intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề tài: Quan điểm của Mác - Ănghen về vật chất

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST
Báo xấu
84
lượt xem 11
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong lịch sử triết học Mác - Lênin khái niệm vật chất được hiểu là tất cả những gì tồn tại khách quan tức là những sự tồn tại của nó không phụ thuộc vào ý thức của con người, không phụ thuộc vào quan niệm của con người. Theo đó thì vật chất là vô cùng vô tận, là không có giới hạn, nó tồn tại giữa vô lượng các hình thức khác nhau, có thể là những tồn tại mà con người đã biết hoặc là những tồn tại mà con người chưa biết....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Quan điểm của Mác - Ănghen về vật chất

  1. Đề tài: "Quan điểm của Mác - Ănghen về vật chất"
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc PhÇn I: Më ®Çu Trong lÞch sö triÕt häc M¸c - Lªnin kh¸i niÖm vËt chÊt ®­îc hiÓu lµ tÊt c¶ nh÷ng g× tån t¹i kh¸ch quan tøc lµ nh÷ng sù tån t¹i cña nã kh«ng phô thuéc vµo ý thøc cña con ng­êi, kh«ng phô thuéc vµo quan niÖm cña con ng­êi. Theo ®ã th× vËt chÊt lµ v« cïng v« tËn, lµ kh«ng cã giíi h¹n, nã tån t¹i gi÷a v« l­îng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau, cã thÓ lµ nh÷ng tån t¹i mµ con ng­êi ®· biÕt hoÆc lµ nh÷ng tån t¹i mµ con ng­êi ch­a biÕt. §ã lµ nh÷ng vËt chÊt tù nhiªn hoÆc lµ nh÷ng tån t¹i cña vËt chÊt trong ®êi sèng x· héi. VËt chÊt tån t¹i v« cïng lín vÝ dô nh­ thiªn hµ, hoÆc v« cïng bÐ lµ nh÷ng h¹t c¬ b¶n. §ã cã thÓ lµ nh÷ng tån t¹i mµ ng­êi ta trùc tiÕp gi¸c quan ®­îc nh­ng còng cã thÓ lµ nh÷ng tån t¹i mµ kh«ng thÓ trùc tiÕp gi¸c quan ®­îc nh­ng nã lµ tån t¹i kh¸ch quan. VËt chÊt víi t­ c¸ch lµ tån t¹i kh¸ch quan th× kh«ng tån t¹i c¶m tÝnh cã nghÜa lµ con ng­êi kh«ng thÓ dïng gi¸c quan ®Ó nhËn biÖt nh­ng vËt chÊt víi t­ c¸ch lµ nh÷ng biÓu hiÖn tån t¹i cô thÓ d­íi nh÷ng h×nh thøc nhÊt ®Þnh th× nã tån t¹i c¶m tÝnh. Th«ng qua ®ã th× con ng­êi míi nhËn thøc ®­îc vÒ nã. Khi nh¾c tíi vËt chÊt ta kh«ng thÓ nh¾c tíi vËn ®éng, thêi gian vµ kh«ng gian lµ c¸c ph¹m trï liªn quan tíi sù tån t¹i vËt chÊt. Theo quan ®iÓm tr­íc M¸c th× vËt chÊt chØ lµ sù chuyÓn dÞch vÞ trÝ c¸c vËt thÓ trong kh«ng gian vµ thêi gian. §ã lµ mét quan niÖm rÊt h¹n chÕ v× nã kh«ng bao qu¸t hÕt mäi h×nh thøc cña thÕ giíi. Cßn trong triÕt häc M¸c th× kh¸i niÖm vËn ®éng ®­îc bao qu¸t h¬n: vËn ®éng lµ toµn bé nh÷ng sù thay ®æi nãi chung.ThÕ giíi vËt chÊt lµ v« cïng v« tËn, do ®ã sù vËn ®éng cña vËt chÊt còng biÓu hiÖn d­íi v« l­îng c¸c h×nh thøc, ph­¬ng thøc kh¸c nhau. Cho ®Õn tËn ngµy nay tr×nh ®é khoa häc ph¸t triÓn th× con ng­êi ®· kh¸m ph¸ vµ vËn dông 5 h×nh thøc vËn dông sau: VËn ®éng vËt lý, vËn ®éng c¬ giíi, vËn ®éng sinh vËt, vËn ®éng x· héi, vËn ®éng ho¸. 5 h×nh thøc vËn ®éng trªn kh«ng tån t¹i biÖt lËp mµ nã cã mèi quan hÖ ¶nh h­ëng lÉn nhau, chuyÓn ho¸ cho nhau do ®ã vËn ®éng ®ãng vai trß lµ ph­¬ng thøc cña vËt chÊt, nã lµ ph­¬ng thøc ®Ó vËt chÊt kh«ng ngõng ph¸t 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc triÓn. Cßn kh«ng gian vµ thêi gian th× l¹i lµ hai h×nh thøc tån t¹i c¬ b¶n cña mçi tån t¹i vËt chÊt. §Ó viÕt bµi tiÓu luËn triÕt häc em xin chän ®Ò tµi: "Quan ®iÓm cña M¸c - ¡nghen vÒ vËt chÊt". Do kiÕn thøc vµ tÇm hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái sai sãt rÊt mong ®­îc c« gi¸o xem xÐt vµ gãp ý kiÕn cho bµi tiÓu luËn cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc PhÇn II: Néi dung I. VËt chÊt vµ c¸c h×nh thøc tån t¹i cña nã 1. Ph¹m trï vËt chÊt. VËt chÊt víi t­ c¸ch lµ ph¹m trï triÕt häc ®· cã lÞch sö kho¶ng 2500 n¨m. Ngay tõ lóc míi ra ®êi xung quanh ph¹m trï vËt chÊt ®· diÔn ra cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng gi÷a chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy t©m. §ång thêi, gièng nh­ mäi ph¹m trï kh¸c, ph¹m trï vËt chÊt cã qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t trتn g¾n liÒn víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng­êi vµ víi sù hiÓu biÕt cña con ng­êi vÒ thÕ giíi tù nhiªn. Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy t©m th× thùc thÓ cña thÕ giíi tù nhiªn cña thÕ giíi, c¬ së cña mäi tån t¹i lµ mét b¶ng nguyªn tinh thÇn nµo ®ã, cã thÓ lµ "ý chÝ" cña th­îng ®Ð, "ý niÖm tuyÖt ®èi" vv ch¼ng h¹n, Plat«n nhµ triÕt häc duy t©m kh¸ch quan lín nhÊt thêi cæ cho r»ng vËt chÊt b¾t nguå tõ "ý niÖm", sù vËt c¶m tÝnh lµ c¸i bãng cña "ý niÖm". MÆt kh¸c, «ng tá ra c¨m thï c¨m thï chñ nghÜa duy vËt, kÕt téi c¸c nhµ duy vËt, nhÊt lµ c¸c m«n ®å cña §em« out lµ vÞ thÇn - mét téi kÕt ¸n tö h×nh theo luËt cña Aten thêi bÊy giê, vµ ®· ®èt hÕt t¸c phÈm cña §ªm«rit. Hªghen nhµ duy t©m kh¸ch quan t©m cña triÕt häc cæ ®iÓn §øc cho r»ng "vËt chÊt lµ do ý niÖm tuyÖt ®èi sinh ra". MÆt kh¸c, «ng cã th¸i ®é thiªn lÞch ®èi víi chñ nghÜa duy vËt, ®· cè t×nh xuyªn t¹c, vu khèng triÕt häc duy vËt cña Heraclit vµ £piquya. BÐccli ®· hÖ thèng ho¸ mét sè quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy t©m chñ quan ®­a ra mét sè c«ng thøc chung:"tå t¹i tøc lµ ®­îc tri gi¸c". ý nghÜa cña c«ng thøc lµ mäi sù tån t¹i trong chõng mùc con ng­êi c¶m thÊy chóng, c¸i g× ngoµi tri gi¸c lµ kh«ng tån t¹i, kh«ng cã chñ thÎ th× kh«ng cã kh¸ch thÓ c«ng thøc nµy ®· phñ nhËn kh¸ch quan sù tån t¹i cña vËt chÊt, kÓ c¶ con ng­êi, tÊt yÕu dÉn tíi chñ nghÜa duy ng·, nghÜa lµ ngoµi c¸i t«i ra th× kh«ng cã c¸i g× hÕt. Vµo thêi kú cæ ®¹i c¸c nhµ triÕt häc duy vËt ®· ®ång nhÊt vËt chÊt nãi chung lµ nh÷ng d¹ng cô thÓ cña nã, tøc lµ nh÷ng vËt thÓ h÷u h×nh c¶m tÝnh ®ang tån t¹i ë thÕ giíi bªn ngoµi. ë Trung Hoa thêi cæ ®¹i, c¸c nhµ duy vËt coi 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc khÝ lµ thùc thÓ cña thÕ giíi ë Ên §é thêi cæ ®¹i ph¸i Ngaya - VaisÕika coi nguyªn tö lµ thùc thÓ cña thÕ giíi ë Hy L¹p cæ ®¹i, Talet coi thùc thÓ cña thÕ giíi lµ nws Anaximen coi thù thÓ Êy lµ khÝ Hªraclit coi thùc thÓ Êy lµ löa. Phñ nhËn quan ®iÓm thùc thÓ cña thÕ giíi lµ mét chÊt cô thÓ, ¡mpª®ocl¬ ®· coi thùc thÓ vµ kh«ng khÝ Anaximanctr¬ cho r»ng thùc thÓ vÒ thÕ giíi lµ mét b¶n nguyªn tö kh«ng x¸c ®Þnh vÒ chÊt, v« tËn vÒ mÆt l­îng, ®ã lµ Apeir«n. §Ønh cao cña t­ t­ëng duy vËt cæ ®¹i vÒ vËt lµ thuyÕt nguyªn tö cña L¬xip, vµ §ªm«grip… Nguyªn tö lµ c¸c phÇn tö cùc nhá, cøng kh«ng thÓ x©m nhËp ®­îc kh«ng c¶m gi¸c ®­îc. Nguyªn tö cã nhiÒu lo¹i sù kÕt hîp hoÆc t¸ch rêi nguyªn tö theo trËt tù kh¸c nhau cña kh«ng gian t¹o nªn toµn bé thÕ giíi. ThuyÕt nguyªn tö cßn mang tÝnh chÊt ph¸c nh­ng pháng ®o¸n thiªn tµi Êy vÒ cÊu t¹o vËt chÊt ®· cã ý nghÜa ®Þnh h­íng ®èi víi sù ph¶t triÓn khoa häc nãi chung ®Æc biÖt lµ vËt lý häc khi ph¸t hiÖn ra sù tån t¹i hiÖn thùc cña nguyªn tö. 2. Theo quan niÖm vÒ vËt chÊt thêi cËn ®¹i T©y ©u. Tõ thêi kú Phôc H­ng, ®Æc biÖt lµ thêi kú cËn ®¹i thÕ kû XVII - XVIII, khoa häc tù nhiªn thùc nghiÖm Ch©u ¢u ph¸t triÓn kh¸ m¹nh. Chñ nghÜa duy vËt nãi chung vµ ph¹m trï vËt chÊt nãi riªng ®· cã b­íc ph¸t triÓn míi chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè biÖn chøng. Më ®Çu thêi kú nµy lÇn ®Çu tiªn Copecnich chøng minh mÆt trêi lµ trung t©m ®· lµm ®¶o lén truyÒn thuyÕt cña kinh th¸nh vµ quan ®iÓm thÇn häc vÒ thÕ giíi. Phranxi Bªc¬n coi thÕ giíi vËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan, vËt chÊt lµ tæng hîp c¸c h¹t, coi tù nhiªn lµ tæng hîp cña nh÷ng vËt thÓ cã chÊt l­îng mu«n mµu, mu«n vÎ coi vËn ®éng lµ mét thuéc tÝnh kh«ng t¸ch rêi khái vËt chÊt Pier¬ Gat x¨ng ®i ph¸t triÓn häc thuyÕt nguyªn tö cæ ®¹i vµ cho r»ng thÕ giíi gåm nh÷ng nguyªn tö cã ®Æc tÝnh tuyÖt ®èi nh­ tÝnh kiªn cè vµ tÝnh kh«ng thÓ th«ng qua. §ªc¸ct¬ trong häc thuyÕt vËt lý duy vËt cña m×nh ®· xuÊt ph¸t tõ vËt chÊt vËn ®éng ®Ó gi¶i thÝch thÕ giíi. Xpin«za cho r»ng chØ cã tù nhiªn lµ tån t¹i, tù nhiªn lµ nguyªn nh©n tù nã, ®Ó tå t¹i th× tù nhiªn ch¼ng cÇn c¸i g× kh¸c. ¤ng cho r»ng thùc thÓ lµ thèng nhÊt cßn vËt h÷u h¹n th× nhiÒu v« kÓ .Vµo thÕ kû XVIII c¸c nhµ duy vËt Ph¸p ®· ph¸t triÓn 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc ph¹m trï vËt chÊt lªn mét b­íc míi. §i®r« cho r»ng, trong vò trô, trong con ng­êi, trong mäi sù vËt chØ chØ cã thùc thÓ duy nhÊt lµ vËt chÊt vËt chÊt lµ nguyªn nh©n duy nhÊt cña m¸y mãc vÒ v©n ®éng, «ng nªu lªn t­ t­ëng biÖn chøng r»ng b¶n tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt lµ vËn ®éng, vËn ®éng lµ n¨ng lùc sèng ®éng cña vËt chÊt vËn ®éng cã c¶ ë vËt chÊt ®ang vËn ®éng lÉn ®øng yªn. ¤ng coi qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña vËt chÊt, giíi tù nhiªn sÏ chän läc nh÷ng g× gióp cho ngµy cµng hoµn thiÖn, ®ång thêi ®µo th¶i nh÷ng vËt kh«ng thÝch nghi Honbach kh¼ng ®Þnh r»ng tù nhiªn lµ nguyªn nh©n ®Çu tiªn cña v¹n vËt. VËt chÊt theo honbach ®ã lµ tÊt c¶ nh÷ng g× t¸c ®éng b»ng c¸ch nµo ®ã vµo c¶m gi¸c cña chóng ta tuy vËy khoahäc thêi kú nµy chØ cã c¬ häc cæ ®iÓn ph¸t triÓn nhÊt, cßn c¸c ngµnh khoa häc kh¸c nh­ vËt lý häc, ho¸ häc, sin häc, ®Þa chÊt häc cßn ë tr×nh ®é thÊp khoa häc lóc nµy chñ yÕu dõng l¹i ë tr×nh ®é s­u tËp m« t¶. T­¬ng øng víi tr×nh ®é trªn cña khoa häc th× quan ®iÓm thèng nhÊt trong triÕt häc vµ khoa häc tù nhiªn thêi bÊy giê ®ã ®· chi phèi triÕt häc vÒ vËt chÊt. Ng­êi ta gi¶i thÝch mäi hiÖn t­îng tù nhiªn b»ng sù t¸c ®éng qua l¹i cña lùc hÊp dÉn vµ lùc ®Èy cñac¸c ph©n tö vËt t­, theo ®ã c¸c phÇn tö cña c¸c ph©n tö vËt thÓ, theo ®ã c¸c phÇn tö cña vËt trong qu¸ tr×nh vËn ®éng lµ bÊt biÕn cßn c¸i thay ®æi chØ lµ tr¹ng th¸i kh«ng gianvµ tËp hîp cña chóng. Mäi ph©n biÖt vÒ chÊt gi÷a vËt thÓ ®Òu bÞ quy gi¶m vÒ sù ph©n biÖt vÒ l­îng, mäi sù vËn ®éng ®Òu bÞ quy gi¶m vÒ sù ph©n biÖt vÒ l­îng, sù dÞch chuyÓn vÞ trÝ trong kh«ng gian, mäi hiÖn t­îng phøc t¹p ®Òu bÞ quy vÒ c¸i gi¶n ®¬n mµ tõ ®ã chóng ®­îc thµnh thµnh. NiÒm tin vµo c¸c ch©n lý trong c¬ häc Niut¬n ®· khiÕn c¸c nhµ khoa häc ®ång nhÊt vËt chÊt víi khèi l­îng, coi vËn ®éng cña vËt chÊt chØ lµ biÓu hiÖn cña vËt ®éng c¬ häc, nguån gèc vËn ®éng n»m ngoµi vËt chÊt. KÕ thõa quan ®iÓm nguyªn tö luËn cæ ®¹i, c¸c nhµ triÕt häc duy vËt cËn ®¹i vÉn coi nguyªn tö lµ phÇn tö nhá nhÊt, kh«ng thÓ ph©n chia ®­îc, t¸ch rêi nguyªn tö víi vËn ®éng, kh«ng gian víi thêi gian.v.v... §Õn cuèi thÕ XIX ®Çu thÕ kû XX khi xuÊt hiÖn nh÷ng ph¸t minh míi trong khoa häc tù nhiªn con ng­êi míi cã nh÷ng hiÓu biÕt c¨n b¶n h¬n s©u s¾c h¬n vÒ nguyªn tö. N¨m 1895 Ronghen ph¸t hiÖn ra tia X, mét lo¹i m¸y ®iÖn tõ 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc cã b­íc sãng tõ 0,01 ®Õn 100.10-8 cm. N¨m 1896 Becc¬ren ®· ph¸t hiÖn ra hiÖn t­îng phãng x¹, ®· b¸c bá quan niÖm vÒ sù bÊt biÕn cña nguyªn tö. N¨m 1897 Jonson ph¸t hiÖn ra ®iÖn tö vµ chøng minh ®­îc ®iÖn tö lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nªn nguyªn tö. Nhê ph¸t minh nµy, lÇn ®Çu tiªn trong khoa häc sù tån t¹i hiÖn thùc cña nguyªn tö ®· ®­îc chøng minh b»ng thùc nghiÖm. N¨m 1901, Kauyman ®· chøng minh ®­îc khèi l­îng cña ®iÖn tö kh«ng ph¶i lµ khèi l­îng tÜnh, mµ lµ khèi l­îng thay ®æi theo tèc ®é vËn ®éng cña ®iÖn tö. Nh÷ng ph¸t hiÖn ®ã lµ b­íc tiÕn míi cña loµi ng­êi trong viÖc nhËn thøc vµ lµm chñ giíi tù nhiªn nã b¸c bã quan niÖm siªu h×nh vÒ vËt chÊt. Nh÷ng quan niÖm ®­¬ng thêi vÒ thÕ giíi h¹n tét cïng cña vËt chÊt lµ nguyªn tö hoÆc khèi l­îng ®· sôp ®æ tr­íc khoa häc. VÊn ®Ò lµ ë chç trong nhËn thøc lóc ®ã c¸c h¹t ®iÖn tÝch vµ tr­êng ®iÖn tõ lµ c¸i g× ®ã phi vËt chÊt. §©y chÝnh lµ m¶nh ®Êt ®Ó chñ nghÜa duy t©m lîi dông nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa duy vËt ®· biÕn mÊt, nÒn t¶ng cña chñ nghÜa duy vËt ®· sôp ®æ chÝnh trong hoµn c¶nh nh­ vËy Lªnin ®· kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc tù nhiªn vµ chØ râ r»ng vËt chÊt kh«ng bÞ tiªu tan, II. Quan niÖm vÒ vËt chÊt trong triÕt häc M¸c - lªnin cho r»ng vËt chÊt kh«ng bÞ tiªu tan. C¸i bÞ tiªu tan bÞ b¸c bá chÝnh lµ giíi h¹n hiÓu biÕt tr­íc ®Êy vÒ vËt chÊt, lµ quan ®iÓm siªu hµnh m¸y mãc trong nhËn thøc khoa häc cho r»ng giíi tù nhiªn lµ cã tËn cïng vÒ cÊu tróc, r»ng giíi h¹n cuèi cïng bÊt biÕn cña giíi tù nhiªn lµ nguyªn tö hoÆc khèi l­îng. Tõ ®ã Lªnin kÕt luËn "®iÖn tö còng v« cïng v« tËn nh­ nguyªn tö, tù nhiªn lµ v« tËn". §ång thêi Lªnin chØ râ rµng sù thay thÕ mét sè kh¸i niÖm nµy b»ng mét sè kh¸i niÖm kh¸c trong nhËn thøc vÒ thÕ giíi chØ chøng tá khoa häc, sù ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch quan cø hoµn thiÖn m·i lªn, chÝnh tá sù hiÓu biÕt cña con ng­êi ngµy cµng s©u s¾c, theo nghÜa Êy mµ nãi th× vËt lý häcn lóc ®ã ®ang tr¶i qua b­íc khñng ho¶ng tr­ëng thµnh vµ nguyªn nh©n cña sù khñng ho¶ng ®ã n»m ngay trong b­íc nh¶y vät cña nhËn thøc con ng­êi khi chuyÓn tõ thÕ giíi vÜ m« sang thÕ giíi vi m«. 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc Trªn c¬ së ph©n tÝch Êy Lªnin ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ ph¹m trï vËt chÊt, mét ®Þnh nghÜa mµ cho tíi nay c¸c khoa häc hiÖn ®¹i vÉn thõa nhËn. 1. §Þnh nghÜa vÒ vËt chÊt cña Lªnin. Theo Lªnin vËt chÊt lµ mét ph¹m trï réng ®Õn cïng cùc, réng nhÊt mµ cho ®Õn nay thùc ra nhËn thøc luËn vÉn ch­a v­ît qu¸ qu¸ ®­îc. Khi ®Þnh nghÜa ph¹m trï nµy kh«ng thÓ quy nã vÒ vËt thÓ hoÆc mét thuéc tÝnh cô thÓ nµo ®ã, còng kh«ng thÓ quy vÒ ph¹m trï cô thÓ réng h¬n v× ®Õn nay ch­a cã ph¹m trï nµo réng h¬n ph¹m trï vËt chÊt. Do vËy chØ cã thÓ ®Þnh nghÜa ph¹m trï vËt chÊt trong quan hÖ víi ý thøc, ph¹m trï ®èi lËp víi nã vµ trong quan hÖ Êy, vËt chÊt lµ tÝnh thø nhÊt ý thøc lµ tÝnh thø hai. B»ng ph­¬ng ph¸p nh­ vËy ®Þnh nghÜa ph¹m trï vËt chÊt cña Lªnin ®­îc diÔn ®¹t nh­ sau: "VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i kh¸ch quan ®­îc ®em l¹i cho con ng­êi trong c¶m gi¸c, ®­îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i chôp l¹i, ph¶n ¸nh vµ tån t¹i khong lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c". ë ®Þnh nghÜa trªn Lªnin ph©n biÖt hai vÊn ®Ò quan träng: Tr­íc hÕt cÇn ph©n biÖt vËt chÊt víi t­ c¸ch lµ ph¹m trï triÕt häc víi c¸c quan niÖm cña khoa häc tù nhiªn vÒ cÊu t¹o vµ nh÷ng thuéc tÝnh cô thÓ cña ®èi t­îng c¸c d¹ng vËt chÊt kh¸c nhau. VËt chÊt víi t­ c¸ch lµ ph¹m trï triÕt häc nã chØ vËt chÊt nãi chung, v« h¹n, v« tËn kh«ng sinh ra, kh«ng mÊt ®i, cßn c¸c ®èi t­îng c¸c d¹ng vËt chÊt khoa häc cô thÓ nghiªn cøu ®Òu cã giíi h¹n nã sinh ra vµ mÊt ®i ®Ó chuyÓn ho¸ thµnh c¸i kh¸c. V× vËy, kh«ng thÓ ®ång nhÊt vËt chÊt nãi chung víi nh÷ng d¹ng cô thÓ cña vËt ch¸t nh­ c¸c nhµ duy vËt träng lÞch sö cæ ®¹i, cËn ®¹i ®· lµm. Thø hai lµ trong nhËn thøc luËn, khi vËt chÊt ®èi lËp víi ý thøc, c¸i quan träng ®Ó nhËn biÕt vËt chÊt chÝnh lµ nh÷ng thuéc tÝnh kh¸ch quan kh¸ch quan theo Lªnin lµ "c¸i ®ang tån t¹i ®éc lËp víi loµi ng­êi víi c¶m gi¸ cña con ng­êi". Trong ®êi sèng x· héi "vËt chÊt lµ c¸i tån t¹i x· héi kh«ng phô thuéc vµo ý thøc x· héi cña con ng­êi". VÒ mÆt nhËn thøc luËn th× kh¸i niÖm vËt chÊt kh«ng cã g× kh¸c h¬n". Thùc t¹i kh¸ch quan tån t¹i ®éc lËp víi ý thøc con ng­êi vµ ®­îc ý thøc con ng­êi ph¶n ¸nh". 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc Nh­ vËy ®Þnh nghÜa ph¹m trï vËt chÊt cña Lªnin bao gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau ®©y: - VÊt chÊt lµ c¸i tån t¹i kh¸ch quan bªn ngoµi ý thøc vµ kh«ng phô thuéc vµo ý thøc, bÊt kÓ sù tån t¹i Êy con ng­êi nhËn ®· nhËn thøc ®­îc hay ch­a nhËn thøc ®­îc. - VËt chÊt lµ c¸i g©y nªn c¶m gi¸c con cña con ng­êi khi gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp t¸c ®éng lªn gi¸c quan cña con ng­êi. -C¶m gi¸c, t­ duy ý thøc chØ lµ sù ph¶n ¸nh cña vËt chÊt. Víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n trªn ph¹m trï vËt chÊt trong ®Þnh nghÜa cña Lªnin cã nhiÒu ý nghÜa to lín. Khi kh¼ng ®Þnh vËt chÊt lµ thùc t¹i kh¸ch quan ®­îc ®em l¹i cho con ng­êi trong c¶m gi¸c "tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c". Lªnin ®· thõa nhËn r»ng trong nhËn thøc luËn, vËt chÊt lµ tÝnh thø nhÊt, lµ nguån gèc kh¸ch quan cña c¶m gi¸c ý thøc. Vµ khi kh¼ng ®Þnh vËt chÊt lµ c¸i mµ chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh. Lªnin muèn nhÊn m¹nh r»ng b»ng nh÷ng h­¬ng thøc nhËn thøc kh¸c nhau con ng­êi cã thÓ nhËn thøc ®­îc thÕ giíi vËt chÊt. Nh­ vËy, ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lªnin ®· b¸c bá thuyÕt kh«ng thÓ biÕt, ®· kh¾c phôc ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khiÕm khuyÕt trong c¸c quan ®iÓm siªu h×nh m¸y mãc vÒ vËt chÊt. §ång thêi ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lªnin cßn cã ý nghÜa ®Þnh h­íng ®èi víi khoa häc cô thÓ trong viÖc t×m kiÕm c¸c d¹ng hoÆc c¸c h×nh thøc míi cña vËt thÓ trong thÕ giíi. Khi nhËn thøc ®­îc hiÖn t­îng ®êi sèng x· héi, ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lªnin cho phÐp x¸c ®Þnh c¸i g× lµ vËt chÊt trong lÜnh vùc x· héi tõ ®ã gióp c¸c nhµ khoa häc cã c¬ së lý luËn ®Ó gi¶i thÝch nh÷ng nguyªn nh©n cuèi cïng cña biÕn cè x· hoÞo, nh÷ng nguyªn nh©n thuéc vÒ sù vËn ®éng cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt trªn c¬ së Êy ng­êi ta cã thÓ t×m ra c¸c ph­¬ng ¸n tèi ­u ®Ó thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn. 2. VËt chÊt vµ vËn dông Trong triÕt häc bµn vÒ ph¹m trï vËt chÊt lu«n g¾n liÒn víi viÖc ph¶i bµn vÒ tíi c¸c ph¹m trï liªn quan tíi sù tån t¹i cña nã. §ã lµ ph¹m trï vËn ®éng 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc kh«ng gian vµ thêi gian. §ã lµ ph¹m trï vËn ®éng kh«ng gian vµ thêi gian. Nh÷ng ph¹m trï trªn xuÊt hiÖn sím trong lÞch sö triÕt häc. Cïng víi thêi gian, néi dung cña c¸c ph¹m trï trªn ®· ®­îc lµm phong phó h¬n, s©u s¾c h¬n nhê sù ph¸t triÓn cña c¸c khoa häc cô thÓ. Kh¸c víi khoa häc chuyªn biÖt, triÕt häc kh«ng nghiªn cøu nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña c¸c ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt mµ chØ lµm s¸ng tá mét sè ®Æc tr­ng phæ qu¸t nhÊt cña cuéc vËn ®éng cña vËt chÊt trong kh«ng gian vµ thêi gian. Tr­íc hÕt ta cÇn xem kh¸i niÖm vËn ®éng lµ g×. Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, vËn ®éng kh«ng chØ lµ sù thay ®æi vÞ trÝ trong kh«ng gian (h×nh thøc vËn ®éng thÊp, gi¶n ®¬n cña vËt chÊt) mµ theo ®Þnh nghÜa chung "vËn ®éng lµ mäi sù biÕn ®æi nãi chung. Ph.Anghen viÕt: "vËn ®éng hiÓu theo nghÜa chung nhÊt(…) bao gåm tÊ c¶ mäi sù thay ®æi (theo) vµ qu¸ tr×nh diÔn ra trong vò trô, kÓ tõ sù thay ®æi vÞ trÝ ®¬n gi¶n cho ®Õn t­ duy"1. Khi ®Þnh nghÜa vËn ®éng lµ sù biÕn ®æi nãi chung th× vËn ®éng lµ "thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt" lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt"2. §iÒu nµy cã nghÜa lµ vËt chÊt tån t¹i b»ng c¸ch vËn ®éng. Trong vËn ®éng vµ th«ng qua vËn ®éng mµ c¸c d¹ng vËt chÊt biÓu hiÖn béc lé sù tån t¹i cña m×nh chØ râ m×nh lµ c¸i g×. Kh«ng thÓ cã vËt chÊt mµ kh«ng cã vËn ®éng. Mét khi chóng ta nhËn thøc ®­îc nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng cña vËt chÊt th× chóng ta nhËn thøc ®­îc b¶n th©n vËt chÊt. Víi tÝnh c¸ch lµ thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c Lªnin vËn ®éng lµ sù tù th©n vËn ®éng cña vËt chÊt ®­îc t¹o nªn tõ sù t¸c ®éng lÉn nhau cña c¸c thµnh tè néi t¹i trong cÊu tróc vËt chÊt. Quan ®iÓm nµy ®èi lËp víi quan ®iÓm duy t©m ho¹c siªu h×nh vÒ vËn ®éng. Nh÷ng ng­êi theo quan ®iÓm duy t©m hoÆc siªu h×nh kh«ng ®i t×m nguån gèc cña vËn ®éng ë bªn trong b¶n th©n cña sù vËt, mµ ®i t×m nguån gèc ë ngoµi sù vËt. Quan ®iÓm sù tù th©n vËn ®éng cña vËt chÊt ®· ®­îc chøng minh bëi nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc tù nhiªn vµ ngµy cµng nh÷ng ph¸t kiÕn míi cña khoa häc tù nhiªn hiÖn ®¹i cµng kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm ®ã. 1, 2 C.M¸c vµ Angen: Toµn tËp NXB ChÝnh trÞ quèc gia - Hµ Néi 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc VËt chÊt lµ v« h¹n, v« tËn kh«ng sinh ra kh«ng mÊt ®i mµ vËn ®éng lµ thuéc tÝnh kh«ng thÓ t¸ch rêi vËt chÊt nªn b¶n th©n sù vËn ®éng còng kh«ng thÓ t¸ch rêi vËt chÊt nªn b¶n th©n sù vËn ®éng còng kh«ng thÓ bÞ mÊt ®i hoÆc s¸ng t¹o ra. KÕt luËn nµy cña triÕt häc M¸c Lªnin ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh bëi ®Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng l­îng theo ®Þnh luËt nµy, vËn ®éng, cña vËt chÊt ®­îc b¶o toµn c¶ vÒ mÆt l­îng vµ chÊt. NÕu mét h×nh thøc vËn ®éng nµo ®ã cña sù vËt bÞ mÊt ®i th× tÊt yÕu sÏ n¶y sinh mét h×nh thøc vËn ®éng kh¸c thay thÕ nã. C¸c h×nh thøc vËn ®éng chuyÓn ho¸ lÉn nhau, cßn vËn ®éng cña vËt chÊt th× vÜnh viÔn, tån t¹i cïng víi sù tån t¹i vÜnh viÔn cña vËt chÊt. ThuyÕt t­¬ng ®èi vµ mét sè lý thuyÕt vËt lý kh¸c cña Anhxtanh cã bµn ®Õn sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a khèi l­îng vµ n¨ng l­îng (E - mc2), hay quy luËt t­¬ng ®­¬ng gi÷a khèi l­îng biÕn thµnh n¨ng l­îng quy luËt nµy lµ b»ng chøng míi cña khoa häc tù nhiªn vÒ sù thèng nhÊt cña vËt chÊt vµ vËn ®éng còng nh­ tÝnh kh«ng thÓ s¸ng t¹o ra vµ tiªu diÖt ®­îc cña vËt chÊt vµ vËn ®éng. B»ng chøng Êy ®· phñ ®Þnh quan ®iÓm cña thuyÕt duy n¨ng ra ®êi vµo cuèi thÕ kû XIX trong mét bé phËn c¸c nhµ khoa häc tù nhiªn ®· quy tÊt c¶ nh÷ng hiÖn t­îng thiªn nhiªn thµnh nh÷ng biÕn thÓ kh¸c nhau cña n¨ng l­îng kh«ng cã c¬ së vËt chÊt. §ång thêi, b»ng chøng Êy còng phñ ®Þnh quan ®iÓm cña mét sè nhµ triÕt häc duy t©m muèn t¸ch rêi vËn ®éng ra khái vËt chÊt, thay thÕ kh¸i niÖm vËt chÊt b»ng kh¸i niÖm n¨ng l­îng. Dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc thêi ®¹i m×nh. PhAnghen ®· ph©n chia vËn ®éng thµnh 5 h×nh thøc c¬ b¶n. Tõ ®ã cho ®Õn nay khoa häc hiÖn ®¹i ®· ph¸t hiÖn ra nh÷ng h×nh thøc tæ chøc vËt chÊt míi, do ®ã ®· ph¸t hiÖn ra nh÷ng h×nh thøc míi cña vËn ®éng. Ch¼ng h¹n, khoa häc ®· chia h×nh thøc vËn ®éng cña vËt chÊt thµnh ba nhãm t­¬ng øng víi ba lÜnh vùc cña thÕ giíi vËt chÊt lµ nhãm thÕ giíi v« sinh, nhãm h÷u sinh vµ x· héi. §ång thêi khoa häc cßn ph¸t triÓn vµ bæ sung vÒ c¸c h×nh thøc vËn ®éng c¬ b¶n nh­ vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a vËn ®éng c¬ häc vµ vËt lý, gi÷a vËt lý vµ ho¸ häc, b¶n chÊt cña vËn ®éng sinh häc, mèi quan hÖ gi÷a qu¸ tr×nh vËt chÊt vµ tinh thÇn trong 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc ®êi sèng x· héi v.v.. Tuy nhiªn c¸ch ph©n lo¹i phæ biÕn, chung nhÊt cho ®Õn nay vÉn lµ chia (h×nh thøc) vËn ®éng thµnh n¨m h×nh thøc c¬ b¶n sau: 1. VËn ®éng c¬ häc: sù di chuyÓn vÞ trÝ cña c¸c vËt thÓ trong kh«ng gian. 2. VËn ®«ng vËt lý: VËn ®éng cña c¸c ph©n tö, c¸c h¹t c¬ b¶n, vËn ®éng ®iÖn tö, c¸c qu¸ tr×nh nhiÖt ®iÖn… 3. VËn ®éng ho¸ häc: vËn ®éng cña c¸c nguyªn tö, c¸c qu¸ tr×nh ho¸ hîp vµ ph©n gi¶i c¸c chÊt. 4. VËn ®éng sinh häc: Trao ®æi chÊt gi÷a c¬ thÓ sèng vµ m«i tr­êng. 5. VËn ®éng x· héi: Sù thay ®æi, thay thÕ c¸c qu¸ tr×nh x· héi cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. §èi víi sù ph©n lo¹i vËn ®éng cña vËt chÊt thµnh 5 h×nh thøc x¸c ®Þnh nh­ trªn, cÇn chó ý nguyªn t¾c quan hÖ gi÷a chóng lµ: C¸c h×nh thøc vËn ®éng nãi trªn kh¸c nhau vÒ chÊt. Tõ vËn ®éng c¬ häc ®Õn vËn ®éng x· héi kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é cña sù vËn ®éng, nh÷ng tr×nh ®é nµy t­¬ng øng víi tr×nh ®é cña c¸c kÕt cÊu vËt chÊt. C¸c h×nh thøc vËn ®äng cao dùa trªn c¬ së c¸c h×nh thøc vËn ®éng thÊp, bao hµm trong nã tÊt c¶ c¸c h×nh thøc vËn ®éng thÊp h¬n. Trong khi ®ã, c¸c h×nh thøc vËn ®éng thÊp kh«ng cã kh¶ n¨ng bao hµm c¸c h×nh thøc vËn ®éng ë tr×nh ®é cao h¬n. Bëi vËy, mäi sù quy gi¶m c¸c h×nh thøc vËn ®éng thÊp ®Òu lµ sai lÇm. Trong sù tån t¹i cña m×nh, mçi sù vËt cã thÓ g¾n liÒn víi nhiÒu h×nh thøc vËn ®éng kh¸c nhau. Tuy nhiªn b¶n th©n tån t¹i cña sù vËt ®ã bao giê còng ®Æc tr­ng b»ng nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng c¬ b¶n. VÝ dô trong c¬ thÓ sinh vËt cã c¸c h×nh thøc vËn ®éng kh¸c nhau nh­ vËn ®éng c¬ häc, vËn ®éng vËt lý, vËn ®éng ho¸ häc, vËn ®éng sinh häc, nh­ng h×nh thøc vËn ®éng sinh häc míi lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña (loµi ng­êi) sinh vËt. VËn ®éng x· héi lµ h×nh thøc ®Æc tr­ng cho ho¹t ®éng cña con ng­êi. ChÝnh b»ng sù ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc vËn ®éng c¬ b¶n, Ph.Anghen ®· ®Æt c¬ së cho sù ph©n lo¹i c¸c khoa häc t­¬ng øng ®èi víi nghiªn cøu cña 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc chóng vµ chØ ra c¬ së cña khuynh h­íng ph©n ngµnh vµ hîp ngµnh cña c¸c khoa häc. Ngoµi ra t­ t­ëng vÒ sù kh¸c nhau vÒ chÊt vµ thèng nhÊt cña c¸c h×nh thøc vËn ®éng c¬ b¶n cßn lµ c¬ së ®Ó chèng l¹i khuynh h­íng sai lÇm trong nhËn thøc lµ quy h×nh thøc vËn ®éng cao vµo c¸c h×nh thøc vËn ®éng thÊp vµ ng­îc l¹i. VÝ dô tõ gi÷a thÕ kû XIX, nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa §acuyn x· héi" muèn quy vËn ®éng vËt chÊt thµnh vËn ®éng sinh häc, xem con ng­êi nh­ mét sinh vËt th«ng th­êng gi¶i thÝch ho¹t ®éng cña x· héi loµi ng­êi trong ph¹m vi t¸c ®éng cña quy luËt sinh häc lµ ®Êu tranh ®Ó sinh tån. Hä cho r»ng ®Êu tranh ®Ó sinh tån dÉn ®Õn tiªu diÖt lÉn nhau trong x· héi loµi ng­êi lµ mét hiÖn t­îng tù nhiªn. VÒ c¬ b¶n, chñ nghÜa "§acuyn x· héi" lµ mét häc thuyÕt ph¶n ®éng nã ®· cùc ®oan ho¸ vµ lµm mÐo mã häc thuyÕt tiÕn ho¸ cña §acuyn. Nguyªn nh©n chÝnh t¹o ra sai lÇm nµy lµ nh÷ng ng­êi theo häc thuyÕt ®ã kh«ng thÊy ®­îc sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é gi÷a vËn ®éng sinh häc vµ vËn ®éng x· héi, hä quy gi¶n mét c¸ch g­îng Ðp vËn ®éng x· héi vÒ vËn ®éng sinh häc. Khi triÕt häc M¸c Lªnin kh¼ng ®Þnh thÕ giíi vËt chÊt tån t¹i trong sù vËn ®éng vÜnh cöu cña nã th× ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn hiÖn t­îng ®øng im cña thÕ giíi vËt chÊt. Tr¸i l¹i triÕt häc M¸c - Lªnin thõa nhËn r»ng, qu¸ tr×nh vËn ®éng kh«ng ngõng cña thÕ giíi vËt chÊt ch¼ng nh÷ng kh«ng lo¹i trõ mµ cßn bao hµm trong nã hiÖn t­îng ®øng im t­¬ng ®èi, kh«ng cã hiÖn t­îng ®øng im t­¬ng ®èi th× kh«ng cã sù vËt nµo tån t¹i ®­îc. "Trong vËn ®éng cña c¸c thiªn thÓ, cã vËn ®éng trong c©n b»ng vµ cã vËn ®éng trong vËn ®éng. Nh­ng bÊt kú vËn ®éng t­¬ng ®èi riªng biÖt nµo (…) còng ®Òu cã xu h­íng kh«i phôc l¹i sù ®øng yªn t­¬ng ®èi cña c¸c vËt thÓ kh¶ n¨ng c©n b»ng t¹m thêi lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu cña sù ph©n ho¸ cña vËt chÊt. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña hiÖn t­îng ®øng im t­¬ng ®èi (hay tr¹ng th¸i c©n b»ng t¹m thêi cña sù vËt trong qu¸ tr×nh vËn ®éng cña nã) lµ tr­íc hÕt hiÖn t­îng ®øng im t­¬ng ®èi chØ x¶y ra trong mét mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh chø kh«ng ph¶i trong mäi mèi quan hÖ cïng mét lóc. Ta nãi con tµu ®øng im lµ trong mèi quan hÖ bÕn c¶ng, cßn so víi mÆt trêi vµ c¸c thiªn thÓ kh¸c th× nã 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc vËn ®éng theo sù vËn ®éng cña qu¶ ®Êt. Thø hai, ®øng im chØ x¶y ra víi mét h×nh th¸i vËn ®éng trong mét lóc nµo ®ã, chø kh«ng ph¶i víi mäi h×nh thøc vËn ®éng trong cïng mét lóc. Ta nãi con tµu ®øng im lµ nãi vËn ®éng c¬ häc, nh­ng ngay lóc ®ã th× vËn ®éng vËt lý, vËn ®éng ho¸ häc cø diÔn ra trong b¶n th©n nã. Thø ba, ®øng im chØ biÓu hiÖn tr¹ng th¸i vËn ®éng cña nã, ®ã lµ vËn ®éng trong th¨ng b»ng trong sù æn ®Þnh t­¬ng ®èi biÓu hiÖn thµnh mét sù vËt, mét c©y, mét con… trong khi nã cßn lµ nã ch­a bÞ ph©n ho¸ thµnh c¸i kh¸c. ChÝnh nhê tr¹ng th¸i æn ®Þnh ®ã mµ sù vËt thùc hiÖn ®­îc di chuyÓn ho¸ tiÕp theo, kh«ng cã ®øng im t­¬ng ®èi th× kh«ng cã sù vËt nµo c¶. Do ®ã ®øng im cßn ®­îc biÓu hiÖn nh­ mét qu¸ tr×nh vËn ®éng trong ph¹m vi chÊt cña sù vËt cßn æn ®Þnh, ch­a thay ®æi. Thø t­, lµ vËn déng æn ®Þnh nµo ®ã, cßn vËn ®éng nãi chung tøc lµ sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau gi÷a sù vËt vµ hiÖn t­îng lµm cho tÊt c¶ kh«ng ngõng biÕn ®æi. V× thÕ ®øng im chØ lµ mét hiÖn t­îng t¹m thêi. Ph.Anghen chØ râ: "vËn ®éng riªng biÖt cã xu h­íng chuyÓn thµnh c©n b»ng, vËn ®éng toµn bé ph¸ ho¹i sù c©n b»ng riªng biÖt" vµ "mäi sù c©n b»ng chØ lµ t­¬ng ®èi vµ t¹m thêi". 3. Kh«ng gian vµ thêi gian Trong triÕt häc M¸c Lªnin cïng víi ph¹m trï vËn ®éng th× kh«ng gian vµ thêi gian lµ nh÷ng ph¹m trï ®Æc tr­ng cho ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt. VI.Lªnin ®· nhËn xÐt r»ng: "trong thÕ giíi kh«ng cã g× ngoµi vËt chÊt ®ang vËn ®éng vµ vËt chÊt ®ang vËn ®éng kh«ng thÓ vËn ®éng ë ®©u ngoµi thêi gian vµ kh«ng gian"1. Trong lÞch sö triÕt häc kh¸i niÖm thêi gian vµ kh«ng gian lµ nh÷ng ph¹m trï xuÊt hiÖn rÊt sím. Ngay thêi xa x­a ng­êi ta ®· hiÓu r»ng bÊt kú kh¸ch thÓ vËt chÊt nµo ®Òu chiÕm mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh ë mét khung c¶nh nhÊt ®Þnh trong t­¬ng quan vÒ mÆt kÝch th­íc so víi kh¸ch thÓ. C¸c h×nh thøc tån t¹i nh­ vËy cña vËt thÓ ®­îc gäi lµ kh«ng gian. Bªn c¹nh c¸c quan hÖ kh«ng gian, sù tån t¹i cña c¸c kh¸ch thÓ vËt chÊt cßn ®­îc biÒu hiÖn ë møc ®é tån t¹i l©u dµi hay mau chãng cña hiÖn t­îng ë møc ®é tån t¹i l©u dµi hay mau chãng cña hiÖn 1 VI.Lªnin toµn tËp, NXB TiÕn bé Matxc¬va 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc t­îng ë sù kÕ tiÕp tr­íc sau cña c¸c giai ®o¹n vËn ®éng. Nh÷ng thuéc tÝnh nµy ®­îc ®Æc tr­ng b»ng ph¹m trï thêi gian. Tuy vËy trong lÞch sö triÕt häc xung quanh c¸c ph¹m trï kh«ng gian vµ thêi gian ®· tõng cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò g©y tranh c·i, trong ®ã ®iÒu quan t©m tr­íc hÕt lµ kh«ng gian vµ thêi gian cã hiÖn thùc kh«ng hay ®ã chØ lµ nh÷ng trõu t­îng ®¬n thuÇn chØ tån t¹i trong ý thøc cña con ng­êi. Nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa duy t©m phñ nhËn tÝnh kh¸ch quan cña kh«ng gian vµ thêi gian. Ch¼ng h¹n Becc¬li vµ Hium con thêi gian vµ kh«ng gian chØ lµ néi dung cña ý thøc c¸ nh©n. Cant¬ coi kh«ng gian vµ thêi gian chØ lµ h×nh thøc cña sù trùc quan cña con ng­êi chø kh«ng ph¶i lµ thùc t¹i kh¸ch quan. Vµo thÕ kû XVII - XVIII c¸c nhµ duy vËt siªu h×nh tËp trung ph©n tÝch c¸c kh¸ch thÓ vÜ m«, vËn ®éng trong tèc ®é th«ng th­êng nªn ®· t¸ch rêi kh«ng gian vµ thêi gian víi vËt chÊt. Niut¬n cho r»ng kh«ng gian vµ thêi gian lµ nh÷ng thùc thÓ ®¹c biÖt kh«ng g¾n bã g× víi nhau vµ tån t¹i ®éc lËp bªn c¹nh vËt chÊt cßn t­¬ng tù nh­ c¸c vËt tån t¹i ®éc lËp bªn c¹nh nhau. Trªn c¬ së c¸c thµnh tùu cña khoa häc vµ thùc tiÔn, chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng cho r»ng kh«ng gian vµ thêi gian lµ nh÷ng h×nh thøc tån t¹i kh¸ch quan cña vËt chÊt. Kh«ng gian vµ thêi gian g¾n bã hÕt søc chÆt chÏ víi nhau vµ g¾n liÒn víi vËt chÊt, lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ kh«ng cã mét d¹ng vËt chÊt nµo tån t¹i ë bªn ngoµi kh«ng gian vµ thêi gian. Ng­îc l¹i, còng kh«ng thÓ cã thêi gian vµ kh«ng gian nµo ë ngoµi vËt chÊt. Ph.Angen viÕt: "c¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña mäi tån t¹i lµ kh«ng gian vµ thêi gian, tån t¹i ngoµi thêi gian th× còng v« lý nh­ tån t¹i ngoµi kh«ng gian"1. Lªnin cho r»ng ®Ó chèng l¹i mäi chñ nghÜa tÝn ng­ìng vµ chñ nghÜa duy t©m th× ph¶i "thõa nhËn mét c¸ch døt kho¸t kiªn quyÕt r»ng nh÷ng kh¸i niÖm ®ang ph¸t triÓn cña chóng ta vÒ kh«ng gian vµ thêi gian ®Òu ph¶n ¸nh thêi gian vµ kh«ng gian thùc t¹i kh¸ch quan, kinh nghiÖm cña chóng ta vµ nhËn thøc cña 1 C¸c M¸c vµ Anghen: Toµn tËp, NXB ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi 1994 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc chóng ta ngµy cµng thÝch øng víi kh«ng gian vµ thêi gian kh¸ch quan, ngµy cµng ph¶n ¸nh ®óng ®¾n h¬n vµ s©u s¾c h¬n"2. Quan ®iÓm cña triÕt häc duy vËt biÖn chøng nh­ trªn ®­îc x¸c nhËn bëi nh÷ng thµnh tùu khoa häc tù nhiªn. Ch¼ng h¹n L«batxÐpxki trong h×nh häc phi ¥c¬lit cña m×nh, b»ng con ®­êng h­íng vµo b¶n th©n thùc t¹i vµ vµo b¶n th©n cña sù vËt «ng ®· nªu lªn ®Þnh ®Ò thø 5 kh¸c víi ¥c¬lit r»ng: "Qua mét ®iÓm ë ngoµi ®­êng th¼ng ng­êi ta cã thÓ kÎ kh«ng ph¶i lµ mét mµ Ýt nhÊt lµ hai ®­êng th¼ng song song víi ®­êng th¼ng ®ã". Sù ph¸t triÓn cña h×nh häc phi ¥c¬lit ®· b¸c bá t­ t­ëng Cant¬ vÒ kh«ng gian vµ thêi gian coi nh­ lµ nh÷ng h×nh thøc cña tri gi¸c c¶m tÝnh ngoµi kinh nghiÖm ThuyÕt t­¬ng ®èi cña Anhxtanh ®· x¸c nhËn r»ng, kh«ng gian vµ thêi gian kh«ng tù nã tån t¹i, t¸ch rêi vËt chÊt mµ n»m trong mèi liªn hÖ qua l¹i phæ biÕn kh«ng thÓ ph©n chia. Nh­ vËy kh«ng gian vµ thêi gian cã nh÷ng tÝnh chÊt sau ®©y: TÝnh kh¸ch quan, nghÜa lµ kh«ng gian vµ thêi gian lµ thuéc tÝnh cña vËt chÊt tån t¹i g¾n liÒn víi nhau vµ g¾n liÒn víi vËt chÊt. VËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan, do ®ã kh«ng gian vµ thêi gian còng tån t¹i kh¸ch quan. TÝnh vÜnh cöu vµ v« tËn nghÜa lµ kh«ng cã tËn cïng vÒ mét phÝa nµo c¶, c¶ vÒ qu¸ khø t­¬ng lai c¶ vÒ ®»ng tr­íc lÉn ®»ng sau, c¶ vÒ bªn ph¶i lÉn bªn tr¸i, c¶ vÒ phÝa trªn lÉn phÝa d­íi. Kh«ng gian lu«n cã ba chiÒu (chiÒu dµi, chiÒu réng, chiÒu cao). Cßn thêi gian chØ cã mét chiÒu tõ qu¸ khø ®Õn t­¬ng lai. Kh¸i niÖm kh«ng gian nhiÒu chiÒu mµ ta th­êng thÊy trong khoa häc hiÖn nay lµ mét trõu t­îng khoa häc dïng ®Ó chØ tËp hîp mét sè ®¹i l­îng ®Æc tr­ng cho c¸c thuéc tÝnh kh¸c nhau cña kh¸ch thÓ nghiªn cøu vµ tu©n theo nh÷ng quy t¾c biÕn ®æi nhÊt ®Þnh. §ã lµ mét c«ng cô to¸n häc ®Ó hç trî dïng trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chø kh«ng ph¶i ®Ó chØ kh«ng gian thùc, kh«ng gian thùc chØ cã ba chiÒu. 2 VI.Lªnin: toµn tËp, Nxb TiÕn bé, Matxc¬va. 1980 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. TiÓu luËn triÕt häc KÕt luËn Tæng kÕt l¹i ta thÊy ®­îc r»ng tõ lóc míi xuÊt hiÖn, ph¹m trï vËt chÊt ®· diÔn ra cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng gi÷a chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜ duy t©m. Ph¹m trï vËt chÊt cã qu¸ tr×nh ph¸t triÓn g¾n liÒn víi con ng­êi. Quan niÖm vÒ vËt chÊt ë thêi kú cËn ®¹i vµ cæ ®¹i T©y ©u vµ trong triÕt häc M¸c - Lªnin lµ rÊt kh¸c nhau. ë thêi kú cËn ®¹i T©y ¢u ®Æc biÖt lµ ë thÕ kû 17- 18 khoa häc ch©u ¢u ph¸t triÓn kh¸ m¹nh. Do ®ã chñ nghÜa duy vËt nãi chung vµ ph¹m trï vËt chÊt nãi riªng ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè biÖn chøng. Theo quan niÖm cña Lªnin th× vËt chÊt lµ mét ph¹m trï réng lín, do ®ã chØ cã thÓ ®Þnh nghÜa ph¹m trï vËt chÊt trong quan hÖ víi ý thøc. §ã chÝnh lµ ph¹m trï vËn ®éng kh«ng gian vµ thêi gian. Nh­ vËy ta cã thÓ thÊy ®­îc r»ng vËt chÊt lµ mét ph¹m trï tån t¹i tõ rÊt l©u vµ lu«n lu«n ph¸t triÓn víi yÕu tè con ng­êi. ChÝnh v× tÝnh cÊp thiÕt vµ sù quan träng cña nã mµ em ®· chän ®Ò tµi: "Quan ®iÓm cña M¸c - ¡nghen vÒ vËt chÊt" lµm ®Ò tµi bµi viÕt tiÓu luËn triÕt häc cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh lµm bµi viÕt nµy ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh khái sai sãt, rÊt mong ®­îc thÇy gãp ý vµ ®¸nh gi¸. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c«! Sinh viªn NguyÔn C«ng Xu©n 16
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
842 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2