quyÒn sè vµ ph−¬ng ph¸p tæng hîp (vÝ dô chän c«ng thøc tÝnh..) + Lùa chän kú gèc ®Ó tÝnh to¸n. 4
C¸c b−íc nghiªn cøu trªn cÇn ®−îc phèi hîp chÆt chÏ víi hÖ thèng thèng kª tiÒn l−¬ng, ®Ó tõ ®ã cã thÓ khai th¸c nh÷ng d÷ liÖu cÇn thiÕt cho viÖc tÝnh chØ sè. 3. X¸c ®Þnh ®¬n vÞ tiÒn l−¬ng vµ ph¹m vi ngµnh, lao ®éng, ph¹m vi ®Þa lý, chuçi sè liÖu tiÒn l−¬ng ®Ó tÝnh chØ sè 3.1. X¸c ®Þnh ®¬n vÞ tiÒn l−¬ng vµ sù biÕn ®éng cña nã a. X¸c ®Þnh møc tiÒn l−¬ng thùc nhËn/th¸ng cña ng−êi lao ®éng trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp c«ng. ChÕ ®é tiÒn l−¬ng hiÖn thêi cña khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp c«ng (kÓ c¶ vùc lùc l−îng vò trang) c¬ b¶n ®−îc qui ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 25/CP cña ChÝnh phñ ban hµnh ngµy 25/3/1993. Theo ®ã, quy ®Þnh møc l−¬ng tèi thiÓu lµ 120000®/th¸ng cho c¸c b¶ng l−¬ng, ¸p dông thèng nhÊt cho c¶ n−íc. §©y lµ c¨n cø ®Ó tÝnh c¸c møc l−¬ng kh¸c nhau cña hÖ thèng thang b¶ng l−¬ng, møc phô cÊp l−¬ng, møc tr¶ c«ng cho nh÷ng ng−êi lµm c¸c c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh th−êng. Theo NghÞ ®Þnh nµy, b¶ng l−¬ng cho khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp c«ng bao gåm: B¶ng l−¬ng chøc vô d©n cö qu¶n lý nhµ n−íc tõ cÊp tØnh ®Õn cÊp huyÖn HÖ thèng b¶ng l−¬ng c¸c ng¹ch c«ng chøc viªn chøc vµ phô cÊp chøc vô khu vùc HCSN (riªng cho 19 ngµnh: Hµnh chÝnh, L−u tr÷, Toµ ¸n,... Dù tr÷ quèc gia); mçi ngµnh, mçi ng¹ch l¹i cã nhiÒu bËc, nhiÒu lo¹i hÖ sè. HÖ thèng b¶ng l−¬ng sÜ quan, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp vµ phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o qu©n ®éi B¶ng l−¬ng chuyªn viªn cao cÊp cho c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, hµnh chÝnh, khoa häc kü thuËt, gi¸o dôc v¨n ho¸ nghÖ thuËt… Ngoµi ra chÕ ®é l−¬ng nµy cßn qui ®Þnh c¸c møc phô cÊp cho vïng s©u, vïng xa; phô cÊp ®éc h¹i; phô cÊp tr¸ch nhiÖm, phô cÊp lµm ®ªm, lµm ngoµi giê.…; §èi víi qu©n nh©n NghÞ ®Þnh qui ®Þnh c¸c phô cÊp th©m niªn, phô cÊp phôc vô quèc phßng cho c¸c c«ng chøc viªn chøc phôc vô qu©n ®éi. NghÞ ®Þnh cßn qui ®Þnh vÒ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian, yªu cÇu ®−îc n©ng bËc, chuyÓn ng¹ch. 5
Tõ 1993 ®Õn nay hÖ thèng tiÒn l−¬ng n−íc ta ®· qua nhiÒu lÇn thay ®æi møc l−¬ng tèi thiÓu/th¸ng. Cô thÓ lµ: - 120000 - 144000® (NghÞ ®Þnh 06 n¨m 1997) - 144000 - 180000 ® (NghÞ ®Þnh 175 n¨m 1999) - 180000 - 200000 ® (NghÞ ®Þnh 77 n¨m 2000) - 200000 - 290000 ® (NghÞ ®Þnh 03 n¨m 2003) Ngoµi sù thay ®æi vÒ møc l−¬ng tèi thiÓu/ th¸ng, c¸c lo¹i hÖ sè, phô cÊp vÉn theo qui ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 25CP/1993. Theo c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn cña NghÞ ®Þnh nµy, c¸ch tÝnh møc l−¬ng cô thÓ nh− sau: Møc tiÒn l−¬ng cña mäi ngµnh nghÒ, ng¹ch bËc cña khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp ®Òu bao gåm: møc ¨n l−¬ng tèi thiÓu nh©n (x) víi hÖ sè t−¬ng øng cña mçi ng¹ch bËc, ngµnh nghÒ, céng víi c¸c lo¹i phô cÊp nh− phô cÊp tr¸ch nhiÖm, vïng s©u, vïng xa, th©m niªn, ®éc h¹i (nÕu cã) Trong ®ã, møc l−¬ng tèi thiÓu, c¸c hÖ sè phô cÊp kh«ng thay ®æi trong l vµi n¨m - khi chÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng kh«ng thay ®æi. Ngoµi ra cßn cã qui ®Þnh vÒ tiÒn c«ng lµm ngoµi giê; tiÒn c«ng ngoµi giê ®−îc tÝnh to¸n theo v¨n b¶n h−íng dÉn cô thÓ cña Bé Lao ®éng (b»ng 150% hoÆc 200% tiÒn l−¬ng trong giê - tuú theo lµm thªm giê ngµy th−êng hay ngµy nghØ, ngµy lÔ). TiÒn lµm ngoµi giê vµ tiÒn th−ëng nÕu cã sÏ ®−îc céng vµo møc tiÒn l−¬ng c¬ b¶n kÓ trªn. 3.2. ChØ sè tiÒn l−¬ng ChØ sè tiÒn l−¬ng lµ chØ tiªu t−¬ng ®èi ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng vÒ tiÒn l−¬ng cña ng−êi h−ëng l−¬ng, lµm c«ng, hoÆc c¸c nhãm hoÆc c¸c lo¹i lao ®éng theo thêi gian. 3.2.1. X©y dùng ®Þnh møc ®¹i diÖn c¸c møc tiÒn l−¬ng §Ó chØ sè tiÒn l−¬ng cã thÓ ®o l−êng sù thay ®æi gi¸ qua thêi gian, c¸c møc tiÒn l−¬ng cÇn ®−îc thu thËp cho mét cì mÉu cè ®Þnh, bao gåm c¸c ngµnh, nghÒ, ng¹ch, bËc, ®¹i diÖn phæ biÕn gi÷a c¸c thêi kú (th¸ng hoÆc quÝ) liªn tiÕp. Nãi c¸ch kh¸c, cÇn x©y dùng mét b¶ng danh môc c¸c møc l−¬ng ®¹i diÖn ®Ó tÝnh chØ sè. Danh môc nµy ph¶i bao gåm nh÷ng møc l−¬ng ®¹i diÖn cña c¶ bèn b¶ng 6
l−¬ng nãi trªn. Mçi b¶ng l−¬ng cÇn chän mét sè ng¹ch, bËc ®¹i diÖn, phæ biÕn. ChØ nh÷ng mÉu ®¹i diÖn nµy míi ®−îc thu thËp sè liÖu tiÒn l−¬ng c¶ hai kú b¸o c¸o vµ kú gèc ®Ó tÝnh chØ sè. Nh÷ng sù thay ®æi tiÒn l−¬ng ®−îc b¸o c¸o cho c¸c mÉu ®¹i diÖn nµy ph¶i lµ sù thay ®æi thuÇn tuý vÒ møc l−¬ng, kh«ng tÝnh nh÷ng thay ®æi do n©ng l−¬ng theo niªn h¹n, ng¹ch bËc… D−íi ®©y lµ dù th¶o vÒ danh môc møc l−¬ng cÇn chän thu thËp sè liÖu hµng th¸ng ®Ó tÝnh chØ sè tiÒn l−¬ng: A. B¶ng l−¬ng chøc vô d©n cö qu¶n lý nhµ n−íc tõ cÊp tØnh ®Õn cÊp huyÖn I. Chñ tÞch UBND II. …. III. …. X. Phã chñ tÞch UBND huyÖn/quËn B. HÖ thèng b¶ng l−¬ng c¸c ng¹ch c«ng chøc viªn chøc vµ phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o khu vùc HCSN (riªng cho 19 ngµnh: Hµnh chÝnh, L−u tr÷, Toµ ¸n,.. Dù tr÷ quèc gia); I. Ngµnh hµnh chÝnh 1. Ng¹ch chuyªn viªn cao cÊp l.1 BËc 1 l.2. BËc 3 l.3 BËc 5 ….. 2. Ng¹ch chuyªn viªn chÝnh 2.1 BËc 1 2.2 BËc 2 …. 3. Chuyªn viªn ….. 7
4. C¸n sù ….. 5. L¸i xe II. Ngµnh t− ph¸p, toµ ¸n ………… ………… XIX. Ngµnh dù tr÷ quèc gia ………… C. HÖ thèng b¸ng l−¬ng sÜ quan, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp I. L−¬ng cÊp hµm ………… II. L−¬ng qu©n nh©n chuyªn nghiÖp …………. D. B¶ng l−¬ng chuyªn viªn cao cÊp cho c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ hµnh chÝnh, khoa häc kü thuËt, gi¸o dôc v¨n ho¸ nghÖ thuËt …………. 3.2.2. QuyÒn sè Do sè l−îng ng−êi lao ®éng h−ëng mçi b¶ng l−¬ng, mçi møc l−¬ng kh«ng ®ång ®Òu, ®Ó tÝnh chØ sè cÇn x¸c ®Þnh ®−îc quyÒn sè cña c¸c nhãm l−¬ng ®−îc ®¹i diÖn ®Ó tÝnh chØ sè. Th«ng th−êng, danh môc quyÒn sè ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhãm c¬ b¶n cña c¸c nhãm chØ sè. NÕu quyÒn sè cµng chi tiÕt th× viÖc tÝnh chØ sè cµng chÝnh x¸c. QuyÒn sè thÝch hîp lµ sè liÖu tuyÖt ®èi (hoÆc phÇn tr¨m) sè ng−êi thuéc c¸c nhãm møc l−¬ng ®¹i diÖn ®−îc chän tÝnh chØ sè trong tæng sè ng−êi ®−îc h−ëng l−¬ng cña toµn bé khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp c«ng; hoÆc quyÒn sè ®−îc tÝnh b»ng tæng sè tiÒn l−¬ng cña mçi nhãm møc l−¬ng ®¹i diÖn trong tæng quÜ tiÒn l−¬ng tr¶ cho ng−êi lao ®éng. Nguån sè liÖu dÓ tÝnh quyÒn sè ®−îc khai th¸c tõ sè liÖu thèng kª lao ®éng tiÒn l−¬ng. 8
Víi danh môc c¸c møc l−¬ng cÇn thu thËp gi¸ nh− trªn, quyÒn sè Ýt nhÊt ph¶i bao gåm: Tæng sè A. B¶ng l−¬ng chøc vô d©n cö qu¶n lý nhµ n−íc tõ cÊp tØnh ®Õn cÊp huyÖn. B. HÖ thèng b¶ng l−¬ng c¸c ng¹ch c«ng chøc viªn chøc I. Ngµnh hµnh chÝnh l. Ng¹ch chuyªn viªn cao cÊp 2. Ng¹ch chuyªn viªn chÝnh 3. Chuyªn viªn 4. C¸n sù 5. Lo¹i kh¸c II. Ngµnh t− ph¸p, toµ ¸n l. L−u tr÷ viªn cao cÊp 2. L−u tr÷ viªn chÝnh 3. Lo¹i kh¸c ………… XIX. Ngµnh dù tr÷ quèc gia …………. E. HÖ thèng b¶ng l−¬ng sÜ quan, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp I. L−¬ng cÊp lµm ………… II. L−¬ng qu©n nh©n chuyªn nghiÖp ………………. ………………. 9
F. B¶ng l−¬ng chuyªn viªn cao cÊp cho c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ hµnh chÝnh, khoa häc kü thuËt, gi¸o dôc, v¨n ho¸ nghÖ thuËt ………….. 4. C«ng thøc tÝnh chØ sè Cã nhiÒu c«ng thøc kh¸c nhau cho viÖc tÝnh to¸n chØ sè. Trong thùc tiÔn, cã hai c«ng thøc phæ biÕn th−êng ®−îc sö dông lµ c«ng thøc Laspeyres vµ Paasche. Tuy nhiªn, chän c«ng thøc Laspeyres-víi kú gèc cè ®Þnh (2000 hoÆc 2003) lµ phï lîp víi yªu cÇu tÝnh to¸n vµ ®iÒu kiÖn kinh phÝ. ChØ sè ®−îc tÝnh hµng quÝ cho c¶ n−íc, c¸c vïng. ChØ sè tiÒn l−¬ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo thèng kª lao ®éng, tiÒn l−¬ng. NÕu thèng kª lao ®éng tiÒn l−¬ng cµng ®Çy ®ñ th× cµng cã ®ñ d÷ liÖu ®Ó tÝnh quyÒn sè, thu thËp sè liÖu th¸ng vÒ c¸c møc tiÒn l−¬ng thùc nhËn. 5. Tæ chøc thùc hiÖn tÝnh chØ sè tiÒn l−¬ng trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp + Víi chÕ ®é tiÒn l−¬ng nh− cña n−íc ta hiÖn nay (tr×nh bµy trªn) vµ c¸ch ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c so s¸nh ®ång chÊt nh− trªn, nh×n chung sè liÖu vÒ c¸c møc gi¸ ®−îc thu thËp sÏ gièng nhau trong kho¶ng thêi gian nhµ n−íc ch−a thay ®æi hoÆc c¶i tiÕn chÕ ®é tiÒn l−¬ng vµ ng−êi cã møc l−¬ng ®¹i diÖn ®−îc chän kh«ng cã thu nhËp thªm tõ c¸c kho¶n lµm ngoµi giê hoÆc tiÒn th−ëng th× chØ sè møc tiÒn l−¬ng tÝnh ®−îc sÏ lu«n b»ng l00%. + T¹i c¸c thêi ®iÓm cã thay ®æi møc tiÒn l−¬ng tèi thiÓu th× chØ sè tiÒn l−¬ng ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: ip = pl/po trong ®ã pl lµ møc l−¬ng tèi thiÓu kú b¸o c¸o po lµ møc l−¬ng tèi thiÓu kú gèc VÝ dô: biÕn ®éng cña tiÒn l−¬ng khi thay ®æi møc l−¬ng tèi thiÓu tõ 210000® lªn 290000®: 10
ChØ M· sè Ng¹ch c«ng chøc BËc l−¬ng QxP sè (%) 01.002 Chuyªn viªn chÝnh 1 3 6 HÖ sè 3,35 3,91 4,75 Møc l−¬ng thùc hiÖn 15/12/2000 Møc l−¬ng tèi thiÓu (P) 210000 703500 821100 997500 Sè l−îng ng−êi 100 70 50 (gi¶ thiÕt) Quü l−¬ng 70350000 57477000 49875000 1777020000 (D = P x Q) Møc l−¬ng thùc hiÖn 1/1/2003 Møc l−¬ng tèi thiÓu (P) 290000 971500 1133900 1377500 Sè l−îng ng−êi 100 70 50 (gi¶ thiÕt) (Q) Quü l−¬ng (D = P x Q) 97150000 79373000 68875000 245398000 ChØ sè tiÒn l−¬ng th¸ng 138,1 1.2003/th¸ng 12.2000 Møc l−¬ng thùc hiÖn 1/4/2004 Møc l−¬ng tèi thiÓu (P) 290000 971500 1133900 1377500 Sè l−îng ng−êi 100 70 50 (gi¶ thiÕt) (Q) QuÜ l−¬ng (D = P x Q) 97150000 79373000 68875000 245398000 ChØ sè tiÒn l−¬ng th¸ng 100 100 4.2000/ th¸ng 1.2003 11
II. ChØ sè gi¸ x©y dùng A. C¬ së lý thuyÕt vÒ chØ sè gi¸ x©y dùng 1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng x©y dùng vµ c¸c s¶n phÈm x©y dùng X©y dùng lµ mét ngµnh kinh tÕ cã nhiÒu ®Æc thï. S¶n phÈm x©y dùng ®−îc t¹o ra bëi c¸c ho¹t ®éng rÊt phøc t¹p. HÇu hÕt c¸c s¶n phÈm x©y dùng lµ s¶n phÈm ®¬n chiÕc mÆc dï mçi s¶n phÈm hoµn thµnh cã thÓ cïng m« h×nh nh−ng l¹i cã kÝch th−íc, thiÕt kÕ chi tiÕt, chÊt l−îng vËt liÖu… rÊt kh¸c nhau. Ho¹t ®éng x©y dùng kh¸c nhau gi÷a c¸c tØnh, c¸c vïng trong mét n−íc. C«ng viÖc x©y dùng th−êng giíi h¹n trong mét kho¶ng thêi gian, nh−ng gåm nhiÒu c«ng ®o¹n, c−êng ®é, tÝnh chÊt c«ng viÖc kh¸c nhau; møc ®é ho¹t ®éng x©y dùng phô thuéc nhiÒu vµo yÕu tè mïa vµ thêi tiÕt. C«ng viÖc x©y dùng cã thÓ do nhiÒu ®¬n vÞ tham gia. VÒ ph¹m vi, ho¹t ®éng x©y dùng bao gåm: lµm míi, söa ch÷a, n©ng cÊp hoÆc më réng tµi s¶n cè ®Þnh d−íi d¹ng x©y dùng nhµ cöa (c¶ nhµ ë cña d©n vµ c¸c c«ng tr×nh kh«ng ph¶i nhµ d©n), c¬ së h¹ tÇng cÇu, ®−êng, nhµ x−ëng s¶n xuÊt... Do vËy, viÖc tÝnh to¸n kÕt qu¶ ho¹t ®éng x©y dùng, ®o l−êng sù biÕn ®éng gi¸ c¶ cña c¸c s¶n phÈm thuéc ngµnh x©y dùng rÊt khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh c¸ thÓ tiÕn hµnh. 2. ChØ sè gi¸ x©y dùng Còng nh− c¸c lo¹i chØ sè gi¸ kh¸c, néi dung nghiªn cøu chØ sè gi¸ x©y dùng bao gåm: gi¸ c¶, quyÒn sè, c«ng thøc tÝnh vµ c¸ch tæ chøc thùc hiÖn. * Gi¸ s¶n phÈm x©y dùng Theo tµi liÖu h−íng dÉn cña IMF vµ tµi liÖu tham kh¶o cña mét sè n−íc, cã hai c¸ch tiÕp cËn ®Ó tÝnh to¸n biÕn ®éng gi¸ c¶ cña ngµnh x©y dùng, ®ã lµ: + TiÕp cËn tõ phÝa cÇu: Gi¸ cña mét s¶n phÈm x©y dùng lµ chi phÝ mµ ng−êi mua hoÆc ng−êi chñ së h÷u cuèi cïng tr¶ cho s¶n phÈm ®ã, nh− toµn bé chi phÝ x©y dùng vµ gi¸ ®Êt, ngoµi ra cßn chi phÝ xin giÊy phÐp, thuÕ, b¶o hiÓm, phÝ nghiÖp vô (ph¸p lý, kiÕn tróc. . .), thuÕ bÊt ®éng s¶n, thuÕ ®Êt… lµ s¶n phÈm x©y dùng ®¬n chiÕc, nh−ng ®Ó quan s¸t biÕn ®éng gi¸, th«ng th−êng ng−êi ta thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm chuÈn cña mçi lo¹i (theo qui ®Þnh cña Bé X©y dùng – V¨n 12
phßng kiÕn tróc). VÝ dô, ®èi víi nhµ ë chung c− cã thÓ x©y dùng mét c¨n hé chuÈn 24m2 víi c¸c tiªu chuÈn kü thuËt cô thÓ vÒ thiÕt kÕ, kiÕn tróc, c¸c kÝch th−íc, lo¹i vËt liÖu cô thÓ…, hoÆc l m ®−êng quèc lé theo tiªu chuÈn kü thuËt quèc gia… Nãi c¸ch kh¸c, ®©y lµ c¸ch tiÕp cËn ®Ó ®o biÕn ®éng gi¸ x©y dùng trùc tiÕp trªn c¬ së c¸c s¶n phÈm c«ng tr×nh x©y dùng ®· hoµn thµnh. + TiÕp cËn tõ phÝa cung: Gi¸ mçi s¶n phÈm x©y dùng phô thuéc c¸c yÕu tè sau: * §Çu vµo trùc tiÕp: vËt liÖu, lao ®éng, n¨ng l−îng… * §Çu vµo gi¸n tiÕp: bao gåm chi tr¶ bæ sung c¸c mÆt hµng t¨ng gi¸, chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh * HiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®¹t ®−îc lµ viÖc ®Çu vµo ®−îc chuyÓn thµnh ®Çu ra hiÖu qu¶ h¬n * Lîi nhuËn chÝnh lµ phÇn cßn l¹i sau khi quyÕt ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm. V× vËy gi¸ s¶n phÈm x©y dùng ®Çu ra lµ hµm sè cña c¸c yÕu tè trªn, trong ®ã phÇn ®Çu vµo trùc tiÕp gåm chi phÝ vËt liÖu vµ c«ng lao ®éng lµ träng sè, cã nghÜa lµ sù biÕn ®éng gi¸ c¶ cña c¸c s¶n phÈm x©y dùng sÏ ®−îc tÝnh th«ng qua biÕn ®éng gi¸ c¶ vËt liÖu x©y dùng vµ gi¸ nh©n c«ng lao ®éng trong ngµnh x©y dùng. §©y chÝnh lµ mét c¸ch tiÕp cËn t−¬ng ®èi kh¶ thi ®Ó ®o biÕn ®éng gi¸ c¶ x©y dùng. * ChØ sè gi¸ x©y dùng ChØ sè gi¸ x©y dùng lµ mét chØ tiªu t−¬ng ®èi ®o l−êng sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ cña c¸c s¶n phÈm x©y dùng qua c¸c yÕu tè gi¸ ®Çu vµo hoÆc qua gi¸ c¸c s¶n phÈm ®Çu ra cña ho¹t ®éng x©y dùng. Trong ®ã chØ sè gi¸ ®Çu vµo ®o l−êng sù biÕn ®éng cña gi¸ vËt liÖu x©y dùng vµ gi¸ nh©n c«ng; chØ sè gi¸ ®Çu ra ®o l−êng sù biÕn ®éng gi¸ cña c¸c s¶n phÈm x©y dùng cô thÓ. * ViÖc lùa chän ®Ó biªn so¹n chØ sè gi¸ x©y dùng ®Çu vµo hay ®Çu ra phô thuéc vµo môc ®Ých sö dông chØ sè vµ lo¹i chØ sè cÇn cã; sù s½n cã cña sè liÖu vµ nguån lùc tµi chÝnh, nguån nh©n lùc cña c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm biªn so¹n chØ sè. Nguån ®Ó biªn so¹n chØ sè gi¸ x©y dùng ®Çu vµo 13
+ Gi¸ vËt liÖu x©y dùng: Thu thËp tõ c¸c nhµ s¶n xuÊt, ph©n phèi hoÆc nhµ sö dông vËt liÖu x©y dùng + Gi¸ nh©n c«ng (lao ®éng): LÊy tõ c¸c hiÖp héi th−¬ng m¹i, c¸c c¬ quan ChÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu chØnh l−¬ng, hoÆc ®iÒu tra trùc tiÕp trong doanh nghiÖp, hé c¸ thÓ kinh doanh x©y dùng. + Th«ng tin vÒ quyÒn sè: dùa vµo ®iÒu tra c¸c doanh nghiÖp ngµnh x©y dùng, c¸c doanh nghiÖp kiÕn tróc, c¸c ®¬n vÞ gi¸m s¸t khèi l−îng thi c«ng, ®iÒu tra vÒ lao ®éng cña doanh nghiÖp, hé c¸ thÓ ®Ó lÊy nh÷ng sè liÖu vÒ c«ng lao ®éng, møc sö dông trung b×nh nh÷ng lo¹i vËt liÖu c¬ b¶n cña mét sè lo¹i c«ng tr×nh;… Nguån ®Ó biªn so¹n chØ sè gi¸ x©y dùng ®Çu ra + Chän mét sè c«ng tr×nh x©y dùng chuÈn tõ mçi lo¹i nh−: nhµ ë, tr−êng häc, bÖnh viÖn, nhµ m¸y, con ®−êng, cÇu,… trªn c¬ së ®ã x©y dùng danh môc mÆt hµng, quyÒn sè, thu thËp gi¸ c¶,... ®Ó tÝnh chØ sè. Ph¹m vi ®Þa lý §−îc quyÕt ®Þnh theo qui m« khu vùc, trong ®ã xu h−íng biÕn ®éng gi¸ thùc chÊt kh«ng cã sù kh¸c nhau, ®ñ ®Ó ph©n biÖt thµnh thÞ n«ng th«n, cã xÐt ®Õn nguån lùc vµ sù s½n cã cña sè liÖu. Ph¹m vi mÆt hµng Môc ®Ých lµ x¸c ®Þnh sè l−îng mÆt hµng tèi thiÓu nh−ng chiÕm tû träng cao trong tæng trÞ gi¸ c«ng tr×nh do vËy cÇn xem xÐt kü. QuyÒn sè C¸c quyÒn sè kh¸c nhau cã thÓ ®−îc sö dông tuú theo tÝnh s½n cã cña sè liÖu, vÝ dô: c¸c ph©n nhãm cña ngµnh x©y dùng, c¸c d¹ng kh¸c nhau cña c¸c s¶n phÈm x©y dùng (nhµ ë, c¨n hé, nhµ m¸y, tr−êng häc, c«ng tr×nh d©n dông,…) sù ph©n t¸n vÒ ®Þa lý (thµnh phè, vïng n«ng th«n, thµnh thÞ,...); quyÒn sè nhãm mÆt hµng theo ®ã cã thÓ thu ®−îc gi¸ tõ c¸c nhµ cung cÊp vËt liÖu ,... C¸c chØ sè ph©n nhãm dùa trªn: Sù s½n cã sè liÖu quyÒn sè cña c¸c mÆt hµng cho phÐp biªn so¹n chØ sè theo c¬ cÊu nhãm kh¸c nhau: 14
+ Theo lo¹i ho¹t ®éng x©y dùng + C¸c chØ sè vïng/tØnh + C¸c chØ sè cho c¸c lo¹i c«ng viÖc kh¸c nhau/ c¸c nhãm vËt liÖu Møc gi¸ C¸c møc gi¸ sö dông lµ c¸c møc gi¸ s¸t nhÊt víi gi¸ thÞ tr−êng mµ ng−êi mua ph¶i tr¶ cho c¸c s¶n phÈm x©y dùng, c¸c h¹ng môc, c¸c dÞch vô. §iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thu thËp nh÷ng th«ng tin gi¸ thÝch hîp lµ: c¸n bé chÞu tr¸ch nhiÖm thu thËp gi¸ cÇn cã kiÕn thøc tèt vÒ ngµnh x©y dùng. C¸c lo¹i møc gi¸ s½n cã: Gi¸ më thÇu, gi¸ hîp ®ång, gi¸ thanh to¸n. Thu thËp gi¸ Sè l−îng gi¸ thu thËp trªn tõng doanh nghiÖp: phô thuéc vµo møc ®é, biªn ®é biÕn ®éng gi¸ vµ qui m« cña doanh nghiÖp. Qui c¸ch phÈm cÊp mÆt hµng: muèn thu thËp gi¸ chÝnh x¸c ®ßi hái cã qui c¸ch phÈm cÊp cô thÓ. Ph−¬ng ph¸p thu thËp: göi b¶ng hái vµ th−êng xuyªn kiÓm tra thùc ®Þa. C«ng thøc tÝnh Laspayres, ®−îc cËp nhËt quyÒn sè ®Þnh kú 3 hoÆc 5 n¨m B. Thùc tr¹ng vÒ chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng hiÖn nay ë n−íc ta HiÖn nay, sù biÕn ®éng gi¸ VLXD ®−îc ph¶n ¸nh trong ''ChØ sè gi¸ vËt t− s¶n xuÊt”, cô thÓ lµ chØ sè nhãm ''VËt liÖu x©y dùng''. Nh− vËy lµ, cïng víi gi¸ vËt t−, chØ sè gi¸ nhãm vËt liÖu x©y dùng ®· ®−îc tÝnh tõ n¨m 1996. Møc gi¸ dïng ®Ó tÝnh chØ sè gi¸ nhãm VLXD lµ gi¸ mµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh vËt liÖu x©y dùng (cöa hµng, c«ng ty, kho b·i) trong kh©u th−¬ng nghiÖp bu«n b¸n cho ng−êi sö dông vµo c¸c c«ng tr×nh x©y dùng. Gi¸ nµy bao gåm c¸c lo¹i thuÕ, phÝ vËn chuyÓn vµ c¸c kho¶n trî cÊp kh¸c tõ ChÝnh phñ trong kh©u l−u th«ng mµ ng−êi mua ph¶i tr¶ cho ng−êi cung cÊp VLXD. §iÓm ®iÒu tra gi¸ VLXD lµ nhµ cung øng vËt t− ho¹t ®éng trong kh©u l−u th«ng. Gi¸ b¸n vËt t− ®−îc thu thËp l th¸ng 2 kú (vµo ngµy 5 vµ ngµy 20 hµng th¸ng). 15
QuyÒn sè ®Ó tÝnh chØ sè gi¸ nhãm VLXD lµ tû träng doanh thu b¸n vËt liÖu x©y dùng trªn tæng doanh thu cña toµn bé c¸c nhãm vËt t− cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh th−¬ng m¹i tæng hîp tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra doanh nghiÖp (trong Tæng ®iÒu tra c¬ së KT 1995). C¸c tØnh, thµnh phè ®¹i diÖn tù x©y dùng b¶ng quyÒn sè trªn c¬ së gi¸ trÞ x©y dùng sau ®ã Tæng côc Thèng kª x©y dùng b¶ng quyÒn sè c¶ n−íc trªn c¬ së quyÒn sè cña 37 tØnh ®¹i diÖn. Tæng côc Thèng kª giao cho 37 tØnh/thµnh phè ®iÒu tra thu thËp gi¸ XD vµo ngµy 5 vµ ngµy 20 hµng th¸ng vµ tÝnh chØ sè gi¸ nhãm VLXD theo quý; trªn c¬ së ®ã Tæng côc tæng hîp chØ sè chung cña c¶ n−íc. Tuy nhiªn, tån t¹i chÝnh lµ: ph¹m vi mÆt hµng vËt liÖu x©y dùng trong chØ sè gi¸ b¸n vËt t− cho s¶n xuÊt nh− hiÖn nay lµ kh«ng ®ñ, cßn rÊt nhiÒu nhãm, mÆt hµng kh¸c còng dïng trong x©y dùng nh−ng l¹i n»m ngoµi nhãm nµy. V× vËy, chØ sè gi¸ nhãm vËt liÖu x©y dùng hiÖn t¹i kh«ng ph¶n ¸nh hÕt biÕn ®éng gi¸ cña toµn bé c¸c lo¹i vËt liÖu x©y dùng. Cô thÓ, nhãm vËt liÖu x©y dùng trong chØ sè gi¸ b¸n vËt t− cho s¶n xuÊt hiÖn nay chØ gåm mét sè lo¹i vËt liÖu sau ®©y: l .Xi m¨ng; 2. G¹ch ngãi c¸c lo¹i; 3. §¸ c¸t sái; 4. ThiÕt bÞ vÖ sinh; 5. VËt liÖu x©y dùng kh¸c (tÊm lîp, kÝnh, cöa sæ, khung nh«m kÝnh,... ) NhiÒu nhãm kh¸c nh−: nhãm gç, kim lo¹i, s¬n... ch−a cã trong chØ sè gi¸ VLXD. Tõ thùc tr¹ng trªn cho thÊy: - Cho ®Õn nay TCTK ch−a cã mét chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng ®¸p øng yªu cÇu cña viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ t¨ng thªm cho ngµnh x©y dùng. - NÕu chØ xÐt riªng chØ sè nhãm vËt liÖu x©y dùng th× sè l−îng vµ chñng lo¹i mÆt hµng cßn thiÕu nhiÒu, ch−a ®ñ ®¹i diÖn cho biÕn ®éng cña toµn bé vËt liÖu x©y dùng. - Ph©n tæ nhãm mÆt hµng c¬ së cßn ch−a chi tiÕt, ch−a phï hîp víi nhãm mÆt hµng c¬ së cña mét sè chØ sè gi¸ kh¸c liªn quan; tÝnh b×nh qu©n gi¶n ®¬n trong mét nhãm qu¸ cao, dÉn ®Õn chØ sè nhãm bÞ ¶nh h−ëng. - QuyÒn sè kh«ng ph¶n ¸nh ®−îc c¬ cÊu sö dông vËt t− trong tõng lo¹i c«ng tr×nh, tøc lµ kh«ng ph¶n ¸nh ®−îc quyÒn sè cña chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y 16
dùng. §Ó lo¹i trõ yÕu tè gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt chi phÝ trung gian cña ngµnh x©y dùng cßn cÇn cã thªm chØ sè gi¸ nh©n c«ng trong x©y dùng. - Tuy nhiªn, hiÖn nay, chØ sè nhãm vËt liÖu x©y dùng, kÕt hîp víi chØ sè gi¸ tiªu dïng còng ®· ph¶n ¸nh ®−îc biÕn ®éng gi¸ VLXD c¶ n−íc vµ c¸c tØnh trong tõng thêi kú, ®¸p øng ®−îc mét phÇn yªu cÇu tÝnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña ngµnh x©y dùng theo gi¸ so s¸nh. III. Hoµn thiÖn chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng ë n−íc ta §èi víi ngµnh x©y dùng, theo ''Ph−¬ng ph¸p biªn so¹n HÖ thèng Tµi quèc gia ë ViÖt Nam'' (Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 2003) th× hiÖn nay viÖc tÝnh chuyÓn chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo gi¸ thùc tÕ n¨m b¸o c¸o vÒ gi¸ n¨m so s¸nh ®ang sö dông ph−¬ng ph¸p ''gi¶m ph¸t ®¬n''. Cô thÓ lµ: GTSX ngµnh x©y dùng (gi¸ GTSX ngµnh x©y dùng (gi¸ thùc tÕ) = so s¸nh) ChØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng (so n¨m gèc) Vµ: CPTG (gi¸ so s¸nh) = GTSX (gi¸ so s¸nh) x Tû lÖ CPTG/GTSX (gi¸ thùc tÕ) V× vËy ®Ó phôc vô yªu cÇu hiÖn t¹i cña TKQG th× chØ cÇn cã chØ sè gi¸ chung vÒ VLXD. Ngoµi ra chØ sè gi¸ x©y dùng sÏ lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó ®iÒu chØnh c¸c hîp ®ång x©y dùng khi quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng; lµ c¬ së ®Ó ®iÒu chØnh tiÒn c«ng x©y dùng; vµ lµ c«ng cô ®Ó ph©n tÝch c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« trªn c¬ së ®ã ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Çu t− vµ x©y dùng. 1- Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cÇn hoµn thiÖn ChØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng lµ mét chØ tiªu t−¬ng ®èi ®o l−êng sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ - qua thêi gian cña c¸c lo¹i vËt liÖu sö dông trong c¸c c«ng tr×nh x©y dùng. XuÊt ph¸t tõ c¬ së lý thuyÕt vÒ chØ sè gi¸ vµ thùc tÕ chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng ®· cã, c¸c b−íc cÇn hoµn thiÖn chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng bao gåm: 1.1. X¸c ®Þnh c¸c nhãm chØ sè §Ó tÝnh chØ sè gi¸ chung, tr−íc hÕt cÇn ph¶i x©y dùng mét danh môc nhãm, mÆt hµng lÊy gi¸ vµ s¾p xÕp c¸c nhãm, mÆt hµng ®ã theo ph©n tæ phï hîp 17
víi yªu cÇu cña ng−êi sö dông chØ sè (nh− yªu cÇu cña tµi kho¶n quèc gia, Vô c«ng nghiÖp, x©y dùng, c¸c chñ ®Çu t−, nhµ thÇu x©y dùng,...). a. C¸c nhãm chØ sè gi¸ theo lo¹i c«ng tr×nh x©y dùng + XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu trong ngµnh thèng kª: C¨n cø vµo tµi liÖu h−íng dÉn nghiÖp vô cña Vô TKQG (ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú TKQG , yªu cÇu cña Vô TKQG trong chuyªn ®Ò ''Mét sè ý kiÕn vÒ viÖc tÝnh chØ sè gi¸ ®èi víi ngµnh x©y dùng c¬ b¶n '') th× chØ sè gi¸ x©y dùng ®−îc tÝnh cho 4 nhãm ngµnh x©y dùng nh−: x©y dùng nhµ ë; x©y dùng c«ng tr×nh d©n dông (kh«ng kÓ nhµ ë); x©y dùng c¬ së h¹ tÇng; x©y dùng nhµ x−ëng s¶n xuÊt. Cô thÓ, chØ sè ®−îc tÝnh cho c¸c nhãm sau ®©y: I. Nhãm c«ng tr×nh nhµ ë Trong x©y dùng, nhµ ë ®−îc ph©n lo¹i theo c¸c nhãm sau ®©y: 1. Nhµ kiªn cè + Nhµ cao tÇng x©y g¹ch + Nhµ cao tÇng l¾p ghÐp (nhµ chung c−) + Nhµ villa, biÖt thù... 2. Nhµ b¸n kiªn cè + Nhµ x©y g¹ch m¸i ngãi khÐp kÝn + Nhµ x©y g¹ch kh«ng khÐp kÝn + Nhµ m¸i b»ng khÐp kÝn + Nhµ m¸i b»ng kh«ng khÐp kÝn + Nhµ x©y g¹ch m¸i t«n khÐp kÝn + Nhµ x©y g¹ch kh«ng khÐp kÝn... 3. Nhµ gç l©u bÒn m¸i l¸ + Nhµ gç m¸i l¸ cä + Nhµ gç m¸i tranh tre... 4. Nhµ tranh tre nøa l¸, nhµ ®¬n s¬ 18
+ Nhµ t−êng ®Êt m¸i t«n... II. Nhãm c¸c c«ng tr×nh d©n dông (nhµ cöa kh«ng ph¶i nhµ ë) C¸c c«ng tr×nh thuéc nhãm nµy ®−îc ph©n lo¹i nh− sau: 1. Kh¸ch s¹n + Kh¸ch s¹n cao tÇng x©y g¹ch + Kh¸ch s¹n cao tÇng l¾p ghÐp + Kh¸ch s¹n mét tÇng kiÓu villa, biÖt thù 2. Nhµ trä + Nhµ tÇng x©y g¹ch m¸i b»ng + Nhµ tÇng x©y g¹ch m¸i t«n + Nhµ x©y m¸i ngãi... 3. Nhµ lµm trô së, v¨n phßng + Trô së, v¨n phßng lµ nhµ cao tÇng x©y g¹ch m¸i b»ng + Trô së, v¨n phßng x©y g¹ch b»ng m¸i ngãi + Trô së, v¨n phßng lµ nhµ khÐp kÝn + Trô së, v¨n phßng kh«ng khÐp kÝn III. Nhãm c«ng tr×nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng C¸c c«ng tr×nh thuéc nhãm nµy ®−îc ph©n lo¹i nh− sau: 1. Giao th«ng ®−êng bé + §−êng bª t«ng nhùa + §−êng nhùa + §−êng ®¸ 2. Giao th«ng ®−êng s¾t + §−êng 1m435 + §−êng s¾t tµ vÑt b»ng gç + §−êng s¾t tµ vÑt b»ng s¾t 19
3. §−êng b¨ng s©n bay + Lo¹i d−êng dµi 4 m + Lo¹i ®−êng b¨ng réng 45 m CÇu c¸c lo¹i trªn ®−êng bé, ®−êng s¾t CÇu v−ît §−êng ngÇm IV. Nhãm c«ng tr×nh kho tµng nhµ x−ëng s¶n xuÊt l. Nhµ x−ëng s¶n xuÊt c¸c dông cô c¬ khÝ 2. Nhµ x−ëng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ho¸ chÊt vµ ph©n bãn 3. Nhµ x−ëng s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn thùc phÈm 4. Nhµ x−ëng s¶n xuÊt xi m¨ng 5. Nhµ x−ëng s¶n xuÊt dÖt, b«ng, v¶i, sîi 6. Nhµ x−ëng s¶n xuÊt kh¸c + Danh môc mÆt hµng ®¹i diÖn ®Ó ®iÒu tra gi¸ Nh− trªn ®· ®Ò cËp, cã nhiÒu lo¹i vËt liÖu ®−îc dïng chung cho nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng víi l−îng sö dông kh¸c nhau, nh−ng cã lo¹i vËt liÖu ®Æc thï chØ dïng cho mét sè lo¹i c«ng tr×nh x©y dùng. V× vËy, nguyªn t¾c chän hµng ®¹i diÖn ®Ó tÝnh chØ sè lµ chän nh÷ng mÆt hµng phæ biÕn nhÊt, ®¹i diÖn trong c¸c lo¹i c«ng tr×nh x©y dùng, víi ®Çy ®ñ qui c¸ch phÈm cÊp, tiªu chuÈn kü thuËt, sau ®ã tæng hîp 11 thµnh mét danh môc mÆt hµng ®¹i diÖn ®Ó ®iÒu tra gi¸ th−êng xuyªn, tiÕp theo tæng hîp l¹i ®Ó chän ra nh÷ng nhãm, mÆt hµng vËt liÖu phæ dông nhÊt chung cho c¸c nhãm s¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng. Danh môc c¸c nhãm, mÆt hµng c¬ së VLXD cô thÓ ®· ®−îc dù th¶o trªn c¬ së nghiªn cøu tham kh¶o danh môc vËt liÖu cña mét sè lo¹i c«ng tr×nh x©y dùng (nhµ ë, nhµ cöa kh«ng ph¶i nhµ ë, c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së; nhµ x−ëng SX), danh môc mÆt hµng ®¹i diÖn tÝnh sö dông ®Ó tÝnh chØ sè gi¸ b¸n s¶n phÈm cña ng−êi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, gi¸ nhËp khÈu ViÖt Nam vµ danh môc VLXD Australia (tham kh¶o trong b¸o c¸o tæng hîp). M· nhãm mÆt hµng lµ m· s¶n phÈm chñ yÕu (CPC) vµ cã thÓ chuyÓn ®æi sang m· theo ph©n ngµnh VSIC 20
1.2. Møc gi¸ vµ ®¬n vÞ thu thËp gi¸ Møc gi¸ vËt liÖu x©y dùng lµ gi¸ mµ c¸c ®¬n vÞ x©y dùng mua vµo ®Ó x©y c¸c c«ng tr×nh x©y dùng. Gi¸ c¶ g¾n liÒn víi quy c¸ch phÈm cÊp cô thÓ cña tõng lo¹i VLXD. Møc gi¸ VLXD ®Ó tÝnh chØ sè bao gåm gi¸ VLXD c−íc phÝ vËn chuyÓn (kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng). VËy gi¸ VLXD ph¶n ¸nh biÕn ®éng gi¸ cña gi¸ VLXD vµ gi¸ c−íc vËn chuyÓn. Tuy nhiªn, trong tr−êng hîp t¹i thêi ®iÓm thu thËp gi¸, gi¸ vËt liÖu vµ gi¸ c−íc vËn chuyÓn kh«ng thay ®æi, cÇn l−u ý lo¹i trõ ¶nh h−ëng cña yÕu tè cù ly vËn chuyÓn. l.3. Thêi gian thu thËp gi¸ c¶ Nh×n chung, gi¸ c¶ ®−îc thu thËp vµo thêi ®iÓm gi÷a tõng th¸ng (ngµy 15 hµng th¸ng), hoÆc nh÷ng ngµy mua b¸n gÇn nhÊt thêi ®iÓm gi÷a th¸ng. §èi víi nh÷ng vËt liÖu cã biÕn ®éng gi¸ ®¸ng kÓ suèt c¶ th¸ng, gi¸ gi÷a th¸ng kh«ng ®ñ tÝnh ®¹i diÖn th× cÇn thu thËp vµ tÝnh gi¸ b×nh qu©n c¶ th¸ng. l.4. §¬n vÞ ®iÒu tra gi¸ Gi¸ VLXD ®−îc thu thËp t¹i c¸c ®¬n vÞ x©y dùng. Ngoµi ra gi¸ VLXD ®−îc lÊy tõ c¸c nhµ cung øng (bao gåm: nhµ s¶n xuÊt, nhµ ph©n phèi, nhµ nhËp khÈu). 1.5. X©y dùng quyÒn sè tÝnh chØ sè gi¸ VLXD vµ nguån sè liÖu QuyÒn sè ®Ó tÝnh chØ sè gi¸ VLXD lµ gi¸ trÞ hoÆc tû träng vÒ gi¸ trÞ tõng lo¹i VLXD sö dông cho tõng lo¹i c«ng tr×nh (s¶n phÈm) x©y dùng. §èi víi mçi lo¹i c«ng tr×nh cÇn x©y dùng quyÒn sè lµ møc sö dông tõng lo¹i vËt liÖu cho c«ng tr×nh ®ã. §Ó x©y dùng quyÒn sè nµy, sè liÖu ®−îc khai th¸c tõ chÕ ®é b¸o c¸o chÝnh thøc n¨m cña thèng kª x©y dùng, ngoµi ra cÇn ph¶i tæ chøc mét sè cuéc ®iÒu tra chän mÉu mét sè c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh (®· quyÕt to¸n xong) lµm ®¹i diÖn cho tõng lo¹i c«ng tr×nh. Cuéc ®iÒu tra nµy cÇn thiÕt kÕ chän mÉu trªn c¬ së dµn mÉu tæng thÓ vÒ nh÷ng c«ng tr×nh míi x©y dùng hoµn thµnh trong kho¶ng thêi gian 5 n¨m, kÓ tõ n¨m lµm gèc cña chØ sè vÒ tr−íc. 21
1.6. C«ng thøc tÝnh chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng C«ng thøc tÝnh chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng cho tõng lo¹i c«ng tr×nh ®−îc theo tÝnh c«ng thøc Laspeyres chuyÓn ®æi nh− sau: m ∑I j t/0 * W0j I rt / 0 = i =1 m ∑W j= 1 0 j Trong ®ã: I rt / 0 lµ chØ sè gi¸ vËt vËt liÖu x©y dùng cña c«ng tr×nh kú b¸o c¸o so kú gèc cè ®Þnh; W0j lµ quyÒn sè tû träng vÒ gi¸ trÞ mçi lo¹i (mçi nhãm mÆt hµng vËt liÖu c¬ së j) tham gia trong c«ng tr×nh r, m lµ sè nhãm mÆt hµng vËt liÖu c¬ së tham gi¸ tÝnh chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng cña mçi c«ng tr×nh r I tj / 0 lµ chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng nhãm mÆt hµng c¬ së j, ®−îc tÝnh theo c«ng thøc 4.1 d−íi ®©y: I tj / 0 = I tj / t −1 × I tj−1 / 0 vµ chØ sè gi¸ nhãm mÆt hµng c¬ së VLXD thø j ®−îc tÝnh theo c«ng thøc 4.2 nh− sau: n ∑k i t / t −1 I tj / t −1 = i =1 n p ti Trong ®ã k i t / t −1 = i p t −1 i lµ mÆt hµng lÊy gi¸, t lµ kú b¸o c¸o, t-1 lµ kú tr−íc. C¸c vÊn ®Ò kü thuËt kh¸c trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n chØ sè gi¸ vËt liÖu x©y dùng (nh− tÝnh gi¸ b×nh qu©n th¸ng cña c¸c mÆt hµng ®¹i diÖn, c¸c b−íc tÝnh to¸n chØ sè tõ c¸c ph©n nhãm lªn chØ sè chung, tÝnh chØ sè c¸c vïng lªn chØ sè chung cña c¶ n−íc, tr−êng hîp xö lý thay thÕ c¸c mÆt hµng kh«ng tån t¹i b»ng 22