Điện công nghiệp - Chương 6

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

113
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo giáo trình Điện công nghiệp - Chương 6 Trang bị điện máy cán thép

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Điện công nghiệp - Chương 6

89 Ch ng 6 TRANG B I N MÁY CÁN THÉP 6-1 Khái ni m chung v công ngh cán thép 1. Bi n d ng c a kim lo i Kim lo i c gia công b ng áp l c r t ph bi n. Ph ng pháp gia công b ng áp l c bao g m nhi u d ng: cán, ép, d p, t, c t, kéo, chu t v.v… D i tác d ng c a áp l c ngoài (ngo i l c), kim lo i s b bi n d ng ho c b t gãy. H.6-1 C u trúc m t c t kim lo i ã mài nh n Làm bi n d ng kim lo i a) S các h t tinh th kim lo i nh n c các s n ph m b) Ranh gi i gi a các h t nhìn qua kính hi n vi theo yêu c u nào ó khi gia công b ng áp l c là n i dung c a lý thuy t bi n d ng d o, lý thuy t gia công kim lo i b ng áp l c. Ta ch xét nh ng v n chung hi u nh ng yêu c u công ngh òi h i s áp ng c a trang b i n cho các máy gia công b ng áp l c. Dùng kính hi n vi quan sát m t m t kim lo i ã mài nh n th y c u trúc c a nó nh hình 6-1. Qua hình v này ta th y các h t tinh th kim lo i ti p xúc v i nhau theo ng th ng g y khúc trên m t mài. B ng nhi u th c nghi m ng i ta ã nh n bi t c: Kim lo i b phá hu không ph i theo l p phân cách gi a các h t mà s phá hu l i chính các h t (theo m t tr t tinh th ). S thay i kích th c và hình dáng ban u c a v t th kim lo i khi b ngo i l c tác d ng g i là bi n d ng kim lo i. Bi n d ng c a kim lo i c chia thành hai lo i là: bi n d ng àn h i và bi n P d n g d o. 1 0 B C - Bi n d ng àn h i là bi n d ng c a v t th mà sau khi ngo i l c thôi tác d ng vào v t thì v t s A tr l i hình dáng và kích th c ban u, ngh a là v t ch bi n d ng khi nó ang ch i tác d ng c a ngo i l c. - Bi n d ng d o là bi n d ng c a v t mà sau khi 0 % 0 1 b ngo i l c tác d ng vào nó, nó có hình dáng và kích th c m i so v i hình d ng và kích th c ban H 6.2 Quan h gi a l c kéo và bi n d ng dài c a m u thép u.
90 Tr c tung bi u th l c kéo hay ng su t kéo. Tr c hoành bi u th chi u dài thanh thép m u hay dãn t ng i. u tiên, dài m u thép t ng t l thu n v i l c kéo ( o n OA). o n này, n u thôi tác d ng l c, m u s l y l i hình d ng và kích th c c , ó là giai o n bi n d ng àn h i. Trong m ng tinh th , các nguyên t kim lo i chi m v trí t ng ng v i th n ng c c ti u. Khi bi n d ng àn h i, các nguyên t xê d ch kh i v trí cân b ng n nh. S xê d ch này r t nh , không quá kho ng cách gi a các nguyên t (c vài 0A, 1 0A = 1.10-7mm). Do s t ng kho ng cách gi a các nguyên t mà th tích kim lo i t ng lên, m t kim lo i gi m i. N u ti p t c t ng l c kéo quá gi i h n àn h i (t ng ng i m A), t ng bi n d ng dài s không t l v i l c kéo, mà nó s t ng nhanh h n ( o n cong AC). N u c ti p t c t ng l c kéo n a, s d n n m u b phá hu ( t, t ng ng v i i m B). Khi l c kéo t ng ch a n m c phá hu m u ( i m C), mà l c kéo b t u gi m thì m u không l y l i c hình d ng và kích th c c , mà nó còn gi l i m t dãn nào ó ( o n 0), ng i ta g i ó là bi n d ng d o c a v t. Nh th , bi n d ng àn h i luôn x y ra tr c m i bi n d ng d o. Bi n d ng d o c a kim lo i ph thu c vào thành ph n c u t o kim lo i, nhi t và ph ng pháp gia công b ng áp l c. Các ph ng pháp gia công b ng áp l c nh cán, kéo, ép, d p, rèn …d a vào bi n d ng d o c a kim lo i thay i hình d ng, kích th c c a kim lo i. Ngo i l c tác d ng vào kim lo i ph i v t quá gi i h n b t u gây bi n d ng (theo h ng l c c n nh nh t), nh ng không gây ra phá h y kim lo i, t c là phá v m i liên k t gi a các h t; t ó c ng làm thay i tính ch t c lý c a kim lo i. Th c nghi m kéo m u ch ng t r ng bi n d ng c a kim lo i x y ra là do kim lo i tr t theo các m t ph ng xác nh g i là m t ph ng tr t. Khi các m t ph ng này tr t, b m t m u s có các v t g i là các ng tr t. M t ph ng tr t th ng trùng v i m t ph ng tác d ng c a ngo i l c m t góc kho ng 450. Bi n d ng d o ch có th b t u khi t o ra trong kim lo i m t tr ng thái ng su t xác nh. Khi ó ng su t tr t (ti p tuy n) tác d ng theo m t ph ng tr t t l n xác nh tu thu c tính ch t c a kim lo i và th ng c n i tr trên m t ph ng tr t hay theo ng phân cách gi a các h t trong kim lo i. Khi gia công b ng áp l c, có th coi ngo i l c là t h p các l c kéo và nén. kh o sát m t s d ng bi n d ng chính, ta quy c ng su t nén là d ng, ng su t kéo là âm.
91 2. Khái ni m chung v công ngh cán thép Cán là m t ph ng pháp gia công b ng áp l c làm thay i hình d ng và kích th c c a v t th kim lo i d a vào tính ch t bi n d ng d o c a nó. Yêu c u quan tr ng trong quá trình cán là ng su t n i c a bi n d ng d o không c quá l n, m b o kim lo i v n gi c b n cao. Do ng su t n i bi n d ng d o gi m khi nhi t kim lo i t ng, cho nên trên th c t ph ng pháp cán nóng th ng c s d ng nhiêu nh t gi m l c cán và n ng l ng tiêu hao trong quá trình cán. Trong m t s tr ng h p do yêu c u công ngh ph i dùng ph ng pháp cán ngu i, ví d nh cán thép t m m ng có b dày t m cán nh h n 1mm. Vì n u cán thép t m m ng mà dùng ph ng pháp cán nóng s sinh ra l p v y thép khá dày so v i thành ph m nên b dày m t t m thép cán s không ng u v chi u dày. C n c vào nhi t c a phôi trong quá trình cán, ng i ta chia ra hai ph ng pháp cán: c a phôi nh h n 4000C. - Ph ng pháp cán ngu i: khi nhi t c a phôi l n h n 6000 - Ph ng pháp cán nóng: khi nhi t a) C u t o c a máy cán Máy cán th c hi n nguyên công chính làm bi n d ng d o kim lo i có hình d ng và kích th c theo yêu c u mong mu n. Phôi kim lo i c nén ép, k p và kéo qua hai tr c cán quay ng c chi u nhau. M t máy cán th ng có các b ph n chính sau (hình 6-3): + H p cán: g m hai tr c cán 9 (h.6-3a) ho c nhi u tr c cán 10, 11… (h.6-3d), g i tr c t trên thân máy 12 (h.6-3a và 6-3d). Tr c cán trên th ng c g i là tr c cán ng có th d ch chuy n theo ph ng th ng ng và c nh v b ng thi t b k p tr c, còn tr c cán d i là tr c cán c nh. + C c u và thi t b truy n l c: có th khác nhau tu theo ch c n ng và c u t o c a t ng lo i máy cán. nh ng máy cán công su t l n (cán thô, cán thép t m dày) và các máy cán có t c cao, thì hai tr c cán c truy n ng riêng r t hai ng c riêng r 3 (h. 6-3a và 6-3b). nh ng máy cán khác, truy n ng quay tr c cán do m t ng c 9 m nh n g i là truy n ng nhóm thông qua h p bánh r ng có cùng ng kính v i t s truy n i = 1. Gi a ng c truy n ng 3 và h p bánh r ng 4 có t h p t c ph i h pt c gi a ng c truy n ng và t c c a tr c cán phù h p theo yêu c u công ngh . + ng c truy n ng: truy n ng tr c cán th ng dùng các lo i sau: - ng c không ng b roto l ng sóc cho máy cán liên t c công su t nh . - ng c không ng b roto dây qu n c dùng cho máy cán liên t c công su t l n
92 - ng c i n m t chi u c dùng cho các máy cán o chi u (máy cán quay thu n ngh ch) Hình 6-3 C u t o c a máy cán
93 b) Phân lo i máy cán Máy cán r t a d ng và nhi u ch ng lo i. Phân lo i máy cán có th d a trên các c i m sau ây: + Theo tên g i c a s n ph m sau khi cán: - Máy cán thô, có ng kính tr c cán = (800 ÷ 1300)mm. - Máy cán t m có ng kính tr c cán = (1100 ÷ 1150)mm. - Máy cán thép hình ( ng ray, thép góc thép ch U, thép ch I) có ng kính phôi cán = (750 ÷ 900)mm. - Máy cán dây có ng kính tr c cán = (250 ÷ 350)mm. + Theo nhi t cán có hai lo i: c a phôi cán có t0< 4000C. - Máy cán ngu i khi nhi t c a phôi cán có t0 > 6000C. - Máy cán nóng khi nhi t + Theo công ngh cán có hai lo i: - Máy cán liên t c không o chi u. - Máy cán o chi u thu n ngh ch 6-2 Các thông s c b n c tr ng cho công ngh cán thép Công ngh cán thép c mô t trên hình 6-4: Khi cho phôi kim lo i vào h p cán, phôi b k p và ép n ch t gi a hai tr c cán quay cá p n á ng c chi u nhau, k t qu b ic H án kh ) B1 ic ) c s1 kh 2 dày c a phôi gi m xu ng, us Tr (ch Sa c h F2 ( chi u dài c a phôi t ng lên và B2 chi u r ng t ng lên chút ít. H1 H1 H2 N u coi hai tr c cán c a Vùng bi n d ng máy gi ng h t nhau, quay ng c chi u nhau cùng t c và phôi cán có c tính ng H 6-4. Công ngh cán thép u nhau, kí hi u các i l ng c a phôi là: H - b dày phôi; B - b r ng c a phôi; L - chi u dài c a phôi; F - ti t di n c a phôi V i ch s 1 c a các thông s c a phôi tr c khi cán và ch s 2 c a các thông s c a phôi sau khi cán ta có: L2 > L1; H2 < H1; F2 < F1 1. Các thông s c b n a) H s kéo dài L2 (6-1) 1 L1 Sau n l n cán, ta có h s kéo dài là:
94 n (6-2) i i1 N u coi th tích c a phôi là không i V1 = V2 thì: V2 F2 F1 L2 (6-3) V1 L1 F2 F1 N u coi n r ng không áng k B1= B2 thì: F1 H 1 .B1 H1 L2 (6-4) L1 F2 H 2 .B2 H2 b) Góc ngo m (hình 6-5) t ng ng v i cung ngo m AB 2) i u ki n tr c cán ngo m c phôi Tr c cán ngo m c phôi và cán y ép c là nh ma sát ti p xúc xu t hi n trên cung ngo m AB khi tr c o P cán quay. Ngoài l c T kéo phôi vào T x x C A còn có l c P y ra c a phôi. N u x TB P l c c a phôi y ra l n h n l c kéo vào thì tr c cán không ngo m c o phôi. Bi u l c tác d ng lên phôi cán bi u di n trên hình 6-5. H 6-5. Bi u l c tác d ng lên tr c cán Phân tích hai l c trên ta th y r ng: tr c cán ngo m c phôi thì: Tx > Px hay T. cos > P.sin T > P.tg (6-5) a) nén ép tuy t i h = H1 – H2 (6-6) T hình 6-5 ta có: H1 = H2 + 2BC h = 2 BC = 2(OB – OC) = 2R(1-cos ) h = D(1-cos ) (6-7) Trong ó D- ng kính tr c cán; R - bán kính tr c cán. b) n r ng theo chi u ngang b = B2 – B1 Theo công th c kinh nghi m, có th tính theo bi u th c sau: b = a. h v i: h s a có xét n nh h ng nhi t c a phôi cán a = (0,25 ÷ 0,35)
95 c) Vùng ch m sau và vùng v t tr c Khi cán thép, trong vùng bi n d ng (ph n g ch chéo trên hình o 6-4) s có hai vùng: A - vùng ch m sau là vùng khi B tc c a phôi V1 nh h n t c N V dài c a tr c cán V1< V. V1 V2 H1 H0 H2 - vùng v t tr c là khi t c N’ B’ ra c a phôi V2 l n h n t c A’ dài c a phôi V2 > V. o’ v t tr c c c tr ng b i t s : V2 V1 V2 V [%] (6-8) s% V t tr c V Ch m sau v i V- t c dài tr c cán; ra c a phôi kh i H 6-6. Hi n t ng ch m sau và v t tr c V2- t c tr c cán Trên th c t , khi cán t m dày s% = (3 ÷ 5), còn khi cán t m m ng s% = (11 ÷ 15) Nh v y ta có V1< V < V2. Trong vùng bi n d ng, t c c a phôi s t ng t V1 n V2 nên s có m t ti t di n nào ó t c c a phôi b ng t c dài c a tr c cán (ti t di n N-N’ trên hình 6-6). Ti t di n này c g i là ti t di n t i h n (có tên g i khác là ti t di n trung bình). Góc tâm t ng ng v i cung ch n NB c g i là góc t i h n. Góc t i h n có th tính theo bi u th c sau: (6-8) .1 2 2 2 ms Trong ó: ms là góc ma sát. d) Áp l c t lên tr c cán trong quá trình cán thép Khi cán, tr c cán t lên phôi m t l c th ng n i tr bi n d ng c a phôi. Ngoài ra, ph n l c c a phôi c ng gây ra m t l c t lên tr c cán. N u g i Ptb là áp su t ép trung bình và Ftx là di n tích ti p xúc gi a tr c cán và phôi thì ph n l c toàn ph n t lên m t tr c cán b ng: P = Ptb.Ftx (6-9) 2 Trong ó: Ptb - áp su t ép trung bình, N/mm ; Ftx - di n tích ti p xúc, mm2. Tr s áp su t ép trung bình ph thu c vào nhi u y u t sau ây: - Thành ph n hoá h c c a phôi
96 - Nhi t c a phôi. - dày c a phôi (B1), nén ép ( h) và m t s y u t ph khác. B1 B2 2 ).l [mm ] (6-10) Ftx Btb .l ( 2 Trong ó l - là dây cung AB ch n góc ngo m . Tính g n úng: [mm] (6-11) l AB D sin 2 1 cos Trong ó: sin 2 2 ã bi t h = (1 – cos )D; nên h (6-12) sin 2D 2 T ó suy ra: h [mm] (6-13) l D. R. h 2D Vì R = D/2 : bán kính tr c cán. Thay vào bi u th c trên ta có áp l c t lên m t tr c cán khi cán b ng: [N] (6-14) P Ptb .Btb R. h Tr s áp su t ép trung bình c tính theo công th c Xêlic p: 2H 2 1 Ptb = 1,15kc. (6-15) . A. A h.( 1) Trong ó: kc - i m gi i h n nóng ch y c a phôi; - góc ma sát tr t; H0 ; A H1 H0 - b dày c a phôi ti t di n gi i h n. Các thông s k thu t c a phôi và tr c cán c bi u di n trên hình 6-7. B1 /2 F2 A B2 B2 h/2 B H 6-7. Thông s c a phôi và tr c cán
97 6-3 Tính mômen truy n ng tr c cán 1. Ph ng pháp Xêlic p Ph ng pháp này d a theo áp su t ép trung bình tính mômen truy n ng tr c cán, bao g m các thành ph n mômen sau: - Mhi : mômen h u ích c n thi t làm bi n d ng phôi và kh c ph c l c ma sát gi a phôi kim lo i và tr c cán trong vùng bi n d ng ng v i cung ngo m - Mômen không t i M0. - Mômen ng M g kh c ph c l c quán tính, t o gia t c. Mômen ng xu t hi n khi th c hi n o chi u quay và i u ch nh t c . V y mômen cán b ng : M = Mhi + Mms + M0 + M g (6-16) - Mômen h u ích c tính d a vào áp l c trên tr c cán. N u coi bi n d ng phôi nh nhau hai phía c a tr c cán ( 1 = 2) nh hình 6-8, t ó ta có: L c tác d ng: P 1 = P2 = P (6-17) Cánh tay òn t l c: a1 = a2 = a, lúc ó mômen tác d ng lên tr c cán 1 là: M1= P.a = P .l (6-18) Trong ó: a t s cánh tay òn t l c trên chi u dài c a cung ngo m l = 0,5 i v i ph ng pháp cán nóng = (0,35 ÷ 0,45) i v i ph ng pháp cán ngu i. T các bi u th c ã d n, ta có: M1 = Ptb.Btb. .R. h (6-19) Mômen truy n ng cho c hai tr c cán: Mhi = 2Ptb.Btb. .R. h (6-20) Mômen ma sát c tính theo bi u th c: M hi Pd Pd 1 (6-21) M ms ( 1) i i Trong ó: P - áp su t nén t lên tr c cán [N/mm2 ]; d- ng kính c a tr c cán; i - t s try n μ - h s ma sát l n; - hi u su t c a c c u truy n l c. - Mômen không t i: M0 = (3 ÷ 5)%M m (6-21) - Mômen ng: J .d (6-22) M dg dt ng [kgm2] Trong ó: J - mômen quán tính c a h truy n
98 2. Ph ng pháp su t tiêu hao n ng l ng (STHNL) Ph ng pháp này th c ch t là ph ng pháp tính mômen truy n a1 o1 ng tr c cán theo su t tiêu hao A n ng l ng trên m t n v kh i 1 1 l ng c a s n ph m. H 1 Ph ng pháp STHNL c tính V1 V2 d a trên ng cong STHNL H 2 c xây d ng t th c nghi m. A 2 2 ng cong này bi u th tiêu a2 o2 hao n ng l ng trên m t n v kh i l ng s n ph m sau kéo dài phôi ( ) ho c theo chi u dày H 6-8. S tính toán mômen cán (H) c a phôi sau m i m t l n cán. ng cong STHNL c bi u di n trên hình 6-9. ng cong STHNL W kW h/t n W bi u di n quan h W=f( ) su t tiêu hao n ng l ng theo kéo W dài sau m i l n cán c s d ng tính W0 mômen truy n ng tr c cán i v i các H(mm) 0 n-1 n máy cán quay thu n Hình 6-9 ng cong STHNL ngh ch, còn ng cong STHNL bi u di n quan h gi a STHNL theo dày c a phôi c ng d ng i v i các máy cán ngu i liên t c. chính xác tính toán mômen truy n ng tr c cán c a ph ng pháp này càng cao n u các i u ki n cán c tính toán càng sát v i i u ki n xây d ng ng cong STHNL. Mômen cán cho l n cán ang tính toán s b ng: M t= 1,4. W.F.107 [N.m] (6-23) 2 Trong ó: F - ti t di n c a phôi l n cán ang tính, mm ; D- ng kính tr c cán, mm; W - hi u s su t tiêu hao n ng l ng c a l n cán ang tính và l n cán tr c ó.
99 6-4 Trang b i n máy cán nóng thu n ngh ch (CNTN) 1. c i m công ngh Máy cán nóng quay thu n ngh ch (máy cán nóng o chi u) th ng dùng cán thô. Trong t h p máy cán nóng thu n ngh ch, ngoài các h p cán còn có các thi t b ph nh : b ng l n, dao c t, xe ch phôi, máy l t phôi v.v… Trên hình 6-10 gi i thi u b ng chuy n máy cán nóng thô 1150. 2 1 2 3 18 10 15 17 7 8 12 13 14 16 5 6 11 4 9 19 Hình 6-10 Dây chuy n máy cán nóng thô 1150 Phôi thép t phân x ng thép c v n chuy n n là nung 2 b ng c u tr c 1, s lò nung có th lên t i 20 lò và m i lò nung có th ch a c4÷8 th i thép có kh i l ng (5 ÷ 25) t n/th i. Sau ó các th i thép c a lên các xe ch phôi 3 và ch n b ng l n ti p nh n 4. Bàn cân 5 cân kh i l ng th i thép. Bàn quay 6 dùng quay th i thép cho úng h ng (trong tr ng h p c n thi t có th quay 1 góc t i a 1800). B ng l n 7 và 8 a th i thép n h p cán 10. Sau m i l n cán, th i thép c v n chuy n tr l i các b ng l n tr c h p cán. ây trong tr ng h p c n thi t, th i thép có 0 th l t i m t góc 90 nh máy l t 9. Khi k t thúc l n cán cu i cùng, phôi cán thành ph m c a qua b ng l n 11, 12 và n máy ánh v y làm s ch 13 và sau ó a t i máy c t phân o n 14 theo kích th c quy nh. Sau ó chuy n t i b ng xích 15, b ng l n 16 và máy y lên bàn x p 17 ch t vào kho ch a 18. ng c 19 dùng truy n ng h p cán 10. Các máy cán nóng quay thu n ngh ch có nhi u ki u, nhi u lo i, k t c u tu t ng lo i c ng khác nhau nh ng ch làm vi c c a h truy n ng tr c cán nh nhau. ng c truy n ng tr c cán làm vi c ch r t n ng n : c tr ng b i t n s óng c t i n l n (có máy t 1500 l n/ gi ) và luôn làm vi c tr ng thái quá t i, lúc ngo m phôi, mômen c a ng c truy n ng có th tt i (2,5 ÷ 3)M m . T nh ng c i m trên, ta có th a ra nh ng yêu c u chính i v i thi t b truy n ng tr c cán c a máy cán thép nh sau: - Ph m vi i u ch nh t c yêu c u D = 10:1.
100 - Ph i làm vi c v i tin c y cao trong i u ki n n ng n (t n s óng c t l n, th ng xuyên quá t i) 2. H truy n ng h p cán trong máy CNQTN Trong máy cán nóng quay thu n ngh ch th ng s d ng hai ph ng pháp truy n ng. - Truy n ng nhóm: là dùng m t ng c truy n ng quay hai tr c cán nh h p bánh r ng. u i m c a ph ng pháp này là s i u khi n n gi n, nh ng s ng h c ph c t p, kích th c c a hai tr c cán yêu c u ph i nh nhau. - Truy n ng riêng r : ph ng pháp này có u i m là: s ng h c n gi n, kích th c c a hai tr c cán không yêu c u gi ng nhau, nh ng s nguyên lý i n ph c t p, c n n hai ng c , m i ng c truy n ng m t tr c riêng bi t. a) H th ng truy n ng i n (truy n ng nhóm) h p cán trong máy cán nóng quay thu n ngh ch (CNQTN) D i i u ch nh t c ng c truy n ng yêu c u D = 10:1 và c th c hi n i u ch nh hai vùng: - Vùng d i t c c b n (n < n m) Th c hi n b ng cách thay i i n áp t vào ph n ng c a ng c . - Vùng trên t c c b n ( n > n m) Th c hi n b ng cách gi m t thông kích t c a ng c . Quá trình i u ch nh t c hai vùng ti n hành không ng th i và không ph thu c l n nhau. S nguyên lý i n trên hình 6-11 và s i u kh n trên hình 5-12. * C u trúc c a s : ng c truy n ng tr c cán (1) c c p ngu n t hai máy phát 1F(3) và 2F(4) n i song song nhau. Cu n kích t c a hai máy phát KT1F(5) và KT2F(5) c c p ngu n t máy kích t FKF(6). Cu n kích t c a máy phát KTFKF(14) c c p ngu n t máy i n khu ch i t ngang M K F(14). Máy i n khu ch i M K F có các cu n kích t sau: - AK F(15) cu n i n áp th c hi n ch c n ng o chi u quay c a ng c b ng hai công t c t 1N(15) và 1T(15). - C K F(9) là cu n ch o ng th i là cu n ph n h i âm i n áp có ng t. Nguyên lý làm vi c c a khâu này nh : Khi i n áp máy phát 1F và 2Fcòn nh h n i n áp so sánh (Uss l y trên bi n tr 2R(10), m t trong hai iôt 1CL ho c 2CL khoá nên dòng trong cu n C K F b ng không. Khi i n áp c a máy phát 1F và 2F t ng b ng giá tr so sánh thì 1CL ho c 2CL thông, dòng i n trong cu n C K F khác không, có s làm i n áp c a máy phát 1F và 2F không b t ng nhanh m t cách c n g b c.
101 1 R1 RA CP 2 CB 1F 3 2F 4 KT2F R2 KT1F R5 5 R3 R4 MK F 6 FKF 7 1VR 8 CKF R6 KN KT 9 2VR 1 2 3 KH 10 2N 2T 4 + - - + T P KC K TF 11 R7 65 43 2 1 0 1 234 5 6 AK TF 12 KH 3VR 1Y C K TF 13 Các ti p 2Y 3Y KH i mb ov KTFKF KH MKF 1N 14 1T KN 1BA AK F 1N KN 15 2T 1T 1T 1N KT DK F 4Y 1T 16 1N 5 6 7 8 KN KT 4VR KT 17 2N a c b 9 11 18 1Y DK 12 10 K TF 19 2Y R8 AK T 20 KTFK MK 21 3Y 2T 2N 2BA RA R9 AK T 22 4Y 23 FK R10 R11 13 KT 5Y 24 14 R12 CK 25 DK T R13 1T 26 MK 1T KN 27 KT KT 4Y 5Y RA 28 KN R15 R16 R17 R14 1N KT 29 KN H. 6-11 S truy n ng nhóm máy CNQTN
102 i n áp trên bi n tr 2R c c p t ngu n khu ch i t K T(11). Khu ch i t K TF có hai cu n kh ng ch : - AK TF(12): là cu n i n áp (cu n d ch chuy n) ch n i m làm vi c ban u c a K T. - C K TF(13): là cu n ch o dùng thay i thay i tr s i n áp ra c a K TF, chính là thay i tr s i n áp so sánh l y trên bi n tr 2R b ng các công t c t gia t c 1Y, 2Y, 3Y. + DK F(16): là cu n ph n h i âm dòng có ng t, nh m h n ch dòng i n c a ng c , b o v ng c truy n ng trong tr ng h p b quá t i. Nguyên lý làm vi c c a khâu h n ch dòng nh sau: Khi dòng i n ph n ng trong ng c truy n ng còn nh h n tr s dòng ng t I < Ing [tr s Ing = (2,25 ÷ 2,5)I m] , i n áp Ui < Uss v i Ui = I (Zcp + ZCB), còn Uss = Uab ho c Ubc l y trên bi n tr 4R(17). Khi ó iôt 5 , 6 ho c 7 , 8 khoá, dòng trong cu n DK F b ng không. Ng c l i, khi I Ing, Ui Uss , khi ó 2 trong 4 iôt trên s thông, dòng i n trong cu n DK F khác không, do tính ch t kh t c a cu n DK F, i n áp phát ra c a 1F và 2F gi m nhanh v không t o ra ng c tính c d ng máy xúc b o vê cho ng c không b cháy khi quá t i. i n áp trên bi n tr 4R(17) c c p ngu n t khu ch i K T (19). Khu ch i t K T có hai cu n kh ng ch : - Cu n AK T (20) là cu n i n áp (cu n chuy n d ch) dùng ch n i m làm vi c c a K T. - Cu n DK T (26) là cu n ph n h i âm dòng i n kích t c a ng c truy n ng + MK F(27): là cu n ph n h i m m i n áp c a máy phát kích t FKF(7). Nguyên lý làm vi c c a khâu ph n h i m m i n áp nh sau: Cu n MK F c n i vào ng chéo c a c u vi phân qua i n tr h n ch R5. C u vi phân c c u thành t 4 vai c u g m các i n tr R2, R3, R4 và hai cu n kích t KT1F và KT2F. Khi i n áp phát ra c a FKF n nh (UFKF = const), c u cân b ng [R2.R4 = R3.(ZKT1F + ZKT2F)]. Dòng trong cu n MK F b ng không, ng c l i khi i n áp phát ra c a máy phát FKF có xu th t ng hay gi m, do hai cu n kích t có tính c m, c u m t cân b ng, dòng trong cu n MK F khác không (chi u c a nó s ng c ho c cùng chi u v i dòng trong cu n AK F. K t qu i n áp phát ra c a FKF s n nh. S ct ng t ng c a M K F b ng: F = FAK F – FC K F - FDK F ± FMK F Nh vây i u ch nh t c ng c truy n ng tr c cán b ng cách thay i tr s i n áp t vào ph n ng c a ng c (vùng n < n m) th c hi n b ng cách thay i i n áp phát ra c a M K F thông qua các cu n kích thích c a nó.
103 Cu n kích t c a ng c truy n ng KT (23) c kích ngu n t máy phát kích t FK (23). Cu n kích t c u máy phát kích t KTFK (21) c c p t máy i n khu ch i t tr ng ngang M K (21). Máy i n khu ch i có các cu n kích thích sau: + AK (22) là cu n i n áp. + C K (25) là cu n ch o dùng i u ch nh t c , dòng trong cu n C K cùng chi u v i dòng trong cu n AK , nên khi công t c t gia t c 4Y và 5Y(28) m t i n, làm cho i n áp r i trên R17 (n i song song v i C K ) gi m xu ng, k t qu i n áp ra c a M K gi m xu ng, dòng kích t trong cu n KT gi m và t c ng c t ng lên. + DK (18) là cu n ph n h i âm dòng có ng t. Khi I < Ing, Ui < Uss , iôt 9 , 12 (ho c 10 ,11 ) khoá, dòng trong cu n DK khác không, nó làm cho i n áp ra c a M K t ng lên, dòng kích t c a ng c t ng lên, t c ng c gi m nhanh xu ng v không b o v cho ng c không b cháy trong tr ng h p quá t i. + MK là cu n ph n h i m m i n áp máy phát kích t FK (27). Cu n dây MK c n i vào ng chéo c a c u vi phân c u thành t 4 vai c u g m: R10, R11, R12 và cu n kích t c a ng c KT (23). Khi i n áp ra c a máy phát FK n nh ( UFK = const). C u cân b ng (R10. ZKT = R11.R12), dòng trong cu n MK b ng không. Trong tr ng h p i n áp phát ra c a FK có xu h ng thay i, c u m t cân b ng (do cu n KT có tính i n c m) dòng trong cu n MK khác không, chi u dòng trong cu n MK s cùng chi u ho c ng c chi u v i dòng trong cu n AK làm cho i n áp phát ra c a FK s n nh. S ct ng t ng c a M K b ng: F = FAK + FC K + FDK ± FMK Nh v y, i u ch nh t c ng c truy n ng vùng 2(n > n m) th c hi n b ng cách gi m t thông kích t c a ng c thông qua i u khi n dòng kích t c a máy i n khu ch i t tr ng ngang M K . * Nguyên lý làm vi c c a s kh ng ch Kh ng ch ng c truy n ng c th c hi n b ng b kh ng ch ch huy KC. M ch ch ho t ng c khi các ti p i m b o v ã c óng kín. Khi KC v trí “0”, công t c KH(12) = 1 KH(13) = 1 [duy trì] KH(14) = 1 (c p ngu n cho các dòng 14 ÷ 21). + Kh i ng ng c t t c b ng không n t c nh m c (n m). Quay b kh ng ch ch huy l n l t t “0” n v trí “4” sang bên ph i t ng ng v i chi u quay thu n, công t c t 1T(14) = 1 và 2T(15) = 1 dòng trong cu n dây AK F có chi u ng c ch y theo chi u thu n. Các công t c t gia t c 1Y(18), 2Y(19), 3Y(21) l n l t có i n, làm t ng dòng trong cu n C K TF, d n n t ng i n áp ra c a K TF (t ng i n áp so
104 sánh Uss trên bi n tr 2VR). K t qu i n áp t lên ph n ng ng c t ng t không lên n nh m c U m. Trong quá trình này, t thông kích t c a ng c gi không i. + T ng t c t nm nt c trên c b n. Khi quay b kh ng ch ch huy sang v trí “5” và v trí “6”, các công t c t 4Y và 5Y l n l t m t i n, làm gi m i n áp t lên cu n dây C K , k t qu t thông kích t c a ng c gi m ( < m) t c c a ng c s t ng lên. + Hãm ng c t t c n m v 0. Khi quay b kh ng ch ch huy t v trí “4” v v trí “0”, các công t c t 1T(14), 2T(15), 1Y(18), 2Y(19) và 3Y(21) m t i n. Riêng công t c t KT(27) ch a m t i n (vì r le i n áp RA còn tác ng). Lúc này công t c t 1N(16) và 2N(17) có i n [qua ti p i m KC(15) ], dòng trong cu n i n áp AK F(15) o chi u, ông c th c hi n hãm ng c. Khi t c ng c gi m xu ng ( ng v i i n áp U = (10 ÷ 15)%U m , r le i n áp RA thôi tác ng, công t c t 1N và 2N m t i n, quá trình hãm ng c k t thúc. + Hãm ông c t t c n > n m v “0” Khi chuy n tay qua b kh ng ch ch huy t v trí “0” v v trí “0”, l n l t các công t c t 4Y và 5Y có i n. i n áp trên cu n C K t ng d n lên d n n khi dòng kích t c a ng c t ng d n lên n ch s nh m c, t c c a ng c gi m xu ng n tr s n m, quá trình gi m t c t n m v “0” x y ra t ng t nh ã trình bày.