Đề tài: Thất nghiệp và việc làm ở Việt Nam

Chia sẻ: Dau Con | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'đề tài: thất nghiệp và việc làm ở việt nam', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Thất nghiệp và việc làm ở Việt Nam

Lêi më ®Çu: Trong c«ng cuéc ®æi míi níc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò thÊt nghiÖp vµ c¸c chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ®ang lµ vÊn ®Ò n ãng b áng “vµ k h«ng kÐm phÇn bøc b¸ch” ®ang ®îc toµn x· héi ®Æc biÖt quan t©m. §Êt níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ ph¸t triÓn, chóng ta ®ang tõng bíc ®æi míi, nh»m n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho nh©n d©n, kinh tÕ vÜ m« ®· v¹ch râ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh trong ®ã thÓ hiÖn ë n h÷ng vÊn ®Ò: ThÊt nghiÖp, viÖc lµm, l¹m ph¸t....tuy nhiªn, ®Ò tµi nµy chØ ®i vµo nghiªn cøu vÊn ®Ò thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm ë ViÖt Nam. Sù biÕn ® éng cña tû lÖ thÊt nghiÖp tõ n¨m 1 986 ®Õn n¨m 1996, c¸c nguyªn nh©n lµm t¨ng hay gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, trong tõng giai ®o¹n kÓ trªn: Sè ngêi t¨ng thªm trong lùc lîng lao ®éng hµng n¨m vµ sè ngêi ®îc gi¶i quyÕt viÖc lµm hµng n¨m. C¸c chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cña nhµ níc ta tõ n¨m 1 986 ®Õn nay “®Æc ®iÓm cña thêi kú ®a ra chÝnh s¸ch ®ã, môc tiªu cña chÝnh s¸ch, kÕt qu¶ ®¹t ®îc, n h÷ng vÊn ®Ò cha ®¹t ®îc”. T×nh h×nh viÖc lµm cña ngêi lao ® éng ViÖt nam hiÖn nay, ph¬ng híng gi¶i quyÕt viÖc lµm cña Nhµ níc, ph¬ng híng gi¶i quyÕt viÖc lµm cña Nhµ níc trong thêi gian tíi. §Ò tµi nghiªn cøu nµy nh»m môc ®Ých ®a ra nhËn thøc ® óng ®¾n vµ sù vËn d ông cã hiÖu qu¶ n h÷ng vÇn ®Ò nªu trªn. Tõ ®ã cã thÓ nªu lªn ®îc c¬ së lý luËn ®Ó x©y d ùng mµ h×nh chñ nghÜa x· héi ViÖt Nam. ViÖc nhËn thøc vµ vËn d ông ® óng ®¾n vÊn ®Ò nµy gióp ta gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng thùc tr¹ng nµy ®îc lµ sù gi¶m sót to lín vÒ mÆt s¶n lîng vµ ®«i khi cßn kÐo theo n¹n l¹m ph¸t cao. § ång thêi nã cßn gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu vÊn ®Ò x· héi. Bëi v× thÊt nghiÖp t¨ng sè ngêi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm nhiÒu h ¬n g¾n liÒn víi sù gia t¨ng c¸c tÖ n¹n x· héi nh: cê b¹c, trém c¾p...lµm xãi mßn nÕp sèng lµnh m¹nh, cã thÓ ph¸ vì nhiÒu mèi quan hÖ truyÒn thèng, g©y tèn th¬ng vÒ mÆt t©m lý vµ niÒm tin cña nhiÒu ngêi. Trong ®Ò tµi nghiªn cøu nµy, em xin tr×nh bÇy mét sè quan ®iÓm cña b¶n th©n vÊn ®Ò thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn thêi gian h¹n hÑp vµ tr×nh ®é cña mét sinh viªn cã h¹n, bµi tiÓu luËn nµy chØ xin d ïng l¹i ë viÖc tæng kÕt n h÷ng g× ®· ®îc häc ë trêng, c¸c ý kiÕn vµ sè liÖu kÌm theo vÒ vÊn ®Ò nãi trªn ®· ®îc mét sè nhµ nguyªn cøu ®i s©u vµo t×m hiÓu vµ ®îc ®¨ng t¶i trªn b¸o hoÆc t¹p chÝ. V× vËy, tiÓu luËn ®îc kÕt cÊu gåm: 1. N h÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÊt nghiÖp. 1.1 . Mét vµi kh¸i niÖm vÒ thÊt nghiÖp.
1.2 . Tû lÖ thÊt nghiÖp 1.3 . T¸c ® éng thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm. 2. Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n, gi¶i ph¸p. 2.1. Thùc tr¹ng thÊt nghiÖp ë ViÖt nam. 2.2. Nguyªn nh©n thÊt nghiÖp ë ViÖt nam. 2.3. Gi¶i ph¸p vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. KÕt luËn 2
(1) Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÊt nghiÖp. 1.1: Mét vµi kh¸i niÖm vÒ thÊt nghiÖp. §Ó cã c¬ së x¸c ®Þnh thÊt nghiÖp vµ tû lÖ thÊt nghiÖp c©n ph©n biÖt mét vµi kh¸i niÖm sau: - N h÷ng ngêi trong ®é tuæi lao ® éng lµ n h÷ng ngêi ë ®é tuæi cã nghÜa lµ cã quyÒn lîi lao ®éng theo q uy ®Þnh ®· ghi trong hiÕn ph¸p. - Lùc lîng lao ® éng lµ sè ngêi trong ®é tuæi lao ® éng ®ang cã viÖc lµm hoÆc cha cã viÖc lµm nhng ®ang t×m viÖc lµm. - Ngêi cã viÖc lµm nhng ®ang lµm trong c¸c c¬ së kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi. - Ngêi thÊt nghiÖp lµ ngêi hiÖn ®ang cha cã viÖc lµm nhng mong m uèn vµ ®ang t×m viÖc lµm. - Ngoµi n h÷ng ngêi ®ang cã viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp, n h÷ng ngêi cßn l¹i trong ®é tuæi lao ®éng ®îc coi lµ n h÷ng ngêi k h«ng n»m trong lùc lîng lao ® éng bao gåm: ngêi ®i häc, néi trî gia ®×nh, n h÷ng ngêi k h«ng cã kh¶ n¨ng lao ® éng do ®au èm, bÖnh tËt vµ mét bé phËn k h«ng muèn t×m viÖc lµm víi nhiÒu lý do kh¸c nhau. B¶ng thèng kª díi ®©y gióp ta h×nh d ung D© Trong ®é tuæi lao Lùc lîng lao ®éng Cã viÖc n sè ®éng Ngoµi lùc lîng lao ®éng (èm ThÊt ®au, néi trî, kh«ng muèn t×m viÖc) nghiÖp Ngoµi ®é tuæi lao ®éng Nh÷ng kh¸i niÖm trªn cã tÝnh q uy íc thèng kª va cã thÓ kh¸c nhau gi÷a c¸c quèc gia. Do t×nh h×nh kinh tÕ vµ ®Æc ®iÓm tuæi thÊt nghiÖp cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c níc nªn viÖc x¸c ®Þnh n h÷ng tiªu thøc lµm c¬ së x©y d ùng n h÷ng kh¸i niÖm trªn thËt k h«ng ®Ó dÇy vµ cÇn tiÕp tôc ®îc th¶o luËn (thÊt nghiÖp thËt sù thÊt nghiÖp v« h×nh, b¸n thÊt nghiÖp vµ thu nhËp...) 1.2: Tû lÖ thÊt nghiÖp: 3
Tû lÖ thÊt nghiÖp lµ mét chØ tiªu ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cña mét quèc gia. Còng v× thÕ cßn cã n h÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ néi d ung vµ ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®Ó nã cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn ® ïng vµ ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm nhiÒu vÎ cña t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp thùc tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Bíc vµo n¨m 1991. ViÖt Nam cã d©n sè lµ 66 triÖu ngêi, trong ®ã cã 34 triÖu ngêi ®ang ë tuæi lao ®éng. N¨m 2 001 d©n sè lµ 80 triÖu ngêi vµ sè ngêi ë ®é tuæi lao ® éng lµ 45 - 46 triÖu ng êi. N guån nh©n lùc dåi dµo ý thøc lao ® éng cÇn cï, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o n¾m b¾t nhanh nh÷ng tri thøc vµ c«ng nghÖ míi. H¬n 16 triÖu ngêi Ýt nhÊt ®· tèt nghiÖp c¸c trêng phæ th«ng trung häc hay trung häc dËy nghÒ lµ n guån nh©n lùc quan träng nhÊt cho sù ph¸t triÓn ë ViÖt Nam vµ tham gia vµo ph©n c«ng lao ® éng quèc tÕ. D©n sè ® «ng t¹o nªn thÞ trêng néi ®Þa réng lín, mét yÕu tè hÕt sù quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn, do t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn vµ cã nhiÒu chÕ ®é ®èi víi nguån lùc kh¸c, viÖc d©n sè ph¸t triÓn nhanh chãng l¹i lµ mét g ¸nh nÆng g©y k hã kh¨n cho viÖc c¶i thiÖn c¬ héi t×m hiÓu viÖc lµm vµ ®iÒu kiÖn sèng. Theo con sè thèng kª chÝnh thøc. ViÖt nam cã kho¶ng 1,7 triÖu ngêi thÊt nghiÖp trong ®ã cã rÊt nhiÒu c d©n ë c¸c thµnh phè vµ chñ yÕu lµ ë ®é tuæi thanh niªn. H¬n n÷a, cßn cã t×nh tr¹nh thiÕu viÖc lµm nghiªm träng vµ phæ biÕn ë n «ng th«n vµo thêi kú nhµn rçi vµ k hu vùc kinh tÕ nhµ níc trong qu¸ tr×nh c¶i tæ hÖ thèng kinh tÕ x· héi, íc tÝnh trong thËp kû tíi mçi n¨m sÏ cã h¬n 1 triÖu ngêi bíc vµo ®é tuæi lao ® éng vµ tû lÖ t¨ng cña lùc lîng lao ® éng sÏ cao h ¬n so víi tû lÖ t¨ng d©n sè. Mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, lùc lîng lao ® éng ®· t¨ng 3,43 - 3,5% mçi n¨m so víi møc t¨ng d©n sè lµ 2,2 - 2,4%. B¶ng sè ngêi TN theo ®é tuæi (§¬n vÞ: ngêi) Tu Sè Tû lÖ Tû lÖ so víi dè Sè Tû lÖ Tû lÖ so æi lîng sè víi tæng ngêi cïng ®é tuæi% lîng so víi tæng sè víi sè ngêi sè N% TN% tuæi% TS 13 100, 4,17 66 100,0 9,1 50035 0 1664 16 65 48,3 12,43 28 12,8 25,5 -19 2261 3460 4
20 37 27,9 6,74 19 29,9 16,4 -24 6951 8037 25 16 12,4 3,06 94 14,3 7,5 -29 7640 386 30 11 8,5 1,47 64 9,8 3,3 -39 4655 595 40 27 2,0 0,66 15 2,3 1,5 -49 432 467 50 11 0,8 0,35 57 0,9 0,8 -hÕt 093 19 TL § Nguån: PTS NguyÔn Quan HiÓn: ThÞ trêng lao ®éng. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi 1996, trang 67. 1.3: T¸c ® éng thÊt nghiÖp vµ viÖc lµm. Sè ngêi t¨ng thªm trong lùc lîng lao ® éng hµng n¨m vµ sè ngêi ®îc gi¶i quyÕt viÖc lµm hµng n¨m. Trong n h÷ng n¨m gÇn ®©y, n hê ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng mµ nhiÒu lao ® éng ®· vµ ®ang ® îc thu hót vµo c¸c ngµnh nghÒ, c¸c lÜnh vùc, ë mçi ®Þa bµn, trong nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trªn ph¹m vi quèc gia vµ tõng bíc hoµ nhËp vµo céng ® ång quèc tÕ. Tuy nhiªn, do ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp nªn ViÖt Nam vÉn lµ níc nghÌo, cßn thiÕu viÖc lµm hoÆc viÖc lµm k h«ng æn ®Þnh viÖc ch¨m lo gi¶i quyÕt viÖc lµm ®· trë thµnh nhiÖm vô c¬ b¶n vµ cÊp b¸ch ®ßi hái c¸c ngµnh c¸c cÊp, mèi gia ®×nh vµ toµn x· héi ph¶i quan t©m. Tõ c¬ cÊu d©n sè, ta thÊy sè ngêi díi 15 tuæi chiÕm 40% trong khi ®ã tû lÖ gia t¨ng tù nhiªn cao (2,2%) v× vËy, nÈy sinh mét vÊn ®Ò lµ mét lao ® éng b×nh qu©n ph¶i nu«i dìng nhiÒu ngêi. NÕu lao ® éng k h«ng cã viÖc hoÆc sè ngµy c«ng trong n¨m thÊp, sè giê lµm viÖc trong 1 ngµy, n¨ng suÊt lao ® éng 1giê lµm viÖc kÐm th× mçi gia ®×nh vµ 5
toµn x· héi sÏ rÊt k hã kh¨n. HiÖn nay, n guån lao ® éng hµng n¨m t¨ng 3,2 - 3,5%, n¨m 2 001 lµ 2,7%/n¨m. Bèi c¶nh kinh tÕ x· héi sinh ra nhiÒu m©u thuÉn gi÷a kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm cßn h¹n chÕ trong khi ®ã n hu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm ngµy cµng t¨ng, tÊt yÕu dÉn ®Õn t×nh h×nh mét bé phËn lao ® éng cha cã viÖc lµm nhÊt lµ ®èi víi thanh niªn ë thµnh thÞ, k hu c«ng nghiÖp, k hu tËp trung, vïng ven biÓn. Tæng ®iÒu tra d©n sè ngµy 01/04/1989 cho thÊy hiÖn cã kho¶ng 1,7 triÖu ngêi k h«ng cã viÖc lµm. Ngêi lao ® éng níc ta cã ®Æc ®iÓm: - 80% sèng ë n «ng th«n - 70% ®ang lµm trong lÜnh vùc nhµ níc - 14% sèng lao ® éng lµm viÖc trong k hu vùc nhµ níc - 10% trong lao ® éng tiÓu thñ c«ng nghiÖp - 90% lao ® éng thñ c«ng. N¨ng xuÊt lao ® éng vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc rÊt thÊp dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm rÊt phæ biÕn vµ nghiªm träng. ë n «ng th«n 1/3 q uü thêi gian lao ® éng cha ®îc sö d ông tèt b»ng 5 triÖu ng êi lao ®éng. Trong k hu vùc nhµ níc, sè lao ® éng k h«ng cã n hu cÇu sö d ông lªn tíi 25 - 30% cã n¬i lªn tíi 40 - 50%. §©y lµ ®iÒu lµm cho ®êi sèng kinh tÕ x· héi k hã kh¨n cña ®Êt níc ta nh÷ng n¨m 1 986 - 1991. Víi tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè vµ lao ® éng nh hiÖn nay hµng n¨m chóng ta ph¶i t¹o ra h ¬n 1 triÖu chç lµm viÖc míi cho sè ngêi bíc vµo ®é tuæi lao ®éng, 1,7 triÖu ngêi cha cã viÖc lµm, hµng chôc c¸n bé, bé ®éi phôc viªn, xuÊt ngò, häc sinh... Nh÷ng sè liÖu díi ® ©y sù gióp ta hiÓu râ h¬n: NhÞp ®é t¨ng b×nh q u©n hµng n¨m. 1987-1991 1992-1996 1997-2001 Tèc ®é t¨ng d©n sè (%) 2,15 2,1 1,8 Tèc ®é t¨ng nguån L§ (%) 3,05 2,75 2,55 VÒ sè lîng tuyÖt ®èi 1985 1991 1996 2001 6
Tæng d©n sè vµo tuæi L§ 30,3 35,6 16,7 46,1 (TriÖu ngêi)%so víi d©n sè 19,2 50,2 53,3 55 Møc t¨ng b×nh qu©n (ngµn ngêi) 900 1060 1023 1090 Sè thanh niªn vµo tuæi lao ® éng vµ sè lao ® éng t¨ng thªm trong 5 n¨m 1 992 - 1 996 vµ 1992 - 2005. 5 n¨m 1992-1996 15 n¨m 1992 - 2005 Sè TN Sè L§ t¨ng thªm Sè TN vµo Sè L§ t¨ng thªm vµo tuæi LD Sè lîng NhÞp ®é tuæi L§ Sè lîng NhÞp ®é t¨ng BQ t¨ng BQ C¶ níc 7562 5150 2,75 23550 15700 2,45 MiÒn nói vµ 1197 720 2,55 3800 2460 2,55 Trung Du B¾c Bé §ång B»ng S«ng 1480 960 2,45 4730 3000 2,30 Hång Khu 4 cò duyªn 870 580 3,00 2600 1760 2,70 h¶i Trung Bé §«ng nam bé 1915 1510 3,35 5762 5762 2,70 T©y nguyªn 240 160 2,35 850 420 2,95 Theo thèng kª 1 996 d©n sè níc ta kho¶ng 74 triÖu ngêi, sè ngêi trong ®é tuæi lao ® éng lµ 38 triÖu chiÕm 53% d©n sè, tèc ®é t¨ng d©n sè lµ 2,2%, mçi n¨m cã kho¶ng 0,9-1 triÖu ngêi ®îc tiÕp nhËn vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. 7
Theo tÝnh to¸n cña tæ chøc lao ® éng quèc tÕ (ILO) víi tèc ®é t¨ng n guån lao ® éng trªn 3% nh hiÖn nay ë ViÖt nam th× dï cho hÖ sè co d·n vÒ viÖc lµm cã thÓ t¨ng tõ møc 0,25 lªn 0,33, trong vµi n¨m tíi còng cÇn cã møc t¨ng GDP trªn 10%/ n¨m míi cã thÓ æn ®Þnh ®îc t×nh h×nh viÖc lµm ë møc hiÖn t¹i. V× vËy, dù b¸o sau n¨m 2 001 níc ta vÉn sÏ trong t×nh tr¹nh d thõa lao ®éng. Sù “lÖch pha” gi÷a cung vµ cÇu vÒ lao ® éng lµ mét hiÖn tîng ® ¸ng chó ý trong quan hÖ cung cÇu lao ® éng ë níc ta hiÖn nay. Trong khi n guån cung vÒ lao ® éng cña ta chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, lao ® éng nhµn rçi trong n «ng nghiÖp, bé ®éi xuÊt ngò, c«ng nh©n gi¶m biÕn chÕ...th× cÇn vÒ lao ® éng l¹i ®ang ®ßi hái chñ yÕu lao ® éng lµnh nghÒ, lao ® éng cã tr×nh ®é, chuyªn m«n kü thuËt cao, c¸c nhµ qu¶n lý am hiÓu c¬ chÕ thÞ trêng...ChÝnh sù kh¸c biÖt nµy lµm cho quan hÖ cung cÇu vÒ lao ® éng vèn ®· mÊt c©n ®èi l¹i cµng gay g¾t h ¬n tríc yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Trong toµn bé nÒn kinh tÕ, tû lÖ lao ® éng ®· qua ®µo t¹o hiÖn nay cßn rÊt thÊp, kho¶ng 4 triÖu ngêi, chØ chiÕm 10,5% lùc lîng lao ®éng. §iÒu nµy cho thÊy lùc lîng lao ® éng hiÖn nay ch a cã thÓ ®¸p ø ng n hu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n nµy. Trong sè lao ® éng ®· qua ®µo t¹o c¬ cÊu tr×nh ®é vµ ngµnh nghÒ cßn nhiÒu bÊt cËp tríc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸... Sè ngêi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc chØ chiÕm kho¶ng 1,2% trong tæng sè ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc. VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ, lao ® éng ®· qua ®µo t¹o ®îc tËp trung chñ yÕu ë c¸c c¬ quan nghiªn cøu, c¸c ® ¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ ngµnh gi¸o dôc, lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt cã tû lÖ lao ® éng ®· qua ®µo t¹o cßn thÊp, ®Æc biÖt trong n «ng nghiÖp, ngµnh s¶n suÊt lín nhÊt còng chØ 9,15% lao ® éng ®îc ®µo t¹o. Cã vïng nh T©y Nguyªn chØ cã 3,51% nhiÒu lÜnh vùc rÊt thiÕu n h÷ng c¸n bé giái, c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé am hiÓm c«ng nghÖ cao...§iÒu ®ã ®· ®Én ®Õn mét thùc tr¹ng hiÖn nay lµ: Trong khi cã hµng triÖu ngêi k h«ng t×m ®îc viÖc lµm, th× ë mét sè ngµnh nghÒ vµ rÊt nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh thiÕu lao ® éng kü thuËt, lao ® éng cã nghÒ nghiÖp vµ tr×nh ®é phï hîp víi yªu cÇu cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt. 2/ Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n, gi¶i ph¸p. 2.1: Thùc tr¹ng thÊt nhiÖp ë ViÖt Nam ViÖt nam lµ mét trong n h÷ng níc kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, q uy m« d©n sè vµ mËt ®é d©n c t¬ng ®èi lín so víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ tèc ®é ph¸t triÓn nhanh, trong lóc ®ã viÖc më réng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt viÖc lµm gÆp nhiÒu h¹n chÕ, nh thiÕu vèn s¶n xuÊt, lao ® éng ph©n bæ cha hîp lý, tµi nguyªn kh¸c cha ®îc khai th¸c hîp lý...Cµng lµm cho chªnh lÖch gi÷a cung vµ cÇu vÒ lao ® éng rÊt lín, g©y ra søc Ðp vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm trong toµn quèc. 8
TÝnh b×nh qu©n tõ 1 976 - 1 980 mçi n¨m t¨ng 75 - 80 v¹n lao ® éng tõ 1 981 - 1 985 mçi n¨m 60-90 v¹n lao ® éng vµ tõ n¨m 1 986 - 1 991 mçi n¨m lµ 1,06 triÖu lao ®éng. Tõ n¨m 1 996 ®Õn n¨m 2 001 t¨ng 1,2 triÖu lao ®éng. B¶ng díi ®©y cho ta thÊy mèi quan hÖ gi÷a sù gia t¨ng d©n sè vµ n guån lao ®éng. Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®iÒu kiÖn tù nhiªn tµi nguyªn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng ®Êt níc, n guån lao ® éng ë c¸c vïng ®ã cã møc t¨ng vµ tØ lÖ kh¸c nhau. B¶ng Mèi q uan hÖ d ©n sè vµ n guån lao ® éng : (§¬n vÞ tÝnh : triÖu ngêi ) Sè n g êi trong ® é % trong d©n sè Tèc ® é t¨ng N¨m D©n sè tuæi lao ® éng nguån lao ® éng 1978 49 21,1 45 3,5 1980 54 25,5 47 3,8 1985 60 30 50 3,2 1991 67 35,4 52,8 2,9 1996 71 40,1 54,2 2,3 2001 81 45,1 55,6 2,2 Nguån : Th«ng tin thÞ trêng lao ®éng. TËp tham luËn trung t©m th«ng tin khoa häc vµ lao ®éng x· héi. Quan hÖ cung - cÇu trªn thÞ trêng lao ® éng ngµy cµng c¨ng th¼ng, thÊt nghiÖp vµ n hu cÇu viÖc lµm ®ang trë thµnh søc Ðp nÆng nÒ cho nÒn kinh tÕ. Sè ngêi thÊt nghiÖp lµ sè chªnh lÖch gi÷a toµn bé lùc lîng lao ® éng vµ sè ngêi cã viÖc lµm. TØ lÖ thÊt nghiÖp ®îc tÝnh b»ng tØ sè gi÷a ngêi thÊt nghiÖp víi lùc lîng lao ®éng. ThÊt nghiÖp ë ViÖt Nam mang n h÷ng nÐt ®Æc trng riªng. Khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, khëi ®iÓm tõ n¨m 1 986 ®Õn nay, tØ lÖ ngêi thÊt nghiÖp t¨ng lªn. Theo sè liÖu b¶ng tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 1 989 th× ngêi lao ® éng ë løa tuæi 16- 19 chiÕm 48,3%, løa tuæi tõ 16-24 tuæi chiÕm 71,2%. N¨m 1995, sè ngêi thÊt nghiÖp toµn phÇn trong ®é tuæi c¶ níc ®· lªn tíi con sè 2,6 triÖu vµ n¨m 1 996 lµ 2,5 triÖu ngêi. TØ lÖ ngêi thÊt nghiÖp h ÷u h×nh ë c¸c ®« thÞ chiÕm tõ 9 - 12% n guån nh©n lùc trong ®ã 85%ë løa tuæi thanh niªn vµ ®¹i bé phËn cha cã nghÒ. §©y lµ n h÷ng tØ lÖ vît qu¸ giíi h¹n ®Ó ®¶m b¶o an toµn x· héi. 9
Tõ 1 991 ®Õn nay, níc ta ®¹t møc t¨ng trëng kinh tÕ kh¸, tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) thêi kú 1 992 - 1 996 t¨ng b×nh qu©n 7,9%/n¨m, l¹m ph¸t ®îc ng¨n chÆn l¹i, d uy tr× ë møc 1 con sè, n¨m 1 997 l¹m ph¸t lµ 4,5%/n¨m vµ n¨m 1 998 lµ 3,6%/n¨m. Søc mua cña ® ång tiÒn ®· ®îc t¨ng lªn, gi¸ c¶ æn ®Þnh. Tõ n¨m 1 998 lµ n¨m t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë c¸c thµnh phè t¨ng m¹nh h ¬n so víi c¸c vïng l·nh thæ. 10
B¶ng: TØ lÖ thÊt nghiÖp cña d ©n sè trong ®é tuæi lao ®éng, ho¹t ® éng kinh tÕ ë thµnh phè vµ c¸c k hu vùc l·nh thæ. ( ® ¬n vÞ: % ) N¨m 1995 1997 1998 TØ lÖ TN C¶ níc 6.08 5,88 6,01 Hµ Néi 7,62 7,71 8,56 H¶i Phßng 7,87 8,11 8,09 §µ N½ng 5,81 5,53 5,42 TPHCM 6,39 5,68 6,13 MiÒn nói trung du B¾c Bé 6,85 6,42 6,34 §ång b»ng S«ng Hång 7,46 7,57 7,56 B¾c Trung Bé 6,60 6,96 6,69 Duyªn h¶i miÒn Trung 4,97 5,57 5,42 T©y Nguyªn 2,79 4,24 4,99 §«ng Nam Bé 6,35 5,43 5,81 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt nam. Kinh tÕ ViÖt nam vµ thÕ giíi 97 - 98 trang 23. Sè ngêi thÊt nghiÖp ë c¸c ®« thÞ chiÕm tû lÖ cao h ¬n thÊt nghiÖp ë n «ng th«n - N¨m 1 989 tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh phè lµ 13,2% vµ n «ng th«n lµ 4% th× tíi n¨m 1 996 ®· cã sù thay ®æi: ë thµnh phè con sè nµy lµ 8% vµ ë n «ng th«n lµ 4,8%. Trong mÊy n¨m qua, tû lÖ thÊt nghiÖp cao ë løa tuæi thanh niªn (tõ 15 ®Õn 30 tuæi), chiÕm 85% tæng sè ngêi thÊt nghiÖp vµ t¨ng dÇn. 11
N¨m 1 989 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 1,2 triÖu ngêi. N¨m 1 991 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 1,4 triÖu ngêi. N¨m 1 993 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 2 triÖu ngêi. N¨m 1 994 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 2,3 triÖu ngêi. N¨m 1 995 sè ngêi thÊt nghiÖp ë løa tuæi nµy lµ 2,21 triÖu ngêi. Lao ® éng thÊt nghiÖp cao ë n hãm ngêi cã tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, trong n hãm ngêi cha tèt nghiÖp phæ th«ng c¬ së. Lao ® éng thÊt nghiÖp chiÕm 6,12%; sè tèt nghiÖp phæ th«ng c¬ së thÊt nghiÖp chiÕm 4,93%; tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc chiÕm 11,27%; tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp chiÕm 2,53% vµ tèt nghiÖp cao ®¼ng, ®¹i häc chiÕm 2,25%. Nh vËy, tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ngêi lao ® éng cµng cao th× kh¶ n¨ng t×m kiÕm viÖc lµm cµng cao. Lµ níc n «ng nghiÖp ®ang ph¸t triÓn, níc ta gÇn 80% lùc lîng lao ® éng tËp trung ë n «ng nghiÖp. ThÊt nghiÖp mang tÝnh thêi vô, b¸n thÊt nghiÖp lµ phæ biÕn. ThiÕu viÖc lµm ë n «ng th«n do n guån lao ® éng ngµy mét t¨ng nhanh trong lóc ®ã diÖn tÝch canh t¸c chØ cã h¹n lµm cho tû lÖ diÖn tÝch theo ®Çu ngêi cµng gi¶m. N¨ng suÊt lao ® éng hiÖn cßn thÊp. T×nh tr¹nh thiÕu viÖc lµm ®Çy ®ñ cßn phæ biÕn. Quü thêi gian lµm viÖc trong n¨m míi sö d ông ®îc h ¬n 2/3 n¨m 1998, tû lÖ thêi gian lµ ®îc sö d ông ë k hu vùc n «ng th«n nãi chung ®· ®îc n©ng cao h ¬n s¬ víi n¨m 1997. TÝnh chung c¶ níc, tû lÖ nµy ®· t¨ng tõ 72,1% ®Õn 72,9%. N¨m 1998, sè ngêi ho¹t ® éng kinh tÕ thêng xuyªn thiÕu viÖc lµm ë n «ng th«n ®· gi¶m tõ 27,65% cña n¨m 1 997 x uèng cßn 25,47% (26,24%). 12
* B¶ng: Møc t¨ng n guån lao ® éng n «ng nghiÖp so víi khèi lîng c«ng viÖc gieo trång qua c¸c n¨m (®¬n vÞ tÝnh: ngh×n ngêi, ngh×n ha %). 1985 1986 1987 1988 1. Ngêi lao ® éng n «ng nghiÖp 18.808 19.787.8 20.246.4 20.890.7 - Tû lÖ t¨ng hµng n¨m % 5,3 2,3 3,2 2. DiÖn tÝch gieo trång 8.556.8 8.606.1 8.641.1 8.883.5 - Tû lÖ t¨ng hµng n¨m % 0,6 0,4 2,8 Nguån: PTS NguyÔn Quang HiÓn: ThÞ trêng lao ®éng: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ néi 1991. Theo tÝnh to¸n cña bé lao ® éng - Th¬ng binh x· héi, thêi gian thiÕu viÖc lµm cña lao ® éng n«ng th«n c¶ níc trong mét n¨m, nÕu q uy ra lao ® éng lªn tíi 6- 7 triÖu ngêi k h«ng cã viÖc lµm. §©y lµ sù l·ng phÝ vÒ n guån lùc rÊt lín ¶nh hëng tíi nhiÒu mÆt cña ®êi sång kinh tÕ - x· héi. MÆt kh¸c n¨ng suÊt lao ® éng ë c¸c ngµnh nghÒ ë níc ta thÊp, sè viÖc lµm cã hiÖu qu¶ thÊp lµ chñ yÕu, tÝnh b×nh qu©n n¨m 1993, mét lao ® éng c«ng nghiÖp lµm ra 6 .943.760 ® ång GDP vµ mét lao ® éng n «ng nghiÖp lµm ra 1 .571.300 ® ång GDP. N¨ng suÊt lao ® éng ë níc ta qu¸ thÊp cßn thÓ hiÖn ë tû träng cña lao ® éng trong n «ng nghiÖp cßn qu¸ cao. * B¶ng: Lao ® éng ®ang lµm viÖc trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, ®Õn 1/7/1994 (ngh×n ng êi). Tæng sè C«ng X©y N«ng L©m Th¬ng Ngµnh (triÖu ngêi) nghiÖp dùng nghiÖp nghiÖp nghiÖp kh¸c 32.718.0 3.521.8 848.3 23.683.8 214.4 1.776.0 13
10,8% 2,6% 7,2% 0,6% 5,4% 8,3% Nguån: TrÇn Minh Trung: "§Ó cã viÖc lµm cho ngêi lao ®éng". T¹p chÝ th¬ng m¹i, 12/1993. §Õn n¨m 1998, c¬ cÊu lao ® éng trong nÒn kinh tÕ ®· thay ®æi, sè ngêi lao ® éng ®ang lµm viÖc trong n«ng, l©m, ng nghiÖp chiÕm 71%, trong ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y d ùng chiÕm 14% vµ lµm viÖc trong c¸c ngµnh dÞch vô chiÕm 15% so víi tæng sè lao ®éng. Qua ph©n tÝch trªn ®©y cho ta thÊy trªn thÞ trêng lao ® éng níc ta cã sù mÊt c©n ®èi lín gi÷a cung vµ cÇu. Tuy nhiªn, c¬ chÕ thÞ trêng tù nã còng cã n h÷ng ®iÒu chØnh quan hÖ cung cÇu. Sù ®iÒu chØnh nµy ®îc thÓ hiÖn th«ng qua sù vËn ® éng cña c¸c d ßng lao ® éng (sù vËn ® éng cña thÞ trêng lao ®éng). 2.2. Nguyªn n h©n thÊt nghiÖp ë ViÖt nam. Sù h¹n chÕ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ® éng ë níc ta n h÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n sau ®©y: Nguyªn nh©n bao trïm lµ trong hÖ thèng cÊu tróc kinh tÕ x· héi cò, chóng ta cã n h÷ng sai lÇm, khuyÕt ®iÓm trong qu¸ tr×nh x©y d ùng chñ nghÜa x· héi, nh ®¹i héi VI ®· chØ râ: §· d uy tr× qu¸ l©u nÒn kinh tÕ chØ cã hai thµnh phÇn, k h«ng coi träng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, kinh tÕ më cöa dÉn ®Õn sai lÇm trong bè trÝ kinh tÕ, cha quan t©m ® óng møc ®Õn chiÕn lîc x©y dùng kinh tÕ x· héi, híng vµo ph¸t triÓn n h÷ng ngµnh c«ng nghiÖp víi q uy m« n há ®Ó thu hót ® îc nhiÒu lao ® éng dÉn ®Õn h¹n chÕ kh¶ n¨ng khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng hiÖn cã ®Ó ph¸t triÓn viÖc lµm vµ t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi lao ® éng tù t¹o viÖc lµm cho m×nh vµ do ngêi kh¸c. Chøc n¨ng cña Nhµ níc trong viÖc tæ chøc lao ® éng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho x· héi cha ®îc ph¸t h uy ®Çy ®ñ. Hai nguyªn nh©n n÷a còng k h«ng kÐm phÇn quan träng g©y ra hiÖn tîng thÊt nghiÖp ®ã lµ: * K ho¶ng thêi gian thÊt nghiÖp: Gi¶ sö r»ng thêng xuyªn cã mét lîng ngêi thÊt nghiÖp nhÊt ®Þnh bæ x ung vµo ®éi n gò t×m kiÕm viÖc lµm vµ nÕu mäi ngêi ph¶i chê ®îi qu¸ nhiÒu thêi gian míi t×m ®îc viÖc lµm th× trong mét thêi gian nµo ®ã sè lîng ngêi thÊt nghiÖp t¨ng lªn, tû lÖ thÊt nghiÖp sÏ bÞ n©ng cao. Thêi gian chê ®îi trªn ®îc gäi lµ kho¶ng thêi gian thÊt nghiÖp vµ nã phô thuéc vµo: 14
- C¸ch thøc tæ chøc thÞ trêng lao ® éng - CÊu t¹o nh©n khÈu cña n h÷ng ngêi thÊt nghiÖp (tuæi ®êi, tuæi nghÒ, ngµnh nghÒ) - C¬ cÊu c¸c lo¹i viÖc lµm vµ kh¶ n¨ng s½n cã viÖc lµm. Mäi chÝnh s¸ch c¶i thiÖn c¸c yÕu tè trªn sÏ dÉn ®Õn rót ng»n kho¶ng thêi gian thÊt nghiÖp. * Do c¹nh tranh m¹nh mÏ cña c¬ chÕ thÞ trêng, viÖc më réng s¶n xuÊt t¹o nhiÒu viÖc lµm tèt, thu nhËp kh¸ vµ æn ®Þnh lu«n g¾n liÒn víi n¨ng suÊt ngµy cµng cao. ë mçi møc tiÒn c«ng sÏ thu hót nhiÒu lao ® éng sÏ t¨ng lªn vµ kho¶ng thêi gian thÊt nghiÖp còng sÏ gi¶m xuèng. Ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c c¸c nguyªn nh©n s©u xa dÉn ®Õn t×nh tr¹nh thÊt nghiÖp bao gåm c¶ n h÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc sau §¹i Héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt cho viÖc ®Ò ra n h÷ng chØ ®¹o thùc hiÖn gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Çy ®ñ cã hiÖu qu¶. Thø nh©t: ngay tõ ®Çu, trong c¶ níc, mét thêi kú kh¸ dµi sau ®ã chóng ta cha thÊy ®îc (®óng h ¬n lµ k h«ng m uèn thÊy) vai trß ý nghÜa cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®èi víi ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, më mang viÖc lµm cho nh©n d©n, nªn ®· h¹n chÕ hÕt møc gÇn nh xo¸ bá c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cò, ph¸t triÓn qu¸ nhanh vµ cã phÇn å ¹t thµnh phÇn quèc doanh vµ tËp thÓ. §Õn n¨m 1975, sau khi gi¶i phãng niÒm nam thèng nhÊt ®Êt níc víi hai bµi häc kinh nghiÖm ë miÒn B¾c, chóng ta mong m uèn trong t¬ng lai ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thø hai: ChËm "më cöa" trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i còng nh trong më réng giao l u, th«ng tin quèc tÕ nãi chung, lµ mét trong n h÷ng nguyªn nh©n ¶nh hëng râ rÖt ®Õn viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ n guån lao ® éng vµ ph¸t triÓn viÖc lµm. N íc ta lµ níc n «ng nghiÖp, chËm ph¸t triÓn, thuéc vµo n h÷ng níc nghÌo nhÊt thÕ giíi khi ®Æt ra ch¬ng tr×nh më mang, ph¸t triÓn viÖc lµm lµ thiÕu vèn, thiÕu kü thuËt vµ m¸y mãc trang thiÕt bÞ, thiÕu kinh nghiÖm kinh doanh, thiÕu thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸. Trong khi ®ã mét sè níc ph¸t triÓn l¹i thiÕu søc lao ®éng, thiÕu thÞ trêng ®Çu t. V× vËy, "më cöa" ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ cã lîi cho c¶ hai bªn. Thø ba: nguyªn nh©n ¶nh hëng lín ®· lµ n h÷ng sai lÇm, thiÕu sãt trong viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu kinh tÕ bao gåm ba bé nhËn lín: - C¬ cÊu thµnh p hÇn kinh tÕ - C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ - C¬ cÊu .......... kinh tÕ 15
Ngoµi ¶nh hëng cña c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ ®Õn gi¶i quyÕt viÖc lµm nh ®· nãi ë trªn, ¶nh hëng cña c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ còng rÊt lín. Trong §¹i héi §¶ng lÇn thø VI x¸c ®Þnh râ trong n h÷ng n¨m 1 986 - 1991, n h÷ng n¹n cßn l¹i trong thêi kú qu¸ ®é, ph¶i tËp trung vèn vµ viÖc thùc hiÖn môc tiªu vÒ l¬ng thùc, thùc phÈm, hµng tiªu d ïng vµ hµnh xuÊt khÈu. Sù ®iÒu chØnh, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ ®ã ®· ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh sö d ông lao ® éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. B¾t ®Çu tõ n¨m 1986 trë ®i, c¸c quan hÖ tû lÖ ph©n bæ lao ® éng gi÷a c¸c ngµnh cã chuyÓn biÕn theo xu híng tiÕn bé, t×nh tr¹ng c«ng ¨n viÖc lµm ®îc c¶i thiÖn, thÊt nghiÖp gi¶m ®i mét bíc ® ¸ng kÓ. Thø t: d uy tr× qu¸ l©u c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tËp trung, quan liªu bao cÊp còng lµ nguyªn nh©n lín ¶nh hëng nÆng nÒ, ®Õn hiÖu qu¶ sö d ông n guån lao ® éng vµ kÕt qu¶ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. Trªn tÇm vÜ m« chóng ta cßn thiÕu mét hÖ thèng t¬ng ®èi c¸c luËt lÖ chÝnh s¸ch nh»m sö d ông cã hiÖu qu¶ n guån lao ® éng vµ më mang ph¸t triÓn viÖc lµm. ë tÇm vÜ m« c¬ chÕ cò cã phÇn nÆng nÒ h¬n. Hµng lo¹t c¸c q uy chÕ, chÝnh s¸ch, c¸c h×nh thøc tæ chøc, c¸c chøc danh tiªu chuÈn, c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ tinh thÇn, c¸c chÕ ®é, c¸c nÒ nÕp lao ®éng, s¶n xuÊt, häc tËp nghiªn cøu khoa häc nh»m ®Ò cao tinh thÇn tËn tôy, tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc, khuyÕn khÝch m¹nh mÏ tÝnh chñ ® éng tÝch cùc, s¸ng t¹o cña con ngêi ®ang cßn thiÕu. T×nh tr¹ng tæ chøc cßn chång chÐo kÐm hiÖu qu¶, t×nh tr¹ng tr¶ c«ng, ph©n phèi b×nh qu©n bÊt hîp lý cßn phæ biÕn lµm cho hiÖu suÊt lµm viÖc kÐm. Trªn ®©y lµ n h÷ng nguyªn nh©n chÝnh ¶nh hëng ®Õn vÊn ®Ò t¨ng gi¶m thÊt nghiÖp. Trªn c¬ së ®¹i héi §¶ng lµm thø VI vµ n h÷ng chØ thÞ nghÞ quyÕt cña §¶ng vµ Nhµ níc trong thêi kú gian gÇn ®©y, chung ta h·y ®i vµo nghiªn cøu con ®êng vµ ph¬ng híng sö d ông cã hiÖu qu¶ lùc lîng lao ® éng t¨ng thªm hµng n¨m. 2.3. Gi¶i p h¸p vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. §Ó phÊn ®Êu ®¹t ®îc c¸c môc tiªu nªn trªn, chóng ta ph¶i thùc hiÖn ® ång bé hµng lo¹t c¸c gi¶i ph¸p, trong ®ã, theo chóng t«i cÇn quan t©m ®Õn c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu sau. * Huy ® éng mäi n guån lùc ®Ó t¹o ra m«i trêng kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh cã kh¶ n¨ng t¹o ra nhiÒu chç lµm viÖc míi thêng xuyªn vµ liªn tôc. PhÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ b×nh qu©n hµng n¨m 9-10% võa lµ yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn võa lµ ®ßi hái cña t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. - Trong ®iÒu kiÖn kho¶ng 70% lùc lîng lao ® éng cña c¶ níc lµ lao ® éng n «ng nghiÖp ®ang thiÕu viÖc lµm trÇm träng, th× gi¶i ph¸p kinh tÕ tæng hîp hµng ®Çu ®Ó tõng bíc kh¾c phôc 16
t×nh tr¹nh nµy lµ ph¶i d ån søc cho sù ph¸t triÓn toµn diÖn n «ng - l©m - ng nghiÖp, g¾n víi c«ng nghÖ chÕ biÕn n «ng l©m thuû s¶n vµ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ n «ng th«n theo híng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ngµnh nghÒ phi n «ng nghiÖp, sö d ông nhiÒu lao ®éng ë n «ng th«n, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ truyÒn thèng híng ®Çu t vµo ph¸t triÓn c¸c c©y trång, vËt nu«i ®em l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao, cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. - §Çu t ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp, chó träng tríc hç trî c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp hµng tiªu d ïng vµ hµng xuÊt khÈu, x©y d ùng cã chän läc mét sè c¬ së n «ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp hµng tiªu d ïng vµ hµng xuÊt khÈu, x©y d ùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng; vÒ dÇu khÝ, xi m¨ng, c¬ khÝ ®iÖn tö, thÐp, ph©n bãn, ho¸ chÊt. - §Çu t x©y d ùng vµ c¶i t¹o hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng phôc vô thiÕt thùc vµ bùc xóc cho ph¸t triÓn. - Ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô, trong ®ã tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc vËn t¶i th«ng tin liªn l¹c, th¬ng m¹i, du lÞch, c¸c dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, c«ng nghÖ, ph¸p lý... §Ó cã ®îc tèc ®é ph¸t triÓn trªn t¹o më thªm nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, ph¶i cã chÝnh s¸ch h uy ® éng tèi ®a c¸c n guån vèn bªn ngoµi, t¨ng nhanh ®Çu t ph¸t triÓn toµn x· héi, ® a tû lÖ nµy ®¹t kho¶ng 30% GDP n¨m 2001. * T¹o ra mét m«i trêng ph¸p lý ® ång bé khuyÕn khÝch t¹o më vµ d uy tr× chç lµm viÖc khuyÕn khÝch tù t¹o viÖc lµm. Bé luËt lao ® éng cña nîc ta lµ c¬ së ph¸p lý c¨n b¶n cña vÊn ®Ò viÖc lµm. Tuy nhiªn viÖc khuyÕn khÝch tù t¹o viÖc lµm chØ trë thµnh hiÖn thùc trong cuéc sèng khi c¸c v¨n b¶n híng dÉn thùc hiÖn bé luËt lao ® éng còng nh c¸c v¨n b¶n kh¸c vÒ ®Çu t, vÒ tµi chÝnh - tÝn dông, bæ sung toµn thiÖn cã xem xÐt kü lîng ®Õn vÊn ®Ò nµy mét c¸ch ® éng bé. * TiÕp tôc nghiªn cøu, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch hç trî c¸c ®èi tîng yÕu thÕ trong viÖc t×m kiÕm hoÆc tù t¹o viÖc lµm. Trong thêi gian tríc m¾t, cÇn tËp trung nghiªn cøu ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ cô thÓ vÒ. - KhuyÕn khÝch sö dông lao ®éng n÷. - KhuyÕn khÝch sö lao ®éng lµ ngêi tµn tËt. Hç trî c¸c c¬ së s¶n xuÊt cña th¬ng binh vµ ngêi tµn tËt. - ChÝnh s¸ch b ¶o hiÓm thÊt nghiÖp 17
- T Ëp chung p hÇn vèn tÝn dông tõ quü quèc gia vÒ viÖc lµm víi l·i xuÊt u ®·i do c¸c ®èi t îng träng ®iÓm vay theo dù ¸n n há ®Ó tù t¹o viÖc lµm cho b ¶n th©n gia ®×nh vµ c«ng céng. - Hç trî mét p hÇn kinh phÝ ® µo t¹o cho lao ®ég thuéc diÖn chÝnh s¸ch u ®·i, lao ®éng thuéc ®èi tîng yÕu thÕ. * Ph¸t triÓn n©ng cao chÊt lîng ho¹t ® éng cña hÖ thèng trung t©m dÞch vô viÖc lµm. Trung t©m dÞch vô viÖc lµm lµ mét ® ¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ® éng v× muc tiªu x· héi. Nã lµ chiÕc cÇu rÊt quan träng vµ k h«ng thÓ thiÕu gi÷a cung vµ cÇu lao ®éng. Chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã lµ. T vÊn, cung cÊp th«ng tin cho ngêi lao ® éng vµ sö d ông lao ® énh vµ häc nghÒ, viÖc lµm, vÒ nh÷ng vÉn ®Ò cã liªn quan ®Õn tuyÓn d ông vµ sö d ông lao ®éng, giíi thiÖu viÖc lµm, cung ø ng lao ® éng d¹y nghÒ g¾n víi viÖc lµm, tæ chøc s¶n xuÊt ë q uy m« thÝch hîp ®Ó tËn d ông n¨ng lùc thiÕt bÞ thùc hµnh. Nã cßn lµ c¸ch tay qu¶n lý nhµ níc th«ng qua cung vµ cÇn, viÖc lµm lao ®éng. 18
19
KÕt luËn LÜnh vùc lao ® éng - viÖc lµm n h÷ng n¨m qua cã nhiÒu ®æi míi vµ thu hót ®îc n h÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu ® ¸ng khÝch lÖ. Tríc hÕt. NhËn thøc vÒ viÖc lµm, hiÓu biÕt vÒ viÖc lµm vµ c¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm còng nh t©m lý vÒ viÖc lµm cña ngêi lao ®éng, cña x· héi ®· ®îc thay ®æi tÝch cùc. T¹o vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ® éng x· héi k h«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ níc mµ lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c tæ chøc, c¸c gia ®×nh b¶n th©n ngêi lao ® éng vµ cña toµn x· héi. Quan ®iÓm nh©n d©n tù t¹o ra viÖc lµm lµ chÝnh. Nhµ níc t¹o ra m«i trêng kinh tÕ, ph¸p luËt thuËn lîi vµ hç trî mét phÇn n guån lùc ®ª nh©n d©n tù t¹o viÖc lµm ®· thÊm nhuÇn trong cuéc sèng vµ trë thµnh néi lùc thóc ®Èy sù nghiÖp t¹o vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm. N h÷ng n¨m qua. §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra mét lo¹i chÝnh s¸ch ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Trong ®ã cã nhiÒu chÝnh s¸ch, ch¬ng tr×nh t¸c ® éng trùc tiÕp ®Õn viÖc t¹o vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ® éng x· héi nh: NghÞ quyÕt Vi cña trung ¬ ng §¶ng vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu n «ng nghiÖp n «ng th«n, lËp q uü quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm, ch¬ng tr×nh 3 27 phñ xanh ®åi trèng - ®åi träc, ch¬ng tr×nh 7 73 khai th¸c mÆt n íc trång, b·i båi. ChÝnh s¸ch giao ®Êt, kho¸n rõng cho n «ng d©n æn ®Þnh; chÝnh s¸ch tÝn d ông víi n «ng nghiÖp n «ng th«n, ph©n bè l¹i lao ® éng d©n c... Ph¬ng híng quan träng nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi kú nµy, b¸o c¸o cña ban chÊp hµnh Trung ¬ ng t¹i §¹i héi VIII cña §¶ng ®· chØ râ “Nhµ níc cïng toµn d©n ra søc ®Çu t ph¸t triÓn, thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch vµ c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ - x· héi. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n, mäi nhµ ®Çu t më mang ngµnh nghÒ, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Mäi c«ng d©n ®Òu ®îc tù do ngµnh nghÒ, thuª mín nh©n c«ng theo ph¸p luËt. Ph¸t triÓn dÞch vô viÖc lµm. TiÕp tôc ph©n bè l¹i d©n c vµ lao ® éng trªn ®Þa bµn c¶ níc, t¨ng d©n c trªn c¸c ®Þa bµn cã tÝnh chÊt chiÕn lîc vµ kinh tÕ, an ninh quèc phßng. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. Gi¶m ® ¸ng kÓ tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n «ng th«n. §Êt níc ta ®ang tr«ng chê vao thÕ hÖ trÎ, ®Æc biÖt lµ c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ trong t¬ng lai, lµ mét sinh viªn khoa kinh tÕ t«i nhËn thøc ®îc ®iÒu nµy. Ph¶i lu«n trau råi kiÕn thøc, tËn d ông thêi gian vµ n©ng cao n¨ng lùc ®Ó theo kÞp víi sù tiÕn triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc ®ang trong thêi kú ®æi míi, mét thÕ giíi míi, thÕ giíi cña sù v¨n minh, giµu cã vµ c«ng b»ng. 20