ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------
NGUYỄN VĂN QUẢNG
CÁC DI TÍCH VĂN HÓA CHAMPA Ở THỪA THIÊN HUẾ
LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ
Hà Nội – 2010
NGUYỄN VĂN QUẢNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ HÀ NỘI, NĂM
2010
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------
NGUYỄN VĂN QUẢNG
CÁC DI TÍCH VĂN HÓA CHAMPA Ở THỪA THIÊN HUẾ
LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ
Chuyên ngành: Khảo cổ học
Mã số: 60 22 60
Người hướng dẫn khoa học
TS. Lê Đình Phụng
Hà Nội – 2010
1
MỤC LỤC
Lời cảm ơn
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt dùng trong luận văn
Danh mục các bảng thống kê, bản đồ, sơ đồ
Danh mục các bản vẽ và bản ảnh
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 11
1. Cơ sở khoa học và thực tiễn của đề tài ........................................................... 11
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề và nguồn tư liệu ................................................... 12
3. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 16
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 17
5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 17
6. Kết quả và đóng góp của luận văn .................................................................. 18
7. Những thuận lợi, khó khăn khi thực hiện đề tài .............................................. 18
8. Bố cục luận văn ............................................................................................. 19
CHƢƠNG 1: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƢ VÀ LỊCH SỬ CHAMPA
VÙNG ĐẤT THỪA THIÊN HUẾ ...................................................................... 20
1.1. Những đặc điểm về địa lý tự nhiên ........................................................... 20
1.2. Đặc điểm dân cư ...................................................................................... 23
1.3. Khái quát về tiến trình lịch sử Champa ở Thừa Thiên Huế ........................ 26
1.4. Tiểu kết chương 1 .................................................................................... 31
CHƢƠNG 2: CÁC DI TÍCH VĂN HÓA CHAMPA Ở THỪA THIÊN HUẾ .. 32
2.1. Không gian Thừa Thiên Huế trong thời kỳ vương quốc Champa ............... 32
2.1.1. Thừa Thiên Huế trước giai đoạn Lâm Ấp ...................................................... 32
2.1.2. Thừa Thiên Huế thời kỳ Lâm Ấp – Champa .................................................. 34
2.2. Các di tích văn hóa Champa ở Thừa Thiên Huế ........................................ 37
2.2.1. Kiến trúc đền tháp ............................................................................................. 37
2.2.2. Kiến trúc thành lũy ............................................................................................ 58
2
2.2.3. Bi ký ................................................................................................................... 68
2.2.4. Giếng nước ........................................................................................................ 74
2.3. Tiểu kết chương 2 .................................................................................. 110
CHƢƠNG 3: NHỮNG ĐẶC TRƢNG CƠ BẢN CỦA HỆ THỐNG DI TÍCH
VĂN HÓA CHAMPA Ở THỪA THIÊN HUẾ ................................................ 111
3.1. Sự phân bố của các di tích và vấn đề dân cư, xã hội, lịch sử .................... 111
3.2. Các loại hình kiến trúc và vấn đề cấu trúc, quy mô, chức năng ............... 117
3.3. Nghệ thuật điêu khắc: Loại hình, nội dung tư tưởng, kỹ thuật thể hiện ..... 122
3.4. Vấn đề niên đại của hệ thống di tích ....................................................... 124
3.4.1. Thành lũy ......................................................................................................... 124
3.4.2. Đền tháp ........................................................................................................... 127
3.4.3. Các tác phẩm điêu khắc .................................................................................. 129
3.5. Di tích văn hóa Champa ở vùng đất Thừa Thiên Huế và các mối quan hệ ...... 132
3.5.1. Mối quan hệ giữa các di tích văn hóa Champa trên địa bàn Thừa Thiên Huế . 133
3.5.2. Mối quan hệ giữa các di tích văn hoá Champa ở Thừa Thiên Huế với các khu
vực khác ở miền Trung ............................................................................................. 134
3.5.3. Mối quan hệ giữa các di tích ở Thừa Thiên Huế với các nền văn hóa khác 137
3.6. Về những giá trị tiêu biểu của các di tích văn hóa Champa ở Thừa
Thiên Huế .................................................................................................... 143
3.6.1. Giá trị lịch sử ................................................................................................... 143
3.6.2. Giá trị văn hóa, nghệ thuật .............................................................................. 145
3.6.3. Giá trị kinh tế du lịch ....................................................................................... 147
3.7. Tiểu kết chương 3 .................................................................................. 147
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 148
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 150
PHỤ LỤC MINH HỌA
3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DÙNG TRONG LUẬN VĂN
BAVH Bulletin des Amis du Vieux Hué
Tập san “Những người bạn cố đô Huế”
BEFEO Bullentine de Ecole Fracaise d’Extrême-Orient
Tập san của trường Viễn Đông Bác cổ Pháp
BTCVCĐ Huế Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế
BTDTKC Bảo tàng Dân tộc - Khảo cổ
BTLS&CM Bảo tàng Lịch sử và Cách mạng
ĐHKH Huế Đại học Khoa học Huế
HĐTHC Hội Đô thành Hiếu cổ
KCH Tạp chí Khảo cổ học
KHXH Khoa học Xã hội
NBT Huế Nhà Bảo tàng Huế
NCĐNA Nghiên cứu Đông Nam Á
NC&PT Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển
NPHMVKCH Những phát hiện mới về khảo cổ học
Nxb. Nhà xuất bản
tr. Trang
TS. Tiến sĩ
TTBTDTCĐ Huế Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế
TTKH&CN Thông tin Khoa học và Công nghệ