zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Điều trị thoái hóa khớp - từ lý thuyết đến thực hành

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Báo xấu

11
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thoái hóa khớp (osteoarthritis-THK) là bệnh khớp mạn tính phổ biến nhất, là nguyên nhân gây đau đớn và tàn phế thường gặp nhất ở người cao tuổi trên toàn cầu. Bài viết Điều trị thoái hóa khớp - từ lý thuyết đến thực hành trình bày đại cương về thoái hóa khớp; Điều trị thoái hóa khớp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Điều trị thoái hóa khớp - từ lý thuyết đến thực hành

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 517 - THÁNG 8 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 ĐIỀU TRỊ THOÁI HÓA KHỚP- TỪ LÝ THUYẾT ĐẾN THỰC HÀNH Nguyễn Thị Ngọc Lan* TÓM TẮT 1 dụng khi có sưng, đau khớp và các nhóm thuốc Thoái hóa khớp (osteoarthritis-THK) là bệnh chống thoái hóa khớp tác dụng chậm khớp mạn tính phổ biến nhất, là nguyên nhân gây (SYSADOA - Symptomatic Slow Acting Drugs đau đớn và tàn phế thường gặp nhất ở người cao for Osteoarthritis) là liệu pháp điều trị cơ bản, tuổi trên toàn cầu. Hậu quả của bệnh THK để lại được chỉ định ngay từ bước đầu. Các tiêm nội một gánh nặng kinh tế đáng quan ngại cho bệnh khớp corticosteroid được chỉ định khi khớp viêm, nhân và xã hội. Các yếu tố nguy cơ của thoái hóa có tràn dịch. Tiêm nội khớp Hyaluronic Acid khớp, bao gồm tuổi, giới, thừa cân béo phì, chấn (HA) hoặc Platelet-rich Plasma (PRP) vẫn có vị thương kéo dài, yếu tố di truyền. Về cơ chế bệnh trí nhất định do kết quả lâu dài. Giai đoạn cuối, sinh của THK, ngoài tổn thương sụn khớp, hiện thay khớp nhân tạo vẫn là giải pháp được lựa nay vai trò của xương dưới sụn được nhấn mạnh. chọn. Phạm vi bài trình bày sẽ chủ yếu phân tích các hướng dẫn điều trị THK theo các liên đoàn chống SUMMARY THK Quốc tế và áp dụng các hướng dẫn này vào TREATMENT OF OSTEOARTHRITIS - hoàn cảnh Việt Nam. Các hướng dẫn điều trị của FROM THEORY TO PRACTICE các hiệp hội trên thế giới bao gồm Liên đoàn Osteoarthritis (OA) is the most common chống Thấp khớp Châu Âu (EULAR - European chronic joint disease and the most common cause League Against Rhumatism), Hội Thấp khớp học of pain and disability in the elderly globally. The Hoa kỳ (American College Rheumatology – consequences of OA leave a worrying economic ACR), Hiệp hội nghiên cứu thoái hóa khớp quốc burden on patients and society. Risk factors for tế (Osteoarthritis Research Society International- osteoarthritis include age, gender, overweight OARSI), Tổ chức đánh giá đặc điểm lâm sàng và and obesity, prolonged trauma, genetic factors. tác động kinh tế của bệnh THK và loãng xương Regarding the pathogenesis of OA, in addition to Châu Âu (ESCO- the European Society for cartilage damage, now the role of subchondral Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, bone is emphasized. The scope of the Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases presentation will mainly analyze the treatment (ESCEO). Hướng dẫn mới nhất hiện nay về điều guidelines for OA according to the international trị thoái hóa khớp gối là của ESCEO 2019. Trên anti- OA federations and apply these guidelines cơ sở tham khảo các hướng dẫn trên, hiện nay, to the Vietnamese context. Treatment guidelines Việt Nam chỉ định các thuốc NSAIDs được sử of international associations include the European League Against Rheumatism (EULAR), the American College of *Trường Đại học Y Hà nội Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Ngọc Lan Rheumatology (ACR), and Osteoarthritis Email: lannguyen@hmu.edu.com Research Society International (OARSI), ESCO - Ngày nhận bài: 2.6.2022 the European Society for Clinical and Economic Ngày phản biện khoa học: 4.6.2022 Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Ngày duyệt bài: 7.6.2022 Musculoskeletal Diseases (ESCEO). The latest 3
ĐẠI HỘI HỘI THẤP KHỚP HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ VIII – HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ XIX – VRA 2022 current guidelines for the treatment of knee nhân thoái hóa khớp gối và háng có hạn chế osteoarthritis are from ESCEO 2019. Based on vận động dù có hoặc không mắc kèm bệnh the above guidelines, currently, Vietnam appoints tim mạch, đái tháo đường đều gia tăng tỷ lệ NSAIDs to be used when there is swelling, joint tử vong so với dân số nói chung và so với pain and Slow-acting anti-degenerative drugs nhóm THK không bị hạn chế vận động nói (SYSADOA - Symptomatic Slow Acting Drugs riêng. Chính vì vậy mục tiêu điều trị nội for Osteoarthritis) is the basic treatment, khoa THK là giảm đau, cải thiện vận động, indicated from the very beginning stage of OA. bảo tồn cấu trúc khớp, gia tăng chất lượng Intra-articular corticosteroid injections are cuôc sống, tránh phải thay khớp và cũng indicated when the joint is inflamed, with chính là hạn chế tỷ lệ tử vong. effusion. Intra-articular injections of Hyaluronic Về các yếu tố nguy cơ của thoái hóa khớp, Acid (HA) or Platelet-rich Plasma (PRP) remain ngoài các yếu tố đã được biết rõ như tuổi, in place due to long-lasting results. In the final giới, thừa cân béo phì, chấn thương kéo dài. stage, artificial joint replacement is still the Do có một số marker gây THK khớp chưa solution of choice. trong mô mỡ nên thừa cân béo phì không chỉ là yếu tố trọng lực đối với các khớp chịu lực I. ĐẠI CƯƠNG VỀ THOÁI HÓA KHỚP mà còn là yếu tố nguy cơ gia tăng mức độ Thoái hóa khớp (osteoarthritis-THK) là THK ở cả các khớp nhỏ bàn tay. Gần đây, bệnh khớp mạn tính phổ biến nhất, là nguyên nhiều tác giả nhấn mạnh đến khuynh hướng nhân gây đau đớn và tàn phế thường gặp nhất di truyền như là một nguyên nhân độc lập ở người cao tuổi trên toàn cầu. Uớc tính có gây THK. Các gen như cho các gen thụ thể 10- 5% người trưởng thành trên 60 tuổi bị vitamin D, insulin-like growth factor I, thoái hóa khớp (THK) trên toàn thế giới. Với cartilage oligomeric proteins, hệ HLA đều có sự già hóa dân số, WHO đã dự báo sẽ có trên mối liên quan đến THK. 20% dân số sẽ bị thoái hóa khớp và trên 40 Về cơ chế bệnh sinh của THK, ngoài tổn triệu người sẽ bị tàn tật nghiêm trọng vào thương sụn khớp, hiện nay vai trò của xương năm 2050. Tỷ lệ thoái hóa khớp gối cao nhất, dưới sụn được nhấn mạnh. Do vậy, các sau đó là các khớp nhỏ bàn tay và khớp hormone tăng cường chuyển hóa xương có háng; các khớp khác ít gặp hơn. Theo số liệu thể ngăn ngừa THK và thuốc nhóm của cuộc khảo sát kiểm tra sức khỏe và dinh alendronate đã thu được kết quả khả quan dưỡng quốc gia lần thứ ba tại Mỹ 2008 trong thử nghiệm điều trị THK trên chuột. (NHANES III), tỷ lệ có thoái hóa khớp trên Tuy nhiên cho đến 2019, các hướng dẫn điều phim chụp X quang là 37% người từ 60 tuổi trị của ACR đều không có chỉ định sử dụng trở lên với khớp gối; với khớp nhỏ ở bàn tay các thuốc thuộc nhóm biphossphonat cho là 27,2% và 7% với khớp háng. Tỷ lệ THK THK. có triệu chứng ở người từ 45 tuổi là 16,7% Để chấn đoán THK, hiện vẫn áp dụng tiêu với khớp gối; 9% với khớp háng và 6,8% với chuẩn của ACR, song ngoài X quang như các khớp nhỏ ở bàn tay. trước, cộng hưởng từ, siêu âm khớp được Hậu quả của bệnh THK để lại một gánh đưa vào như một thông số giúp chẩn đoán nặng kinh tế đáng quan ngại cho bệnh nhân sớm. Ngoài ra để hỗ trợ việc chẩn đoán và và xã hội. Nghiên cứu cho thấy các bệnh đánh giá sự tiến triển của THK, một số 4
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 517 - THÁNG 8 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 marker phân lập từ dịch khớp, huyết thanh, minh về an toàn và hiệu quả với nhóm bệnh và nước tiểu đã khảo sát để xác định tình nhân THK thông qua kết quả thử nghiệm trạng hủy sụn và xương và viêm hoạt dịch Nghiên cứu PRECISION. Tuy nhiên, nếu trong THK. một số NSAIDs trước đó không đáp ứng, khi chuyển qua Etoricoxib liều thấp (60 mg) có II. ĐIỀU TRỊ THOÁI HÓA KHỚP 50% số này được cải thiện trên 30% 52% BN Phạm vi bài trình bày sẽ chủ yếu phân tích cải thiện ≥ 30% theo thang điểm đau các hướng dẫn điều trị THK theo các liên WOMAC, khi không đáp ứng NSAIDs trước đoàn chống THK Quốc tế và áp dụng các đó. Khuyến cáo giảm các thuốc nhóm hướng dẫn này vào hoàn cảnh Việt Nam. paracetamol do nguy cơ tăng tổn thương gan Hiện nay, Việt Nam tham khảo các hướng ở các đối tượng người cao tuổi. dẫn điều trị của các hiệp hội trên thế giới như Đối với thoái hóa khớp gối: Theo hướng Liên đoàn chống Thấp khớp Châu Âu dẫn điều trị thoái hóa khớp gối của ESCEO (EULAR - European League Against 2019, nhóm thuốc chống thoái hóa khớp tác Rhumatism), Hội Thấp khớp học Hoa kỳ dụng chậm (SYSADOA - Symptomatic Slow (American College Rheumatology –ACR), Acting Drugs for Osteoarthritis) là liệu pháp Hiệp hội nghiên cứu thoái hóa khớp quốc tế điều trị cơ bản, được chỉ định ngay từ bước (Osteoarthritis Research Society 1, do đạt hiệu quả về giảm đau, bảo vệ cấu International- OARSI), Tổ chức đánh giá đặc trúc khớp kéo dài, gia tăng chất lượng cuộc điểm lâm sàng và tác động kinh tế của bệnh sống, giảm được tỷ lệ cần thay khớp nhân THK và loãng xương Châu Âu (ESCO- the tạo, giảm chi phí điều trị. Thuốc nhóm này European Society for Clinical and Economic an toàn, phù hợp với điều kiện sử dụng kéo Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and dài và trên cả các bệnh nhân có nhiều bệnh Musculoskeletal Diseases (ESCEO). Hướng kết hợp. Các thuốc thuộc nhóm này bao gồm dẫn mới nhất hiện nay về điều trị thoái hóa glucosamine, chondroitin, diacerein, avocado khớp gối là của ESCEO 2019. soybean unsaponifiables (ASU)... Trong mọi hướng dẫn điều trị OA, với tất Một trong các nhóm SYSADOA là cả các khớp bị thoái hóa,thì các biện pháp glucosamine – vốn là một trong các thuốc không dùng thuốc như điều chỉnh cân nặng, được sử dụng thường xuyên nhất trên toàn có chế độ tập luyện đúng cách, tăng sức thế giới do các đặc tính bảo vệ sụn và tác mạnh của cơ, tránh các vi chấn thương, sử dụng lâu dài của chúng. Tuy nhiên, trong nội dụng các nẹp hỗ trợ khớp phù hợp… được dung khuyến cáo 4: ESCEO khuyến cáo quan tâm hàng đầu, ở mọi giai đoạn của mạnh mẽ sử dụng thuốc Glucosamine sulfate THK. tinh thể, kê đơn (pCGS -dạng vi tinh thể của Vai trò của thuốc chống viêm giảm đau công ty Rottapharm (Viartril-S) như một không steroid được quan tâm trở lại ở đối phác đồ chuẩn điều trị thoái hoá khớp gối do tượng người cao tuổi. Trong các nhóm thuốc đã được chứng minh về hiệu quả bởi các NSAIDs, trên cơ sở cân nhắc giữa các yếu tố nghiên cứu quy mô lớn, phân tích có hệ nguy cơ tiêu hóa và tim mạch và nhóm ức thống/phân tích gộp. Không khuyến khích sử chế chọn lọc COX-2 được lựa chọn đầu tiên. dụng các dạng glucosamine khác. Tại Mỹ, Trong nhóm này, celecoxib đã được chứng trong khi ACR -2019 không khuyến khích 5
ĐẠI HỘI HỘI THẤP KHỚP HỌC VIỆT NAM LẦN THỨ VIII – HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ XIX – VRA 2022 các loại thuốc Glucosamine cũng như tiêm chân, các gân. Điều này mang ích lợi lớn cho nội khớp acid hyaluronic trong các hướng bệnh nhân khi tránh phải tiêm tại chỗ các chế dẫn chính thống, song khuyến cáo 2020 của phẩm chứa corticosteroid (hiện được khuyến Hiệp hội bác sỹ gia đình Mỹ, theo vẫn chỉ cáo trong các hướng dẫn điều trị của các hiệp định Glucosamine và tiêm nội khớp acid hội quốc tế cũng như được áp dụng rộng rãi hyaluronic nội khớp gối. ở Việt Nam). Tuy nhiên, chưa có các hướng Các thuốc nhóm SYSADOA khác như dẫn quốc tế về các chỉ định tiêm HA với các diacerein hoặc ASU (Avocado Soybean bệnh lý này. unsaponifiables) được khuyến cao có điều Các phương pháp như tiêm huyết tương kiện. Trường hợp THK gối có phản ứng giàu tiểu cầu (Platelet-rich Plasma- PRP) nội viêm (tràn dịch, tăng sinh màng hoạt dịch), khớp gối, tiêm tế bào gốc nội khớp, ACR có nhiều nghiên cứu cho thấy hiệu quả của 2019 vẫn không ủng hộ trong điều trị THK. diacerein doc ó cơ chế ức chế IL1. Trong Tuy nhiên các nghiên cứu quốc tế cũng như những trường hợp có thoái hóa khớp háng, một số nghiên cứu nhỏ tại Việt Nam vẫn cho hoặc các khớp bàn nhỏ bàn tay, ASU nên kết quả tốt. được chỉ định. Collagen là một sản phẩm tiêm nội khớp Theo hướng dẫn điều trị thoái hóa khớp thoái hóa hoặc tiêm tại các điểm bám gân. gối của ESCEO 2019, Hyaluronic Acid tiêm Mặc dù chưa được bất cứ một hướng dẫn nội khớp cũng là một thuốc thuộc nhóm quốc tế nào nhắc đến, tuy đã được ứng dụng thuốc điều trị nền thoái hóa khớp. Cho đến tại một số nước như Ý hoặc đông Âu. Tại nay, đã có 4 thế hệ hyaluronic acid (HA). HA Việt Nam, một vài nghiên cứu nhỏ cũng cho thường được chia theo trọng lượng phân tử; kết quả khả quan, thêm một lựa chọn cho HA đơn độc hoặc có kèm (thường là các điều trị THK. thuốc chống oxy hóa (sorbitol, manitol). Bao Một số phương pháp đang được nghiên gồm các thuốc (1) có trọng lượng phân tử cứu, kết quả hứa hẹn trong tương lai là các thấp (dưới 1 triệu Dalton), nguồn gốc từ mào vật liệu tương thích sinh học tiên tiến bắt gà trống hoặc lên men vi khuẩn); (2) trọng chước tổ chức ba chiều của sụn khớp kết hợp lượng phân tử trung bình: 1 triệu – 2 triệu các tế bào gốc và các yếu tố tăng trưởng Dalton (nguồn gốc lên men vi khuẩn hoặc được sản xuất tại chỗ hoặc bằng các kỹ thuật liên kết chéo, hoặc kết hợp thêm chất chống công nghệ sinh học-Three-dimensional oxy hóa là Manitol hoặc Sorbitol). (3) Loại biomaterial scaffolds (Biomaterials for trọng lượng phân tử cao (> 2 triệu Dalton). Tissue Engineering). Hoặc phương pháp Tính chất thay đổi của các chế phẩm khác dùng chất cô đặc tế bào tủy xương Bone nhau dẫn đến sự thay đổi tác dụng sinh học và cơ học tại khớp và số mũi tiêm mỗi liệu Marrow Cell concentrates (BMC) bơm vào trình khác nhau (từ 1-3 hoặc 5 mũi). Việc lựa đục các lỗ trên xương, thường có một giá đỡ chọn thuốc cho mỗi bệnh nhân dựa trên tình là HA, có kết hơp PRP hoặc sử dụng kỹ trạng bệnh lý, điều kiện kinh tế, điều kiện địa thuật vi lọc. Tác dụng của các siêu chất lý của mỗi bệnh nhân. Hiện nay, ngoài khớp (Superfactors) như Prostaglandin Factor 2 gối, một số HA có chỉ định tiêm tại các khớp (PGF2), yếu tố tăng trưởng Fibroblast 18 lớn như vai, háng, các khớp nhỏ bàn tay, bàn (FGF18) cũng đang được nghiên cứu. 6
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 517 - THÁNG 8 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022 Trên thực tế Việt nam, việc điều trị với availability/cder-statement-fda-approves- các phác đồ thông thường nêu trên vẫn là labeling-supplement-celebrex-celecoxib. phổ biến, có thể tóm tắt: các thuốc chống Accessed on 12 Aug 2019. viêm không steroid -NSAIDs khi khớp đau 4. Kolasinski, S.L. et al. 2019 American hoặc có dịch; kết hợp ngay từ đầu và kéo dài College of Rheumatology/Arthritis thuốc chống thoái hóa khớp tác dụng chậm Foundation Guideline for the Management of (SySADOA). Tiêm nội khớp corticosteroid Osteoarthritis of the Hand, Hip, and Knee. khi có tình trạng viêm, trành dịch nhiều. Arthritis Care & Research . Volume72, Issue2 Tiêm nội khớp HA hoặc PRP vẫn có vị trí February 2020 Pages 220-233 nhất định do kết quả lâu dài. Giai đoạn cuối, 5. Kucharz EJ, et al. A review of glucosamine thay khớp nhân tạo vẫn là giải pháp được chỉ for knee osteoarthritis: why patented định. crystalline glucosamine sulfate should be differentiated from other glucosamines to TÀI LIỆU THAM KHẢO maximize clinical outcomes “…Pages 997- 1. Bruyère et al. An updated algorithm 1004 | recommendation for the management of knee 6. LIN, H.-Y et al. (2010), Etoricoxib improves osteoarthritis from the European Society for pain, function and quality of life: results of a Clinical and Economic Aspects of real-world effectiveness trial. International Osteoporosis, Osteoarthritis and Journal of Rheumatic Diseases, 13: 144-150. Musculoskeletal Diseases (ESCEO) Semin 7. Martin Martin LS et al. A double blind Arthritis Rheum. 2019 Dec;49(3):337-350. randomized active-controlled clinical trial on 2. Dziedzic KS,et al. Implementing core NICE the intra-articular use of Md-Knee versus guidelines for osteoarthritis in primary care sodium hyaluronate in patients with knee with a model consultation (MOSAICS): a osteoarthritis ("Joint"). BMC Musculoskelet cluster randomised controlled trial. Disord. 2016;17:94. Osteoarthritis and Cartilage. Volume 26, Issue 8. Mongkhon JM et al. Sorbitol-modified 1, January 2018, Pages 43-53 hyaluronic acid reduces oxidative stress, 3. FDA. CDER Statement: FDA Approves apoptosis and mediators of inflammation and Labeling Supplement for Celebrex catabolism in human osteoarthritic (celecoxib). Available at: chondrocytes..Inflamm Res. 2014 Aug; 63(8): https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and- 691-701. 7

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.