Đề tài: “Mở rộng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Nam Hà Nội”

Chia sẻ: Sâu Hư | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

458
lượt xem 203
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Là một nước có nền kinh tế mới nổi, nhu cầu đầu tư sản xuất ở Việt Nam hiện nay ngày càng cao và số doanh nghiệp đã có sự gia tăng vượt bậc, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: “Mở rộng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Nam Hà Nội”

1 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ Luận văn Đề tài: “Mở rộng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Nam Hà Nội” ═════════════════════════════════════════════════════
2 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ MỤC LỤC MỤC LỤC ............................................................................................................................. 1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................................... 5 DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................................... 6 LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 7 CHƯƠNG 1 .......................................................................................................................... 8 NHỮNG VẪN ĐỀ LÍ LUẬN CƠ BẢN VỀ.......................................................................... 8 HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ........................................................................................................ 8 1.1. Tổng quan về NHTM ............................................................................................ 8 1.1.1. Khái niệm NHTM........................................................................................... 8 1.1.2. Các hoạt động của NHTM ..................................................................................10 1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn................................................................................10 1.1.2.2. Hoạt động cấp tín dụng .................................................................................11 1.1.2.3. Hoạt động dịch vụ, thanh toán và ngân quỹ ...................................................13 1.2. Hoạt động cho vay đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ của NHTM ....................14 1.2.1. Khái quát hoạt động cho vay của NHTM............................................................14 1.2.2. Cho vay đối với DNVVN của NHTM ..................................................................16 1.2.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của DNVVN ..................................................16 1.2.2.2. Cho vay đối với DNVVN của NHTM ...........................................................24 1.2.3. Mở rộng cho vay đối với DNVVN của NHTM ....................................................26 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động cho vay của NHTM đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ ....................................................................................................................................27 1.3.1. Các nhân tố chủ quan .........................................................................................27 1.3.1.1. Chính sách tín dụng của ngân hàng đối với DNVVN......................................27 1.3.1.2. Khả năng thu thập, xử lí và phân loại thông tin về các vấn đề liên quan tới DNVVN......................................................................................................................28 1.3.1.3. Quy trình và thủ tục cho vay của ngân hàng đối với DNVVN .........................29 1.3.1.4. Năng lực thẩm định tín dụng của đội ngũ cán bộ ngân hàng. .........................30 1.3.1.5. Vấn đề đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ ngân h àng. .........................31 1.3.2. Các nhân tố khách quan .....................................................................................33 1.3.2.1. Các nhân tố thuộc về doanh nghiệp ...............................................................33 ═════════════════════════════════════════════════════
3 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ 1.3.2.2. Các nhân tố thuộc về môi trường kinh doanh.................................................35 1.3.2.3. Các nhân tố thuộc về Nhà nước và các cơ quan chức năng............................36 1.3.2.4. Các nhân tố thuộc về Ngân hàng nhà nước....................................................38 CHƯƠNG 2 .........................................................................................................................40 THỰC TRẠNG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHI NHÁNH NH ĐT&PT NAM HÀ NỘI .................................................................................40 2.1. Tổng quan về Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội................................................40 2.1.1 Lịch sử hình thành Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội...................................40 2.1.2. Bộ máy tổ chức Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội........................................42 2.1.3. Hoạt động của Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội trong những năm gần đây ......................................................................................................................................43 2.2. Thực trạng hoạt động cho vay đối với các DN VVN tại chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội .....................................................................................................................46 2.2.1. Quy trình cho vay DNVVN tại Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội.................46 2.2.2. Thực trạng cho vay đối với các DNVVN tại chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội ......................................................................................................................................49 2.2.2.1. Số lượng DNVVN ..........................................................................................49 2.2.2.2. Doanh số cho vay DNVVN ............................................................................50 2.2.2.3. Tình hình dư nợ cho vay DNVVN...................................................................51 2.2.2.4. Tỷ lệ nợ quá hạn............................................................................................55 2.3. Đánh giá cho vay đối với DNVVN tại Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội ................56 2.3.1. Những kết quả đạt được......................................................................................56 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................................58 2.3.2.1. Hạnchế ..........................................................................................................58 2.3.2.2. Nguyên nhân .................................................................................................59 CHƯƠNG 3 .........................................................................................................................63 GIẢI PHÁP MỞ RỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI CHI NHÁNH NH ĐT&PT NAM HÀ NỘI .................................................................63 3.1. Định hướng cho vay DNVVN tại Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội .................63 3.1.1. Định hướng chung của Chi nhánh .....................................................................63 3.1.2. Định hướng cho vay đối với DNVVN của Chi nhánh........................................65 3.2. Giải pháp cho vay đối với DNVVN tại Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội ........66 3.2.1. Xây dựng chính sách tín dụng linh hoạt và hợp lí đối với DNVVN ....................66 3.2.1.1. Hoàn thiện và thực hiện tốt chính sách khách hàng .......................................66 ═════════════════════════════════════════════════════
4 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ 3.2.1.2. Xây dựng chính sách lãi suất phù hợp với DNVVN ........................................69 3.2.1.3. Đa dạng hóa phương thức cho vay và xây dựng chính sách thời hạn nợ hợp lí ..................................................................................................................................70 3.2.2. Thành lập tổ phụ trách đối tượng khách hàng DNVVN nhằm tăng tính chuyên môn hóa trong cho vay DNVVN ...................................................................................71 3.2.3. Nâng cao vai trò tư vấn, hỗ trợ KH trong quá trình hợp tác ...............................72 3.2.4. Nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng ...........................................................73 3.2.5. Nâng cao trình độ đội ngũ nhân sự và không ngừng rèn luyện đạo đức nghề nghiệp ...........................................................................................................................76 1.2. 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................77 3.3.1. Kiến nghị đối với các DNVVN ............................................................................77 3.3.1.1. Tăng cường tính lành mạnh và minh bạch về tài chính ..................................77 3.3.1.2. Chủ động tiếp cận và nghiên cứu cơ chế chính sách của ngân hàng ..............78 3.3.1.3. Tận dụng tối đa sự hỗ trợ từ phía Nhà nước ..................................................79 3.3.1.4. Nâng cao chất lượng sản phẩm, sản xuất và hoạt động theo tiêu chuẩn quốc tế và nâng cao khả năng tiếp cận thị trường ..................................................................80 3.3.1.5. Nghiên cứu kĩ việc lập dự án đầu tư .............................................................80 3.3.2. Kiến nghị đối với NH ĐT&PT Việt Nam ............................................................83 3.3.3. Một số kiến nghị đối với các cơ quan quản lý Nhà nước và các Hiệp hội của DNVVN.........................................................................................................................84 KẾT LUẬN...........................................................................................................................87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................88 ═════════════════════════════════════════════════════
5 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ngân hàng thương mại 1. NHTM Doanh nghiệp vừa và nhỏ 2. DNVVN NH ĐT&PT Ngân hàng Đầu tư và Phát triển 3. Ngân hàng nhà nước 4. NHNN Doanh số cho vay 5. DSCV Doanh số thu nợ 6. DSTN TSĐB Tài sản đảm bảo 7. Doanh nghiệp nhà nước 8. DNNN Tổ chức tín dụng 9. TCTD 10. KH Khách hàng 11. NH Ngân hàng Thực hiện 12. TH Kế hoạch 13. KH Trách nhiệm hữu hạn 14. TNHH TSCĐ Tài sản cố định 15. ═════════════════════════════════════════════════════
6 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Tên Bảng Trang Bảng 2.1: Kết quả thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh 42 năm 2007 Bảng 2.2: Tổng hợp dư nợ, doanh số cho vay đối với DNVVN 48 Bảng 2.3: Tổng hợp dư nợ cho vay DNVVN phân theo thành 51 phần kinh tế Bảng 2.4: Phân loại dư nợ DNVVN theo ngành nghề kinh tế 52 Bảng 2.5: Phân loại dư nợ cho vay DNVVN theo thời hạn nợ 53 Bảng 2.6: Phân loại dư nợ cho vay DNVVN theo TSĐB 54 Bảng 3.1: Kế hoạch kinh doanh năm 2008 63 DANH M ỤC SƠ ĐỒ Tên sơ đồ STT Trang Sơ đồ 1.1: Phân loại hoạt động cho vay của NHTM 14 Sơ đồ 1.2: Quy trình tín dụng đối với DNVVN 24 Sơ đồ 2.1: Bộ máy tổ chức của Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội 41 ═════════════════════════════════════════════════════
7 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ LỜI MỞ ĐẦU Là một nước có nền kinh tế mới nổi, nhu cầu đầu tư sản xuất ở Việt Nam hiện nay ngày càng cao và số doanh nghiệp đã có sự gia tăng vượt bậc, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN). Cũng như các quốc gia đang phát triển khác, lực lượng DNVVN Việt Nam ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế thị trường, góp phần đắc lực thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên vấn đề về vốn luôn là một trong những trở ngại lớn đối với các DNVVN, khiến cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN này còn nhiều khó khăn. Hiện nay, phần lớn NHTM đã xác định bộ phận DNVVN là nhóm khách hàng mục tiêu, trong đó có NH ĐT&PT – Chi nhánh Nam Hà Nội. Những năm vừa qua, hoạt động cho vay DNVVN của Chi nhánh NH ĐT&PT Nam Hà Nội đã đạt được những kết quả nhất định, nhưng chưa đạt được mục tiêu đề ra, chưa khai thác hết tiềm năng của địa phương cũng như chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu của nền kinh tế. Ngoài Lời mở đầu và Kết luận, luận văn được kết cấu theo 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về cho vay DNVVN của NHTM Chương 2: Thực trạng cho vay tiêu dùng ở NH ĐT&PT Nam Hà Nội Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động cho vay DNVVN ở NH ĐT&PT Nam Hà Nội Luận văn “Mở rộng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Nam Hà Nội” đã được lựa chọn nhằm mục đích nghiên cứu, tìm hiểu hoạt động cho vay DNVVN tại Chi nhánh, từ đó đưa ra các giải pháp và kiến nghị để mở rộng hoạt động này. ═════════════════════════════════════════════════════
8 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ CHƯƠNG 1 NHỮNG VẪN ĐỀ LÍ LUẬN CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ CỦANGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.Tổng quan về NHTM 1.1.1. Khái niệm NHTM NHTM xuất hiện từ rất lâu đời trên thế giới, bắt nguồn từ nhu cầu gửi tiền của các nhà buôn và khả năng bảo quản tiền của những người thợ vàng. Những nhà buôn giàu có với gia sản khổng lồ thường tích trữ của cải bằng vàng và gửi gắm ở những người thợ vàng, đồng thời những người kinh doanh nhỏ lẻ lại rất cần tiền để kinh doanh buôn bán. Bên cạnh những người thợ vàng nhanh nhạy, một số nhà quý tộc khác cũng nhận ra tính vô danh của tiền, có thể dùng tiền gửi của người này để cho vay lấy lãi đối với người khác, sau đó đến hạn thanh toán cho người gửi sẽ thu hồi tiền trở lại. Từ đó những người thợ vàng trở nên giàu có, và hình thức đầu tiên của NHTM đã ra đời. Ngày nay, với sự phát triển chóng mặt của nền kinh tế thế giới, hệ thống NHTM ngày càng đóng vai trò quan trọng. Mạng lưới NHTM không chỉ nằm trong lãnh thổ nội địa, mà còn mở rộng ra khu vực và quốc tế, phục vụ nhu cầu xuất nhập khẩu và giao thương giữa các nước. NHTM là thành phần không thể thiếu trong mọi hoạt động kinh doanh của mỗi quốc gia. Về định nghĩa NHTM, đã có nhiều quan điểm cũng như định nghĩa khác nhau, nhưng nhìn chung đều xem xét NHTM với vai trò là một trung gian tài chính trong nền kinh tế thị trường. ═════════════════════════════════════════════════════
9 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ Tại Việt Nam, Luật các tổ chức tín dụng năm 1997 định nghĩa NHTM là một tổ chức tín dụng thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động khác có liên quan. Luật này còn định nghĩa TCTD là loại hình doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Theo định nghĩa trên, TCTD bao gồm các NHTM và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng. Tuy nhiên NHTM khác với các TCTD phi ngân hàng ở chỗ, NHTM được thực hiện toàn bô hoạt động ngân hàng, là tổ chức nhận tiền gửi và thực hiện các hoạt động thanh toán. Còn các TCTD phi ngân hàng chỉ được thực hiện một số hoạt động ngân hàng, không được phép nhận tiền gửi cũng như không cung cấp các dịch vụ thanh toán. Trong nền kinh tế thị trường, NHTM đóng vai trò là một trung gian tài chính, làm nhiệm vụ điều phối lại nguồn vốn trên thị trường nhằm đáp ứng nhu cầu tiết kiệm và đầu tư của xã hội. Với sự tham gia của NHTM, nền kinh tế trở nên sôi động hơn, tiết kiệm được thời gian và chi phí, kích thích tăng trưởng và đầu tư. Xét trên phương diện là một tổ chức pháp nhân, NHTM cũng hoạt động như một doanh nghiệp và chịu sự điều chỉnh của các Bộ luật ngoài ngành như Luật Dân sự, Luật doanh nghiệp, Luật Đầu tư.,…và bao gồm nhiều loại hình khác nhau phù hợp với nhu cầu đa dạng của xã hội. Căn cứ vào hình thức sở hữu có thể chia NHTM thành các loại hình như sau: Ngân hàng thương mại nhà nước, ngân hàng thương mại cổ phần , ngân hàng liên doanh, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng 100% vốn nước ngoài. Cùng với quá trình mở cửa hội nhập, các NHTM cổ phần ngày càng đóng ═════════════════════════════════════════════════════
10 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ vai trò chủ đạo, thúc đẩy cạnh tranh trong toàn bộ hệ thống ngân hàng nói chung và nền kinh tế nói riêng. Ngoài ra, người ta có thể phân loại NHTM dựa vào tính chất hoạt động kinh doanh. Theo tiêu thức này các NHTM bao gồm NH bán buôn, NH bán lẻ, NH vừa bán buôn vừa bán lẻ…Cùng với sự tham gia của các loại hình NHTM khác nhau, người tiêu dùng ngày càng có nhiều lựa chọn nhằm tối đa hóa lợi ích và đẩy mạnh phát triển kinh tế thị trường. 1.1.2. Các hoạt động của NHTM Xét trên phương diện là một doanh nghiệp, NHTM thực hiện các hoạt động cơ bản về vốn, hoạt động đầu tư và kinh doanh với mục tiêu nâng cao giá trị tài sản chủ doanh nghiệp. Như trên đã nêu, NHTM thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động khác có liên quan. Luật các tổ chức tín dụng 1997 cũng nêu ra các hoạt động của NHTM bao gồm hoạt động huy động vốn, hoạt động cấp tín dụng, hoạt động dịch vụ, thanh toán và ngân quỹ. 1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn Huy động vốn là hoạt động cơ bản và thường xuyên nhất của NHTM nhằm thu hút nguồn vốn phục vụ kinh doanh, giúp cho hoạt động kinh doanh diễn ra trôi chảy và bảo đảm khả năng thanh toán của ngân hàng. Vốn huy động chiếm phần lớn trong tổng nguồn vốn và tài trợ cho các hoạt động chủ yếu của NHTM. NHTM được phép huy động tiền gửi rộng rãi từ các tổ chức, cá nhân và các TCTD khác dưới hình thức tiền gửi có kì hạn, tiền gửi không kì hạn và các loại tiền gửi khác.NHTM còn sử dụng các công cụ như phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu và giấy tờ có giá để huy động vốn từ các ═════════════════════════════════════════════════════
11 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Ngoài ra, NHTM còn có thể vay vốn từ các TCTD, các NHTM khác, hoặc vay từ NHNN. Trong hoạt động huy động vốn, NHTM luôn chú trọng xây dựng cơ cấu vốn hợp lí. Cơ cấu vốn có thể được phân tích dựa trên các tiêu chí theo kì hạn, theo đối tượng khách hàng,…Việc xem xét cơ cấu vốn dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau cho phép ngân hàng đánh giá toàn diện thực trạng nguồn vốn của NH. Cơcấu vốn linh hoạt và hợp lí là mục tiêu các NHTM luôn hướng tới. Mặt khác, để đáp ứng nhu cầu tín dụng đa dạng, NHTM có thể huy động vốn với nhiều thời hạn khác nhau, nhiều đối tượng khách hàng khác nhau với bảng biểu lãi suất phù hợp. Do đó cơ cấu vốn ảnh hưởng trực tiếp tới chi phí vốn, phản ánh việc NH huy động vốn hiệu quả hay không, ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả hoạt động kinh doanh của NH. Vì vậy bên cạnh hoạt động huy động vốn thì hoạt động quản lý nguồn vốn luôn được các NHTM chú trọng. Bên cạnh quản lí nguồn vốn và xây dựng một cơ cấu vốn với chi phí hợp lí, NHTM còn chú trọng phát triển các công cụ nợ, tăng thêm tính đa dạng nhằm hấp dẫn người gửi tiền, giúp NH chủ động trong việc huy động vốn, bảo đảm hoạt động kinh doanh. 1.1.2.2. Hoạt động cấp tín dụng Hoạt động tín dụng là hoạt động lâu đời nhất và quan trọng nhất của NHTM. Hoạt động tín dụng đem lại nguồn thu chủ yếu cho NH nhưng đồng thời cũng chứa đựng nhiều rủi ro. Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng sử dụng vốn từ NH cho khách hàng trong một thời hạn nhất định với một khoản chi phí nhất định. NHTM được cấp tín dụng cho các tổ chức, cá nhân dưới các hình thức cho vay, bảo lãnh, chiết khấu giấy tờ có giá, cho thuê tài chính và các hình ═════════════════════════════════════════════════════
12 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ thức khác theo quy định của NHNN như bao thanh toán, tài trợ nhập khẩu, tài trợ xuất khẩu, ….Tuy nhiên hoạt động cho vay là cơ bản và chiếm tỷ trọng lớn nhất. Dựa vào các tiêu thức khác nhau có thể chia hoạt động tín dụng của NH thành nhiều loại. Thông thường người ta phân loại tín dụng dựa trên tiêu chí thời hạn cấp tín dụng, theo đó các loại tín dụng bao gồm tín dụng ngắn hạn, trung và dài hạn. Theo mục đích sử dụng của người đi vay, tín dụng lại được chia thành cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh công thương nghiệp, cho vay sản xuất nông nghiệp, cho vay mua bất động sản, cho vay kinh doanh xuất nhập khẩu…Ngoài ra còn có thể phân loại tín dụng dựa trên tính chất về TSĐB, các phương thức hoàn trả nợ vay….Việc phân chia dựa trên các tiêu thức khác nhau giúp NH thuận tiện trong việc quản lý tín dụng và định hướng phát triển cho mỗi thời kì. Thông thường khoản mục tín dụng chiếm khoảng 70 % tổng tài sản. Do đó việc điều chỉnh tỷ trọng tín dụng liên quan tới mọi chiến lược của NH như dự trữ, cho vay, đầu tư…Các NHTM thường thiên về tín dụng ngắn hạn, bởi nghiệp vụ này ít rủi ro và đảm bảo tính thanh khoản cho NH. Bên cạnh đó NHTM thường mở rộng quy mô tín dụng, đẩy mạnh cho vay, gia tăng lợi nhuận kinh doanh bằng việc đổi mới công nghệ, tích cực tiếp thị tới khách hàng. Tuy vậy, hoạt động tín dụng luôn chứa đựng nhiều rủi ro, vì vậy công tác phòng ngừa rủi ro luôn được NH đặc biệt chú trọng Hoạt động cấp tín dụng của NH là một quá trình bao gồm nhiều bước, trong đó NH và KH phải làm việc thường xuyên với nhau vào trước, trong và sau khi đã cấp tín dụng. Việc quản lý và thực hiện mỗi giai đoạn cấp tín dụng ảnh hưởng trực tiếp kết quả kinh doanh của NH. Vì vậy để hạn chế rủi ro, các NHTM luôn chú trọng hoàn thiện quy trình tín dụng và chính sách tín dụng. ═════════════════════════════════════════════════════
13 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ 1.1.2.3. Hoạt động dịch vụ, thanh toán và ngân quỹ Để đáp ứng nhu cầu lưu chuyển tiền tệ trong nước và quốc tế, các NHTM còn thực hiện chức năng thanh toán. Hoạt động thanh toán bao gồm thanh toán giữa NH với khách hàng và giữa các NHTM với nhau thông qua NHNN. Các NHTM được phép mở tài khoản cho khách hàng, thực hiện các thanh toán của khách hàng thông qua việc điều chỉnh số dư tài khoản. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ của NHTM bao gồm các hoạt động cung cấp dịch vụ thanh toán, thực hiện các dịch vụ thanh toán trong nước cho khách hàng, các dịch vụ thu hộ và chi hộ, các dịch vụ thu và phát tiền mặt cho khách hàng, đồng thời NHTM cũng thực hiện các dịch vụ thanh toán quốc tế khi NHNN cho phép. Bên cạnh đó các NHTM được mở tài khoản tại NHNN và tham gia vào hệ thống thanh toán liên NH trong nước và tham gia hệ thống thanh toán quốc tế theo quy định của NHNN. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ của NHTM tạo ra sự đa dạng trong việc phục vụ lợi ích của khách hàng, là động lực nâng cao năng lực canh tranh giữa các NHTM. Cùng với tốc độ phát triển của nền kinh tế, nhu cầu sử dụng các dịch vụ NH cũng ngày càng gia tăng và đòi hỏi cao về chất lượng. Do đó các NHTM luôn chú trọng đảm bảo chất lượng hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ, giữ gìn uy tín đối với khách hàng. Hệ thống thanh toán giữa các chi nhánh của NH và giữa các NH trong nước và quốc tế tạo ra sự thông suốt cho nền kinh tế thị trường, kích thích tốc độ tăng trưởng và đầu tư, đầy mạnh phát triển kinh tế. ═════════════════════════════════════════════════════
14 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ 1.2. Hoạt động cho vay đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ của NHTM 1.2.1. Khái quát hoạt động cho vay của NHTM Như đã nêu trên, hoạt động cho vay là cơ bản và quan trọng nhất trong các hoạt động cấp tín dụng của NHTM. Hoạt động cho vay ra đời sớm nhất, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng thu nhập của NHTM và quen thuộc nhất với những người sử dụng vốn vay từ NH. Hoạt động cho vay là hoạt động sinh lời nhất của ngân hàng, nhưng đồng thời cũng là hoạt động đem lại nhiều rủi ro nhất. NHTM khi cho khách hàng vay vốn sẽ thu được một khoản lợi nhuận từ lãi tiền vay mà khách hàng trả. Tuy nhiên, ngân hàng cũng phải đối mặt với những rủi ro về lãi suất, về thanh khoản, về kỳ hạn… mà nếu không có những biện pháp quản lý phù hợp, ngân hàng rất có thể sẽ bị phá sản. Có nhiều tiêu chí khác nhau để phân loại cho vay sao cho phù hợp với phương thức quản lí của NHTM. Thông thường có những cách phân loại như sau: ═════════════════════════════════════════════════════
15 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ Sơ đồ 1.1: Phân loại hoạt động cho vay của NHTM Theo loại khách hàng: Cho vay khách hàng cá nhân, khách hàng doanh nghiệp, khách hàng tổ chức… Theo thời hạn vay: Cho vay ngắn hạn, trung hạn, dài hạn Theo tính chất đảm bảo: Cho vay thế chấp, cầm cố, tín chấp, bảo lãnh của bên thứ 3…. Theo phương pháp cấp tiền vay: Cho vay từng lần, theo hạn mức, luân chuyển, thấu chi…. Tiêu chí phân loại Theo cách thức trả nợ: Trả một lần cả gốc lẫn lãi, trả lãi hoạt động và gốc đều nhiều lần trong kỳ, trả lãi đều, gốc theo thời hạn cho vay Theo tính chất lãi suất: Cho vay lãi suất cố định, lãi suất khả biến, lãi suất linh hoạt…. Theo loại tiền vay: Cho vay bằng nội tệ, ngoại tệ, vàng… Theo mục đích sử dụng: Cho vay tiêu dùng, cho vay kinh doanh… Theo số bên tham gia: Cho vay trực tiếp, cho vay gián tiếp thông qua tổ nhóm, thông qua nhà cung ứng… (Nguồn: Giáo trình Ngân hàng thương mại, NXB Thống kê, 2006) Trong các cách phân loại nêu trên, phân loại theo đối tượng khách hàng tương đối phổ biến tại các NHTM. Trong đó cho vay khách hàng doanh nghiệp là hoạt động phổ biến, đem lại hiệu quả cao nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro tín dụng. Đặc biệt hiện nay, với sự gia tăng số lượng và nhu cầu vay vốn ═════════════════════════════════════════════════════
16 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ của bộ phận DNVVN, hoạt động cho vay khách hàng DN, đặc biệt là DNVVN ngày càng được các NHTM đẩy mạnh và xác định là đối tượng KH tiềm năng. 1.2.2. Cho vay đối với DNVVN của NHTM 1.2.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của DNVVN * Khái niệm DNVVN “Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng kí kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh” – Theo Luật doanh nghiệp 1999. Trong Luật này cũng quy định về các loại hình doanh nghiệp bao gồm: Công ty TNHH, công ty cổ phần, công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân. Đây là cách phân chia dựa trên căn cứ về hình thức sở hữu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý hành chính của Nhà nước. Việc thành lập, tổ chức quản lý, và hoạt động của các loại hình DN này đều được pháp luật quy định rõ. Để đánh giá mức độ phát triển và tăng cường hỗ trợ cho các DN, người ta thường chia các loại hình DN dựa theo tiêu thức về quy mô. Theo tiêu thức này, DN được chia thành DN lớn và DNVVN. Quy mô của DN được đánh giá dựa trên một hoặc một nhóm tiêu chí như vốn, doanh thu, lao động,…Mỗi quốc gia, mỗi khu vực có thể lựa chọn một chỉ tiêu hoặc một nhóm các chỉ tiêu khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện, trình độ phát triển và quan điểm riêng của mỗi nước. Việc đưa ra được tiêu chí xác định phù hợp là rất quan trọng nhằm xây dựng chính sách hỗ trợ và định hướng phát triển đối với các DN đúng đắn và hợp lí hơn. Tại Việt Nam, theo Nghị định số 90/2001/NĐ -CP ban hành ngày 23/11/2001 quy định DNVVN là cơ sở sản xuất kinh doanh độc lập, đã đăng ký kinh doanh theo pháp luật hiện hành, có vốn kinh doanh không quá 10 tỷ hoặc số ═════════════════════════════════════════════════════
17 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ lao động không quá 300 người, bao gồm các DN nhà nước, DN thành lập theo Luật DN, hợp tác xã, hộ kinh tế cá thể. Theo khái niệm trên, DNVVN ở Việt Nam là các tổ chức kinh tế kinh doanh độc lập, được đăng kí kinh doanh tại các cơ quan nhà nước, các DN thành lập và hoạt động theo Luật DN, các Hợp tác xã thành lập và hoạt động theo Luật Hợp tác xã, các hộ kinh doanh cá thể đăng ký theo Nghị định 02/NĐ-CP ngày 03/02/2000 của Chính phủ về đăng ký kinh doanh. Như vậy, DNVVN và DN lớn nhìn chung bao gồm các hình thức sở hữu giống nhau, tuy nhiên khác nhau về quy mô, cụ thể là các chỉ tiêu về lao động và vốn. Việc đưa ra được tiêu chí đánh giá DNVVN phải dựa trên tình hình thực tế của đất nước nhằm đánh giá đúng đối tượng, giúp việc hoạch định chính sách hoàn thiện hơn, kịp thời hỗ trợ hoạt động cho các DN. Đồng thời việc phân loại hợp lí cũng giúp bản thân DN dễ dàng định hướng phát triển cho mình. Cùng với quá trình đổi mới của đất nước, mỗi giai đoạn khác nhau có thể căn cứ vào điều kiện cụ thể để đưa ra tiêu thức xác định DNVVN khác nhau. * Đặc điểm của DNVVN DNVVN chiếm đại đa số trong tổng số DN tại các quốc gia và đóng góp lớn vào việc thực hiện các chính sách về kinh tế-xã hội. Hoạt động của DNVVN luôn gắn liền với thể chế chính sách và trình độ phát triển của quốc gia đó. Nhìn chung, các DNVVN ở Việt Nam cũng mang những đặc điểm tương đồng với DNVVN ở các nước đang phát triển. Những đặc điểm đó là: Thứ nhất, DNVVN năng động, linh hoạt, dễ thích nghi với sự thay đổi của thị trường. Đây là một trong những đặc điểm ưu việt của DNVVN. DNVVN chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực cung cấp hàng hóa và dịch vụ thiết yếu cho xã hội. ═════════════════════════════════════════════════════
18 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ Với mặt hàng phong phú đa dạng, thỏa mãn được nhu cầu tiêu dùng và nhu cầu sản xuất kinh doanh của các DN lớn đã giúp cho các DNVVN dễ dàng chiếm được thị trường. DNVVN luôn phải hướng đến thị hiếu của người tiêu dùng, vì vậy có thể nói đây là lực lượng phản ánh tín hiệu của thị trường chính xác nhất. Mặt khác, với số vốn ít, vòng quay vốn của các DNVVN thường là ngắn, các phương án sản xuất kinh doanh không lâu dài như các DN lớn. Với lợi thế đó, DNVVN dễ dàng thay đổi quy mô, thay đổi sản phẩm khi có sự thay đổi của thị trường. So với các DN lớn, DNVVN không gặp nhiều tổn thất khi thị trường biến động, có thể nói DNVVN là những “thanh giảm xóc” đắc lực cho nền kinh tế. Thứ hai, các DNVVN hiện nay đã chú trọng đổi mới công nghệ nhưng còn tương đối lạc hậu, không đồng bộ và trình độ quản lý còn yếu kém. Công nghệ tốt giúp doanh nghiệp tăng năng suất lao động, sản xuất ra được các sản phẩm với mức chất lượng phù hợp, đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng và giảm bớt chi phí sản xuất, nhờ đó tăng năng lực cạnh tranh. Ngược lại, công nghệ lạc hậu và chậm đổi mới làm hạn chế khả năng sản xuất, đa dạng hoá sản phẩm, hạn chế năng suất và sản lượng, chất lượng sản phẩm, làm tăng chi phí sản xuất, thậm chí ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, đồng thời làm hạn chế năng lực cạnh tranh của DN. Đây không chỉ là hạn chế của các DNVVN Việt Nam, mà còn là tình trạng chung tại các nước đang phát triển. Bản thân DN và Nhà nước đã nhận thức được tầm quan trọng của việc cải tiến và đổi mới công nghệ, tuy nhiên chưa đạt hiệu quả cao. Trong những năm gần đây, các DNVVN của Việt Nam đã tiến hành nhập ngoại nhiều công nghệ hiện đại, nhưng do chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc mua và chuyển giao công nghệ, nên hầu như các máy móc thiết bị ═════════════════════════════════════════════════════
19 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ không sử dụng được hoặc sử dụng không đúng năng suất. Thậm chí một số chủ DN do không có kinh nghiệm nên trở thành nạn nhân của những thương vụ chuyển giao công nghệ, gây thiệt hài nặng nề cho bản thân DN. Mặt khác, do chi phí nhập ngoại công nghệ tương đối lớn so với quy mô vốn nên các DNVVN thường không đủ khả năng để đổi mới một cách đồng bộ. Nhiều DNVVN đã chọn phương án mỗi kì mua một ít, rồi sau đó mới cải tiến dần dần. Điều này đã gây ra việc dây chuyền sản xuất không thể khai thác hết công suất, sản phẩm sản xuất ra không đảm bảo chất lượng, không có sức cạnh tranh trên thị trường… Trình độ và năng lực của đội ngũ quản lý DN là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên. Nhiều chủ DN không nhận thức được tầm quan trọng của công cuộc đổi mới công nghệ, hoặc nhận thức được nhưng không đủ nỗ lực và nhạy bén để thực hiện. Qua khảo sát, phần lớn chủ các DNVVN không được qua các trường lớp đào tạo chính quy, điều này phần nào hạn chế tầm nhìn chiến lược phát triển lâu dài cho DN. Trình độ và năng lực của đội ngũ quản lý DNVVN hiện đang là một vấn đề được các nước rất quan tâm và chú trọng cải thiện. Thứ ba, DNVVN góp phần giải quyết hiệu quả vấn đề lao động và việc làm, nhưng phần lớn đội ngũ lao động còn yếu kém. Khác với các DN và các tập đoàn kinh tế lớn, đội ngũ lao động của DNVVN có trình độ khá đa dạng. Từ lao động thủ công, lao động có tay nghề đến lao động có trình độ cao đều có cơ hội làm việc tại các DNVVN, trong đó phần lớn là lao động với trình độ thấp. Chính vì vậy việc quản lý và sử dụng lao động tại các DN này thường không hiệu quả. ═════════════════════════════════════════════════════
20 Luận văn tốt nghiệp ĐH Kinh tế quốc dân ═════════════════════════════════════════════════════ Nguyên nhân đầu tiên dẫn đến việc chất lượng lao động tại các DNVVN còn thấp là do đặc thù ngành nghề của DN. Như đã nói ở trên, các DNVVN chủ yếu cung cấp các mặt hàng và dịch vụ thiết yếu cho xã hội, trong đó chủ yếu là các sản phầm tiêu dùng và các sản phẩm truyền thống. Ngoài các ngành mới nổi như điện tử, viễn thông…thì các DNVVN chủ yếu hoạt động trọng các ngành nghề quen thuộc như dệt may, thủy sản, chế biến lương thực thực phẩm…Trong khâu sản xuất của những ngành này thường không yêu cầu cao về trình độ lao động, chủ yếu sử dụng lao động tay chân hoặc lao động truyền thống, không qua đào tạo chính quy. Ngoài ra DNVVN chủ yếu được hình thành từ hộ kinh doanh cá thể, Hợp tác xã, hoặc một nhóm người có quan hệ gia đình, bạn bè lập nên, do đó tính chọn lọc không cao. Với đội ngũ lao động không qua trường lớp, hoạt động của các DNVVN càng trở nên trì trệ và lỗi thời so với các DN lớn. Bên cạnh đó, khả năng thu hút lao động có trình độ cao cũng là một nguyên nhân chính dẫn đến việc chất lượng lao động DNVVN còn yếu. Với quy mô vốn nhỏ và trình độ quản lý hạn chế của chủ DN, các DNVVN thường không tạo ra được môi trường làm việc hấp dẫn đối với đội ngũ lao động chuyên nghiệp. Những DN, tập đoàn kinh tế lớn mạnh với môi trường làm việc giàu kinh nghiệm và đem lại nhiều giá trị gia tăng mới là điểm đến hàng đầu của lao động trình độ cao. Tình trạng trên cũng là biểu hiện tất yếu của quá trình phân công lao động xã hội. Mặt khác, bản thân các DNVVN cũng chưa biết cách khai thác nguồn lực sẵn có. Do bộ máy quản lý thiếu kinh nghiệm nên vấn đề tổ chức hoạt động còn yếu kém, phân công nghĩa vụ và xác định quyền lợi cho nhân viên chưa rõ ràng, chưa tạo ra được môi trường cạnh tranh thúc đẩy nhân viên phát huy năng lực. ═════════════════════════════════════════════════════