DINH DƯỠNG và SẠN THẬN (2)

Chia sẻ: Nguyễn Thắng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Những người đã bị Sạn thận, sau khi được điều trị.. sẽ có khoảng 40 % nguy cơ bị tái phát trong vòng 5 năm.. và 80 % nguy cơ trong vòng 25 năm sau đó.. Bệnh Sạn thận đã được mọi giới Y-học chuyên môn đồng ý .. là có thể ngừa và tránh tái phát bằng các phương thức dinh-dưỡng.. BS Stanley Goldfarb Giáo sư tại Trường ĐH Y Khoa Pennsylvania (Philadelphia) đã ghi nhận: 'Thay đổi cách ăn uống làm giảm được đến 50% nguy cơ tái phát Sạn thận'. Các Nhà nghiên cứu tại Mayo...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: DINH DƯỠNG và SẠN THẬN (2)

DINH DƯỠNG và SẠN THẬN (2) Những người đã bị Sạn thận, sau khi được điều trị.. sẽ có khoảng 40 % nguy cơ bị tái phát trong vòng 5 năm.. và 80 % nguy cơ trong vòng 25 năm sau đó.. Bệnh Sạn thận đã được mọi giới Y-học chuyên môn đồng ý .. là có thể ngừa và tránh tái phát bằng các phương thức dinh-dưỡng.. BS Stanley Goldfarb Giáo sư tại Trường ĐH Y Khoa Pennsylvania (Philadelphia) đã ghi nhận: 'Thay đổi cách ăn uống làm giảm được đến 50% nguy cơ tái phát Sạn thận'. Các Nhà nghiên cứu tại Mayo Clinic cho thấy 58 % trong số 108 Bệnh nhân Sạn thận chữa trị tại Viện và làm theo các chỉ dẫn về ăn uống..đã tránh được việc phải trở lại Bệnh viện.. trong 5 năm sau đó! Quy luật chung cho tiến trình tạo Sạn thận tùy thuộc vào 5 yếu tố: Chất đạm, Sodium, Oxalate, Calcium và Chất lỏng.. 1- Vấn đề CHẤT ĐẠM : Nếu muốn tránh bị Sạn thận.. việc đầu tiên nên lảm có lẽ là bớt tiêu thụ.. Thịt, nhất là nơi những người ăn nhiều.. hơn 200 gram mỗi ngày. Lý do được giải thích là ăn chất đạm động vật làm tăng nồng độ các chất được cho là nguyên liệu tạo ra Sạn như Calcium, Oxalate và Uric acid. Sạn thận
thường dễ xẩy ra nơi những người ăn nhiều thịt.. nguy cơ bị Sạn có thể tăng đến 30 % theo một nghiên cứu của ĐH Harvard. Những người ăn chay (vegetarian) ít bị Sạn thận hơn những người ăn thịt khoảng 30 %. Ăn chay mang vào cơ thể nhiều chất sơ (fiber) , vốn vẫn được xem là chất giải độc cho việc tạo Sạn. Các nghiên cứu còn cho thấy, khi người ăn chay đổi sang dùng thịt..nồng độ Calcium trong nước tiểu tăng lên. (Eur Urol 8-82) Vai trò của Chất sơ (fiber) trong việc ngừa Sạn cũng đáng chú ý : Trong một nghiên cứu Tại Stone Clinic ở Halifax Infirmary Hospital (Nava Scotia) : 21 người được cho ăn theo một chế độ ít protein, ít calcium, ít oxalate.. Sau 90 ngày..họ được cho ăn thêm 10 gram chất sơ dinh-dưỡng/ ngày dưới dạng bánh biscuits.. lượng Calcium trong nước tiểu còn được hạ giảm hơn nữa ! Tuy lý do chưa được rõ , nhưng theo các nhà nghiên cứu thì ' càng ăn nhiều chất sơ..càng có thể kết dính được nhiều calcium và oxalate nơi ruột, do đó bớt được calcium trong nước tiểu..' Một trong những câu hỏi được đặt ra..là những thực phẩm chứa nhiều chất sơ lại là..những thực phẩm chứa nhiều Oxalate ? nhưng nên chú ý là Cám gạo và cám bắp chứa ít oxalate hơn cám bột mì đến 50 % và giúp ngừa San rất tốt (British J of Urology No 67-1991)
Tại Nhật, nơi tỷ lệ Sạn thận tăng gấp 3 lần, kể từ sau Thế chiến 2.. lý do được tìm ra.. là vì người Nhật đổi phương thức ăn uống, theo kiểu Mỹ ! Các Nhà nghiên cứu tại ĐH Kinki (Tokyo) đã ghi nhận kết quả của những thay đổi trong phương thức ăn uống : Nơi 370 người thử nghiệm , chia thành từng nhóm như nhóm uống thêm nhiều nước, nhóm bớt ăn thịt, thay bằng rau trong những bữa ăn : 3 bữa mỗi ngày, không ăn tối thật no, ăn tối sớm hơn để có thời gian dài hơn giữa cơm tối và giờ ngủ : Nhóm ăn ít thịt, nhiều rau..đạt kết quả tốt nhất , sau 4 năm từ 40-60 % thành viên trong nhóm..không bị Sạn tái phát.. Nhóm uống nhiều nước..không đạt những kết quả..khả quan lắm. (Journal of Urology No 144-1990) Kiểm soát Trọng lượng cơ thể và Vấn đề Chất đường : Kiểm soát trọng lượng cơ thể và Thay đổi sự biến dưỡng của các chất bột cũng khá quan trọng.. vì mập phì và mất cảm ứng của Insulin..sẽ đưa đến gia tăng bài tiết Calcium qua nước tiểu.. tạo thành những yếu tố thích hợp choviệc tạo sạn. Một bữa ăn có nhiều chất đường đưa đến sự tăng Calcium trong nước tiểu. Khoảng 70 % người đã bị Sạn thận, có sự gia tăng Oxalate trong nước tiểu sau khi dùng đường mía hoặc các loại đường khác (Nutrition Health No 5-1987) 2- Vấn đề SODIUM :
Theo BS Alan G Wasserstein, Giám đốc Stone Evaluation Clinic tại BV ĐH Pennsylvania thì : 'Giảm ăn muối là điều đầu tiên mà những người Sạn thận phải làm..' , theo Ông thì, giới hạn dùng muối sẽ giúp giảm Calcium trong nước tiểu. Trong những thử nghiệm các bệnh nhân bớt ăn muối và bớt ăn thịt giảm được đến 35 % Calcium trong nước tiểu. Một số bệnh nhân Sạn thận (khoảng 10 -20 %) ăn quá nhiều Sodium.. có khi đến 5 gram/ ngày.. Điều cần nhất là phải cắt giảm xuống mức..2.5 gram. BS Wasserstein khuyên cáo những người đã từng bị Sạn và có nồng độ Calcium trong nước tiểu không nên dùngmuối Sodium khi nấu ăn, tráng các thực phẩm chứa nhiều Sodium như Bacon, Thịt ướp, Olives muối, cá hun khói.. (Mineral and Electrolyte Metabolism No 13-1987) 3- OXALATE và SẠN THẬN Ăn những thực phẩm có chứa nhiều Oxalate sẽ làm tăng nguy cơ bị Sạn thận.. vì oxalate có thể phối hợp với Calcium để tạo ra Sạn. Sự kiện hiển nhiên là trong nước tiểu những người bị Sạn thận có..nhiều oxalate, nhưng oxalate được đưa vào cơ thể từ nhiều nguồn như..ăn các protein cũng khiến nước tiểu có thêm Oxalate.. do đó khó có thể đưa ra con số chắc chắn cần giới hạn nhưng cứ nên tránh thì tốt hơn. Các nghiên cứu cho thấy lượng
oxalate lên cao trong nước tiểu những người ăn các thực phẩm như rau spinach, rhubarb, đậu phọng, chocolat và uống nhiều trà. Theo BS Richard Norman tại Halifax (Nova Scotia) thì có thể ăn đến 180 mg Oxalate mỗi ngày.. mà không bị tác hại. Lượng Oxalate trong một số thực phẩm : Lượng Lượng Oxalate Thực phẩm dùng (mg) - Đậu đút lò (Baked beans) 1 cup 50 - Blackberries 1 cup 66 - Chocolat 30 g 35 - Ca cao 15 ml 35 - Gooseberries 1 cup 132 - Tỏi tây (Leeks) 1 cup 89 - Đậu phọng 1 cup 288 - Rhubarb 1/2 cup 1092 - Spinach 1 cup 1350 1 củ trung bình - Khoai lang 63
- Trà 1 cup 25 4- Vấn đề CALCIUM Vấn đề Calcium và Sạn thận đã đưa ra nhiều nghịch lý khá lý thú. Câu hỏi được đặt ra là : 'Nếu Calcium là thành phần chính của Sạn, tại sao không ngừa Sạn bằng cách..kiêng hẳn, không đưa Calcium vào cơ thể?'. BS Goldfarb nhận xét thêm là : ''Trước đây, bệnh nhân Sạn thận, khi đi khám BS, thường được khuyên là tránh ăn Sữa và các thực phẩm từ Sữa..vì Sữa chứa nhiều Calcium và sạn là do ỏ Calcium!'' Vấn đề..không đơn giản như thế..vì sự giới hạn thực-phẩm chứa Calcium không..có kết quả gì và còn gây thêm nhiều trở ngại khác! Và điều nghịch lý xẩy ra là: giới hạn Calcium quá mức sẽ gây ra tình trạng Oxalate cao vọt trong nước tiểu.. gây thêm sự tạo Sạn ! đồng thời ăn nhiều Calcium không làm tăng Calcium trong nước tiểu theo kiểu ăn protein ! Hơn nữa, một nghiên cứu quan trọng, rộng rãi đã tìm thấy : Người ăn nhiều Calcium ít bị sạn thận hơn người ăn ít Calcium. Sau khi nhận xét cách ăn uống của 45,619 người trong 4 năm liên tục (1986-1990), BS Gary Curhan tại Trường Public Health Harvard đã ghi nhận những người ăn nhiều Calcium ít bị Sạn thận hơn 34 % so với người giới hạn Calcium trong ăn- uống. Những người không bị Sạn thận ăn khoảng hơn 600 mg Calcium/ngày (tương đương với lượng Calcium trong 2 ly sữa). Ngoài ra kết quả nghiên
cứu cũng cho thấy những người uống từ 2 ly sữa trở lên mỗi ngày giảm được 40 % nguy cơ Sạn thận nếu so sánh với những người chỉ uống1 ly mỗi tháng , và nếu ăn mỗi tuần 1 cup phó mát ricotta giảm được 30 % nguy cơ so với chỉ ăn 1/2 cup mỗi tháng. (New England J of Medicine No 328-1993) Trước đó từ 1980 BS Curhan cũng đã nghiên cứu về sự tương quan giữa Sạn thận và ăn uống Calcium nơi Phụ nữ..Nghiên cứu này kéo dài trong 10 năm, với hơn 90, 000 phụ nữ trả lời các bản phỏng vấn : Kết quả đã ghi nhận là Phụ nữ dùng thêm Calcium giảm được 20 % nguy cơ bị sạn thận.. và khi tính toán lại các dữ kiện Ông tìm ra rằng : Phụ nữ ăn 1000 mg Calcium/ ngày trong thành phần thực phẩm chỉ bị nguy cơ Sạn thận 50 % ít hơn là phụ nữ chỉ ăn 500 mg/ngày (Annals of Internal Medicine No 126-1997). BS Curhan đã cho rằng Calcium nối kết với các Oxalate trong thực phẩm, ngay ở trong ruột, ngăn chặn Calcium vào máu và di chuyển về thận..Ông khuyên những bệnh nhân đã từng bị Sạn Calcium không nên giới hạn việc dùng các thực phẩm có nhiều Calcium. Việc dùng 2 hoặc 3 ly Sữa nghĩa là chừng 800 mg Calcium/ ngày không những được phép mà còn rất nên làm. Ngoài ra chỉ có Calcium có sẵn trong thực phẩm mới có tác dụng ngừa Sạn vì dùng chung với các Oxalate, còn Calcium dưới dạng viên uống thêm không giúp ích gì. 5- SẠN THẬN và NƯỚC :
Cách đây 2000 năm, Hippocrate đã khuyên người bị Sạn thận uống thật nhiều nước. Điều này..vẫn có giá trị !Các nghiên cứu cho thấy người uống nhiều nước giảm được nguy-cơ bị sạn thận đến 29 % : uống nhiều nước ngăn chặn được tác hại tiềm ẩn của Calcium, Oxalate và các khoáng chất tạo sạn khác trong nước tiểu.. lý do là nước giúp làm loãng nồng độ các khoáng chất có thể kết tinh thành sạn. Các thử nghiệm đã ghi nhân : những người đi tiểu ít hơn 1 lít mỗi ngày thường bị sạn hơn là những người đi tiểu ra lượng nước gấp đôi. Dịch lỏng rất hữu ích cho khoảng 30 % những người đã từng bị sạn (không ăn quá nhiều protein, sodium, oxalate và calcium) nhưng lại có thể nâng cao đồng độ khoáng chất trong nước tiểu. Tuy nhiên, đa số chúng ta cho rằng..chúng ta đã uống nhiều.. chất lỏng, hơn là chúng ta thật sự đã uống ! Lượng tối thiểu sẽ phải là ..8 ly chia đều trong ngày, và đôi khi còn cần đến số lượng cao gấp 2 lần, nhất là khi trời nóng và bị đổ nhiều mồ hôi. Trong tổng số lượng dịch lỏng..ít nhất nước phải chiếm 50 %. BS Wasserstein khuyến cáo nên uống nước lạnh, nước táo loãng, nước soda không đường, nhưng nước lạnh vẫn là tốt nhất.. Cần tránh các loại nước như trà, chocolat nóng, nước chanh đường.. Riêng về Rượu, người từng bị Sạn nên uống vừa phải..vì alcohol có thể làm tăng nồng độ calcium và uric acid trong nước tiểu; bia có thể chứa nhiều oxalate...
CÁC CHẤT TRỢ DINH DƯỠNG và SẠN THẬN Magnesium và Vitamin B6 Một chế độ ăn uống thiếu Magnesium sẽ gây ra tình trạng Sạn thận rất nhanh nơi chuột thử-nghiệm. Magnesium có tác dụng làm tăng độ hòa tan của Calcium oxalate và ức chế sự tạo sạn của cả calcium phosphate lẫn calcium oxalate (Urology Research No 9-1981). Tỷ lệ Magnesium/ Calcium thấp, trong nước tiểu, là một yếu tố độc lập có thể gây ra Sạn thận. Ngoài ra Magnesium phụ trội, dùng riêng biệt, cũng cho thấy có tác dụng ngăn ngừa Sạn tái phát (Clinical Science No 62-1982). Tuy nhiên tác dụng của Magnesium còn gia tăng hơn nữa nếu dùng chung với Vitamin B6. BS Stanley Gershoff, Gs Trường Dinh dưỡng ĐH Tufts đã thử nghiệm trên 149 người bệnh Sạn Calcium, tái phát nhiều lần, cho uống mỗi ngày 300 mg Magnesium : 90 % không b ị tái phát sau 4 năm.. BS Gershoff cũng cho là Magnesium giúp ngừa Calcium Oxalate kết tụ thành Sạn. Một số thực phẩm như Cá, Gạo, Avocado, Broccoli chứa khá nhiều Magnesium Một số lớn bệnh nhân bị Sạn dạng Oxalate, tái hồi nhiều lần, có những dấu hiệu xét nghiệm thiếu Vitamin B6. Cũng như Magnesium, tình trạng thiếu B6 có thể đưa đến sạn thận. Vitamine B6 có tác dụng làm giảm
sự chế tạo và tống thải oxalate theo đường tiểu. Do đó muốn giúp tránh Sạn tái phát, nên thêm vào chế độ ăn uống Vitamin B6 (Int J Clin Pharm Ther Tox No 20-1982). Một nghiên cứu thực hiện tại Ấn Độ ghi nhận lượng Vitamine B6 nên dùng là 40 mg/ ngày dưới dạng viên phụ trội. (Không nên dùng quá 50 mg B6/ ngày và nên ngừng dùng nếu thấy những cảm giác tê ở ngón tay). Glutamic Acid : Mức độ Glutamic acid xuống thấp (do ở thiếu Vitamin B6 hay ở lý do nào khác) là một trong những lý do gây ra Sạn..vì sự gia tăng nồng độ glutamic acid trong nước tiểu sẽ làm tan calcium oxalate. Dùng thêm Glutamic acid giúp làm giảm rõ rệt sự mắc bệnh Sạn nơi chuột, và nơi người (Urology Research No10-1982) Tuy nhiên Glutamic acid sẽ trở thành không cần thiết, nếu lượng Vitamin B6 đầy đủ. Vitamin K : Vitamin K là chất cần thiết để cơ-thể chế tạo một hợp chất loại phân hóa tố có tác dụng ức chế các tiến trình tạo Sạn (J Biol Chem No 256-1981). Sự hiện diện của Vitamin K trong những loại Rau có lá xanh to có thể là lý do giúp người ăn chay ít bị Sạn thận ?
Citrate và Potassium : Citric acid (citrate) có khả năng làm giảm bớt độ bão hòa của calcium oxalate và calcium phosphate trong nước tiểu đồng thời làm chậm tiến trình kết tụ tạo tinh thể của muối calcium. Việc dùng Potassium hay Sodium Citrate để chữa trị các trường hợp có sạn Calcium oxalate, tái phát nhiều lần, đã được chứng minh là hiệu nghiệm qua các thí nghiệm lâm sàng (ngăn chặn được sự tạo sạn trong 90% trường hợp)(British Journal of Urology No 78- 1996).Một phúc trình cho thấy cho bệnh nhân dùng thêm potassium citrate phụ trội đưa tới kết quả là sự tạo sạn giảm từ 0.7 xuống 0.13 mỗi năm. Ngoài ra Citrate Magnesium cho kết quả còn tốt hơn là dạng Potassium hay Sodium. Tuy nồng độ thấp Potassium có thể làm tăng thêm nguy cơ tạo sạn, nhưng nếu ăn nhiều rau, trái cây..thì vấn đề Potassium không cần phải lo ngại. Những chất trợ dinh dưỡng khác : Vitamin C : thường được cho là một yếu tố có tiềm năng tạo ra sự phát triển Sạn loại Oxalate Calcium. Tuy nhiên rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh được rằng nếu bệnh nhân không phải lọc thận, hay bị bệnh về thận, bị bệnh gout..thì lượng cao Vitamin C..không gây ra Sạn thận. Lượng
Vitamin C cao đến 10 gram/ngày..không ảnh hưởng gì đến mức oxalate trong nước tiểu (International J. of Vitamin Nutrition Reseach No 30-1989). Nhưng những người đã từng bị sạn thận cũng nên thận trọng, đừng dùng quá 3 gram Vitamin C mỗi ngày. Vitamin D : Lượng Vitamin D quá thừa có thể đưa đến tình trạng dư Calcium tại mọi bộ phận của cơ-thể. Đừng nên dùng quá 400 đơn vị Vitamin D/ ngày L-Methionine : có tác dụng làm giảm nguy cơ tạo Sạn do ở khả năng diệt các 'gốc tự-do' liên hệ tới việc gây ra Sạn. Lượng nên dùng là 500 mg/ ngày, uống khi bụng đói. Kẽm : Một yếu tố quan trọng ức chế sự kết tinh của các loại sạn..Nên dùng 50-80 mg/ ngày, đừng vượt quá 100 mg/ ngày Glucosamine sulfate và Chondroitin sulfate là những chất có thể giữ những vai trò giúp làm giảm sự tạo sạn. Một nghiên cứu công bố trên Lancet No 338-1991 cho thấy lượng 60 mg/ ngày giúp làm giảm tạo Sạn khá hữu hiệu.