Đề tài thử nghiệm nuôi vỗ thành thục và kích thích sinh sản Hàu

Chia sẻ: Nhu Chau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:49

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

đề tài: “Thử nghiệm nuôi vỗ thành thục và kích thích sinh sản loài hàu rừng đước (Crassostrea sp)” được thực hiện tại Bộ môn kỹ thuật nuôi Hải Sản, Khoa Thủy Sản, Trường Đại Học Cần Thơ. Kết quả thí nghiệm cho thấy có thể nuôi vỗ thành thục hàu trong điều kiện nuôi trong bể theo chế độ 6 giờ nước chảy : 18 giờ nước tĩnh hoặc 12 giờ nước chảy: 12 giờ nước tĩnh, với tỷ lệ sống 97%, hệ số thành thục cao đạt từ 2,4-3,5 và tỷ lệ cá thể tham...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài thử nghiệm nuôi vỗ thành thục và kích thích sinh sản Hàu

T RƯ N G I H C C N THƠ KHO A TH Y S N TR ƯƠNG Q U C VIN H TH NGHI M NUÔI V THÀNH TH C VÀ KÍCH THÍCH SINH S N HÀU Crassostrea iredalei L U N VĂN T T NGH I P I H C NGÀNH N UÔ I T R N G TH Y S N 2009
T RƯ N G I H C C N THƠ KHO A TH Y S N TR ƯƠNG Q U C VIN H TH NGHI M NUÔI V THÀNH TH C VÀ KÍCH THÍCH SINH S N HÀU Crassostrea iredalei L U N VĂN T T NGH I P I H C NGÀNH N UÔ I T R N G TH Y S N CÁN B HƯ NG D N T s. NGÔ TH TH U TH O ThS. H UỲNH H À N CH Â U 2009
L IC MT Tuy có nh ng khó khăn và th thách trong su t quá trình h c t p và trong th i gian th c hi n tài này t i trư ng nhưng n nay lu n văn t t nghi p c a tôi ã ư c hoàn thành t t p. Qua ây, tôi xin bày t lòng bi t ơn chân thành nh t n t t c các cá nhân và t p th ã t n tình giúp tôi trong su t th i gian qua. Xin chân thành c m ơn s giúp c a: Các th y cô c a b môn K Thu t Nuôi H i S n . Xin ư c bi t ơn sâu s c n cô Ngô Th Thu Th o ã t n tình hư ng d n, giúp tôi trong su t quá trình th c hi n và vi t lu n văn. Th t lòng bi t ơn s giúp nhi t tình quí báo c a anh Huỳnh Hàn Châu, anh Tr n Tu n Phong, ch Ph m Th H ng Di m và t t c b n bè dành cho tôi trong quá trình h c t p, trong cu c s ng và c bi t trong th i gian th c hi n tài t t nghi p này. L i c m ơn cu i cùng và trân tr ng nh t n cha m và gia ình ã chăm sóc và d y d cho tôi có ư c cu c s ng hôm nay. Xin chân thành c m ơn Ngư i vi t Trương Qu c Vinh i
TÓM T T Hàu (Crassostrea iredalei) là loài có nhi u giá tr kinh t l n ư c s d ng làm th c ph m, th t hàu ngon và giá tr dinh dư ng cao th t hàu ch a 45-51 % protein, 10,2% lipid, 22,3% gluxide. V i m c ích tái t o ngu n l i và t o ra s a d ng hóa i tư ng nuôi ng B ng Sông C u Long tài: “Th nghi m nuôi v thành th c và kích thích sinh s n loài hàu r ng ư c (Crassostrea sp)” ư c th c hi n t i B môn k thu t nuôi H i S n, Khoa Th y S n, Trư ng i H c C n Thơ. K t qu thí nghi m cho th y có th nuôi v thành th c hàu trong i u ki n nuôi trong b theo ch 6 gi nư c ch y : 18 gi nư c tĩnh ho c 12 gi nư c ch y: 12 gi nư c tĩnh, v i t l s ng 97%, h s thành th c cao t t 2,4-3,5 và t l cá th tham gia sinh s n t 38,7%. S c sinh s n c a hàu trong nuôi v tương i l n trên 1 tri u tr ng/KL thân m m. Phương pháp kích thích hàu sinh s n theo cách h nhi t + nư c ch y t hi u qu cao nh t v i t l cá th tham gia sinh s n là 100%. Th i gian hi u ng kích thích nhanh ch sau m t chu kỳ kích thích (2 gi ). ii
M CL C L i c m t .......................................................................................................i Tóm t t...........................................................................................................ii M c l c ........................................................................................................ iii Danh sách b ng ..............................................................................................v Danh sách hình..............................................................................................vi Chương I: Gi i thi u ......................................................................................1 Chương II: Lư c kh o tài li u ........................................................................3 2.1 c i m sinh h c ....................................................................................3 2.1.1 V trí phân lo i.......................................................................................3 2.1.2 Phân b ..................................................................................................3 2.3 c i m hình thái ...................................................................................4 2.4 c i m dinh dư ng ...............................................................................4 2.4.1 Giai o n u trùng ................................................................................4 2.4.2 Giai o n trư ng thành ..........................................................................4 2.4.3 Phương th c b t m i..............................................................................4 2.5 c i m sinh trư ng ...............................................................................5 2.5.1 Sinh trư ng theo nhóm kích thư c.........................................................5 2.5.2 M t s y u t nh hư ng n tăng trư ng c a hàu.................................6 2.6 c i m sinh s n.....................................................................................6 2.6.1 c i m gi i tính .................................................................................6 2.6.2 Kích thư c sinh s n l n u ...................................................................6 2.6.3 Phương th c sinh s n.............................................................................7 2.6.4 Mùa v sinh s n...................................................................................7 2.6.5 S c sinh s n.........................................................................................7 2.6.6 Các giai o n phát tri n c a tr ng và u trùng .....................................8 2.6.7 Các giai o n phát tri n c a tuy n sinh d c .........................................9 2.7 K thu t s n xu t gi ng ..........................................................................9 2.7.1 Nuôi v hàu b m ..............................................................................9 iii
2.7.2 Kích thích sinh s n ............................................................................10 2.7.3 T l thành th c.................................................................................10 2.7.4 Ương u trùng .................................................................................. 11 2.7.5 Các phương pháp và tình hình ngh nuôi hàu Vi t Nam .................11 Chương III: V t li u và phương pháp nghiên c u .........................................13 3.1 V t li u nghiên c u ................................................................................13 3.2 Phương pháp nghiên c u ........................................................................13 3.2.1 Th i gian và a i m nghiên c u........................................................13 3.2.2 Thí nghi m nuôi v thành th c ............................................................13 3.2.3 Phương pháp kích thích sinh s n..........................................................14 3.2.4 Phương pháp thu th p s li u...............................................................15 3.2.5 Phương pháp phân tích mô h c............................................................15 3.2.6 Phương pháp x lý s li u ...................................................................18 Chương IV: K t qu và th o lu n .................................................................19 4.1 Các y u t môi trư ng ............................................................................19 4.1.1 Nhi t và pH ....................................................................................19 4.1.2 M t s y u t th y hóa ........................................................................20 4.2 T l s ng c a hàu..................................................................................22 4.3 Kích thư c và kh i lư ng hàu thí nghi m ...............................................23 4.4 Ch s th tr ng (CI) ...............................................................................24 4.5 Ch s thành th c (GI) ............................................................................24 4.6 K t qu th nghi m các phương pháp kích thích sinh s n .......................26 4.7 K t qu sinh s n khi nuôi v .................................................................28 4.8 S c sinh s n th c t ...............................................................................28 Chương V. K t lu n và xu t .....................................................................30 5.1 K t lu n..................................................................................................30 5.2 xu t...................................................................................................30 Tài li u tham kh o........................................................................................31 Ph l c .........................................................................................................33 iv
DANH SÁCH B NG B ng 3.1 Các bư c x lý m u.......................................................................16 B ng 3.2. Các bư c nhu m m u...................................................................17 B ng 4.1 Bi n ng nhi t trong các nghi m th c.....................................19 B ng 4.2 pH trung bình trong các nghi m th c.............................................20 B ng 4.3 Bi n ng m t s y u t th y hóa các nghi m th c ....................21 B ng 4.4 T l s ng (%) c a hàu trong các nghi m th c ............................22 B ng 4.5 Kích thư c và kh i lư ng hàu các nghi m th c thí nghi m. ......23 B ng 4.6 Ch s th tr ng (CI) c a hàu các nghi m th c thí nghi m trong 2 t nuôi v ...................................................................................................24 B ng 4.7 Ch s thành th c (GI) c a hàu các nghi m th c thí nghi m trong 2 t nuôi v ...................................................................................................26 B ng 4.8. Các phương pháp kích thích sinh s n............................................27 B ng 4.9 T l cá th tham gia sinh s n........................................................28 B ng 4.10 S c sinh s n th c t tính trên kh i lư ng t ng c ng, th t các nghi m th c ................................................................................................29 v
DANH SÁCH HÌNH Trang Hình 2.1 Hàu Crassostrea iredalei .................................................................3 Hình 3.1 Hàu nuôi v ...................................................................................14 Hình 3.2 H th ng nuôi v .......................................................................... 14 Hình 4.1 Bi n ng nhi t sáng chi u trong thí nghi m............................19 Hình 4.2 Bi n ng hàm lư ng oxy hòa tan trong ngày................................21 Hình 4.4 T l s ng (%) c a hàu trong các nghi m th c nuôi v t 1 .........22 Hình 4.5 Các giai o n phát tri n tuy n sinh d c c c a hàu (A. chưa phát tri n, B. ang phát tri n, C. thành th c, D. ã sinh s n) ................................25 Hình 4.6 Các giai o n phát tri n tuy n sinh d c cái c a hàu (A. chưa phát tri n, B. ang phát tri n, C. thành th c, D. ã sinh s n) ................................25 vi
CHƯƠNG I GI I THI U ng v t thân m m (Mollusca) nư c ta là ngu n l i to l n có ý nghĩa quan tr ng không nh ng i v i tài nguyên a d ng sinh h c, mà còn có ý nghĩa kinh t xã h i, là ngu n nguyên li u có giá tr cho xu t kh u, là i tư ng nuôi quan tr ng c n ư c phát tri n úng m c và ph i ư c kh ng nh vai trò v trí trong chương trình nuôi bi n c a th k 21 (Tr n Thái Bái, 2001). Trong ó loài hàu (Crassostrea. iredalei) là loài có nhi u giá tr kinh t l n,s n lư ng hàng năm thu b t hàng năm hàng tăm t n. Hàu ch y u ư c s d ng làm th c ph m, thit hàu ngon và già tr dinh dư ng cao, các k t qu phân tích cho th y. Th t hàu ch a 45-51 % protein, 10,2% lipid, 22,3% gluxide ( Văn Thu et al, 2005). Ngoài ra hàu là sinh v t có vai trò quan tr ng trong vi c duy trì tính a d ng sinh h c và t o ra s phát tri n b n v ng cho ngh nuôi ng v t thân m m. Do ó ngoài vi c có th mang l i cho cư dân mi n ven bi n m t ngh nuôi tr ng m i, d nuôi chi phí th p, thu nh p cao so v i m t s ngh nuôi khác, nuôi hàu còn m ra m t tri n v ng t t trong vi c góp ph n ph c h i môi trư ng sinh thái r ng ng p m n ang b tàn phá kh c li t nuôi tôm các t nh phía Nam (Lê Minh Vi n và Ph m Cao Vinh, 2005). Vùng bi n nam Trung B kéo dài t Th a Thiên Hu n Bình Thu n v i nhi u h th ng sông ngòi ra bi n, t o nên nhi u vùng nư c c a sông r ng l n t ó hình thành các khu v c có ti m năng phát tri n nuôi tr ng các i tư ng giáp xác và ng v t thân m m, trong ó loài hàu dang ư c xem là i tư ng thích h p v i h sinh thái nơi ây như: m Lăng Cô – Hu , m Th N i, Long Sơn – Vũng Tàu ....(T p chí th y s n, S 10/2005). Trong t nhiên hàu có th t p trung thành bãi l n như các bãi hàu c a sông B ch ng, sông Chanh. Vi t Nam năm 1961 ã b t u nuôi hàu Qu ng Yên bư c u t ư c k t qu . T lâu nhân dân bãi gi a sông Gianh (Qu ng Bình ) ã bi t b á nuôi hàu (Ngô Tr ng Lư et al, 1999). Hi n nay ch riêng vùng Long Sơn – Vũng Tàu s n lư ng thu ho ch lên n 2200- 2500 t n/năm, tương ương 22.000.000- 25.000.000 con có th mang l i ngu n thu kh ng l cho ngư i dân nơi ây (Lê Minh Vi n và Ph m Cao Vinh, 2005). Cho n nay toàn b nh ng ngư i dân nuôi hàu phía nam ch y u ph thu c vào ngu n gi ng t nhiên, hao h t l n khi khai thác, hi u qu th p. M i năm ch có 2 mùa l y gi ng, mùa chính t tháng 2-3, mùa ph t tháng 9-10 âm l ch. Các tháng còn l i v n có hàu nhưng không áng k làm cho ngư i nuôi hàu không an tâm 1
trong s n xu t (Lê Minh Vi n và Ph m Cao Vinh, 2005). Vì v y s n xu t gi ng có th xem là gi i pháp hoàn h o cung c p gi ng m t cách ch ng nhưng òi h i ph i có s k t h p nh p nhàng v i các y u t sinh thái. Tuy nhi t vùng ông Nam Á thư ng không ph i là y u t kích thích sinh s n nhưng s tăng nhi t trong kho ng thích h p thì tuy n sinh d c s chín (Trương Qu c Phú, 1999). Do ó vi c th nghi m nuôi v thành th c hàu và cho sinh s n nhân t o nh m ph c v công tác nuôi tr ng, tái t o ngu n l i và t o ra s a d ng hóa i tư ng nuôi ng B ng Sông C u Long là r t c n thi t . Trên cơ s ư c s ng ý c a khoa Th y S n Trư ng i H c C n Thơ và b môn k thu t nuôi H i S n tài: “ Th nghi m nuôi v thành th c và kích thích sinh s n loài hàu r ng ư c (Crassostrea iredalei)” ư c th c hi n. M c tiêu c a tài Nuôi v thành th c hàu b m trong các h th ng nuôi và kích thích b ng các bi n pháp khác nhau nh m tìm ra phương pháp thích h p nh t s n xu t gi ng thành công i tư ng này. N i dung dung tài Theo dõi s phát tri n c a tuy n sinh d c, ch s th tr ng c a hàu cái trong các nghi m th c khác nhau. Hi u qu c a các bi n pháp kích thích khác nhau trong vi c kích thích hàu sinh s n ng lo t. 2
CHƯƠNG II LƯ C KH O TÀI LI U 2.1 c i m sinh h c hàu r ng ư c (Crassostrea iresalei) 2.1.1 V trí phân lo i Theo tài li u “Hình thái và gi i ph u ng v t thân m m”c a (Trương Qu c Phú, 2006) hàu có h th ng phân lo i sau: Ngành thân m m Molussca L p hai m nh v Bivalvia L p ph : Pteriomorphia B hàu Ostreoida H hàu Ostreidae Gi ng hàu Crassostrea Loài hàu Crassostrea iredalei Hình 2.1 Hàu Crassostrea iredalei Tên ti ng Anh: Oyster 2.1.2 Phân b 2.1.2.2 Trên th gi i Hàu phân b r ng trên toàn th gi i, nhưng t p trung vùng nhi t i và c n nhi t i. Các loài hàu hi n nay ang ư c nuôi và khai thác bao g m 3 gi ng chính: Ostrea, Crassostrea, Saccostrea (Trương Qu c Phú, 1999). Trong ó gi ng Crassostrea ư c tìm th y kh p ông Nam Á, ch ng h n loài Crassostrea iredalei phân b r ng Philippines, Crassostrea belcheri phân b B c b bi n China và gi ng Crassostrea này không hi n di n vùng nhi t i phía ông Africa (Agell, 1986). 2.1.2.3 Trong nư c Trong t nhiên, hàu s ng vùng tri u thu c các th y v c nư c l m n, nơi có ngu n th c ăn phong phú. m Th N i hàu phân b t u m n cu i m, nơi có m n t 10-40‰ u có hàu phân b . Trong ó hàu răng cưa có nhi u c a m 25-40‰, hàu mu ng có nhi u vùng gi a m 20-30‰, nh ng loài còn l i có m t kh p m (Mai kim Thi, 2005). H u sông Crassostrea rivularis phân b 3
g n các c a sông: m Hà, Tiên Yên, Ba Ch , B ch ng, C a C m. các vùng bãi tri u sâu 7-10m, nhi t thích h p 18-300 C, m n 10-20‰ (Ngô Tr ng Lư et al ,1999). 2.3 c i m hình thái Hàu có v l n, n ng, cá th l n v dài trên 200mm, cao 120mm, nhưng t l này không n nh, vì hình d ng v thay i r t l n, thư ng v có hình b u d c hay hình tam giác. Hàu phân b 107-124 kinh ông và trong ph m vi 15-40 , sâu t tuy n h tri u n 7m nư c, mu i t 10-25‰ ( oàn Lan Phương et al, 2005). Hàu là loài có hai v phát tri n không u, m t v ch a toàn b cơ th , m t v còn l i bi n thành n p y (Tr n Thái Bái, 2001). 2.4 c i m dinh dư ng 2.4.1 Giai o n u trùng Th c ăn c a u trùng bao g m vi khu n, sinh v t nh , t o Silic (Criptomonas, Platymonas, ) ho c trùng roi có kích thư c 10µm ho c nh hơn. u trùng cũng có th s d ng v t ch t hòa tan trong nư c và nh ng h t v t ch t h u cơ (detritus). Giai o n trư ng thành th c ăn ch y u là th c v t phù du và mùn bã h u cơ. Các loài t o thư ng g p là các loài t o Silic như: Melosira, Coscinodiscus, Cyclotella, Skeletonema, Navicula, Nitzschia, Thalassiothrix, Thalassionema...(Trương Qu c Phú, 1999). 2.4.2 Giai o n trư ng thành Th c ăn c a hàu trư ng thành: ăn th c v t phù du, mùn bã h u cơ, m t s t o như: Melosira, Coscinodiscus, Cyclotella, Skeletonema, Navicula, Nitzschia, Thalassiothrix, Thalassionema...hàu là loài ăn l c m nh. Trong mô hình nuôi tôm thân thi n v i môi trư ng các nư c ông Nam Á, ngư i ta s d ng chúng là m t trong nh ng i tư ng chính trong vai trò l c sinh h c, giúp làm s ch môi trư ng trong ao l ng ch a nư c (Mai Kim Thi, 2005). 2.4.3 Phương th c b t m i Theo Trương Qu c Phú (1999), hàu b t m i trong quá trình hô h p nh vào c u t o c bi t c a mang. Khi hô h p, nư c có mang theo th c ăn i qua b m t mang, các h t th c ăn s dính vào các tiêm mao trên b m t mang nh vào d ch nh n ư c ti t ra t tiêm mao. H t th c ăn kích c thích h p (nh ) s b dính vào các d ch nh n và b tiêm mao cu n thành viên sau ó chuy n d n v phía mi ng, còn các h t th c ăn quá l n tiêm mao không gi ư c s b dòng nư c cu n i kh i b m t mang sau ó 4
t p trung mép màng áo và b màng áo y ra ngoài. M c dù hàu b t m i th ng nhưng v i cách b t m i này chúng có th ch n l c theo kích thư c c a h t th c ăn. Quá trình ch n l c ư c th c hi n 4 l n theo phương th c trên: l n th 1 x y ra trên b m t mang: l n th 2 x y ra trên mương v n chuy n: l n th 3 x y ra trên xúc bi n: l n th 4 x y ra t i mang nang ch n l c th c ăn. Th c ăn sau khi ư c ch n l c b i mang nang ch n l c ư c ưa tr l i d dày tiêu hóa. H t th c ăn không thích h p ư c y th ng xu ng ru t và ra ngoài qua h u môn. Các tác nhân nh hư ng n cư ng b t m i c a hàu là th y tri u, lư ng th c ăn và các y u t môi trư ng (nhi t , n ng mu i...). Khi tri u lên cư ng b tm i tăng, tri u xu ng cư ng b t m i gi m.Trong môi trư ng có nhi u th c ăn thì cư ng b t m i th p và ít th c ăn thì cư ng b t m i cao. Khi các y u t môi trư ng (nhi t , n ng mu i...) trong kho ng thích h p thì cư ng b t m i cao và khi các y u t môi trư ng ngoài kho ng thích h p thì cư ng b t m i th p. 2.5 c i m sinh trư ng 2.5.1 Sinh trư ng theo nhóm kích thư c hàu có s tăng trư ng theo các nhóm kích thư c. Theo k t qu nghiên c u trên loài hàu Crassostrea belcheri sông Chà Và c a Ngô Anh Tu n et al (2005) thì: T l H/L t l ngh ch v i chi u tăng c a các nhóm kích thư c, th p nh t là 69.38% các nhóm kích thư c l n nh t (141-160mm) và cao nh t t 79.71% các nhóm kích thư c nh nh t (60-80mm). Chi u r ng là ch tiêu th hi n dày c a cơ th hàu, chi u r ng càng l n thì ph n th tích ch a ph n m m càng l n. T l R/L tăng d n theo s l n lên c a hàu, i u ó ch ng t kh năng tích lũy ch t trong cơ th hàu tăng d n theo chi u tăng c a kích thư c . S tăng trư ng c a hàu trong ao nuôi ghép v i tôm sú sau 90 ngày nuôi m t 130-150con/gi , t c hàu gi ng 17,5 g/con ã t kích c t 50,8-52,8 g/con. Cho th y s tăng trư ng c a hàu trong ao nuôi ghép tương ương v i s phát tri n c a tôm và hàu t i các mô hình nuôi ơn (T p chí th y s n, S 7/2007). 5
2.5.2 M t s y u t nh hư ng n tăng trư ng c a hàu 2.5.2.1 nh hư ng c a nhi t Nhi t là y u t quan tr ng nh hư ng n tăng trư ng c a hàu. vùng nhi t i nhi t m áp nên t c tăng trư ng c a hàu r t nhanh và quá trình sinh trư ng di n ra quanh năm. Thí d loài Crassostrea paraibanensis có th t chi u cao 15cm trong m t năm. vùng ôn i quá trình sinh trư ng ch di n ra trong mùa xuân hè, mùa thu ông hàu g n như không sinh trư ng (Trương Qu c Phú, 1999). 2.5.2.2 Các y u t khác S sinh trư ng c a hàu còn ph thu c vào m t , Venezuela hàu trong các m nư c l thì ch m l n vì m t quá cao nhưng trong i u ki n nuôi thì chúng t 6cm trong vòng không y 6 tháng. T c sinh trư ng c a hàu cũng khác nhau tùy theo loài và vùng phân b do i u ki n môi trư ng nư c c a t ng vùng khác nhau và do c tính riêng c a t ng loài (y u t di truy n). M t c i m n i b t c a hàu vùng nhi t i là sinh trư ng r t nhanh trong 6-12 tháng u tiên sau ó ch m d n (Trương Qu c Phú, 1999). 2.6 c i m sinh s n 2.6.1 c i m gi i tính hàu có hi n tư ng bi n tính (thay i gi i tính). Trên cùng cơ th có lúc mang tính c, có lúc mang tính cái và cũng có khi lư ng tính. T l lư ng tính trong qu n th thư ng th p (Trương Qu c Phú, 1999). Loài Crassostrea belcheri tuy trên cùng m t cá th , khi hàu còn nh ch y u mang tính c s n sinh ra tinh trùng, nhưng khi hàu phát tri n n kích thư c l n hơn thì tuy n sinh d c d n d n chuy n sang ưu th cái ra tr ng. Gi i tính hàu Crassostrea belcheri có 3 d ng: Cá th c tuy n sinh d c ch ch a tinh t , cá th cái ch ch a tr ng, cá th lư ng tính trong tuy n sinh d c có ch a c tinh t l n tr ng (Ngô Anh Tu n et al, 2005). 2.6.2 Kích thư c sinh s n l n u Các cá th ư c l a ch n có kích thư c l n. Chi u dài v có kích thư c trung bình kho ng 9-10 cm và tr ng lư ng toàn thân trung bình kho ng 600 – 1400g (http://www.vietlinh.com.vn). 6
2.6.3 Phương th c sinh s n Tùy theo loài mà hình th c sinh s n khác nhau. Nhóm Crassostrea và Saccostrea thì tr ng và tinh trùng ra môi trư ng nư c, quá trình th tinh và phát tri n u trùng di n ra trong nư c. i v i nhóm Ostrea thì quá trình th tinh và phát tri n u trùng di n ra bên trong xoang màng áo c a cá th m n giai o n di n bàn ho c mu n hơn m i ra kh i cơ th m (Trương Qu c Phú, 1999). Hàu cong (huitre creuse) thu c lo i tr ng và hàu ph ng (huitre plate) thu c lo i con. Dư i m t tr i mùa hè, con hàu cong ch a y giao t phun vào nư c bi n. S k t h p gi a giao t c và cái t o thành nh ng tr ng c c bé trôi theo dòng nư c. M i con hàu m sinh s n ư c m i kỳ kho ng ch ng m t tri u tr ng (http://www.nhanong.net). 2.6.4 Mùa v sinh s n vùng nhi t i sau m t năm hàu ã thành th c và tham gia sinh s n. Mùa v sinh s n x y ra quanh năm nhưng t p trung t tháng 4-6. Mùa v sinh s n vùng nhi t i thư ng ít t p trung và kéo dài hơn so v i vùng ôn i. Tác nhân chính kích thích n quá trình thành th c và sinh s n c a hàu là nhi t , n ng mu i và th c ăn có trong môi trư ng (Trương Qu c Phú, 1999). Theo Ngô Th Thu Th o et al. (2002), khi nghiên c u mùa v sinh s n hàu Thái Bình Dương Crassostrea Gigas ư c nuôi V nh Gosung, Hàn Qu c k t lu n r ng mùa v sinh s n c a hàu kéo dài t gi a tháng 6 n cu i tháng 9, nh cao là tháng 6 và tháng 8. S phát tri n c a tuy n sinh d c hàu ph thu c vào nhi t và th c ăn trong th y v c. T l c/ cái là 59,5% c : 39,8% cái, cá th lư ng tính 0,6%. Theo các k t qu nghiên c u cho th y các loài hàu gi ng Crassostrea có th chuy n gi i tính gi a các mùa sinh s n. T l c: cái c a hàu c a sông (Crassostrea rivularis) như sau:T tháng 7 n tháng 11, t l c: cái là 21-61%: 40-68%. ây là th i i m mà t l hàu có s n ph m sinh d c chín mu i nh t.T tháng 11 n tháng 4 năm sau, t l c: cái là 38-90%: 0-16%. Mùa v sinh s n c a hàu vào kho ng t tháng 4 n tháng 10 hàng năm (http://www.vietlinh.com.vn). 2.6.5 S c sinh s n S c sinh s n c a hàu r t l n và tùy thu c vào kích c cá th , ví d như: hàu b m lo i 40 – 80 mm s cho 39 tri u tr ng/ cá th , lo i 80 – 100 mm cho 81 tri u tr ng/cá th , lo i 120 – 160 mm cho 184 tri u tr ng/cá th , lo i > 160mm cho 257 tri u tr ng/cá th . 7
Yêu c u sau quá trình kích thích b ng nhi t có 50 – 60% s cá th b m tham gia tr ng, phóng tinh. T l th tinh cao t 89 – 92% (http://www.vietlinh.com.vn). 2.6.6 Các giai o n phát tri n c a tr ng và u trùng S phát tri n c a tr ng và u trùng c a hàu (Crassostrea rivularis) tr i qua các giai o n sau: Giai o n phát tri n Th i gian Kích thư c (µm) Tr ng th tinh 30 phút 50 C c th th nh t 1 gi 50-60 C c th th hai 1 gi 30 phút 50-60 Phân c t l n 1 2 gi 60 Phân c t l n 2 2 gi 10 phút 60 Giai o n phôi nang 5 – 10 gi 60-70 u trùng Trochophore 12 gi 70 u trùng nh v th ng 24 gi 80 Âu trùng nh v l i 8 ngày 150 u trùng có i m m t 18 ngày 170 u trùng có chân bò 20 ngày 220-250 u trùng s ng bám 15 – 20 ngày 250-300 Ngu n:http://vietlinh.com.vn 8
2.6.7 Các giai o n phát tri n c a tuy n sinh d c Theo Ngô Anh Tu n et al., (2005) thì quá trình phát tri n c a Crassostrea belcheri chia thành 5 giai o n sau: Giai o n I: Tuy n sinh d c không màu s c, chưa xu t hi n t bào sinh s n. Tuy n sinh d c g m có các mô liên k t, các ch t c n thi t cho quá trình t o tr ng và tinh trùng. Giai o n này chưa phân bi t ư c cá th c và cái. Giai o n II: Tuy n sinh d c có màu tr ng nh t, con cái b t u xu t hi n t bào sinh tr ng, con c b t u xu t hi n t bào sinh tinh. Bu ng tr ng hàu b t u xu t hi n các túi ch a tr ng và noãn nguyên bào. Các t bào sinh tinh trong tuy n sinh d c c s p x p r i r c. Giai o n này v n còn r t khó phân bi t b ng m t thư ng. Giai o n III: Tuy n sinh d c cái xu t hi n màu tr ng s a rõ r t. Các t bào sinh tr ng b t u r i kh i túi ch a tr ng, song v n còn hình a di n méo mó. ang trong th i kỳ tích lũy ch t dinh dư ng. M t s t bào tr ng khác v n còn dính trên vách c a túi tr ng và ti p t c phát tri n .Tuy n sinh d c c có màu tr ng c. Tinh trùng t p trung thành ám dày c nhưng v n còn n m trong túi tinh, chưa thoát ra ngoài. Giai o n IV: Tuy n sinh d c c và cái n m căn ph ng t kích thư c c c i. Dùng mũi dao chích nh vào tuy n sinh d c, tr ng và tinh d ch s thoát ra ngoài. Túi tinh ch a các bó nang và tinh trùng ho t ng t do. Bu ng tr ng ch a nhi u bào nang và nhi u tr ng thành th c. Tr ng hình b u d c ho c hình qu lê, nhân to, t kích thư c t i a. Giai o n V: ây là giai o n hàu v a xong, tuy n sinh d c b t u co l i. Màu s c bu ng tr ng nh t nh t, loang l . Quan sát k bu ng tr ng và túi tinh ta th y, v n còn sót l i nh ng t bào tr ng và tinh trùng kích thư c nh bé không u. Di u ó ch ng t hàu Crassostrea belcheri sinh s n nhi u l n trong năm. 2.7 K thu t s n xu t gi ng 2.7.1 Nuôi v hàu b m Nuôi v tích c c hàu b m là m t công o n c n thi t trong quy trình s n xu t gi ng nhân t o. Vì các cá th trong t nhiên có tuy n sinh d c phát tri n không ng u. N u ưa vào cho sinh s n ngay thì t l các cá th tham gia sinh s n th p và lư ng tr ng thu ư c r t ít, u trùng không m b o ch t lư ng. Vi c nuôi v có th giúp cho hàu b m nhanh chóng t thành th c cao nh t, giúp tr ng chín ng 9
u, nâng cao hi u qu c a vi c x lý nhi t khi kích thích sinh s n. Hàu b m ư c ưa vào nuôi v trong các b có th tích 1 m3 v i m t nuôi kho ng 10-15 con/kg. Th i gian nuôi t 10-15 ngày. http://www.vietlinh.com.vn). Ch cho ăn: Th c ăn là h n h p các t o hi n vi: Isochrysis galbana, Pavlova lutheri, Chaetoceros sp, Nannochloropsis sp, Chlorella sp. M t th c ăn là 150.000 – 200.000 tb/ml. Cho ăn 2 l n/ngày. http://www.vietlinh.com.vn). Ch thay nư c: quá trình nuôi v theo quy trình ít thay nư c, thông thư ng ch thay 1/3 th tích b m i ngày. Nh ng ngày cu i cùng c a chu kỳ nuôi có th không c n thay nư c. Vi c thay nư c thư ng xuyên, liên t c cũng nh hư ng t i s phát tri n c a tuy n sinh d c. Khi tuy n sinh d c c a hàu thành th c thì s thay i các y u t môi trư ng u có th làm cho hàu sinh s n ngoài ý mu n. http://www.vietlinh.com.vn). 2.7.2 Kích thích sinh s n i u ki n c n thi t cho s sinh s n là nhi t , nh ng th y v c ôn i mùa v sinh s n ph thu c vào s gia tăng nhi t vào mùa xuân, c c i m c a s chín c a tuy n sinh d c S kích thích sinh s n nhân t o ư c th c hi n phòng thí nghi m ho c tr i gi ng, nơi có th i u khi n chính xác các kích thích sinh s n như nhi t hay hóa ch t. Kích thích nhi t b ng cách nâng nhi t lên t 3-5 oC so v i nhi t nuôi. Có th kích thích sinh s n b ng nh ng hóa ch t khác nhau như Ammonium hydroxide (NH4OH), serotonin (5-HT)... ho c nh ng ch t trích t s n ph m sinh d c. Vi c dùng serotonin trong các tr i gi ng g n ây cho th y có hi u qu cao hơn các hóa ch t khác. Nh ng kích thích t t s n ph m sinh d c không ch có tác d ng i v i m t loài mà còn có tác d ng v i nhi u loài thân m m khác. Cách này ã ư c ng d ng kích thích sinh s n nhân t o hàu trên m t di n tích r ng (Trương Qu c Phú, 1999). Còn theo Hà c Th ng, (2005) ư c trích d n b i Phùng B y, (2009) khi dùng tác nhân nhi t kích thích và thêm m t ít tinh d ch hàu c a sông thì t l hàu ư c nâng t 62% lên thành 72%, còn khi dùng nh ng phương pháp khác như phơi khô, dùng serotonin hay KNO3 thì t l r t th p. 2.7.3 T l thành th c T l thành th c c a hàu C.belcheri có s thay i theo nhóm kích thư c, tăng d n t nhóm có kích thư c nh n nhóm có kích thư c l n. Nhóm kích thư c L< 80mm t l thành t c th p 23,85% và khác nhau v i các nhóm kích thư c l n hơn. Nhóm L > 80mm t l thành th c cao 80,31%-91,12%. N m ư c t l thành th c sinh d c c a hàu, s giúp cho các nhà s n xu t gi ng nhân t o ch ng trong k 10
ho ch s n xu t, tìm ra nhóm hàu b m có s thành th c t t nh t, ph c v công tác s n xu t gi ng nhân t o (Ngô Anh Tu n et al, 2005) 2.7.4 Ương u trùng M t ương: trong giai o n u c a quá trình phát tri n c a u trùng có th ương v i m t 15-20 u trùng/ml nư c, sau 5-7 ngày san thưa xu ng còn 10-12 u trùng/ml nư c và 5 -7 u trùng/ml nư c sau 20 ngày. S d ng lư i phù du có kích thư c phù h p v t san thưa. Cho ăn: Khi chuy n sang u trùng nh v th ng (kho ng 48 – 52 gi sau khi tr ng ư c th tinh) ti n hành cho ăn. Lúc này th c ăn là các t o hi n vi như Nannochloropsis sp, Chlorella sp. T ngày th 5 tr i th c ăn là h n h p các loài t o hi n vi Isochrysis galbana, Pavlova lutheri, Chaetoceros cancitrans, Chlorella sp. M t th c ăn 15.000 – 20.000 t bào/ml. Cho ăn 2 l n/ngày. Qu n lý b ương: Thay 50% th tích nư c m i ngày và 100% th tích nư c sau 2 ngày và chuy n b m i. L c u trùng theo 2 cách: xiphông qua thành b ho c rút t áy. Ki m tra kích thư c u trùng hàng ngày b ng kính hi n vi l a ch n lư i l c có m t lư i phù h p v i kích thư c c a u trùng và c a t ng ki u l c. R a s ch b ương sau khi chuy n b m i và c p nư c vào trư c 1 ngày (htpp:// vietlinh.com.vn). 2.7.5 Các phương pháp và tình hình ngh nuôi hàu Vi t Nam T lâu vùng sông nư c Long Sơn – Vũng Tàu ư c m nh danh là m hàu c a khu v c phía Nam, nơi có i u ki n t nhiên thu n l i, nhi t quanh năm m áp t 24- 0 35 C, m n thích h p 12-35‰. ư c xem là vùng lý tư ng phát tri n ngh nuôi hàu, t s n lư ng hàng năm 2200-2500 t n/năm (Lê Minh Vi n và Ph m Cao Vinh, 2005). Nuôi hàu b ng l p cao su C n Gi - TP H Chí Minh. Nguyên li u làm v t bám cho hàu là các giá th b ng l p ô tô, xe máy, xe p ã qua s d ng, cho xu ng các vùng ao m t nhiên, khu v c m phá nơi có dòng nư c th y tri u kém thu gi ng t nhiên và s d ng nó làm giá th cho hàu nuôi l n n lúc t kích c hàu thương ph m.(http://vietlinh.com.vn) Nuôi hàu b ng giàn m Lăng Cô – Th a Thiên Hu . Nguyên v t li u làm giàn là các c c hình tr úc xi măng v i chi u dài trung bình kho ng 1,2 - 1,8m, chi u r ng b m t kho ng 0,1m. Tr ng tâm c a m i tr có m t thanh s t và trên u m i tr có l xâu dây treo vào giàn và các giàn treo ư c c u t o b i các thanh g c ng óng thành giàn hình ch nh t hay hình vuông v i chi u dài m i giàn trung bình 11
6,5-7,5 m, giàn bé thư ng có kích c 4-5 m và giàn l n có chi u dài 9-10 m, chi u cao m i giàn kho ng 5-6 m ư c chôn sâu t 1 -2 m (vì khu v c nuôi thư ng có n n áy bùn). M i giàn ư c t cách m t nư c 0,5 cm lúc tri u xu ng. Do ó hàu nuôi luôn chìm sâu trong nư c. L ng nh treo t 32 - 40 tr xi măng, l ng l n có th treo kho ng 200 tr . S n lư ng nuôi kho ng 2 - 6 t n hàu nguyên con/giàn (Lê Minh Vi n và Ph m Cao Vinh, 2005) Nuôi hàu trong các l ng treo trên giàn. C u t o giàn nuôi tương t như giàn nuôi trên các c c úc xi măng. Hàu gi ng thu t t nhiên cho vào các l ng lư i có ư ng kính mi ng l ng và ư ng kính áy t 0,4 – 0,5 m, chi u dài m i l ng kho ng 0,4m, kích c m t lư i 2a = 2 cm. M i m t l ng nuôi th m t hàu gi ng trung bình kho ng 5 kg hàu, kích c gi ng kho ng 3- 4 cm. Sau th i gian nuôi kho ng 5 tháng t năng su t trung bình 15 kg hàu thương ph m/l ng. Như v y là b ng phương pháp nuôi này ch sau 5 tháng nuôi hàu t sinh trư ng tăng g p 3 l n. Phương pháp nuôi này ch y u t p trung t Th a Thiên Hu tr vào n TP H Chí Minh, c bi t các vùng nuôi thu c m Lăng Cô (htpp://vietlinh.com.vn) 12