Đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên: Chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp Luật Cạnh tranh 2018

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:429

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thông qua việc tìm hiểu lý luận, các quy định của pháp luật hiện hành về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh; từ đó đề tài "Chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm Pháp luật cạnh tranh năm 2018" đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cạnh tranh ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên: Chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp Luật Cạnh tranh 2018

III. TIỂU BAN LUẬT HỌC
1/2 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT DANH MỤC ĐỀ TÀI NCKH SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT NĂM 2021 III - TIỂU BAN LUẬT HỌC Sinh viên chịu trách Sinh viên tham gia Họ tên cán bộ STT Tên đề tài Lớp/Khoa Trang Họ tên Mã số Họ tên Mã số hướng dẫn Chính sách khoan Lê Thị Kim Loan 1711609 hồng trong xử lý vi Lê Quang ThS. Võ Thị 1 1712039 LHK41B/LH 1 phạm pháp luật cạnh Vinh Thanh Linh Nguyễn Thị Ánh Tuyết 1712014 tranh Nguyễn Bảo Lộc 1812128 LHK42C/LH Các biện pháp ngăn Phạm Vũ Lã Thị Hồng Vân 1812524 LHK42C/LH TS. Nguyễn 2 chặn trong Luật Tố 1813837 80 Nhật Minh Nguyễn Đình Hưng Thị Loan tụng Hình sự Việt Nam 1812388 LHK42C/LH Thịnh Nguyên tắc suy đoán Phạm Thị ThS. Trần Thị 3 vô tội trong Tố tụng 1812444 LHK42C/LH 139 Ngọc Trâm Ngọc Kim Hình sự Việt Nam Tội sử dụng mạng Lê Thị Thu Hồng 1711499 máy tính, mạng viễn thông, phương tiện Cao Thị Hương 1711521 ThS. Trần Thị 4 điện tử thực hiện hành Lê Thị Thảo 1711871 LHK41A/LH 191 Ngọc Kim vi chiếm đoạt tài sản trong luật Hình sự Tơ Ngôl Náo 1711672 Việt Nam Uỷ thác Tư pháp Nguyễn Thuý Ngân 1711682 ThS. Nguyễn trong việc giải quyết Nguyễn 5 1711543 LHK41A/LH Thị Thanh 252 các quan hệ dân sự có Khánh An Trần Nguyễn Phúc Nhi 1711720 Ngọc yếu tố nước ngoài
2/2 Thủ tục Tố tụng Hình sự đối vối người chưa Nguyễn Thị TS. Nguyễn 6 thành niên và thực 1712010 Lê Nguyễn Quốc Tuấn 1711996 LHK41A/LH 307 Tuyển Thị Loan tiễn tại thành phố Đà Lạt Pháp luật về xác nhận Võ Nguyễn ThS. Nguyễn 7 1812519 Cao Mỹ Trà 1812442 LHK42C/LH 372 đất đang tranh chấp Hoàng Uyên Đắc Văn Danh sách gồm: 07 đề tài. NGƯỜI LẬP BẢNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT KHOA LUẬT HỌC ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN TÊN ĐỀ TÀI: CHÍNH SÁCH KHOAN HỒNG TRONG XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT CẠNH TRANH 2018 Thuộc nhóm ngành khoa học: Khoa học xã hội Đà Lạt, năm 2021 1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT KHOA LUẬT HỌC ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN TÊN ĐỀ TÀI: CHÍNH SÁCH KHOAN HỒNG TRONG XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT CẠNH TRANH 2018 Thuộc nhóm ngành khoa học: Khoa học xã hội Sinh viên thực hiện: - Lê Quang Vinh Nam - Nguyễn Thị Ánh Tuyết Nữ - Lê Thị Kim Loan Nữ Dân tộc: Kinh Lớp, khoa: LHK41B khoa luật học Năm thứ: 4/Số năm đào tạo: 4 năm Ngành học: Luật học Người hướng dẫn: Thạc sĩ Võ Thị Thanh Linh Đà Lạt, năm 2021 2
MỤC LỤC 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài .................................................................................4 3. Mục đích nghiên cứu .............................................................................................5 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................6 6. Ý nghĩa của đề tài ..................................................................................................6 7. Bố cục của đề tài ....................................................................................................7 CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH KHOAN HỒNG TRONG XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT CẠNH TRANH ....................8 1.1 Những vấn đề chung về cạnh tranh và pháp luật cạnh tranh .....................8 1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh, pháp luật cạnh tranh ..........................................8 1.1.2 Vai trò của pháp luật cạnh tranh đối với nền kinh tế ...............................12 1.2 Tổng quan về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh ......................................................................................................................15 1.2.1 Khái niệm về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh ...................................................................................................................16 1.2.2 Đặc điểm của chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh ...................................................................................................................18 1.2.3 Vai trò của chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh ...................................................................................................................19 1.3 Thực tiễn quy định về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh tại một số nước trên thế giới hiện nay ....................................21 1.3.1 Chính sách khoan hồng xử lý vi phạm cạnh tranh tại Hoa Kỳ .................22 1.3.2 Chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm luật cạnh tranh tại Nhật Bản ............................................................................................................................35 1.3.3 Chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm luật cạnh tranh tại Uỷ ban Liên Minh Châu Âu ............................................................................................37 CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ CHÍNH SÁCH KHOAN HỒNG TRONG XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT CẠNH TRANH TẠI VIỆT NAM VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN.................................................44 3
2.1 Thực trạng pháp luật điều chỉnh về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam hiện nay ..........................................44 2.1.1 Sự cần thiết của chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh ...........................................................................................................44 2.1.2 Đối tượng được áp dụng chính sách khoan hồng .....................................47 2.1.3 Điều kiện áp dụng chính sách khoan hồng ...............................................49 2.1.4 Mức phạt tiền được miễn giảm khi áp dụng chính sách khoan hồng........52 2.2 Thực tiễn áp dụng chính sách khoan hồng trong xử lí vi phạm pháp Luật cạnh tranh .............................................................................................................53 2.3 Một số bất cập của pháp luật về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh ................................................................................56 2.3 Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm cạnh tranh..........................................................................................58 2.3.1 Nhóm giải pháp hoàn thiện về thực hiện pháp luật về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm cạnh tranh .................................................................59 2.3.2 Nhóm giải pháp hoàn thiện pháp luật về chính sách khoan hồng về xử lý vi phạm cạnh tranh .............................................................................................60 2.3.3 Nhóm giải pháp đảm bảo hoạt động của cơ quan thực hiện pháp luật về chính sách khoan hồng xử lý vi phạm cạnh tranh ..............................................62 2.3.4 Nhóm giải pháp tăng cường hợp tác quốc tế trong việc thực hiện pháp luật về chính sách khoan hồng xử lý vi phạm cạnh tranh ..................................63 KẾT LUẬN ..............................................................................................................65 4
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI 1. Thông tin chung: - Tên đề tài: chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh - Sinh viên thực hiện: Lê Quang Vinh, Nguyễn Thị Ánh Tuyết, Lê Thị Kim Loan - Lớp: LHK41B Khoa: Luật Học Năm thứ: 04 Số năm đào tạo: 04 - Người hướng dẫn: Thạc sĩ Võ Thị Thanh Linh 2. Mục tiêu đề tài: Thứ nhất, phân tích thực trạng của pháp luật, chỉ ra một số bất cập, hạn chế tồn đọng trong quy định của pháp luật cạnh tranh, luật doanh nghiệp về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh Thứ hai, đưa ra một số giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật đối với chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam 3. Tính mới và sáng tạo: Hiện nay vẫn chưa có nhiều đề tài nghiên cứu khai thác chuyên sâu về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh, các nghiên cứu trước đó chỉ mới dừng lại ở cấp độ bài viết hội thảo, bài báo khoa học. Có thể nói chúng tôi là một trong những nhóm tiên phong nghiên cứu đề tài này dưới cấp độ đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường trong chủ đề này. 4. Kết quả nghiên cứu: Thứ nhất, phân tích về mặt lý luận chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh. Đưa ra các lập luận, đề xuất hoàn thiện pháp luật đối với lĩnh vực này. Thứ hai, đưa ra một số bất cập có liên quan, kinh nghiệm điều chỉnh hoạt động này từ pháp luật nước ngoài và các giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật. 5
Thứ ba, đề tài có thể được xem là một trong những nguồn tài liệu trong việc nghiên cứu các vấn đề liên quan đến chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh. Góp phần nhỏ vào việc hoàn thiện và làm phong phú, đa dạng các công trình nghiên cứu khoa học đối với lĩnh vực cạnh tranh nói chung và xử lý vi phạm trong lĩnh vực cạnh tranh nói riêng. 5. Đóng góp về mặt kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo, an ninh, quốc phòng và khả năng áp dụng của đề tài: Sản phẩm có thể được xem là một trong những nguồn tài liệu phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy trong các trường đại học. Theo đó các giải pháp hoàn thiện pháp luật về hoạt động xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh được đưa ra, mà cụ thể là việc áp dụng chính sách khoan hồng trong nước được đưa ra hoàn thiện. 6. Công bố khoa học của sinh viên từ kết quả nghiên cứu của đề tài - Không có. Ngày tháng năm Sinh viên chịu trách nhiệm chính thực hiện đề tài 6
Nhận xét của người hướng dẫn về những đóng góp khoa học của sinh viên thực hiện đề tài: ...................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Ngày tháng năm Xác nhận của trường đại học Người hướng dẫn (ký tên và đóng dấu) (ký, họ và tên) 7
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT THÔNG TIN VỀ SINH VIÊN CHỊU TRÁCH NHIỆM CHÍNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI I. SƠ LƯỢC VỀ SINH VIÊN: Ảnh 4x6 Họ và tên: Lê Quang Vinh Sinh ngày: 07 tháng 01 năm 1999 Nơi sinh: TP. Nha Trang Lớp: LHK41B Khóa: 41 Khoa: Luật học Địa chỉ liên hệ: 34 Cổ Loa phường 2 TP. Đà Lạt T. Lâm Đồng Điện thoại: 0568387429 Email: 1712039@dlu.edu.vn II. QUÁ TRÌNH HỌC TẬP * Năm thứ 1: Ngành học: Luật Học Khoa: Luật học Kết quả xếp loại học tập: Khá Sơ lược thành tích: Không có * Năm thứ 2: Ngành học: Luật Học Khoa: Luật học Kết quả xếp loại học tập: Khá Sơ lược thành tích: không có * Năm thứ 3: 8
Ngành học: Luật Học Khoa: Luật học Kết quả xếp loại học tập: Giỏi Sơ lược thành tích: Giải khuyến khích Nghiên cứu khoa học sinh viên cấp trường năm 2020. Ngày tháng năm Xác nhận của trường đại học Sinh viên chịu trách nhiệm chính (ký tên và đóng dấu) thực hiện đề tài 9
LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Theo từ điển pháp lý Black’s Law, “cạnh tranh là sự nỗ lực hoặc hành vi của hai hay nhiều thương nhân tìm cách đạt được cùng một lợi thế kinh doanh từ các chủ thể thứ ba”. Có thể nói rằng trong nền kinh tế thị trường hiện nay, việc cạnh tranh giữa các chủ thể kinh doanh đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Bởi lẽ khi cạnh tranh, các chủ thể kinh doanh buộc phải không ngừng cải tiến trang thiết bị; nâng cao kỹ thuật từ máy móc đến nhân lực; rút ngắn thời gian sản xuất, giá cả rẻ nhưng chất lượng sản phẩm và dịch vụ tốt;...Các chủ thể kinh doanh phải không ngừng phát triển, ganh đua nhau để sống còn và vươn lên, chính vì điều đó sẽ giúp cho nền kinh tế đào thải những chủ thể kinh doanh không hiệu quả, giữ lại những chủ thể kinh doanh tốt, có tiềm năng, từ đó sẽ góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển1. Tuy nhiên, một vấn đề được đặt ra, với nền kinh tế cạnh tranh ngày càng khốc liệt như hiện nay, ở vị trý của các doanh nghiệp, nếu có một con đường khác vẫn có thể đạt được được mục đích của họ là vừa có thể sinh tồn và phát triển trên thị trường, nhưng không phải cạnh tranh với các doanh nghiệp khác thì liệu họ có chấp nhận tiếp tục tham gia “cuộc chiến kinh tế” khốc liệt như vậy hay không? Trên thực tế đã có câu trả lời cho vấn đề này. Đó là sự ra đời của thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Các doanh nghiệp cùng sản xuất hoặc bán cùng một loại sản phẩm, bất kể là đối thủ của nhau, họ sẽ thỏa thuận, phối hợp, điều hòa hoạt động với nhau từ ấn định giá cả, kiểm soát số lượng cũng như phân chia thị trường, ngòai ra còn có hành vi độc chiếm thị trường. Điều này sẽ làm triệt tiêu sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, cá nhân tham gia thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, thậm chí có thể triệt tiêu tính cạnh tranh trên toàn thị trường2. 1 Phan Công Thành (2008), “tài liệu tọa đàm chính sách khoan hồng và phá vỡ các-ten”, https://text.123docz.net/document/5335359-tai-lieu-toa-dam-chinh-sach-khoan-hong-va-tac-dong- pha-vo-cartel.htm, truy cập ngày 20/1/2021 2 Phan Công Thành (2008), “tài liệu tọa đàm chính sách khoan hồng và phá vỡ các-ten”, https://text.123docz.net/document/5335359-tai-lieu-toa-dam-chinh-sach-khoan-hong-va-tac-dong- pha-vo-cartel.htm, truy cập ngày 20/1/2021 1 10
Ở đâu thiếu cạnh tranh hoặc có biểu hiện độc quyền thì thường nền kinh tế nơi đó sẽ trì trệ, chậm chạp và kém phát triển. Do đó, pháp luật cạnh tranh ra đời, được xem như là “Hiến pháp” của thị trường, khuyến khích cạnh tranh lành mạnh và cấm đoán, xử phạt các hành vi vi phạm. Trên tinh thần đó, pháp luật Việt Nam trong lĩnh vực cạnh tranh, cụ thể là pháp luật cạnh tranh hiện hành năm 2018 cũng quy định nghiêm cấm hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, tuy nhiên không phải mọi hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh đều bị cấm. Hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh không chỉ gây nguy hại đến nền kinh tế mà còn gây nguy hại đến người tiêu dùng, Hành vi này không chỉ bị nghiêm cấm tại Việt Nam mà còn nhiều nơi trên thế giới như Mỹ, Nhật, Liên Minh Châu Âu,....Các quốc gia đi trước này đã có những chế tài rất nghiêm khắc nhằm xử lý triệt để hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, song cũng chưa thực sự phát huy hiệu quả. Đây là một loại hành vi bị xem là vi phạm pháp luật cạnh tranh và có thể nói rằng là loại hành vi tinh vi nhất và khó phát hiện nhất vì các chủ thể kinh doanh thông đồng bí mật với nhau. Do đó, việc phát hiện và xử lý nhóm hành vi này là cực kỳ khó khăn. Vấn đề quan trọng của họ lúc đó là tìm các manh mối, chứng cứ, thông tin cần thiết để làm căn cứ tiến hành điều tra hành vi này ở các doanh nghiệp. Tuy nhiên, có một trong những chính sách được xem như là một công cụ hữu hiệu để phát hiện, điều tra xử lý hành vi này đã được đưa ra đó là chính sách khoan hồng. Chính sách này được nhiều nước trên thế giới thông qua và áp dụng thành công nhằm khuyến khích các doanh nghiệp cũng như cá nhân tiết lộ chứng cứ, thông tin quan trọng nhằm xử lý hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh này. Chính sách khoan hồng được hiểu là việc cho phép miễn trừ hay loại trừ hình phạt đối với doanh nghiệp có hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh nhưng sau đó đã hợp tác với các cơ quan thực thi luật cạnh tranh. Chính sách này cho phép miễn trừ hoặc giảm trừ đáng kể cho các tổ chức và cá nhân tham gia chương trình khoan hồng khỏi nguy cơ bị xử phạt hành chính hay bị áp dụng các chế tài hình sự nghiêm khắc mà lẽ ra họ phải gánh chịu do thực hiện hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Với chính sách này, đã mở rộng khả năng các cơ quan quản lý cạnh tranh có thể dễ dàng 2 11
phát hiện cũng như xử lý các hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Do đó mà Việt Nam cũng không ngoại lệ, chính sách này lần đầu tiên đã được cụ thể hóa tại văn bản pháp luật cạnh tranh của Việt Nam, cụ thể tại Điều 112 Luật Cạnh tranh 2018 có hiệu lực vào ngày 01 tháng 7 năm 2019. Mặc dù trong những năm qua, số vụ việc liên quan đến hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh mà cơ quan chức năng điều tra được tuy không nhiều dù hiện tượng này đã và đang diễn ra phổ biến ở Việt Nam, nhưng việc xây dựng, hoàn thiện chính sách khoan hồng trong pháp luật Việt Nam là một giải pháp hết sức quan trọng và cần thiết để phát hiện, xử lý và giảm thiểu hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Vậy câu hỏi đặt ra là tại Việt Nam chính sách khoan hồng liệu có phải đều được áp dụng cho tất cả hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh? Câu trả lời là không vì theo Luật Cạnh tranh 2018 thì điều kiện để áp dụng chính sách khoan hồng là đã hoặc đang tham gia với vai trò là một bên của thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Như vậy ta hiểu chính sách khoan hồng chỉ áp dụng đối với hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh mà thôi. Chính sách khoan hồng được biểu hiện cụ thể như thế nào? Có thực sự có hiệu quả trong việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh mà cốt là hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh hay không? Việc đưa ra chính sách này có gặp những bất cập, khó khăn gì hay không?.Đây là những khúc mắc không chỉ của riêng chúng tôi, những sinh viên ngành luật mà có thể là còn của những chủ thể kinh doanh, những người trực tiếp tham gia vào quan hệ pháp luật này. Bởi lẽ đây là một vấn đề mới, vừa mới được bổ sung, cụ thể hóa tại Luật Cạnh tranh 2018 của Việt Nam nên khó tránh khỏi những vướng mắc trong cách hiểu và áp dụng. Do đó để góp phần giải quyết được những khúc mắc đó chúng tôi, nhóm nghiên cứu đã mạnh dạn lựa chọn đề tài này “Chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh” làm đề tài tham gia cuộc thi nghiên cứu khoa học cấp trường năm 2021 lần này tại trường Đại học Đà Lạt với mong muốn nghiên cứu làm sáng tỏ vấn đề, đưa ra giải pháp, kiến nghị nhằm cụ thể hóa quy định chính sách khoan hồng trong pháp luật cạnh tranh, góp phần làm tài liệu tham khảo, giúp 3 12
cho các bạn sinh viên chuyên ngành, những người có mong muốn được hiểu rõ cơ chế mới này nắm bắt, tiếp cận vấn đề dễ dàng hơn. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Tại Việt Nam, chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh là một điểm mới đực quy định trong Luật Cạnh tranh 2018 có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2019, tức tính đến thời điểm hiện tại thời gian thi hành luật trên thực tế cũng chưa được lâu. Trong thời gian qua cũng đã có nhiều nghiên cứu trong nước được thực hiện, đã tập trung phân tích, phản ánh về các điểm mới của Luật Cạnh tranh 2018, bao gồm cả vấn đề bổ sung chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh, có thể kể đến một số nghiên cứu như: Luận văn thạc sĩ Luật học “New features of 2018 competition law on anti- competitive practices and enforcement and solutions” Đại học Ngoại Thương năm 2018 của tác giả Phan Thị Thu Hương. Tuy nhiên luận văn cũng không phân tích sâu về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm cạnh tranh mà chỉ phân tích một cách chung chung đại khái, có xu hương nghiêng về kinh tế chứ chưa phân tích cụ thể chi tiết về phương diện pháp lý. Hay một số bài viết, bình luận khoa học chuyên ngành khác được đăng ở một số tạp chí khoa học như: Chính sách khoan hồng theo quy định của Luật Cạnh tranh năm 2018 của Bộ Công thương Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng3.... Các công trình nghiên cứu trên đã phân tích, nghiên cứu rõ ràng, cụ thể và mang đến cho nhóm tác giả cái nhìn tổng quan và chi tiết về việc áp dụng chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh dưới góc độ pháp lý tại một số nước trên thế giới và Việt Nam. Tuy nhiên cũng chưa có bất kì công trình nào nghiên cứu một cách cụ thể chi tiết về vấn đề này, xét thấy việc áp dụng chính sách khoan hòng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh, nhất là đối với hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh có vai trò rất quan trọng để phát hiện, xử lý và giảm 3 Phòng Điều tra vụ việc hạn chế cạnh tranh, Cục CT&BVNTD (2020), Chính sách khoan hồng theo quy định của Luật Cạnh tranh 2018, cục cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng, truy cập ngày 25/2/2020 4 13
thiểu các hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Thông qua việc tìm hiểu, kế thừa những đề tài nghiên cứu nêu trên, nhóm tác giả có cơ hội tiếp cận nguồn kiến thức to lớn từ nhiều phương diện, lĩnh vực khác nhau như cạnh tranh, kinh tế, thương mại, doanh nghiệp, từ tổng thể đến chi tiết. Đây là nguồn bổ trợ giúp ích rất nhiều cho nhóm tác giả trong quá trình thực hiện nghiên cứu khóa học cấp trường dưới góc độ pháp lý và hoàn thiện nền tảng kiến thức của bản thân. 3. Mục đích nghiên cứu Thông qua việc tìm hiểu lý luận, các quy định của pháp luật hiện hành về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực cạnh tranh ở Việt Nam. Để thực hiện mục đích nêu trên, đề tài tập trung làm rõ một số điểm sau đây: Thứ nhất, nghiên cứu và phân tích lý luận về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh. Thứ hai, phân tích thực trạng của pháp luật liên quan đến vấn đề này. Trên cơ sở đó chỉ ra một số bất cập, hạn chế tồn đọng trong quy định của pháp luật cạnh tranh, luật doanh nghiệp về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh. Thứ ba, từ việc nghiên cứu, phân tích thực trạng pháp luật Việt Nam và tìm hiểu pháp luật một số quốc gia trên thế giới đưa ra một số giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật đối với chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh. Nội dung chi tiết cụ thể như thế nào chúng tôi xin trình bày trong từng chương cụ thể sau. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Các văn bản pháp luật hiện hành về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh ở Việt Nam chủ yếu tập trung vào 5 14
Luật Doanh nghiệp năm 2014, Luật Cạnh tranh năm 2018, và các văn bản hướng dẫn có liên quan. - Phạm vi nghiên cứu: Đề tài đi sâu nghiên cứu vào lý luận và thực trạng chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam 5. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng trong đề tài này là phân tích, thống kê và tổng hợp. Phương pháp phân tích được sử dụng đối với các quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam và một số quốc gia trên thế giới điều chỉnh về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh. Phương pháp thống kê các số liệu về thực trạng các vụ xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh mà một hoặc nhiều bên được hưởng chính sách khoan hồng. Phương pháp tổng hợp các văn bản pháp luật có liên quan cùng điều chỉnh đối tượng này. Phương pháp thu thập tài liệu từ các bài viết, sách, giáo trình, tạp chí, trên các trang thông tin điện tử, các báo cáo liên quan đến đề tài này. Trên cơ nghiên cứu, đối chiếu, so sánh những quy định của vấn đề này trong Luật Cạnh tranh 2018, Luật Cạnh tranh 2004 và các văn bản có liên quan; phân tích thực trạng áp dụng chính sách khoan hồng trong hoạt động xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh, từ đó tác giả đưa ra quan điểm của mình về phương hướng hoàn thiện các quy định của pháp luật hiện hành về vấn đề này. 6. Ý nghĩa của đề tài Thứ nhất, về mặt lý luận, đề tài nghiên cứu khoa học lần này của nhóm tác giả làm rõ những vấn đề lý luận về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh, cụ thể là về hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Theo đó thì nhóm tác giả đã giải quyết được những vấn đề lý luận về khái niệm, đặc điểm cũng như vai trò của chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh mà trước đây chưa có bất kì một đề tài nào nghiên cứu về nó. Đưa ra các lập luận, đề xuất hoàn thiện pháp luật đối với lĩnh vực này. Thứ hai, về mặt thực tiễn, đề tài này đã nghiên cứu dưới góc độ pháp luật của một số quốc gia trên thế giới như Hòa Kì, Nhật Bản, Liên Minh Châu Âu,... Đây là 6 15
những quốc gia tiên phong trong việc áp dụng chính sách khoan hồng đối với các doanh nghiệp nhằm tạo một môi trường kinh doanh bình đẳng trên thị trường. Việc đánh giá thực trạng áp dụng chính sách này cũng như phân tích kinh nghiệm áp dụng của những quốc gia đi đầu này sẽ giúp cho Việt Nam có cái nhìn tổng quan, từ đó rút ra mặt ưu điểm, nhược điểm và sẽ có phương án áp dụng chính sách này sao cho phù hợp với tình hình Nhà nước. Thứ ba, đề tài có thể có hữu ích cho các cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực cạnh tranh thông qua việc làm rõ những vấn đề liên quan đến chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh. Góp phần ngăn chặn, giảm thiểu tình trạng các doanh nghiệp, cá nhân tham gia thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, bảo vệ nền kinh tế cũng như quyền lợi của người tiêu dùng. 7. Bố cục của đề tài Ngoài phần lời mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, kết luận thì đề tài gồm có hai chương: Chương I: Một số vấn đề lý luận về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh Chương II: Thực trạng pháp luật về chính sách khoan hồng trong xử lý vi phạm pháp luật cạnh tranh năm 2018 và một số giải pháp hoàn thiện. 7 16
CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH KHOAN HỒNG TRONG XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT CẠNH TRANH 1.1 Những vấn đề chung về cạnh tranh và pháp luật cạnh tranh 1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh, pháp luật cạnh tranh 1.1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh Vì cạnh tranh không phải là một thuật ngữ pháp lý, cho nên khó có thể tìm thấy một định nghĩa thuật ngữ “cạnh tranh” trong văn bản pháp luật của các quốc gia, kể cả trong các án lệ của các Tòa án ở các nước theo hệ thống pháp luật án lệ. Hơn nữa do tính chất đa dạng và phức tạp của quá trình cạnh tranh trong nền kinh tế hiện đại nên các định nghĩa về cạnh tranh chưa có tính khái quát cao và bao trùm trong thực tiễn mặc dù đều nêu được những đặc điểm căn bản về cạnh tranh. Theo Black’s Law, cạnh tranh là “sự nỗ lực hoặc hành vi của hai hay nhiều thương nhân tìm cách đạt được cùng một lợi thế kinh doanh từ các chủ thể thứ ba 4. Theo từ điển Cornu của Pháp, thì cạnh tranh được hiểu là: “Chạy đua trong kinh tế, hành vi của các doanh nghiệp độc lập với nhau và là đối thủ của nhu cung ứng hàng hóa, dịch vụ nhằm làm thỏa mãn nhu cầu giống nhau, với sự may rủi của mỗi bên, thể hiện qua việc lôi kéo được hoặc để mất đi một lượng khách hàng thường xuyên” . “Chạy đua, trên một thị trường mà cấu trúc và sự vận hành đáp ứng các điều kiện của pháp luật cung cầu của một bên là các nhà cung cấp với bên kia là những người sử dụng hoặc tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ và các quyết định kinh doanh không phải là hệ quả của những áp lực hoặc những ưu đãi thuần túy do pháp luật mang lại” 5. Hay theo Từ điển Kinh doanh Collins, “cạnh tranh là quá trình ganh đua tích cực giữa những người bán một sản phẩm nhất định nhằm đạt được và duy trì người mua (khách hàng) đối với sản phẩm của mình” 6. 4 Bryan A. Garner (2004), Black’s Law Dictionary, Eight Edition, NXB. Thomson West, tr.302 5 Võ Thị Thanh Linh (2018) Câu hỏi và giải đáp môn học Luật cạnh tranh và chống độc quyền, NXB Tư pháp, tr.9 6 Christopher Pass, Bryan Lowes, Andrew Pendletoon & Leslie Chadwivk (1994), Dictionary of Business, NXB. Harper Collins, tr.106 8 17