Đề tài nghiên cứu khoa học: Đánh giá rủi ro hàm lượng kim loại nặng trong rau muống và ảnh hưởng tới sức khỏe con người ở thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Kloi Roong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

206
lượt xem 29
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của đề tài nghiên cứu trình bày tổng quan về kim loại nặng, tổng quan về rau muống, tình hình ô nhiễm kim loại nặng, hiện trạng trồng và tiêu thụ rau muống tại thành phố Hồ Chí Minh, kết quả điều tra về tình hình sản xuất và tiêu thụ rau muống, đánh giá rủi ro hàm lượng của các kim loại nặng trong rau muống.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài nghiên cứu khoa học: Đánh giá rủi ro hàm lượng kim loại nặng trong rau muống và ảnh hưởng tới sức khỏe con người ở thành phố Hồ Chí Minh

MỤC LỤC MỤC LỤC ...................................................................................................................... I DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... III DANH MỤC HÌNH .................................................................................................... IV DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................. VI TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................VII MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .......................................................................... 1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.................................................................................... 1 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ................................................................................ 2 4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 2 5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ..................................... 4 5.1. 5.2. 5.3. Ý nghĩa khoa học ............................................................................................. 4 Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................. 4 Tính mới của đề tài .......................................................................................... 4 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................................... 5 1.1. TỔNG QUAN VỀ KLN ........................................................................................ 5 1.1.1. Khái niệm KLN ............................................................................................... 5 1.1.2. Vai trò của kim loại và cây trồng .................................................................... 6 1.1.2.1. Nguồn gốc và nguyên nhân ô nhiễm KLN trong rau muống .................... 6 1.1.2.2. Khả năng lan truyền ô nhiễm của kim loại.............................................. 12 1.1.2.3. Cơ chế hấp thụ KLN vào thực vật ........................................................... 15 1.1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tích lũy và lan truyền KLN ...................... 17 1.1.3. Độc tính của kim loại .................................................................................... 19 1.1.3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến tính độc KLN trong đất ................................ 19 1.1.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tính độc KLN đối với sinh vật ...................... 20 1.1.3.3. Độc tính và ảnh hưởng của As, Cd, Pb và Zn ......................................... 22 1.2. TỔNG QUAN VỀ RAU MUỐNG ..................................................................... 29 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.4. 1.2.5. 1.2.6. Giới thiệu ....................................................................................................... 29 Phân loại rau muống ...................................................................................... 29 Phân bố .......................................................................................................... 30 Đặc điểm sinh học ......................................................................................... 30 Giá trị dinh dưỡng ......................................................................................... 31 Công dụng của rau muống ............................................................................. 32 1.3. TÌNH HÌNH Ô NHIỄM KLN ............................................................................ 33 1.3.1. Trong nước và bùn hiện nay ở Tp. Hồ Chí Minh .......................................... 33 1.3.2. Tình hình ô nhiễm KLN trong rau ................................................................. 34 1.4. TỔNG QUAN VỀ HIỆN TRẠNG TRỒNG VÀ TIÊU THỤ RAU MUỐNG TẠI TP HCM ............................................................................................................... 35 i 1.4.1. Tổng quan về tình hình trồng rau .................................................................. 35 1.4.2. Tình hình tiêu thụ rau muống & nguy cơ đối với sức khỏe người tiêu dùng ......... 36 1.5. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƢỚC ..... 37 1.5.1. Tình hình nghiên cứu trong nước .................................................................. 37 1.5.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước .................................................................. 41 CHƢƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................... 43 2.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU …………………………………………………...44 2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................................... 44 2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp thông tin ............................................... 44 2.2.2. Phương pháp thống kê ................................................................................... 44 2.2.3. Phương pháp điều tra, khảo sát ..................................................................... 44 2.2.4. Phương pháp thu mẫu .................................................................................... 47 2.2.4.1. Chọn điểm lấy mẫu ................................................................................. 47 2.2.4.2. Lấy mẫu, bảo quản mẫu và xử lý mẫu .................................................... 49 2.2.5. Sử dụng phương pháp ICP-MS để xác định hàm lượng các kim loại vi lượng trong rau muống......................................................................................................... 52 2.2.5.1. Cấu tạo của thiết bị khối phổ - cảm ứng phổ plasma .............................. 53 2.2.5.2. Ưu điểm của phương pháp phân tích bằng ICP-MS ............................... 53 2.2.5.3. Nhiễu ....................................................................................................... 54 2.2.6. Phương pháp đánh giá tích tụ sinh học.......................................................... 55 2.2.7. Phương pháp đánh giá rủi ro sức khỏe (1989) của cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ US-EPA ........................................................................................................ 55 CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ & THẢO LUẬN ................................................................ 57 3.1. THẢO LUẬN KẾT QUẢ ĐIỀU TRA VỀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT & TIÊU THỤ RAU MUỐNG .................................................................................................... 57 3.1.1. Thảo luận kết quả điều tra về tình hình tiêu thụ rau muống .......................... 57 3.1.2. Thảo luận kết quả điều tra về tình hình sản xuất rau muống ....................... 65 3.2. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ..................................................................................... 70 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 3.2.5. Độ pH và độ ẩm của nước & đất ............................................................. 70 Hàm lượng As trong đất, nước ruộng và trong cây rau muống .............. 72 Hàm lượng Pb trong đất, nước ruộng và trong cây rau muống ............... 75 Hàm lượng Cd trong đất, nước ruộng và trong cây rau muống .............. 78 Hàm lượng Zn trong đất, nước ruộng và trong cây rau muống .............. 80 3.3. ĐÁNH GIÁ RỦI RO HÀM LƢỢNG As, Pb, Cd VÀ Zn TRONG RAU MUỐNG ....................................................................................................................... 82 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. 3.3.4. Kết quả đánh giá rủi ro hàm lượng Asen đối với sức khỏe con người ... 82 Kết quả đánh giá rủi ro hàm lượng Chì đối với sức khỏe con người ...... 83 Kết quả đánh giá rủi ro hàm lượng Cd đối với sức khỏe con người ....... 83 Kết quả đánh giá rủi ro hàm lượng Zn đối với sức khỏe con người ....... 84 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 88 ii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Nồng độ thường thấy của các KLN trong các chế phẩm nông nghiệp (Đơn vị mg/kg) .............................................................................................................................. 8 Bảng 1.2. Hàm lượng một số KLN trong các sản phẩm dùng trong nông nghiệp (mg/kg) ............................................................................................................................ 8 Bảng 1.3. Hàm lượng KLN trong các loại phân bón bán trên thị trường (mg/kg) ......... 8 Bảng 1.4 Hàm lượng kim loại nặng trong đất thải KCN và luyện kim ......................... 10 Bảng 1.5. Kết quả quan trắc chất lượng môi trường không khí từ hoạt động giao thông ở Tp HCM từ 2010 đến tháng 5 /2012 .......................................................................... 11 Bảng 1.6. Hàm lượng KLN trong nhớt cơ bản và nhớt đã qua sử dụng ....................... 12 Bảng 1.7. Phạm vi pH cho quá trình kết tủa một số kim loại....................................... 13 Bảng 1.8. Các dạng tồn tại của KLN trong đất và cách xác định................................. 14 Bảng 1.9. Khả năng linh động của một số nguyên tố KLN trong đất .......................... 14 Bảng 1.10. Thành phần trong lá rau muống .................................................................. 31 Bảng 1.11. Thành phần trong lá rau muống .................................................................. 31 Bảng 1.12 Tình hình nhiễm KLN trong nước ruộng tại khu vực TP.HCM .................. 34 Bảng 1.13. Kết quả sản xuất rau muống nước của Tp. Hồ Chí Minh năm 2013 .......... 36 Bảng 1.14. Kết quả phân tích hàm lượng Pb tích lũy trong rau muống ........................ 41 Bảng 2.1. Số lượng phiếu khảo sát đối với người sử dụng rau muống cho từng khu vực nghiên cứu ..................................................................................................................... 46 Bảng 2.2. Số lượng phiếu khảo sát đối với người trồng rau muống cho từng khu vực nghiên cứu ..................................................................................................................... 46 Bảng 2.3. Đặc điểm các mẫu tại Tp HCM .................................................................... 48 Bảng 2.4. Địa điểm lấy mẫu của vùng trồng RMN ở Tp. Hồ Chí Minh ....................... 48 Bảng 2.5 giới hạn phát hiện một số nguyên tố (ng cm-3) .............................................. 54 Bảng 2.6: Sự tương quan giữa giá trị RQ và mức độ rủi ro .......................................... 56 iii DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Các con đường KLN theo phân bón tồn tại và đi vào trong đất ..................... 5 Hình 1.2 Chuỗi dây chuyền KLN theo phân bón tồn tại và đi vào trong đất và xâm nhập vào cơ thể ................................................................................................................ 7 Hình 1.3. Mô hình trạng thái các KLN trong môi trường đất ....................................... 15 Hình 1.4. Phân bố hàm lượng KLN trong các bộ phận của cây .................................... 17 Hình 2.1. Các bước tiến hành điều tra thông tin............................................................ 44 Hình 2.2. Bản đồ vị trí lấy mẫu ..................................................................................... 47 Hình 2.3. Máy phân tích khối phổ cảm ứng plasma ICP-MS ....................................... 52 Hình 2.4. Ứng dụng phương pháp phân tích ICP-MS trong các lĩnh vực ..................... 53 Hình 3.1 Khu vực người tiêu dùng chọn mua ............................................................... 57 Hình 3.2 Nguyên nhân lựa chọn nhà cung cấp .............................................................. 57 Hình 3.3 Tần suất rau trong khẩu phần ăn trong tuần ................................................... 58 Hình 3.4 Cách làm sạch rau muống............................................................................... 59 Hình 3.5 Hiện tượng nước sau khi rửa rau muống ........................................................ 60 Hình 3.6 Tình hình nắm bắt thông tin về việc ruộng nhớt lên rau muống .................... 61 Hình 3.7 Ảnh hưởng của nhớt đến sức khỏe người tiêu dùng....................................... 61 Hình 3.8 Tình hình nắm bắt thông tin hàm lượng KLN trong mau muống .................. 62 Hình 3.9 Các phương tiện truyền thông ........................................................................ 63 Hình 3.10 Mức độ ảnh hưởng khi ăn rau muống .......................................................... 63 Hình 3.11 Triệu chứng sau khi ăn rau muống ............................................................... 64 Hình 3.12 Mức độc quan trọng của việc lựa chọn rau muống ...................................... 64 Hình 3.13 Cơ cấu sản lượng các loại rau muống nước được trồng ............................... 65 Hình 3.14. Thành phần các loại phân bón cho rau muống ............................................ 66 Hình 3.15 Biểu đồ lượng phân hóa học sử dụng để bón sau mỗi đợt gặt hái (kg/1000 m2).... 67 Hình 3.16 Biểu đồ thông tin đến với người nông dân về hàm lượng chất độc hại như KLN trong rau muống ................................................................................................... 69 Hình 3.17 Biểu đồ nguồn thông tin đến với người nông dân về hàm lượng chất độc hại như KLN trong rau muống ............................................................................................ 69 Hình 3.18. Biểu đồ cách thức để trồng rau muống an toàn ........................................... 70 Hình 3.19. Giá trị pH của nước ruộng rau muống ......................................................... 71 Hình 3.20. Giá trị độ ẩm của đất trồng rau muống ........................................................ 71 Hình 3.21. Kết quả phân tích hàm lượng As trong đất .................................................. 72 Hình 3.22. Kết quả phân tích hàm lượng As trong nước ruộng .................................... 73 Hình 3.23. Hàm lượng Asen trong rau muống ............................................................. 73 iv Hình 3.24. Hệ số tích lũy sinh học BCF đối với As của đất trồng và cây rau muống .. 73 Hình 3.25. Kết quả phân tích hàm lượng Pb trong đất .................................................. 76 Hình 3.26. Kết quả phân tích hàm lượng Pb trong nước ruộng .................................... 76 Hình 3.27. Kết quả phân tích hàm lượng Pb trong rau muống ..................................... 76 Hình 3.28. Hệ số tích lũy sinh học BCF đối với Pb của đất trồng và cây rau muống... 77 Hình 3.29. Kết quả phân tích hàm lượng Cd trong đất ................................................. 78 Hình 3.30. Kết quả phân tích hàm lượng Cd trong nước ruộng .................................... 79 Hình 3.31. Hàm lượng Cd trong rau muống.................................................................. 79 Hình 3.32. Hệ số tích lũy sinh học BCF đối với Cd của đất trồng và cây rau muống .. 79 Hình 3.33. Kết quả phân tích hàm lượng Zn trong đất .................................................. 80 Hình 3.34. Kết quả phân tích hàm lượng Zn trong nước ruộng .................................... 81 Hình 3.35. Kết quả phân tích hàm lượng Zn trong rau muống ..................................... 81 Hình 3.36. Hệ số tích lũy sinh học BCF đối với Zn của đất trồng và cây rau muống .. 81 Hình 3.37. Kết quả rủi ro (RQ) hàm lượng As trong rau muống .................................. 82 Hình 3.38. Kết quả rủi ro (RQ) hàm lượng Pb trong rau muống .................................. 83 Hình 3.39. Kết quả rủi ro (RQ) hàm lượng Cd trong rau muống .................................. 83 Hình 3.40. Kết quả rủi ro (RQ) hàm lượng Zn trong rau muống .................................. 84 v