Phạm Thị Thủy và Đtg<br />
<br />
Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br />
<br />
185(09): 83 - 87<br />
<br />
ĐỊNH LÝ NHÚNG CHO KHÔNG GIAN SOBOLEV CÓ TRỌNG VÀ ỨNG DỤNG<br />
Phạm Thị Thủy1, Lê Thị Hồng Hạnh2<br />
1<br />
<br />
Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên, 2Trường Đại học Hoa Lư<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Trong bài báo này, chúng tôi nghiên cứu sự tồn tại và tính trơn của nghiệm của phương trình<br />
elliptic suy biến<br />
<br />
2u<br />
2u<br />
2<br />
<br />
f<br />
x<br />
g u 0 trong ,<br />
<br />
<br />
2<br />
y 2<br />
x<br />
<br />
u 0 trên ,<br />
<br />
ở đây là một miền bị chặn với biên trơn trong không gian ¡ 2 , f , g là các hàm cho trước.<br />
Kết quả của bài báo là sự tổng quát định lý nhúng trong N. M. Trí [N. M. Tri, Critical Sobolev<br />
exponent for hypoelliptic operators, Acta Mathematic Vietnamica, Vol. 23 (1998), no. 1, 83 – 94]<br />
và sự tồn tại nghiệm, tính trơn của nghiệm trong D. T. Luyen, N. M. Tri [D. T. Luyen and N. M.<br />
Tri, On boundary value problem for semilinear degenerate elliptic differential equations, AIP<br />
Conf. Proc. 1450, 13 (2012), 13 - 17].<br />
Từ khóa: Bài toán biên, số mũ tới hạn, giá trị tới hạn, nghiệm không tầm thường, định lý nhúng<br />
<br />
Định lý nhúng Sobolev cho không gian có trọng<br />
Giả sử là miền giới nội trong ¡ 2 với biên<br />
trơn và 0 . Ta xét bài toán sau: *<br />
2u<br />
2u<br />
2<br />
2 f x 2 g u 0 trong ,<br />
y<br />
x<br />
<br />
u 0 trên ,<br />
<br />
trong đó<br />
g u C R , g 0 0, f x C 2 R .<br />
<br />
1<br />
<br />
2<br />
1<br />
<br />
<br />
u<br />
v <br />
f x , f x <br />
.<br />
y<br />
y L2 <br />
<br />
p<br />
Định nghĩa 2. Không gian S1,0<br />
được gọi là<br />
<br />
S1p .<br />
<br />
Đặt G u g t dt và 1 ,2 là vector<br />
0<br />
<br />
pháp tuyến đơn vị ngoài trên .<br />
Định nghĩa 1. Ta ký hiệu S1p ,1 p <br />
là không gian các hàm u Lp thỏa mãn<br />
<br />
2<br />
Định nghĩa 3. Hàm u S1,0<br />
được gọi là<br />
nghiệm yếu của Bài toán (1) nếu đẳng thức:<br />
u <br />
u <br />
2<br />
x x dxdy f x y y dxdy g u dxdy,<br />
<br />
thỏa mãn với mọi C0 .<br />
<br />
Định lý 1. S1p là không gian Banach,<br />
<br />
u<br />
u<br />
Lp , f x Lp .<br />
x<br />
y<br />
<br />
S12 là không gian Hilbert.<br />
<br />
Chuẩn trong S1p ,1 p , được định<br />
nghĩa như sau:<br />
1<br />
<br />
p<br />
p u p<br />
p<br />
u <br />
dxdy .<br />
u S p u <br />
f x<br />
1<br />
x<br />
y <br />
<br />
<br />
<br />
2<br />
Với p 2 ta có tích vô hướng trong S1 <br />
như sau:<br />
<br />
Chứng minh. xem [3]<br />
Trong phần tiếp theo ta xét một trường hợp<br />
2k<br />
của hàm f 2 x x 1 x trong đó<br />
<br />
x C1 (¡ ), x 1, x x 0.<br />
Khi đó ta có kết quả sau<br />
Định lý 2. (Định lý nhúng Sobolev cho không<br />
gian có trọng). Giả sử 1 p k 2 . Khi đó<br />
k 2 p<br />
<br />
p<br />
1,0<br />
<br />
S<br />
Tel: 0913 005027, Email: p.thuysptn@gmail.com<br />
<br />
2<br />
<br />
bao đóng của C01 trong không gian<br />
<br />
u<br />
<br />
*<br />
<br />
u v <br />
, <br />
x x L2 <br />
<br />
u, v S u, v L <br />
<br />
<br />
<br />
Lk 2 p <br />
<br />
với là số dương đủ nhỏ.<br />
83<br />
<br />
Phạm Thị Thủy và Đtg<br />
<br />
Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br />
<br />
Chứng minh<br />
Ta chứng minh với mỗi u x, y C01 , ta<br />
<br />
u x, y <br />
<br />
u<br />
<br />
L k 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
C u<br />
<br />
p<br />
S1,0<br />
<br />
<br />
Ta chứng minh (2) đúng với p =1,<br />
Lấy<br />
số<br />
M<br />
><br />
0<br />
đủ<br />
M , M M , M .<br />
<br />
Do vậy<br />
u<br />
t , y dt , x, y .<br />
t<br />
<br />
M<br />
<br />
Nên<br />
<br />
<br />
<br />
Tương tự ta có:<br />
M<br />
<br />
u x, y <br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
<br />
u<br />
x, t dt , x, y <br />
t<br />
<br />
u x, y <br />
<br />
M u<br />
<br />
<br />
x, t dt , 0.<br />
M t<br />
<br />
<br />
Nên ta có:<br />
<br />
u x, y <br />
<br />
1<br />
<br />
dxdy<br />
<br />
<br />
M u<br />
M u<br />
<br />
<br />
x, t dt t , y dt dxdy<br />
t<br />
M M M<br />
M t<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
M u<br />
<br />
M u<br />
<br />
<br />
x, t dt dx. t , y dt dy<br />
t<br />
t<br />
M M<br />
M M<br />
<br />
<br />
M<br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
<br />
<br />
<br />
M M<br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
M u<br />
<br />
u<br />
x, y dxdy. x, y dy dx.<br />
x<br />
y<br />
M M<br />
<br />
<br />
Áp dụng bất đẳng thức Hölder ta có:<br />
<br />
<br />
M u<br />
<br />
M M y x, y dy dx<br />
M<br />
<br />
M k<br />
x 1<br />
<br />
M<br />
<br />
<br />
<br />
1 x<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1<br />
<br />
C2 , 0 <br />
<br />
M<br />
<br />
<br />
<br />
1 x<br />
<br />
<br />
1<br />
<br />
<br />
<br />
1<br />
, C2 0.<br />
k 1<br />
<br />
1<br />
, khi đó tích phân<br />
k 1<br />
<br />
dx là hội tụ.<br />
<br />
Do vậy ta có:<br />
1<br />
<br />
dxdy C | x |k 1 x <br />
<br />
u<br />
y<br />
<br />
<br />
<br />
L1 <br />
<br />
u<br />
x<br />
<br />
Áp dụng bất đẳng thức Young ta có:<br />
u<br />
<br />
L1<br />
<br />
C |x|<br />
<br />
k<br />
<br />
u<br />
1 x<br />
y<br />
<br />
<br />
1<br />
L1 <br />
<br />
u<br />
x<br />
<br />
1<br />
1 <br />
L1 <br />
<br />
<br />
<br />
u<br />
u<br />
.<br />
C | x |k 1 x <br />
<br />
<br />
y L1 x L1 <br />
<br />
<br />
<br />
Đối với p bất kỳ lấy | u | , 1 thay vào<br />
công thức trên và áp dụng bất đẳng thức<br />
Hölder ta có:<br />
<br />
L1<br />
<br />
C | x |k 1 x u<br />
<br />
1<br />
<br />
<br />
dx <br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
M u<br />
<br />
k<br />
<br />
x, y dx .<br />
x 1 x <br />
M y<br />
<br />
M<br />
<br />
84<br />
<br />
<br />
<br />
x 1<br />
<br />
u<br />
<br />
<br />
<br />
Do vậy<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
<br />
M<br />
<br />
k<br />
<br />
M<br />
<br />
u x, y <br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
<br />
1 x<br />
<br />
<br />
1<br />
<br />
Do đó với 0 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
dx <br />
<br />
<br />
<br />
M , M , hàm số 1 x là liên tục đều,<br />
nên x0 M , M để<br />
min 1 x 1 x0 C1 0.<br />
M , M <br />
<br />
u<br />
t , y dt , x, y .<br />
t<br />
M<br />
<br />
<br />
<br />
1 x<br />
<br />
1<br />
<br />
<br />
1<br />
<br />
Ta có x C1 ¡ , x 1 , nên trên<br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
M<br />
M u<br />
<br />
k<br />
<br />
x 1 x <br />
x, y dx .<br />
M y<br />
<br />
M<br />
<br />
để<br />
<br />
x<br />
<br />
u x, y <br />
<br />
M M<br />
<br />
u<br />
x, y dxdy <br />
x<br />
<br />
<br />
<br />
lớn<br />
<br />
Khi đó ta có:<br />
u x, y <br />
<br />
M<br />
<br />
<br />
<br />
dxdy <br />
<br />
M k<br />
x 1<br />
<br />
M<br />
<br />
2<br />
<br />
.<br />
<br />
M<br />
<br />
1 <br />
<br />
<br />
<br />
có bất đẳng thức sau:<br />
k 2 p <br />
<br />
185(09): 83 - 87<br />
<br />
C u<br />
<br />
1<br />
<br />
u<br />
x<br />
<br />
1<br />
<br />
C u<br />
<br />
u<br />
y<br />
1<br />
<br />
L1 <br />
<br />
<br />
u<br />
| x |k 1 x <br />
<br />
y<br />
<br />
<br />
L1 <br />
<br />
Lp ' <br />
<br />
<br />
Lp <br />
<br />
u<br />
x<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
Lp <br />
<br />
<br />
.<br />
L1 <br />
<br />
Phạm Thị Thủy và Đtg<br />
<br />
trong đó<br />
Chọn <br />
<br />
Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br />
<br />
1 1<br />
1.<br />
p p<br />
<br />
un<br />
<br />
Mặt khác ta có:<br />
<br />
1<br />
<br />
1<br />
<br />
un u<br />
<br />
1 p<br />
1 p p '<br />
<br />
1<br />
<br />
u 1 p dx C u 1 p <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
u<br />
| x |k 1 x <br />
<br />
y<br />
<br />
1<br />
<br />
1 p<br />
<br />
1<br />
u 1 p dx <br />
<br />
<br />
<br />
Lp <br />
<br />
<br />
1<br />
p'<br />
<br />
Mà<br />
<br />
<br />
u<br />
<br />
<br />
x Lp <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Lp <br />
<br />
u<br />
x<br />
<br />
1 p<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Lp <br />
<br />
<br />
C<br />
<br />
Cho đủ gần<br />
<br />
u<br />
x<br />
<br />
Do S<br />
<br />
<br />
<br />
Nên<br />
<br />
u<br />
<br />
x<br />
<br />
<br />
,<br />
<br />
Lp <br />
<br />
<br />
u<br />
y<br />
<br />
<br />
<br />
.<br />
<br />
un un p<br />
<br />
p<br />
S1,0<br />
<br />
<br />
u x, y <br />
<br />
<br />
<br />
n<br />
<br />
ta<br />
<br />
<br />
<br />
là một dãy Cauchy<br />
<br />
n 0<br />
<br />
có<br />
<br />
k 2 p <br />
<br />
L k 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
.<br />
<br />
u1 x, y Lk 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
để<br />
<br />
k 2 p<br />
<br />
gian Lk 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
suy ra u1 x, y Lp .<br />
<br />
Theo bất đẳng thức trên ta có:<br />
un u1 LP C un u1<br />
<br />
k 2 p <br />
<br />
L k 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
.<br />
<br />
un x, y hội tụ đến<br />
<br />
u1 x, y trong không gian Lp .<br />
<br />
Lp <br />
<br />
Do giới hạn của một dãy là duy nhất nên ta<br />
có: un x, y hội tụ đến u x, y trong không<br />
<br />
Lp <br />
<br />
1<br />
. Khi đó ta có điều phải<br />
k 1<br />
<br />
tại<br />
<br />
k 2 p <br />
<br />
L k 2 p<br />
<br />
là một dãy Cauchy trong<br />
<br />
n 0<br />
<br />
Do vậy ta có dãy<br />
<br />
là bao đóng của C trong<br />
một<br />
<br />
dãy<br />
<br />
un x, y n0 , un x, y C01 mà un x, y <br />
<br />
<br />
hội tụ đến u x, y trong không gian S<br />
<br />
p<br />
1<br />
<br />
.<br />
<br />
k 2 p<br />
<br />
gian Lk 2 p<br />
un<br />
<br />
Mà<br />
un<br />
<br />
k 2 p <br />
<br />
L k 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
theo<br />
k 2 p <br />
<br />
L k 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
, hay<br />
<br />
u<br />
<br />
k 2 p <br />
<br />
L k 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
, khi n .<br />
<br />
chứng minh trên ta có:<br />
C un S p , cho n , ta có<br />
1,0<br />
<br />
điều phải chứng minh.<br />
Lưu ý. Trong trường hợp 1 p k 2 , phép<br />
k 2 p<br />
<br />
p<br />
1,0<br />
<br />
nhúng S<br />
<br />
<br />
<br />
Lk 2 p <br />
<br />
không tồn tại<br />
<br />
với là dương bất kỳ.<br />
Định lý 3. Giả sử 1 p k 2 . Khi đó ánh<br />
k 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
Nên ta có: un x, y hội tụ đến u x, y trong<br />
<br />
xạ nhúng S<br />
<br />
không gian L và ta có:<br />
<br />
với mọi là dương đủ nhỏ.<br />
<br />
p<br />
<br />
,<br />
<br />
un x, y hội tụ đến u1 x, y trong không<br />
<br />
1<br />
0<br />
<br />
tồn<br />
<br />
Lp <br />
<br />
p, nên:<br />
<br />
k 2 p<br />
<br />
không gian S1p .<br />
Nên<br />
<br />
<br />
<br />
n<br />
<br />
k 2 p<br />
<br />
chứng minh.<br />
Tiếp theo ta chứng minh đẳng thức (2) đúng<br />
p<br />
với u x, y S1,0<br />
.<br />
p<br />
1,0<br />
<br />
k 2 p<br />
<br />
trong không gian Lk 2 p<br />
<br />
<br />
<br />
Lp <br />
<br />
k 2 p<br />
<br />
u x, y <br />
<br />
ta có un un p<br />
<br />
C | x |k 1 x <br />
<br />
1 p<br />
<br />
u<br />
<br />
Lp <br />
<br />
0, N 0 0, n N 0 , p 0<br />
<br />
hay<br />
L1 p <br />
<br />
, un<br />
<br />
p<br />
không gian S1,0<br />
, nên<br />
<br />
1 p 1<br />
<br />
<br />
u<br />
C . | x |k 1 x <br />
<br />
y<br />
<br />
<br />
u<br />
<br />
p<br />
S1,0<br />
<br />
<br />
C un u<br />
<br />
Lp <br />
<br />
Do vậy<br />
<br />
<br />
u<br />
C . | x |k 1 x <br />
<br />
y<br />
<br />
<br />
<br />
u 1 p dx <br />
<br />
<br />
<br />
u<br />
<br />
khi n .<br />
<br />
p<br />
ta có:<br />
1 p <br />
<br />
1 p<br />
<br />
p<br />
S1,0<br />
<br />
<br />
185(09): 83 - 87<br />
<br />
p<br />
1,0<br />
<br />
Lk 2 p <br />
<br />
là compact<br />
<br />
85<br />
<br />
.<br />
<br />
Phạm Thị Thủy và Đtg<br />
<br />
Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br />
<br />
Chứng minh tương tự như Mệnh đề 4 trong<br />
[8] chúng ta có.<br />
Định lý 4. Giả sử 1 p k 2 . Khi đó<br />
k 2 p<br />
<br />
p<br />
S1,0<br />
Lk 2 p .<br />
<br />
p k 2 . Khi đó<br />
<br />
p<br />
S1,0<br />
C 0 .<br />
<br />
Định lý về sự tồn tại nghiệm<br />
Định lý 6. Giả sử g (u ) thỏa mãn các điều<br />
kiện sau:<br />
0,<br />
i. g u Cloc<br />
¡ ,<br />
<br />
<br />
<br />
m<br />
<br />
, với 1 m k k 4 ,<br />
<br />
iii. g u o u khi u 0,<br />
<br />
với<br />
1<br />
u A, G u g u u , trong đó 0, .<br />
2<br />
Khi đó bài toán<br />
2u<br />
2u<br />
2k<br />
<br />
|<br />
x<br />
|<br />
1<br />
<br />
<br />
x<br />
y 2 g u 0 trong ,<br />
2<br />
x<br />
<br />
u = 0 trên ,<br />
<br />
luôn tồn tại nghiệm yếu u ( x, y ) không tầm<br />
thường thỏa mãn, hơn nữa với mỗi<br />
1 p ta có u( x, y) Lp ().<br />
Chứng minh<br />
2<br />
Với u S1,0<br />
xét hàm sau:<br />
iv.<br />
<br />
Tồn<br />
<br />
u <br />
<br />
tại<br />
<br />
A<br />
<br />
2<br />
1 u<br />
<br />
| x |k<br />
<br />
<br />
2 x<br />
<br />
<br />
sao<br />
<br />
cho<br />
<br />
1 x <br />
<br />
2<br />
u <br />
dxdy<br />
y <br />
<br />
<br />
G u dxdy ,<br />
<br />
<br />
Từ các điều kiện của g(u) ta có u thỏa<br />
mãn các điều kiện ( I1 ) , ( I 2 ) , ( I 3 ) trong [1].<br />
<br />
86<br />
<br />
Do vậy u có điểm tới hạn không tầm<br />
thường, nên bài toán trên có nghiệm yếu<br />
2<br />
không tầm thường thuộc không gian S1,0<br />
.<br />
Chứng minh nghiệm yếu u ( x, y ) thỏa mãn<br />
<br />
Định lý 5. Giả sử<br />
<br />
ii. g u C 1 u<br />
<br />
185(09): 83 - 87<br />
<br />
u( x, y) Lp (), với p [1; ) xem trong [7].<br />
Trong trường hợp đặc biệt x 0 , các kết<br />
quả đã được công bố trong [5].<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
1. A. Ambrosetri and P. Rabinowitz, Dual<br />
variational methods in critical theory and<br />
applications, Journal of Funtion Analysis 14<br />
(1973), 349 – 381.<br />
2. N. M. Chuong, T. D. Ke, N. V. Thanh and N.<br />
M. Tri, Non – existence theorems for boundary<br />
value problems for some classes of semilinear<br />
degenrate elliptic operators, Proceedings of the<br />
conference on Partial Differential Equations and<br />
their Applications, pp 185-190, Hanoi December<br />
27-29, 1990.<br />
3. H. Brezis, F. Browder, Partial differential<br />
equations in the 20th century, Adv. Math. 135<br />
(1998), 76 - 144.<br />
4. D. Jerison, The Dirichlet problem for the Kohn Laplacian on the Heisenberg group II, Journal of<br />
Funct. Anal, 43 (1981), 224 - 257.<br />
5. N. M. Tri, Critical Sobolev exponent for<br />
hypoelliptic<br />
operators,<br />
Acta<br />
Mathematic<br />
Vietnamica, Vol. 23 (1998), no. 1, 83 – 94.<br />
6. N. M. Tri, Semilinear Degenerate Elliptic<br />
Differential Equations, Local and global theories,<br />
Lambert Academic Publishing, 2010. 271pp.<br />
7. D. T. Luyen and N. M. Tri, On boundary value<br />
problem for semilinear degenerate elliptic<br />
differential equations, AIP Conf. Proc. 1450, 13<br />
(2012), 13 - 17.<br />
8. P. T. Thuy and N. M. Tri, Nontrivial solutions<br />
to boundary value problems for semilinear<br />
strongly degenerate elliptic differential equations,<br />
NoDEA Nonlinear Differential Equations Appl.<br />
19 (2012), no. 3, 279 – 298.<br />
<br />
Phạm Thị Thủy và Đtg<br />
<br />
Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br />
<br />
185(09): 83 - 87<br />
<br />
ABSTRACT<br />
EMBEDDING THEOREMS FOR WEIGHTED SOBOLEV SPACES<br />
AND ITS APPLICATIONS<br />
Pham Thi Thuy1*, Le Thi Hong Hanh2<br />
1<br />
<br />
University of Education – TNU, 2Hoa Lu University, Ninh Binh<br />
<br />
In this paper, we study the existence of solutions for degenerate elliptic equation<br />
<br />
2u<br />
2u<br />
2<br />
2 f x 2 g u 0 in ,<br />
y<br />
x<br />
<br />
u 0 on ,<br />
<br />
2<br />
where is a bounded domain with smooth boundary in ¡ .<br />
This result is a generalization of that of N. M. Tri [N. M. Tri, Critical Sobolev exponent for<br />
hypoelliptic operators, Acta Mathematic Vietnamica, Vol. 23 (1998), N1, 83 – 94.] and of D. T.<br />
Luyen, N. M. Tri [D. T. Luyen and N. M. Tri, On boundary value problem for semilinear<br />
degenerate elliptic differential equations, AIP Conf. Proc. 1450, 13 (2012), 13 - 17].<br />
Keywords: Boundary value problems, Critical exponents, Critical values, Nontrivial solutions,<br />
Embedding theorems<br />
<br />
Ngày nhận bài: 18/6/2018; Ngày phản biện: 26/7/2018; Ngày duyệt đăng: 31/8/2018<br />
*<br />
<br />
Tel: 0913 005027, Email: p.thuysptn@gmail.com<br />
<br />
87<br />
<br />