Đề tài nghiên cứu khoa học: Vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội" nhằm nghiên cứu một số vấn đề lý luận và đánh giá thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên, đề tài đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài nghiên cứu khoa học: Vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội

MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh toàn cầu hóa, quốc tế hóa và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay, vừa là cơ hội, nhưng cũng vừa là thách thức đối với đoàn viên, thanh niên phát huy tối đa sự năng động, sáng tạo, tự học tập và nghiên cứu. Tuy nhiên, bên cạnh tinh thần ham học hỏi, sống lành mạnh, có chí hướng của nhiều đoàn viên, thanh niên vẫn còn một bộ phận nhỏ lười học tập, lao động, đua đòi ăn chơi rồi sa vào tệ nạn xã hội, gây nhức nhối cho xã hội; lo lắng, hoang mang cho gia đình. Tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội trong đoàn viên, thanh niên có diễn biến phức tạp; người phạm tội ngày càng trẻ hóa, hành vi phạm tội tinh vi, khó phát hiện. Mỗi năm các ngành chức năng xử lý không ít trường hợp phạm tội, những đối tượng phạm tội đều mắc các tệ nạn xã hội (TNXH) như: Chơi lô đề, cờ bạc, nghiện hút... Đây chính là lý do, trong thời gian gần đây, công tác phòng, chống TNXH cho đoàn viên, thanh niên nhất là sinh viên đang được toàn xã hội quan tâm và chú trọng thực hiện. Đặc biệt, những năm qua, công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho đoàn viên, thanh niên về phòng, chống tội phạm và TNXH cũng luôn được tổ chức Ðoàn quan tâm, chú trọng, trong đó phải kể đến Đoàn thanh niên ở các trường ĐH, CĐ. Ngoài việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho đoàn viên, thanh niên, sinh viên các cấp bộ đoàn, công tác tuyên truyền phòng, chống TNXH cũng luôn được coi là một vấn đề thường xuyên và cấp bách. Hàng năm với những chương trình hành động cụ thể, hình thức phong phú, đa dạng, hấp dẫn thông qua các buổi sinh hoạt, nói chuyện chuyên đề luôn thu hút đông đảo đoàn viên, thanh niên tham gia, thông quan góp phần đẩy lùi tình hình phạm tội, vi phạm các TNXH trong đoàn viên, thanh niên, sinh viên. Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, sinh viên, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Nội vụ Hà Nội cũng luôn quan tâm đặc biệt đến công tác này và đã đạt được kết quả nhất định. Cùng với công tác tuyên truyền, phát động nhiều phong trào thi đua sôi nổi, nhiều cuộc vận động trong đoàn viên, sinh viên như “Học tập, rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp”, cuộc vận động “2 xây, 1 chống” (xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh nơi công cộng, xây dựng gia đình văn hóa, chống TNXH) và các phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao,… Từ đó lan tỏa tinh thần đến toàn thể đoàn viên, sinh viên trong nhà trường xây dựng nếp sống đẹp, góp phần ngăn chặn tội phạm và TNXH trong nhà trường. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Nội vụ Hà Nội vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Nội dung phương pháp, hình thức tổ chức 1
chưa đủ sức động viên cho đoàn viên, sinh viên tham gia. Mặt khác do nhiều nguyên nhân như: Tác động tiêu cực từ những yếu tố khác trong thời kỳ “mở cửa, hội nhập”, mặt trái của nền kinh tế thị trường đã làm thay đổi những giá trị truyền thống, văn hóa, đạo đức xã hội. Những tư tưởng, lối sống thiếu lành mạnh cũng đã ảnh hưởng và tác động không nhỏ đến đoàn viên, sinh viên. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, nhóm nghiên cứu chúng tôi lựa chọn đề tài “Vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội” làm đề tài nghiên cứu. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Nghiên cứu về giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, thanh niên cũng đã thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học, với nhiều công trình nghiên cứu ở các góc độ khác nhau như: - Tác giả Đinh Thị Hoài (2018), với đề tài “Giáo dục ý thức phòng, chống ma túy cho đoàn viên thanh niên ở phường Quyết Thắng, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La”. Đề tài đã đưa ra tình hình giáo dục ý thức phòng chống ma túy, chỉ ra nguyên nhân và một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình giáo dục ý thức phòng chống ma túy cho đoàn viên thanh niên ở phường Quyết Thắng, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La. - Tô Mạnh Hùng (2017), với đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục phòng ngừa tệ nạn xã hội cho học sinh các trường trung học cơ sở huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định”. Đề tài đã đề cập đến thực trạng của công tác giáo dục phòng ngừa các TNXH cho học sinh, khó khăn trong công tác quản lý hoạt động giáo dục học sinh phòng chống các TNXH. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục phòng ngừa tệ nạn xã hội cho học sinh các trường trung học cơ sở huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định. Tuy nhiên, đề tài này lại chưa phân tích và đánh giá cụ thể những lực lượng xã hội trong hoạt động giáo dục phòng chống các TNXH cho học sinh, chưa đưa ra được những giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục phòng ngừa tệ nạn xã hội cho học sinh. - Tác giả Nguyễn Thị Thanh Hương (Tạp chí Dân tộc số 163, tháng 7/2014) với bài viết “Vai trò giáo dục của gia đình đến lối sống thanh niên”. Bài viết đã đề cập đến nguyên nhân, một số yếu tố ảnh hưởng đến lối sống của thanh niên và đánh giá vai trò của gia đình trong giáo dục lối sống là rất quan trọng nhưng chưa đưa ra được các giải pháp cụ thể để nâng cao vai trò và hiệu quả của gia đình trong giáo dục lối sống cho thanh niên, đặc biệt là ý thức phòng, chống TNXH. - Hồ Thị Dung (2019), Tạp chí Khoa học, Trường Đại học Hồng Đức, số 47, tr 33-41, với bài viết “Thực trạng phòng ngừa tệ nạn xã hội cho sinh viên Trường Đại học 2
Hồng Đức hiện nay”. Tác giả đã đến việc tệ nạn xã hội là một trong những căn bệnh xã hội nguy hiểm, nó ảnh hưởng xấu đến sự phát triển nhân cách cá nhân, sự ổn định của xã hội và bước tiến của nhân loại. Bài viết cũng tập trung nghiên cứu thực trạng giáo dục phòng ngừa tệ nạn xã hội cho sinh viên Trường Đại học Hồng Đức, làm cơ sở đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục phòng ngừa tệ nạn xã hội cho sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực ở trường Đại học Hồng Đức hiện nay. Có thể thấy, từ các công trình nghiên cứu trên vấn đề giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, thanh niên đã được rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Song lại chưa có công trình nào nghiên cứu một cách cụ thể về vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trong một cơ sở đại học cụ thể. Vì vậy, trên cơ sở kế thừa có chọn lọc các kết quả nghiên cứu đã được công bố, đề tài tiếp tục nghiên cứu theo hướng chuyên sâu, cụ thể về vai trò của Đoàn thanh niên trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của Đoàn thanh niên trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu một số vấn đề lý luận và đánh giá thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên, đề tài đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu trên, đề tài tập trung nghiên cứu các nhiệm vụ sau: - Làm rõ cơ sở lý luận về vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên ở các cơ sở giáo dục đại học. - Khảo sát, đánh giá thực trạng phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. - Đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ TNXH cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu 3
- Phạm vi về không gian: Trường Đại học Nội vụ Hà Nội (cơ sở Hà Nội). - Phạm vi về thời gian: 04 năm (Từ năm 2016 đến năm 2020). 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp tiếp cận nghiên cứu: Sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: sưu tầm, chọn lọc tài liệu liên quan đề tài; phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa những quan điểm liên quan đến vấn đề nghiên cứu để xây dựng khái niệm công cụ cho đề tài, đồng thời định hướng cho hoạt động nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp nghiên cứu cụ thể: + Phương pháp phỏng vấn sâu + Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi + Phương pháp xử lý và phân tích thông tin + Phương pháp thống kê, tổng hợp và phân tích số liệu, tư liệu có liên quan 6. Giả thuyết nghiên cứu Vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong những năm gần đây đã được những thành tựu nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, bất cập. Nếu đề tài đưa ra được những giải pháp hợp lý sẽ nâng cao được vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Trong những năm qua, Đoàn thanh niên đã sử dụng một số hình thức giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội nhưng hiệu quả chưa cao, dẫn đến số lượng sinh viên tham gia vào các TNXH còn nhiều. Nếu thực hiện đồng bộ một số giải pháp đảm bảo tính khoa học, có tính khả thi sẽ nâng cao được vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. 7. Đóng góp mới của đề tài - Đề tài góp phần làm sáng tỏ lý luận cơ bản về vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, thanh niên nói chung và sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội nói riêng. - Đánh giá thực trạng vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. - Đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Qua đây góp phần cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước về TNXH và giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. 4
8. Cấu trúc của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của đề tài được thể hiện qua 3 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận về vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên ở các cơ sở giáo dục đại học; Chương 2: Thực trạng phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội; Chương 3: Một số giải pháp phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. 5
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TRONG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÒNG, CHỐNG TỆ NẠN XÃ HỘI CHO SINH VIÊN Ở CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 1.1. Giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên 1.1.1. Phòng, chống tệ nạn xã hội 1.1.1.1. Tệ nạn xã hội TNXH là hiện tượng xã hội bao gồm những hành vi sai lệch các chuẩn mực xã hội có tính phổ biến (từ đó vi phạm những nguyên tắc về lối sống, truyền thống văn hóa, đạo đức xã hội, trái với thuần phong mỹ tục, các giá trị xã hội cho đến các vi phạm những quy tắc đã được thể chế hóa bằng pháp luật) gây ảnh hưởng xấu về đạo đức, truyền thống văn hóa và những hậu quả nghiêm trọng trong đời sống kinh tế - văn hóa - xã hội của nhân dân. 1.1.1.2. Dấu hiệu đặc trưng của tệ nạn xã hội - Là những hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, trái với pháp luật. - Các hình vi đó mang tính phổ biến nhiều nơi, trong nhiều tầng lớp dân cư, xã hội. - Có nhiều chủ thể tham gia trực tiếp và gián tiếp. - Gây ra những hậu quả về nhiều mặt như kinh tế, xã hội, văn hóa, đạo đức… 1.1.1.3. Tác hại và hệ lụy của tệ nạn xã hội - Đối với cá nhân: TNXH có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng đối với sức khỏe của chính cá nhân (gây các bệnh về hô hấp, hệ tim mạch, hệ thần kinh đối với người nghiện ma túy…); làm tha hóa về nhân cách, rối loạn về hành vi, rơi vào lối sống buông thả, dễ vi phạm pháp luật và tội phạm. - Đối với gia đình: Với gia đình có người thân mắc vào TNXH sẽ có thể dẫn đến những khủng hoảng về mặt tài chính cũng như tinh thần. Thực tế cho thấy, những người thường xuyên tham gia các TNXH dễ rơi vào lối sống buông thả mất cân đối về kinh tế và những hành vi vi phạm pháp luật, mất hạnh phúc gia đình. - Đối với xã hội: TNXH là những hiện tượng có tính chất cộng đồng nên thường dễ nhanh chóng lan tỏa trong một khoảng thời gian ngắn. Đối tượng của các TNXH thường rất đa dạng, phức tạp về thành phần, nhiều phương thức hoạt động, thủ đoạn tinh vi để đối phó với lực lượng chức năng và che mắt quần chúng nhân dân; thường câu kết với nhau thành đường dây, ổ nhóm. 1.1.1.4. Phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Phòng, chống TNXH cho sinh viên là quá trình Nhà trường cùng các ngành, các cấp các đoàn thể tổ chức xã hội trên địa bàn và cộng đồng tiến hành đồng bộ các biện 6
pháp nhằm phát hiện, ngăn chặn, loại trừ các TNXH trong sinh viên. Bên cạnh đó cũng cần phải giáo dục sinh viên thực hiện đúng pháp luật, chấp hành nội quy, quy chế của nhà trường, đẩy lùi tư tưởng sống tự do, buông thả, ngăn chặn TNXH. 1.1.2. Mục đích, nội dung giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên Giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên là quá trình tác động có mục đích, có hệ thống của cơ sở giáo dục đại học (thông qua Phòng Công tác sinh viên, Đoàn thanh niên,…) tới sinh viên nhằm giác ngộ, nâng cao nhận thức của sinh viên về quan điểm, đường lối phòng, chống TNXH; động viên đoàn viên, sinh viên nhằm nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của đoàn viên, sinh viên trong việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thông tin đầy đủ, kịp thời đến đoàn viên, sinh viên tình hình phòng, chống TNXH; chủ trương, chính sách đổi mới giáo dục và đào tạo,… Giúp sinh viên hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ, ý thức trách nhiệm của công dân, của đoàn viên, sinh viên thông qua công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, các quy chế, quy định đào tạo, giáo dục ý thức phòng, chống TNXH và công tác sinh viên. 1.1.2.1. Mục đích giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên - Làm cho sinh viên thấy bản chất và tác hại của TNXH đối với cá nhân, gia đình và cộng đồng xã hội. - Giúp sinh viên nhận diện đúng về các TNXH và mức độ nguy hiểm của các TNXH, các dạng TNXH tồn tại và nguyên nhân dẫn đến mắc phải các TNXH. - Giúp cho sinh viên biết cách phòng chống TNXH cho bản thân, cho gia đình và xã hội. Kiên quyết và tránh xa những điều kiện, hoàn cảnh có thể đưa con người đến với TNXH. - Ngăn ngừa, chặn đứng không để cho TNXH phát sinh, phát triển, lan rộng trong nhà trường và ngoài xã hội. - Từng bước xóa bỏ dần những nguyên nhân, điều kiện của TNXH, góp phần xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, bảo vệ thuần phong mỹ tục của dân tộc. - Phát hiện, đấu tranh, xử lý nghiêm minh những hành vi hoạt động TNXH góp phần giữ vững an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội. - Giáo dục sinh viên tích cực tham gia tuyên truyền, giáo dục phòng, chống TNXH trong bạn bè và cộng đồng, địa phương. - Nâng cao ý thức, trách nhiệm của sinh viên về chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nêu cao tinh thần đấu tranh phòng, chống TNXH. - Giáo dục cho sinh viên có kỹ năng hành vi tích cực khi tiếp xúc với các TNXH, có kỹ năng phòng ngừa TNXH, biết đấu tranh tự bảo vệ mình và chống lại các TNXH ảnh hưởng tiêu cực đến bản thân và cộng đồng. 1.1.2.2. Nội dung giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên 7
Một là, giáo dục nâng cao nhận thức cho sinh viên về tác hại của TNXH. Hai là, xây dựng ý thức hành vi phòng, chống TNXH cho sinh viên. Ba là, giáo dục cho sinh viên về ý thức học tập, nghiên cứu và tuân thủ những quy định của pháp luật về phòng, chống TNXH. Bốn là, nâng cao cảnh giác phòng chống TNXH cho sinh viên để mỗi đoàn viên, sinh viên có ý thức cảnh giác, tránh bị các đối tượng xấu rủ rê lôi kéo vào các việc làm phạm pháp, tham gia vào các TNXH; phát hiện và báo cáo kịp thời cho các cơ quan chức năng về các đối tượng TNXH. 1.2. Vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên 1.2.1. Nâng cao hiểu biết cho sinh viên về tầm quan trọng của việc phòng, chống tệ nạn xã hội - Đoàn thanh niên tích cực tổ chức, đẩy mạnh các buổi tuyên truyền liên quan đến phòng, chống TNXH, xây dựng nhiều mô hình, giải pháp phòng, chống TNXH hiệu quả. - Đoàn thanh niên liên tục, thường xuyên phối hợp với các ngành chức năng tăng cường tuyên truyền phòng, chống TNXH trong trường học, cùng với nhà trường, các gia đình và địa phương. Những hoạt động mà Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trực tiếp hoặc gián tiếp tổ chức để giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, sinh viên luôn gắn với các chuẩn mực giá trị về đạo đức, truyền thống như đoàn kết, tình yêu thương, sự đùm bọc, giúp đỡ nhau. Trên cơ sở sự thống nhất hệ thống chuẩn mực giá trị này mà tăng cường tính cố kết cộng đồng, thân ái trong mỗi đoàn viên sinh viên làm nòng cốt chống lại những cám dỗ, không sa đà rơi vào TNXH. 1.2.2. Hình thành lối sống văn hóa, tuân thủ pháp luật và nâng cao bản lĩnh trong phòng chống tệ nạn xã hội Vai trò của đoàn thanh niên còn thể hiện rõ hơn thông qua việc nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, hình thành lối sống văn hóa và tích cực cho mỗi đoàn viên, sinh viên; Khích lệ đoàn viên sinh viên tham gia phòng, chống TNXH trong nhà trường và địa phương. Vai trò của Đoàn thanh niên, nơi đại diện cho ý chí, nguyện vọng của đoàn viên sinh viên, cần thiết phải tăng cường giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên, nâng cao bản lĩnh phòng, chống TNXH vững vàng góp phần vào sự nghiệp xây dựng và phát triển nhà trường, xã hội. 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên 8
1.3.1. Điều kiện kinh tế - xã hội Những thay đổi về đời sống vật chất, tinh thần luôn tác động vào công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên của Đoàn thanh niên. Đặc biệt, đối tượng giáo dục ở đây lại là đoàn viên, sinh viên vốn là một lực lượng rất nhạy cảm với những vấn đề về kinh tế - xã hội, do đó sự tác động này bao giờ cũng nhanh chóng lan tỏa trong môi trường sống, trong đời sống tư tưởng và tinh thần của họ. Chính vì vậy, việc nắm vững sự tác động phức tạp nhưng tất yếu của các điều kiện kinh tế - xã hội đối với việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, sinh viên có một ý nghĩa rất quan trọng, giúp Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đề ra được những phương pháp, nội dung phù hợp cho quá trình hoạt động giáo dục. 1.3.2. Các yếu tố thời đại Sự hội nhập quốc tế của mỗi quốc gia ngày càng toàn diện, sâu sắc và diễn ra mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực. Quá trình hội nhập vừa là thời cơ vừa là thách thức. Tuy nhiên, hội nhập quốc tế bên cạnh những tác động tích cực có tính định hướng, ảnh hưởng tốt tới công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, sinh viên thì cũng có những ảnh hưởng tiêu cực có tác động không nhỏ. Đó là những tác động của mặt trái cơ chế thị trường, vấn đề lợi ích cá nhân được đẩy lên mức tuyệt đối hóa, làm cho một bộ phần đoàn viên sinh viên sa sút về đạo đức, lối sống, xa rời lý tưởng cao đẹp của Đảng, của dân tộc, một bộ phận đoàn viên là sinh viên băn khoăn, dao động về thế giới quan, suy giảm niềm tin của chủ nghĩa xã hội, sống buông thả, thờ ơ với cộng đồng, xã hội. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết phải hết sức cảnh giác, tận dụng tối đa các cơ hội thuận lợi do hội nhập quốc tế mang lại để phát triển đất nước, đồng thời kiên quyết ngăn chặn, loại trừ những tệ nạn xã hội, những ảnh hưởng tiêu cực nảy sinh trong quá trình hội nhập. Chú trọng hơn nữa công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên là sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. 1.3.3. Các cấp ủy Đảng và các tổ chức đoàn thể khác Vai trò lãnh đạo của Đảng với Đoàn TNCS Hồ Chí Minh được thể hiện toàn diện trên các mặt công tác của Đoàn nói chung và công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên nói riêng. Mọi mặt hoạt động công tác của Đảng ủy cũng tác động tới đội ngũ cán bộ Đoàn nhằm thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao. Như vậy, Đảng ủy đã tạo ra sự tác động đồng bộ đến hiệu quả công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. 1.3.4. Năng lực, phẩm chất của đội ngũ cán bộ Đoàn Cán bộ Đoàn có trình độ chuyên môn, có tư cách đạo đức, lối sống trong sáng 9
sẽ có ảnh hưởng tích cực tới đoàn viên, sinh viên. Khi giảng viên có năng lực, trình độ, phương pháp sư phạm và nghệ thuật giao tiếp sẽ làm cho sinh viên hào hứng, tiếp nhận tri thức một cách chủ động, củng cố niềm tin vào đường lối chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước, tạo động lực tinh thần vươn lên trong cuộc sống với những hoài bão, ước mơ cao đẹp. 1.3.5. Đặc điểm tâm, sinh lý của đoàn viên sinh viên Do đặc điểm tâm, sinh lý lứa tuổi đoàn viên sinh viên - là những người trẻ, đang trưởng thành, chưa có sự hoàn thiện về những phẩm chất, đạo đức, dễ kích động, bồng bột, nôn nóng, nhẹ dạ, chủ quan; nhạy cảm, thích tiếp thu cái mới… Chính vì vậy, trong công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên, Đoàn thanh niên cũng cần chú ý đến yếu tố này để có những biện pháp giáo dục và ứng xử một cách phù hợp, hiệu quả. Tiểu kết chương 1 TNXH là vấn đề nổi cộm nhất trong xã hội hiện nay và có nhiều nguy cơ xâm nhập vào trường học nói chung và trong trường đại học nói riêng, vì vậy sự cần thiết phải giáo dục phòng, chống TNXH cho đoàn viên sinh viên. Giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên sinh viên là hoạt động giáo dục của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tới đối tượng là đoàn viên sinh viên nhằm tuyên truyền và ngăn chặn các TNXH trong đoàn viên, sinh viên. Vai trò của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên được thể hiện cụ thể về mục tiêu giáo dục, ý nghĩa của công tác giáo dục, nhiệm vụ công tác giáo dục và phương thức tổ chức công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, sinh viên. Đây là công tác quan trọng, thường xuyên, liên tục của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Vì vậy cần có sự nhận thức chuẩn mực, đúng đắn về cơ sở lý luận của công tác này và đặc biệt việc phát huy vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên để triển khai thực trạng một cách đầy đủ, chính xác ở chương 2. 10
Chương 2 THỰC TRẠNG PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TRONG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÒNG, CHỐNG TỆ NẠN XÃ HỘI CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI 2.1. Giới thiệu về Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và tình hình đặc điểm đoàn viên sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội Đoàn trường Đại học Nội vụ Hà Nội là đoàn cơ sở được giao quyền cấp trên cơ sở, trực thuộc Đoàn Thanh niên Bộ Nội vụ, chịu sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng ủy Trường và Đoàn Thanh niên Bộ Nội vụ về phương hướng, nhiệm vụ, tư tưởng, tổ chức, cán bộ; là lực lượng nòng cốt chính trị trong phong trào thanh niên của trường. Đoàn trường hiện nay đang quản lý khoảng 8000 đoàn viên, sinh hoạt tại 8 Liên chi đoàn và 2 đoàn Phân hiệu, quản lý trực tiếp 07 câu lạc bộ sinh viên. Chức năng, nhiệm vụ của Đoàn thanh niên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội là: Đại diện, chăm lo và bảo vệ lợi ích chính đáng của đoàn viên, thanh niên; Giáo dục lý tưởng, truyền thống đạo đức, lối sống và ý thức pháp luật cho đoàn viên, bao gồm cả giáo dục ý thức phòng, chống TNXH; Phối hợp với các phòng ban, Khoa tổ chức các chương trình hỗ trợ học tập, nghiên cứu khoa học, các lớp huấn luyện kỹ năng, các chương trình văn hóa thể thao nhằm giúp sinh viên nâng cao kiến thức và hoàn thiện nhân cách sinh viên; Phối hợp với chính quyền, các đoàn thể và các tổ chức kinh tế, xã hội làm tốt công tác thanh niên, chăm lo xây dựng Đoàn, tích cực xây dựng cơ sở Đoàn; tham gia xây dựng, bảo vệ Đảng và chính quyền. Phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp của đoàn viên, sinh viên nhà trường, phần lớn tương đối thuần nhất, sống có lý tưởng, không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ học vấn, biết chia sẻ, chung sức cùng cộng đồng xã hội,... Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận không nhỏ sinh viên vi phạm kỉ luật, nội qui, qui chế của nhà trường. Một bộ phận thiếu ý thức rèn luyện tu dưỡng; có tư tưởng trung bình chủ nghĩa trong học tập; thiếu ý chí vươn lên. Môi trường thông tin, nhất là mạng xã hội; mặt trái của nền kinh tế thị trường; cuộc sống xa nhà;... dẫn đến không ít sinh viên sa vào TNXH như cờ bạc, lô đề, cá độ bóng đá, đua đòi, ăn chơi thái quá,... Vấn đề này đặt ra cho Đoàn thanh niên nhà trường hiện nay luôn phải quan tâm đến công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho đoàn viên, sinh viên nhà trường. 2.2. Thực trạng phát huy vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên nhà trường 11
2.2.1. Thực trạng nhận thức của đoàn viên, sinh viên và cán bộ đoàn trường Đại học Nội vụ Hà Nội về vai trò của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Đa số đoàn viên, sinh viên và cán bộ đoàn của Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội đã có nhận thức sâu sắc về khái niệm và vai trò đặc biệt quan trọng của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên của Đoàn thanh niên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội. Tuy nhiên, bên cạnh đó còn tồn tại một bộ phận nhỏ đoàn viên, sinh viên chưa nắm bắt, nhận thức được tầm quan trọng của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên. 2.2.2. Thực trạng nội dung, hình thức và phương tiện giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội 2.2.2.1. Thực trạng nội dung giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội Việc xác định vai trò quan trọng nhất của các nội dung giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên đã được Đoàn thanh niên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội xác định rõ và tập trung giáo dục thường xuyên nhất. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng nhận thấy mức độ hạn chế trong việc động viên tinh thần, ý thức trách nhiệm về phòng, chống TNXH; Nâng cao cảnh giác phòng, chống TNXH cho sinh viên; Ngăn chặn, kiểm soát các hoạt động TNXH cho mỗi sinh viên của Đoàn thanh niên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội. Đây là một hạn chế cần được quan tâm khắc phục trong thời gian tới của Đoàn thanh niên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội. 2.2.2.2. Thực trạng hình thức giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội Những hình thức giáo dục được Đoàn TNCS Hồ Chí Minh áp dụng và đem lại hiệu quả nhưng chưa cao: Thông qua tổ chức hội thảo, tình huống; Giáo dục thông qua tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông của Đoàn thanh niên trường Đại học Nội vụ Hà Nội và vẫn còn một số hình thức được áp dụng chưa thực sự phát huy hiệu quả như thông qua tổ chức nói chuyện chuyên đề, kể chuyện, hội thi, cuộc thi tìm hiểu về phòng chống TNXH;… 2.2.2.3. Thực trạng phương tiện giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội Môi trường trường học lành mạnh sẽ góp phần giúp sinh viên khắc phục khó khăn, thử thách trong cuộc sống, hạn chế ảnh hưởng của mặt trái cơ chế thị trường, TNXH và sự lôi kéo, rủ rê của các đối tượng nguy hiểm. Mặt khác, được học tập và 12
rèn luyện ở môi trường trường học lành mạnh thì sức mạnh của đoàn viên, sinh viên sẽ được phát huy; họ sẽ được tôi luyện và trưởng thành cả về nhận thức, phẩm chất và năng lực. Trong những năm qua Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã chú trọng xây dựng môi trường trường học lành mạnh cho sinh viên nhưng mức độ hiệu quả và rất hiệu quả còn chưa cao. 2.2.3. Thực trạng nhận thức, thái độ và hành vi của đoàn viên sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội đối với các hoạt động giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Các hoạt động giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã tạo được hứng thú cho sinh viên, đóng góp vào sự hiệu quả của công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên. Tuy nhiên, bên cạnh đó, mức độ thái độ và hành vi của đoàn viên, sinh viên khi chứng kiến những hậu quả do TNXH gây ra vẫn khá khiêm tốn. Điều này cho thấy thái độ của đoàn viên, sinh viên đối với hậu quả của tệ nạn xã hội vẫn chưa có thái độ và hành vi thực sự đúng đắn. 2.2.4. Thực trạng khiến sinh viên tham gia vào các tệ nạn xã hội hiện nay ở trường Đại học Nội vụ Hà Nội Nguyên nhân quan trọng và có sự ảnh hưởng nhiều nhất dẫn đến sinh viên tham gia vào các TNXH là nhận thức của sinh viên về TNXH còn hạn chế. Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác như: Cảm giác tò mò, hiếu kỳ; Bạn bè rủ rê, lôi kéo… Lứa tuổi của đoàn viên, sinh viên là lứa tuổi chưa thực sự trưởng thành, suy nghĩ còn bồng bột, tự bản thân các sinh viên dễ bị lôi kéo, thích ăn chơi đua đòi, dễ bị ảnh hưởng bởi lối sống gấp, lối sống hưởng thụ một cách cực đoan. Động cơ dẫn các sinh viên đến với TNXH đó là: tò mò muốn thử xem cảm giác của các TNXH mà không hiểu rằng chỉ một lần thử có thể khiến bản thân sa đà vào các TNXH. 2.2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội Các yếu tố như Yếu tố lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Đảng ủy, Ban Giám hiệu; Sự phát triển về kinh tế - chính trị xã hội của đất nước; Truyền thống, phong tục, tập quán, văn hoá của cộng đồng dân tộc; Sự phát triển tâm, sinh lý lứa tuổi sinh viên… cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến việc giáo dục ý thức phòng chống TNXH cho sinh viên. vai trò của bản thân đoàn viên, sinh viên đối với công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH được nhận thức rất mạnh mẽ. Vai trò của các yếu tố trên đối với việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH trị cho sinh viên là rất quan trọng, tuy nhiên, cần có sự phối hợp chặt chẽ, linh hoạt với nhau để công tác giáo dục ý thức phòng chống TNXH cho sinh viên nhà trường đạt hiệu quả cao nhất. 13
2.3. Đánh giá vai trò của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội Mức độ quan trọng của việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên và vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên được đánh giá tương đối sát thực tế. Tuy nhiên, sự tác động của đội ngũ cán bộ Đoàn còn chưa thực sự lan tỏa dẫn đến vị trí, vai trò của cán bộ Đoàn chưa được đánh giá cao. 2.3.1. Thành tựu Thứ nhất, hoạt động giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã được quan tâm thực hiện, các nội dung giáo dục đã được triển khai, các hình thức tổ chức đã được đa dạng hóa dưới nhiều hình thức khác nhau và đã thu hút được các lực lượng xã hội tham gia giáo dục sinh viên. Thứ hai, hoạt động phối hợp giữa đoàn trường với các lực lượng xã hội đã được triển khai với những nội dung cụ thể thông qua nhiều hình thức hoạt động khác nhau nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ý thức phòng chống TNXH cho sinh viên của nhà trường. Thứ ba, Công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội vụ Hà Nội luôn chủ động bám sát vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị. Nhận thức của đoàn viên cũng như cán bộ đoàn về công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên đạt kết quả cao. Đoàn trường đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà các cấp Bộ Đoàn và Đảng ủy, BGH Nhà trường giao phó. Thứ tư, thực hiện tốt công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH. Tạo văn hóa xếp hàng trong sinh viên khi đi thang máy; giữ gìn vệ sinh lớp học, khuôn viên trường góp phần xây dựng “Trường học sáng, xanh, sạch, đẹp”. 2.3.2. Hạn chế Một là, nội dung giáo dục còn nặng về lý thuyết dẫn đến sự thiếu hứng thú đối với đoàn viên sinh viên. Hai là, việc đổi mới phương thức giáo dục chưa đáp ứng được nhu cầu của sinh viên, nhiều hoạt động giáo dục chỉ đến với sinh viên tích cực. Ba là, nhận thức của một số cán bộ Đoàn cấp Chi đoàn về đổi mới phương thức giáo dục của Đoàn chưa sâu sắc dẫn tới việc chưa đầu tư suy nghĩ và sáng tạo những mô hình mới, phù hợp với sinh viên và điều kiện của nhà trường nên hiệu quả giáo dục chưa đáp ứng nhu cầu của sinh viên. Công tác quản lý đoàn viên còn nhiều bất cập. Đội ngũ cán bộ Đoàn còn yếu kỹ năng, nghiệp vụ, chất lượng không đồng đều. 14
Bốn là, công tác nắm bắt tư tưởng và dư luận trong sinh viên chưa kịp thời, còn nhiều yếu kém, thiếu sắc bén, thiếu sức sống thuyết phục, tính chủ động, dự báo tình hình chưa tốt; còn bị động trong giải quyết vấn đề nhạy cảm về tư tưởng. Năm là, chưa phát huy hết các điều kiện, nguồn lực, thiết chế văn hóa phục vụ cho công tác giáo dục. Sáu là, nội dung và hình thức phối hợp còn chưa thường xuyên, chưa đồng bộ. Việc phối hợp với các lực lượng xã hội còn gặp nhiều khó khăn. 2.3.3. Nguyên nhân Thứ nhất, nguyên nhân khách quan: Tình hình thế giới và trong nước đang có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường. Sự chống phá của các thế lực bên ngoài thông qua chiến lược “diễn biến hòa bình”, nhất là diễn biến hòa bình trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa; các âm mưu xóa bỏ những thành quả của chế độ xã hội chủ nghĩa, xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng và chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc đặt ra thách thức lớn. Các thế lực thù địch là luôn nhằm vào sinh viên, coi đây là đối tượng dễ lung lay để dùng các thủ đoạn kinh tế, chính trị và văn hóa tác động làm biến chất, tạo mầm mống chống đối chế độ ra sức lôi kéo, tha hóa thanh niên, kích động thanh niên tham gia các hoạt động gây mất ổn định tình hình an ninh chính trị đất nước. Tác động của toàn cầu hóa, những sản phẩm độc hại phi văn hóa bằng nhiều con đường, nhất là qua internet, các phương tiện truyền thống tạo sức ép, gây nhiều khó khăn, phức tạp cho việc bảo vệ và phát huy văn hóa dân tộc trong giới trẻ, gây tác động đến công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên. Sự gia tăng của các TNXH như ma túy, mại dâm, tội phạm nguy hiểm, côn đồ, hung hãn, băng nhóm... Thứ hai, nguyên nhân chủ quan: Do đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi đoàn viên sinh viên là những nhân cách trẻ, đang trưởng thành, chưa có sự hoàn thiện về ý thức, đạo đức và tài năng. Nội dung và phương thức hoạt động của Đoàn thanh niên trường chậm đổi mới, chưa đầu tư suy nghĩ và sáng tạo những mô hình mới, phù hợp với sinh viên và điều kiện của nhà trường; các hoạt động giáo dục chưa đa dạng. Nguyên nhân dẫn đến sự không đồng đều trong mức độ giáo dục của các nội dung giáo dục trên là do các nội dung đôi khi không phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của đoàn viên, sinh viên. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng phương tiện giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên đã đem lại hiệu quả nhưng chưa cao là do cơ sở vật chất, nguồn 15
lực tài chính cho việc giáo dục còn hạn chế nên việc giáo dục chưa được diễn ra thường xuyên và ở mức độ hiệu quả thấp. Điều kiện cơ sở vật chất và kinh phí cho các hoạt động giáo dục của Đoàn thanh niên còn hạn hẹp, hạn chế. Không gian, phòng sinh hoạt chung, diễn đàn của sinh viên chưa có. Công tác tuyên truyền giáo dục của Đoàn trường có lúc, có nơi chưa rộng khắp, chưa đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới. Tiểu kết chương 2 Thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong những năm gần đây được phản ánh thông qua những khía cạnh: thực trạng nhận thức của đoàn viên sinh viên nhà trường; thực trạng giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên (nội dung, hình thức, lực lượng giáo dục); thực trạng nhu cầu, nguyện vọng của sinh viên đối với công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên của Đoàn trường; thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên nhà trường;.... Tuy còn những hạn chế, tồn tại nhưng nhìn chung được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Ban giám hiệu và sự phối hợp của các đơn vị trong Nhà trường, sự quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn của Đoàn Khối các cơ quan Trung ương, Đoàn Bộ Nội vụ và sự cố gắng nỗ lực của tập thể Ban chấp hành Đoàn trường, sinh viên nhà trường; Đoàn trường cũng đã cho thấy được rất rõ vai trò của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên nhà trường. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng vai trò của Đoàn thanh niên trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội vụ Hà Nội được nêu ở đây là tiền đề để đề tài thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu giải pháp nhằm phát huy vai trò của Đoàn thanh niên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong việc giáo dục ý thức phòng, TNXH cho sinh viên nhà trường ở chương 3. 16
Chương 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA ĐOÀN THANH NIÊN TRONG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÒNG, CHỐNG TỆ NẠN XÃ HỘI CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI 3.1. Nâng cao nhận thức về vai trò của Đoàn Thanh niên trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Thứ nhất, đổi mới phương thức và nâng cao hiệu quả tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đoàn viên, sinh viên. Tăng cường giáo dục ý thức, nhận thức cho sinh viên. Nâng cao hiệu quả các hình thức thi trực tuyến, tìm hiểu về pháp luật, phòng chống TNXH trên mạng internet. Thứ hai, tăng cường, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc sử dụng internet, mạng xã hội của tổ chức Đoàn và sinh viên. Xây dựng các chuyên trang định hướng dư luận, đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, thù địch trên mạng xã hội. Thứ ba, định kỳ tổ chức học tập các chuyên đề về phòng chống TNXH cho sinh viên. Vận động và tổ chức cho sinh viên tham gia các phong trào, chương trình, hoạt động thực tiễn, tạo môi trường giáo dục, rèn luyện, phát huy sinh niên. 3.2. Đổi mới nội dung, hình thức tổ chức công tác giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho đoàn viên sinh viên Công tác tổ chức hoạt động được đề xuất triển khai hướng tới những mục tiêu cụ thể như sau: Một là, Khơi dậy và thúc đẩy sự xung kích, sáng tạo của Đoàn thanh niên và sinh viên nhà trường với tư cách là đối tượng giáo dục trong công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH. Hai là, Thông qua tổ chức hoạt động, Đoàn trường Đại học Nội vụ Hà Nội phát huy được những điểm mạnh của mình trong khâu tổ chức đồng thời nhận ra những hạn chế trong quá trình tìm hiểu tâm tư, tâm lý, nguyện vọng của tuổi trẻ, tư tưởng của thanh niên, đoàn kết và tập hợp thanh niên và đặc biệt là những điểm yếu trong công tác cán bộ tại chi đoàn. Về những nội dung và hình thức tổ chức hoạt động nhằm nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong việc giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên bao gồm: Thứ nhất, thường xuyên tổ chức học tập và quán triệt Đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, lựa chọn nội dung hình thức phù hợp với từng đối tượng. Thứ hai, triển khai sâu, rộng các nội dung giáo dục phòng chống TNXH, đạo 17
đức, lối sống gắn với các phong trào hành động cách mạng của Đoàn trường. Tiếp tục thực hiện hiệu quả chương trình rèn luyện sinh viên trong thời kỳ mới và phong trào “Sinh viên 5 tốt”, phong trào thi đua dạy tốt, học tốt, phong trào nghiên cứu khoa học trong cán bộ, giảng viên và sinh viên trong toàn trường. Thứ ba, Tiếp tục đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục về phòng chống TNXH, học tập và quán triệt chủ trương, đường lối và các nghị quyết của Đảng, của Đoàn; tăng cường các hình thức tạo diễn đàn trao đổi, đối thoại có tính tương tác với sinh viên; chủ động tích cực đấu tranh có hiệu quả với những lối sống tiêu cực, các hiện tượng TNXH có tác động xấu đến sinh viên. Thứ tư, Chú trọng tuyên truyền, giáo dục về truyền thống yêu nước, đoàn kết, cần cù, sáng tạo và khát vọng vươn lên trong mọi hoàn cảnh, bồi dưỡng, xây dựng lớp thanh niên có bản lĩnh, tự tin đảm nhận vai trò chủ nhân tương lai của đất nước. Thứ năm, Đổi mới phương pháp, nâng cao hiệu quả công tác nắm bắt tình hình tư tưởng và dư luận xã hội trong sinh viên. Thứ sáu, Định kỳ phối hợp với Phòng Công tác sinh viên tổ chức sinh hoạt đối thoại chính trị với sinh viên. Thực hiện tốt chế độ báo cáo định kỳ về tình hình tư tưởng, dư luận trong sinh viên nhà trường. 3.3. Đổi mới cơ chế, môi trường hoạt động và tổ chức Đoàn trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Một là, Xây dựng, mở rộng và đầu tư cơ sở vật chất, sân bãi, phòng sinh hoạt Đoàn, hội trường phục vụ các hoạt động giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên từ những nguồn ngân sách được hỗ trợ hoặc kêu gọi tài trợ từ các đối tác của Đoàn trường và nhà trường. Hai là, Tăng cường định hướng giá trị thông qua các loại hình văn hóa, nghệ thuật. Định hướng cho sinh viên phát triển loại hình văn hóa hiện đại mang tính khoa học và nhân văn, tổ chức các cuộc thi, tham gia các diễn đàn chính trị quan trọng và có ý nghĩa giáo dục cao. Ba là, Nâng cao khả năng phối hợp, lồng ghép các hoạt động của Đoàn với các đơn vị Đoàn kết nghĩa, các đoàn thể quần chúng nhân dân và các chủ thể xã hội khác nhằm giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên. 3.4. Nâng cao chất lượng cán bộ Đoàn trong việc giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Thứ nhất, Xây dựng đội ngũ cán bộ Đoàn nắm bắt dư luận xã hội của Đoàn các cấp có chất lượng, có bản lĩnh chính trị, có khả năng thuyết phục, lôi cuốn sinh viên. Lựa chọn đội ngũ cán bộ có năng lực, nhiệt tình làm công tác tư tưởng và giáo dục của 18
đoàn. Trách nhiệm nêu gương, nói đi đôi với làm, làm được nói được của cán bộ đoàn chủ chốt. Thứ hai, Thường xuyên mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ đoàn chuyên trách làm công tác tuyên truyền, giáo dục theo hướng lựa chọn đúng người, có trình độ chuyên sâu, có kỹ năng tuyên truyền, vận động, thuyết phục, lôi cuốn thanh niên. Thứ ba, mỗi sinh viên phải tự nhận thức và ý thức trách nhiệm của mình đối với bản thân, gia đình, xã hội và tổ quốc. Phải luôn ý thức và hành động đúng theo pháp luật, lương tâm và chuẩn mực xã hội, chuẩn mực của tổ chức. 3.5. Đẩy mạnh công tác truyền thông về giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên Một là, Nâng cao chất lượng công tác truyền thông sẽ dễ dàng lôi cuốn sự tham gia của sinh viên nhà trường trong việc đóng góp vào công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH của Đoàn trường. Hai là, Thông qua truyền thông, tiếp nhận những ý kiến phản hồi về thực trạng công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH. Từ đó nhận ra điểm mạnh và điểm yếu để có biện pháp ứng xử phù hợp. Ba là, Công tác truyền thông tác động lên dư luận, tạo ra cơ hội giáo dục để chia sẻ kiến thức về công tác giáo dục ý thức phòng, chống TNXH cho sinh viên. 3.6. Nâng cao sự phối hợp giữa Đoàn Thanh niên với các lực lượng xã hội trong giáo dục ý thức phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên 3.6.1. Phối hợp giữa Đoàn trường với các lực lượng xã hội để xây dựng chiến lược và nội dung giáo dục phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội Thực hiện xây dựng mối quan hệ chặt chẽ giữa tổ chức đoàn và tập thể lớp với liên chi đoàn, khoa của nhà trường. Tổ chức giao lưu giữa sinh viên nhà trường với chính quyền địa phương để nắm bắt các chủ trương chung, các biện pháp cụ thể về phòng chống TNXH. Đảng ủy, Ban giám hiệu, Lãnh đạo các phòng ban, khoa tổ, Đoàn thanh niên chịu trách nhiệm phối hợp với các lãnh đạo xã phường tổ chức cho sinh viên thực hiện ký cam kết xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đảm bảo an ninh trật tự xã hội, nếp sống văn minh, sớm phát hiện những trường hợp liên quan đến các loại TNXH trong nhà trường và khu vực nơi sinh sống học tập làm việc. Phối hợp với các lực lượng xã hội xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh ở nhà trường, địa phương nhằm phòng chống TNXH. Tăng cường các buổi trao đổi, hội 19
thảo về công tác phòng chống các TNXH trong học đường. Tổ chức giáo dục giới tính; thường xuyên tổ chức câu lạc bộ tọa đàm giữa nhà trường - Đoàn thanh niên - Các lực lượng xã hội - sinh viên. Đoàn trường phải giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng xã hội để giáo dục sinh viên. Các lực lượng xã hội phải nhận thức được vai trò trách nhiệm của mình trong việc phối hợp với nhà trường để giáo dục phòng, chống TNXH cho sinh viên. 3.6.2. Phối hợp giữa Đoàn trường với các lực lượng xã hội để đa dạng hóa các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục phòng, chống tệ nạn xã hội cho sinh viên trường đại học Nội vụ Hà Nội Mời cán bộ chính quyền, Công an đến nói chuyện và giáo dục pháp luật cho sinh viên. Mời cán bộ Đoàn của địa phương, Cán bộ Cựu chiến binh của địa phương đến nói chuyện chuyên đề cho sinh viên. Tổ chức giao lưu giữa đoàn trường với đoàn cơ sở trên địa bàn theo chủ đề phòng chống TNXH; tổ chức cuộc thi tìm hiểu về TNXH và kỹ năng phòng, chống tệ nạn xã hội giữa sinh viên nhà trường với các trường bạn trên địa bàn. Tổ chức thực hiện các hoạt động tình nguyện cho sinh viên trên địa bàn Hà nội và địa bàn lân cận… Đoàn trường xây dựng cơ chế phối hợp giữa đoàn trường với các lực lượng xã hội để giáo dục phòng, chống TNXH cho sinh viên. 3.6.3. Phối hợp giữa nhà trường với các lực lượng xã hội để phát hiện sớm những sinh viên có biểu hiện lệch chuẩn và có nguy cơ sa đà vào tệ nạn xã hội để phòng ngừa Ban giám hiệu, các lãnh đạo phòng ban, khoa tổ, Đoàn thanh niên chịu trách nhiệm phối hợp với các lãnh đạo xã phường tổ chức cho sinh viên thực hiện ký cam kết xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đảm bảo an ninh trật tự xã hội, nếp sống văn minh, sớm phát hiện những trường hợp liên quan đến TNXH. Việc quản lý sinh viên trong nội trú và ngoại trú phải được thực hiện chặt chẽ. Dựa vào tổ chức dân phố để quản lý sinh viên bằng nhiều hình thức: tham gia vào các hoạt động của xã phường nơi sinh viên cư trú. Tăng cường công tác giao ban sinh viên để nắm tình hình sinh viên nội trú, ngoại trú và sinh viên có hành vi lệch chuẩn. Động viên sinh viên tích cực tham gia vào các hoạt động của đoàn trường và địa phương nhằm xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh không có TNXH. 3.6.4. Phối hợp giữa đoàn trường với các lực lượng xã hội thường xuyên kiểm tra, đánh giá tình hình diễn biến trong sinh viên 20