Diễn tiến ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn tiến xa

Tổng Quan  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> DIỄN TIẾN UNG THƯ TUYẾN TIỀN LIỆT GIAI ĐOẠN TIẾN XA <br /> Nguyễn Tuấn Vinh*, Trà Anh Duy* <br /> <br /> MỞ ĐẦU <br /> Ung  thư  tuyến  tiền  liệt  là  loại  ung  thư  rất <br /> phổ  biến  ở  nam  giới,  về  tần  suất  đã  vượt  qua <br /> ung  thư  phổi.  Theo  thống  kể  thì  năm  2012  số <br /> trường  hợp  mắc  ung  thư  tuyến  tiền  liệt  là <br /> 271.740,  chiếm  29%  các  trường  hợp  ung  thư(6). <br /> Về  tử  suất,  ung  thư  tuyến  tiền  liệt  cũng  là <br /> nguyên  nhân  gây  tử  vong  đứng  hàng  thứ  2  ở <br /> nam giới. Ung thư tuyến tiền liệt diễn biến phức <br /> tạp nên để điều trị cho tốt, người thầy thuốc cần <br /> cần nắm vững bệnh sử tự nhiên của bệnh cũng <br /> như  chẩn  đoán,  phân  giai  đoạn  cũng  như  lựa <br /> chọn điều trị. <br /> Diễn  tiến  của  ung  thư  tuyến  tiền  liệt  ngoài <br /> diễn tiến tự  nhiên của bệnh còn có những diễn <br /> tiến  xấu  do  tác  dụng  ngoại  ý  của  điều  trị  như <br /> điều trị nội tiết, xạ trị hay do hóa trị toàn thân. <br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA ĐIỀU TRỊ NỘI TIẾT <br /> LÊN  BỆNH  NHÂN  UNG  THƯ  TUYẾN <br /> TIỀN LIỆT <br /> Khi điều trị với nội tiết bệnh nhân thường có <br /> nhiều tác dụng ngoại ý nên nếu chỉ định điều trị <br /> không  đúng  cũng  như  không  xử  trí  tốt  các  tác <br /> dụng  ngoại  ý  này  thì  hiệu  quả  điều  trị  có  thể <br /> kém  hơn  không  điều  trị.  Có  nhiều  tác  dụng <br /> ngoại ý nhưng chủ yếu là: <br /> ‐ Đái tháo đường: đường huyết có thể tăng <br /> hay trên cơ địa bệnh nhân đái tháo đường đang <br /> điều trị thì đường huyết không ổn cần chỉnh liều <br /> và thay đổi chế độ sinh hoạt(2). <br /> ‐ Bệnh lý tim mạch: có ghi nhận bệnh lý tim <br /> mạch khi dung nội tiết điều trị, chủ yếu có tình <br /> trạng giữ nước, tăng áp huyết(2). <br /> ‐ Bốc hỏa: gây khó chịu cho bệnh nhân như <br /> rối  loạn  tiền  mãn  kinh  ở  phụ  nữ,  nhất  là  trong <br /> thời gian đầu điều trị. Có thể phải điều trị triệu <br /> chứng cho bệnh nhân trong giai đoạn này. <br /> <br /> ‐  Rối  loạn  cương  dương:  đây  là  hậu  quả <br /> không  tránh  khỏi  khi  điều  trị  nội  tiết  nhưng  ở <br /> giai đoạn tiến xa thường bệnh nhân không còn <br /> nhu cầu điều trị. <br /> ‐  Nhũ  hóa  tuyến  vú:  thường  gặp  nhưng <br /> không  gây  quá  khó  chịu  cho  bệnh  nhân.  Tuy <br /> nhiên có một số bệnh nhân đau nhiều có thể phải <br /> xạ trị hay thậm chí cần phẫu thuật tuyến vú. <br /> ‐  Loãng  xương:  đây  là  diễn  tiến  luôn  có  và <br /> nguy  hiểm  cho  bệnh  nhân  vì  gây  đau  nhức <br /> xương, hạn chế hoạt động, dễ xảy ra những biến <br /> cố về xương(5). Điều trị gồm phối hợp thuốc, vận <br /> động. <br /> <br /> ẢNH  HƯỞNG  CỦA  HÓA  TRỊ  TRÊN <br /> UNG THƯ TUYẾN TIỀN LIỆT <br /> Khi  ung  thư  đã  kháng  với  nội  tiết  thì  bệnh <br /> nhân  phải  được  hóa  trị  ,  một  liệu  pháp  ít  hiệu <br /> quả nhưng lại có nhiều tác dụng phụ trên bệnh <br /> nhân như: <br /> <br /> Giảm các dòng tế bào máu <br /> Có thể giảm 1 dòng, 2 hay 3 dòng và có thể <br /> giảm tạm thời hay xơ tủy gây suy tủy không hồi <br /> phục. Khi giảm các dòng tế bào máu thì tùy loại <br /> có  thể  có  các  triệu  chứng  khác  nhau  như  dễ <br /> nhiễm  trùng,  dễ  xuất  huyết.  Hiện  nay  đối  với <br /> giảm dòng hồng cầu và bạch cầu thì trê tị trường <br /> đã  có  nhiều  loại  thuốc  phổ  biến  nhưng  đối  với <br /> dòng  hồng  cầu  thì  hiệu  quả  kém  hơn  đối  với <br /> dòng bạch cầu. Khi giảm tiểu cầu hiện nay cũng <br /> có thuốc điều trị nhưng còn chưa phổ biến trên <br /> thị trường nên thường phải truyền tiểu cầu khi <br /> có chỉ định. <br /> <br /> Ảnh hưởng trên tim <br /> Các  thuốc  hóa  trị  ung  thư  tuyến  tiền  liệt, <br /> tương  tự  với  điều  trị  nội  tiết,  có  thể  gây  giữ <br /> nước,  suy  tim  ứ  huyết  trên  các  bệnh  nhân  có <br /> bệnh  lý  tim  có  sẵn.  Giữ  nước  thường  thể  hiện <br /> qua triệu chứng tràn dịch các màng, chủ yếu là <br /> <br /> * Khoa Niệu, bệnh viện Bình Dân Tp.HCM <br /> Tác giả liên lạc: PGS TS Nguyễn Tuấn Vinh    ĐT: 0909655145   Email: bs_nguyentuanvinh@yahoo.com <br /> <br /> 24<br /> <br /> Chuyên Đề Thận ‐ Niệu  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> tràn dịch màng phổi. Có thể dùng lợi tiểu để giải <br /> quyết tình trạng ứ nước. <br /> <br /> Các triệu chứng trên thần kinh cảm giác <br /> Có thể giải chỉnh liều lại hoặc khi quá trầm <br /> trọng phải tạm ngưng điều trị. <br /> <br /> DIỄN  TIẾN  TỰ  NHIÊN  CỦA  UNG  THƯ <br /> TUYẾN TIỀN LIỆT <br /> Loãng xương và di căn xương <br /> Ung thư tuyến tiền liệt giai doạn tiến triễn có <br /> tỉ  lệ  di  căn  xương  từ  65%‐75%.  Đa  số  các  tổn <br /> thương  xương  do  di  căn  từ  ung  thư  tuyến  tiền <br /> liệt  có  dạng  tăng  tạo  xương  nên  trên  hình    X <br /> quang có tăng mật độ xương, tuy nhiên do cấu <br /> trúc  xương  bệnh  lý  nên  giống  như  các  di  căn <br /> xương của các loại ung thư khác, bệnh nhân dễ <br /> có  những  biến  cố  xương  gây  giảm  chất  lương <br /> cuộc sống của bệnh nhân cũng như gây tử vong <br /> cho bệnh nhân như: gãy xương bệnh lý, lâu ành <br /> xương, tăng calci máu ác tính, chèn ép tủy…  <br /> Các tế bào di căn đến xương sẽ tiết  ra các tín <br /> hiệu  hoạt  hóa  các  tiêu  cốt  bào  gây  hủy  hoại <br /> xương, để ngăn ngừa tiến trình này có thể dùng <br /> zoledronic  acid,  một  biphosphonat  có  tác  dụng <br /> ức  chế  men  FPP  synthase  trong  con  đường  <br /> mevalonat,  ngăn  sự  thành  lập  protein  cần  thiết <br /> cho hoạt động của tiêu cốt bào. Ngoài ra có thể <br /> tiêm Denosumab, một loại kháng thể đơn dòng <br /> Gắn kết với RANKL, ngăn cản sự hoạt động của <br /> tiêu cốt bào. <br /> Ngoài phương pháp điều trị nội khoa với các <br /> thuốc trên, có thể cân nhắc xạ trị vào chỗ di căn <br /> cũng  có  thể  giúp  giảm  đau  với  liều  8  Gy  duy <br /> nhất  hay  30  Gy  chia  ra  10  lần(3)  hay  khi  di  căn <br /> xương  nhiều  chỗ  có  thể  dùng  chất  đồng  vị <br /> phóng xạ như Strontium 89 hay Samarium 153. <br /> Các nẹp đặc biệt của khoa chấn thương cũng có <br /> thể dùng trong một số trường hợp. Hóa chất trị <br /> <br /> Tổng Quan <br /> <br /> ung  thư  nếu  nhạy  cũng  là  một  phương  pháp <br /> điều  trị  nâng  đỡ  có  hiệu  quả.  Các  thuốc  giảm <br /> đau  họ  morphin  thường  được  sử  dụng  trong <br /> giai đoạn cuối của bệnh. <br /> <br /> Di căn tủy xương  <br /> Có thể gây giảm các dòng tế bào máu là một <br /> diễn tiến cuối cùng của ung thư  tuyến tiền liệt, <br /> bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng xuất <br /> huyết  do  giảm  tiểu  cầu,  nhiễm  trùng  do  giảm <br /> bạch cầu hay thiếu máu do giảm hồng cầu. Điều <br /> trị  thường không đáp ứng. Có thể dùng thuốc <br /> chống ung thư như là một biện pháp vớt vát và <br /> đôi khi có thể làm bệnh nhân tử vong sớm hơn <br /> nên luôn phải cân nhắc thận trọng. <br /> <br /> Tràn dịch đa màng ác tính  <br /> Cũng là một diễn tiến có thể gặp ở giai đoạn <br /> cuối  của  ung  thư  tuyến  tiền  liệt.  Điều  trị  khó <br /> khăn, ít hiệu quả, có thể phải chọc tháo dịch để <br /> giảm  triệu  chứng.  Một  số  nghiên  cứu  dùng <br /> bevacizumab(1)  hay  catumaxomab(4)  cũng  cho <br /> nhiều kết quả khả quan. <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO <br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> El‐Shami  K,  Elsaid  A,  El‐Kerm  Y.  Open  label  safety  and <br /> efficacy pilot trial of intraperitoneal bevacizumab as palliative <br /> treatment  in  refractory  malignant  ascites.  J  Clin  Oncol <br /> 2007;25(185):9043 <br /> Keating  NL,  O’Malley  AJ,  Smith  MR.  Diabetes  and <br /> cardiovascular disease during androgen deprivation therapy <br /> for prostate cancer. J Clin Oncol 2006;24:4448‐4456. <br /> Konski    A,  James  J,  Hartsell  W  .  Economic    analysis  of <br /> radiation  therapy  oncology  group  97‐14:  multiple  versus <br /> single  fraction  radiation  treatment  of  patients  with  bone <br /> metastases. Am J Clin Oncol 2009;32:423‐428 <br /> Lila  Ammouri,  Eric  E  Prommer.  Palliative  treatment  of <br /> malignant  ascites:  profile  of  catumaxomab.  Biologies <br /> 2010;4:103‐110 <br /> Shahinian  VB,  Kuo  WF,  Freeman  JL,  Goodwin  JS.  Risk  of <br /> fracture  after  androgen  deprivation  for  prostate  cancer.  N <br /> Engl J Med 2005;352:154‐164. <br /> Siegel R, Naishadham D, Jemal A. Cancer stastistics,2012. CA <br /> Cancer J Clin 2012;62:10‐29 <br /> <br />  <br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu <br /> <br /> 25<br /> <br />