Duy trì và bảo vệ hệ sinh thái rừng ngập mặn mũi Cà Mau trong bối cảnh biến đổi khí hậu - thực trạng và giải pháp

Journal of Science – 2016, Vol. 12 (4), 104 – 109 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> DUY TRÌ VÀ BẢO VỆ HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN MŨI CÀ MAU <br /> TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU – THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP<br /> <br /> Ngô Văn Tổng1, Võ Văn Chỉ1<br /> Học viện Chính trị khu vực IV<br /> 1<br /> <br /> <br /> <br /> Thông tin chung: ABSTRACT<br /> Ngày nhận bài: 07/10/2014<br /> Ngày nhận kết quả bình  Ca Mau Cape is the only place on the mainland that people can see the sunrise  <br /> duyệt: over the East Sea in the morning and the sunset over the West Sea in the late  <br /> 12/08/2015 afternoon. Surrounding Ca Mau Cape are shallow waters, unique mangrove  <br /> Ngày chấp nhận đăng:  ecosystems with a very high level of biodiversity. This area is where two  sea <br /> 12/2016<br /> currents, the North ­ South and the South – West, are adjacent with two modes  <br /> Title: of diurnal and semi­diurnal tides, making up the sedimentation area (Bai Boi), <br /> Maintaining and protecting the  which  covers   tens   of  thousands   of   hectares   located   along   the   Southwestern  <br /> ecological systems of mangrove   coast of Ca Mau province. However, within threats caused by human activities,  <br /> forests of Ca Mau Cape in the <br /> Ca Mau would be continuously affected by the phenomenon of climate change  <br /> current context of climate <br /> and the rising sea levels, which leaves a huge impact on mangrove ecosystems  <br /> change ­ challenges and <br /> solutions in Ca Mau Cape. This article  points out the current situation and proposes  <br /> some  solutions  to   effectively   maintain  and  protect  the  ecological systems   of  <br /> Keywords:<br /> mangrove forests of Ca Mau Cape in the present context of climate change.<br /> Ca Mau Cape, climate change, <br /> ecological, mangrove forests<br /> TÓM TẮT <br /> Từ khóa: <br /> Mũi Cà Mau, rừng ngập mặn,  Mũi Cà Mau là nơi duy nhất trên đất liền có thể ngắm được mặt trời mọc lên  <br /> biến đổi khí hậu, thích ứng với   từ mặt biển Đông vào buổi sáng và lặn xuống mặt biển Tây vào buổi chiều.  <br /> biến đổi khí hậu Xung quanh Mũi Cà Mau là vùng biển cạn, hệ sinh thái rừng ngập mặn độc  <br /> đáo với tính đa dạng sinh học rất cao. Đây là nơi tiếp giáp 2 dòng hải lưu  <br /> Bắc – Nam và Tây – Nam, với 2 chế độ nhật triều và bán nhật triều, tạo nên  <br /> vùng lắng đọng phù sa (Bãi Bồi) rộng hàng chục ngàn hécta nằm dọc theo bờ  <br /> biển Tây – Nam tỉnh Cà Mau. Tuy nhiên, hiện nay ngoài những mối đe dọa từ  <br /> hoạt động của con người, Mũi Cà Mau đang và sẽ tiếp tục chịu ảnh hưởng  <br /> nặng nề của hiện tượng biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng, điều này  <br /> làm ảnh hưởng rất lớn đến hệ sinh thái rừng ngập mặn  ở Mũi Cà Mau. Bài  <br /> viết sẽ dẫn ra một số thực trạng và đề  xuất một số  giải pháp để  duy trì và  <br /> bảo vệ  hiệu quả  hệ  sinh thái rừng ngập mặn Mũi Cà Mau trong bối cảnh  <br /> biến đổi khí hậu hiện nay.<br /> <br /> <br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU tượng thiên tai, biến đổi khí hậu và nước biển <br /> Khu vực Mũi Cà Mau (MCM) là một trong các  dâng của tỉnh Cà Mau do đặc điểm vị  trí địa lý  <br /> địa   phương   chịu   ảnh   hưởng   bất   lợi   bởi   hiện   nằm trong vùng chịu ảnh hưởng của khí hậu gió <br /> mùa, là nơi tiếp giáp trực tiếp các tác động của  <br /> <br /> 104<br /> Journal of Science – 2016, Vol. 12 (4), 104 – 109 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> thủy triều biển Đông và biển Tây. Bên cạnh đó,  Hòn Buông và Hòn Đá Bạc (Cục Thống kê tỉnh  <br /> việc   tàn   phá   môi   trường   thiên   nhiên   của   con  Cà Mau, 2013).<br /> người  vùng MCM   đã  và  đang  làm  ảnh  hưởng  Đây là một vùng đất ngập mặn có hệ  sinh thái  <br /> nghiêm   trọng   đến  hệ   sinh   thái   ngập   mặn   nơi   rất đa dạng, với quần hợp thực vật chiếm  ưu  <br /> đây. Việc thích ứng với biến đổi khí hậu của cư  thế   là   cây   đước,   sú,   vẹt,   mắm…   phát   triển <br /> dân   vùng   MCM   còn   chậm,   các   chương   trình,  mạnh mẽ, cung cấp nhiều sản vật từ  rừng (Lê <br /> mục tiêu quốc gia về  ngăn ngừa, hạn chế  biến   Anh   Tuấn,   2013,   tr.   4).   Đồng   thời   rừng   ngập  <br /> đổi khí hậu tuy đã được triển khai nhưng thực   mặn còn là nơi bảo tồn các loài động vật quý <br /> tế vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế hiện   hiếm. Trong đó có rất nhiều loài được ghi trong  <br /> tại. Vì vậy, hạn chế  sự  tác động của biến đổi  sách đỏ Việt Nam và sách đỏ của Hiệp hội Bảo <br /> khí hậu, sự  tàn phá của con người, bảo tồn và  tồn Thiên nhiên Quốc tế  (IUCN) như  khỉ  đuôi <br /> duy trì đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng ngập   dài và cà khu (Quốc Tuấn, 2013). Ngoài ra có  <br /> mặn vùng MCM trong điều kiện hiện nay là rất  nhiều loài chim di trú từ các nơi trên thế giới về <br /> cần thiết và cấp bách.  đây, trong đó có nhiều loài thuộc loại quý hiếm <br /> 2. TỔNG QUAN VỀ HỆ SINH THÁI RỪNG  như chim sen, chẳng bè, sếu,…<br /> NGẬP MẶN MŨI CÀ MAU Hệ sinh thái rừng ngập mặn  ở đây là bức tường <br /> Cà   Mau là tỉnh ven   biển   ở   cực  Nam   của Việt  tiên phong chặn gió bão, kiên trì giữ  đất và là  <br /> Nam,  một   vùng  đất  “trẻ”,   mới  được  khai  phá  khu   bể   chứa   carbon   khổng   lồ   thông   qua   sinh  <br /> khoảng trên 300 năm, nằm trong khu vực Đ     ồng   khối rừng dày đặc, cung cấp oxygen tạo nên bầu <br /> bằng sông Cửu Long. Phần đất liền của tỉnh Cà  không   khí   trong   lành   cho   khu   vực.   Ngoài   ra, <br /> Mau   có   diện   tích   5.294,87   km2,   xếp   thứ   2   và  MCM còn là nguồn cung cấp dịch vụ cho những <br /> bằng 12,97% diện tích khu vực Đồng bằng sông  sản phẩm phi vật chất như  giá trị  nghiên cứu,  <br /> Cửu   Long,   chiếm   1,58%   diện   tích   cả   nước.  tham quan du lịch, cảm hứng cho văn chương, <br /> Trong đó, diện tích đất nuôi trồng thủy sản trên  thi ca, hưởng thụ văn hóa hoặc các giá trị lịch sử <br /> 266.735   ha,   đất   trồng   lúa   129.204ha,   đất   lâm  khác. Về mặt môi trường, rừng ngập mặn MCM  <br /> nghiệp 103.723 ha. Tỉnh Cà Mau nằm  ở  8034’   đóng một vai trò to lớn trong việc góp phần cân <br /> đến 9033’ vĩ độ  Bắc và 104043’ đến 105025’  bằng nước, điều hòa khí hậu và hạn chế tác hại <br /> kinh độ Đông, cách Thành phố Hồ Chí Minh 370  của thiên tai. Năm 2009, MCM đã được  Ủy ban <br /> km, cách Thành phố  Cần Thơ  180 km về  phía   Điều phối quốc tế  chương trình Con người và <br /> Nam. Theo đường chim bay, từ  Bắc tới Nam dài  Sinh quyển (MAB) công nhận là khu Dự trữ sinh  <br /> 100  km.   Phía   Bắc   giáp   tỉnh   Kiên   Giang,   phía   quyển   thế   giới.   Phần   đất   Vườn   Quốc   gia  <br /> Đông   Bắc   giáp   tỉnh   Bạc   Liêu,   phía   Đông   và  (VQG)   MCM   ở   huyện   Ngọc   Hiển   vừa   được <br /> Đông Nam giáp biển Đông và phía Tây giáp Vịnh  công   nhận   là   khu   Ramsar   thứ   năm   của   Việt <br /> Thái Lan. Cà Mau nằm trên bán đảo, có vị trí địa  Nam.<br /> lý khá đặc biệt, với ba mặt tiếp giáp biển. Cà   Rừng ngập mặn của bán đảo Cà Mau được xem <br /> Mau nằm  ở  vùng biển các nước Đông Nam Á  là   lớn  nhất  nước.  Đến  năm   2012,   Cà   Mau  có <br /> nên rất thuận lợi giao lưu, hợp tác kinh tế  với   tổng diện tích rừng khoảng 103.723 ha, chiếm  <br /> các nước trong khu vực. Vùng biển và thềm lục   77% rừng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, <br /> địa thuộc chủ quyền và quyền tài phán của Việt  chủ  yếu là rừng ngập nước. Trong đó, rừng tự <br /> Nam do tỉnh Cà Mau quản lý có diện tích 71.000  nhiên 9.179 ha, rừng trồng 94.544 ha. Rừng ngập <br /> km2. Trong đó, có đảo Hòn Khoai, Hòn Chuối,  mặn Cà Mau có hệ sinh thái độc đáo và đa dạng,  <br /> đứng  thứ   2 trên thế  giới,   sau  rừng  Amazôn  ở <br /> <br /> 105<br /> Journal of Science – 2016, Vol. 12 (4), 104 – 109 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> Nam   Mỹ   (Cục   Thống   kê   tỉnh   Cà   Mau,   2013).  Tại hội thảo công bố giai đoạn 1 dự án “Sự sụt  <br /> Chính điều này đã tạo nên một hệ sinh thái rừng   lún   đất   của   bán   đảo   Cà   Mau”  do   Bộ  Nông <br /> ngập mặn  có giá trị   vô cùng phong phú  và  đa  nghiệp và Phát triển phối hợp với Viện Địa kỹ <br /> dạng. Tuy nhiên, MCM cũng đang chịu một áp  thuật   Hoàng   gia   Na   Uy   (NGI)   tổ   chức   ngày <br /> lực rất lớn từ vấn đề biến đổi khí hậu và nước  17/06/2013 tại Thành phố Cần Thơ, NGI đã tiến  <br /> biển   dâng   (Nguyên   Linh,   2015).   Bên   cạnh   đó,  hành khảo sát và đánh giá thực trạng mất đất  ở <br /> người   dân   ở   nơi   đây   cũng   góp   phần   làm   suy  bờ  biển tỉnh Cà Mau cũng như  những vấn đề <br /> giảm hệ sinh thái rừng ngập mặn MCM khi họ  liên quan đến việc mất rừng ngập mặn và xâm  <br /> tự   ý  khai   thác,   phá  rừng   để   lấy   lâm   sản;   mở  nhập nước mặn vào kênh rạch trong khu vực. <br /> rộng diện tích nuôi tôm; phá rừng để  mở  rộng   NGI đã kết luận rằng miền Nam Việt Nam có <br /> diện tích đất canh tác. thể  bị sụt lún nghiêm trọng trên bề mặt do hoạt  <br /> 3. THỰC   TRẠNG   BIẾN   ĐỔI   KHÍ   HẬU  động bơm nước ngầm liên tục. Vì diện tích đất <br /> ở  khắp Cà Mau đều cao hơn mực nước biển 1  <br /> TÁC ĐỘNG LÊN HỆ SINH THÁI RỪNG <br /> m, nên sụt lún có thể  là nguyên nhân chính của <br /> NGẬP MẶN MŨI CÀ MAU<br /> tất cả  mọi vấn đề   ở  Cà Mau, bao gồm cả  việc <br /> Cà Mau được phỏng đoán là tỉnh bị   ảnh hưởng  mất đất liên tục, thiệt hại của rừng ngập mặn  <br /> nghiêm trọng nhất bởi mực nước biển dâng do  ven biển và sự  xâm nhập mạnh của nước biển  <br /> địa hình thấp, vùng ven biển dài 254 km và  ảnh  vào sông ngòi. Dữ  liệu thu được từ  vệ  tinh cho <br /> hưởng của hai chế  độ  thủy triều của biển Tây  thấy  bờ  biển  bị  thụt vào  từ  100  đến  1.400  m  <br /> và biển Đông (Nguyên Linh, 2015). Hệ sinh thái  trong   20   năm   qua   (Gia   Bách,   Tiến   Trình,   Chí  <br /> rừng ngập mặn là hệ thống hở và cũng dễ bị tổn  Nhân, 2014). Đánh giá sơ bộ cho thấy sụt lún có <br /> thương   do   sự   xuất   hiện   của   thiên   tai   bất  thể  đã lên đến từ  30 đến 70 cm  ở  nhiều nơi. <br /> thường, tác động biến đổi khí hậu và nước biển   Theo tính toán của NGI nếu không hạn chế hoặc  <br /> dâng.   Theo   báo   cáo   của   Ban   chỉ   huy   Phòng  dừng việc bơm nước ngầm thì toàn bộ  tỉnh Cà <br /> chống   lụt   bão   tỉnh   Cà   Mau   (2011),   trong   giai   Mau có thể  biến mất hoàn toàn trong vài thập <br /> đoạn 1997­2010, thiên tai, bao gồm cả lốc xoáy,  niên tới.<br /> bão và xói lở đất đã gây ra một tổn thất toàn bộ <br /> 3.2 Nhiều công trình bị ngập<br /> của Tỉnh 200 triệu USD (Lê Anh Tuấn, 2013, tr. <br /> 4). Trong những năm gần đây, tình hình thời tiết  Trong những năm gần đây, không riêng gì vùng <br /> tại   vùng   bán   đảo   Cà   Mau   diễn   ra   khá   thất  MCM, bán đảo Cà Mau mà cả  Đồng bằng sông <br /> thường.   Lốc   xoáy   thường   xuyên   xảy   ra   với  Cửu   Long,   một   số   nơi   khác   ở   Việt   Nam   và <br /> cường độ  ngày càng phức tạp, lượng mưa đầu  nhiều nước khác trong khu vực cũng sụt lún. Vì <br /> mùa và cuối mùa có sự chênh lệch. Cà Mau cũng  vùng đất này mới hình thành do phù sa bồi lắng, <br /> là   nơi   chịu   nhiều   thiệt   hại   từ   những  cơn   bão  đất chưa  ổn định nên bán đảo Cà Mau có thể <br /> điển hình như bão số 5 (1997) và nhiều cơn bão   lún, chìm nhanh hơn những khu vực khác. Do áp <br /> bất thường khác trong những năm 2000, 2004,  lực dân số  tăng, nhu cầu sản xuất nhiều, công <br /> 2006, 2012, 2013. Có thể  nói do vị  trí đặc biệt   trình nhiều… làm tăng gia tải trọng trên nền đất <br /> của Cà Mau nên vùng này là nơi chịu nhiều cơn  yếu, lại thêm nguồn nước ngầm bị khai thác quá <br /> bão nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long. mức làm cho đất bị lún. <br /> <br /> 3.1 Bờ  biển vùng mũi Cà Mau đang bị  xâm  Các   chuyên   gia   dự   báo,   mực   nước   biển   vùng <br /> thực Nam Bộ đến năm 2020 có thể  dâng thêm 0,3 m. <br /> “Biến   đổi   khí   hậu   là   nguy   cơ   lớn   nhất   ảnh  <br /> hưởng tới Khu dự  trữ  sinh quyển Mũi Cà Mau.  <br /> <br /> 106<br /> Journal of Science – 2016, Vol. 12 (4), 104 – 109 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> Dự báo, vùng Nam Bộ đến năm 2020, mực nước   dựng   bờ   kè   giữ   đất,   giữ   rừng   nhưng   do   xây  <br /> biển sẽ  dâng thêm 0,3 m. Theo tính toán, nếu   dựng   không   đúng   kỹ   thuật   nên   các   bờ   kè   chỉ <br /> nước biển dâng đến 0,7 m thì diện tích tỉnh Cà   “làm mồi” cho sóng biển.<br /> Mau sẽ bị ngập tới 28%, tập trung tại các vùng   4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP DUY TRÌ, BẢO VỆ <br /> trũng   thuộc   khu   dự   trữ   sinh   quyển   này”  (Gia <br /> HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN MŨI <br /> Bách, Tiến Trình, Chí Nhân, 2014). Trên thực tế <br /> CÀ MAU TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI <br /> những   năm   gần   đây,   khu   dự   trữ   sinh   quyển  <br /> KHÍ HẬU HIỆN NAY<br /> MCM đã bị  “tàn phá” bởi nhiệt độ  tăng, nước  <br /> biển   dâng,   xâm   nhập   mặn.   Ngoài   ra,   trên  Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, <br /> 170.000 cư   dân sông nước sống  ở   MCM, nếu  trên thế  giới có khoảng 60% hệ  sinh thái đã bị <br /> không có ý thức bảo vệ thiên nhiên cũng sẽ  gây   chính con người khai thác, sử  dụng không bền <br /> hại đến khu dự  trữ  sinh quyển này. Chỉ  riêng  vững (Lê Anh Tuấn, 2013, tr. 5). Ở Việt Nam thì <br /> 2.000 hộ  là dân di cư  tự  do  ở  đê biển Tây do  vùng MCM có địa hình gần như thấp, trũng nhất <br /> thiếu   việc   làm,   thiếu   ổn   định,   vẫn   sống   nhờ  nước nên thường xuyên bị   ảnh hưởng bởi tình <br /> khai thác các nguồn lợi tự  nhiên cũng làm tăng  trạng   triều   cường   dâng   cao  trong   mùa   mưa   lũ, <br /> thêm mối nguy cho sự xâm hại khu Dự trữ sinh   nhưng thiếu nước ngọt nghiêm trọng do sự xâm <br /> quyển.   Chính   những   nguyên   nhân   trên   đã   làm  nhập   mặn   vào   mùa   khô.   Mặt   khác,   đời   sống <br /> cho   hệ   sinh   thái   rừng   ngập   mặn   MCM   đang  người dân  ở  vùng đất MCM phụ  thuộc vào tài <br /> đứng trước một nguy cơ  lớn là đang chìm dần  nguyên  đất,  tài  nguyên  nước,  tài  nguyên  rừng. <br /> và tốc độ có vẻ nhanh hơn mực nước biển dâng   Vấn đề  đáng quan tâm nữa là việc người dân <br /> do hiện tượng  ấm lên toàn cầu. Theo số liệu sơ  chặt phá cây rừng, khai thác thực vật và động <br /> khảo ban đầu của điểm quan trắc lún mặt đất  vật theo cách hủy diệt nên cần có biện pháp tích  <br /> thì chỉ trong 8 tháng từ 6/2011 đến 2/2012, MCM   cực  hơn  trong   việc bảo  tồn  đa  dạng  sinh học. <br /> đã   lún   xuống   khoảng   45   mm   (Lê   Anh   Tuấn,  Trước   tình   trạng   trên,   để   duy   trì   hệ   sinh   thái <br /> 2013, tr. 5). rừng ngập mặn MCM trước những tiêu cực của <br /> biến đổi khí hậu, thì ngay bây giờ phải có những  <br /> Bên cạnh những nguyên nhân khách quan do tự <br /> chiến lược và sách lược để bảo vệ hệ sinh thái <br /> nhiên gây ra, việc sụp, lún, suy giảm hệ sinh thái  <br /> ngập mặn quý giá này.<br /> ngập mặn MCM thì nguyên nhân chính là con <br /> người. Người dân Cà Mau có cụm từ “cây mắm  4.1 Về chính sách<br /> đi trước cây đước theo sau” để chỉ quá trình lấn  Chiến lược đầu tiên là phải hoàn thiện các văn <br /> ra biển của vùng đất bồi lắng. Cây mắm giữ vai   bản quy  phạm pháp  luật  về   quản  lý   khu bảo <br /> trò tiên phong lấn ra biển. Rễ  mắm bám chặt   tồn, cơ  sở  bảo tồn và hành lang đa dạng sinh <br /> vào đất, giữ phù sa, bồi lắng, tích tụ lâu ngày trở  học.   Nghiên   cứu   xây   dựng   các   cơ   chế,   chính  <br /> thành vùng đất mới. Khi cây mắm hoàn thành sứ  sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân, đặc biệt <br /> mệnh thì đến lượt cây đước theo sau để “khẳng   là cộng đồng dân cư tham gia vào quy hoạch bảo <br /> định chủ  quyền” của đất liền. Tuy nhiên, hiện  tồn thông qua việc bảo vệ  có hiệu quả  các khu  <br /> nay, rừng phòng hộ  ven biển đã bị  xâm phạm  bảo tồn hiện có (vườn Quốc gia, khu Ramsar,<br /> nghiêm trọng. Thêm vào đó, khi xây dựng khu du  …) bảo vệ  các hành lang đa dạng sinh học phù <br /> lịch, người ta đã đưa cơ giới vào đào xới, lấy cát  hợp với quy hoạch bảo tồn của cả nước.<br /> từ  các bãi bồi lắng. Điều này đã tác động xấu  <br /> Nghiên cứu xây dựng cơ chế phát triển, đa dạng <br /> vào tiến trình diễn thế  của tự  nhiên, gây sạt lở.  <br /> hóa các loại hình du lịch sinh thái gắn với xóa  <br /> Tuy sau đó những người có trách nhiệm cho xây <br /> đói giảm nghèo; bảo đảm cuộc sống cho hộ gia <br /> <br /> 107<br /> Journal of Science – 2016, Vol. 12 (4), 104 – 109 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> đình, cá nhân sinh sống hợp pháp trong khu bảo  Hiện đời sống của hàng ngàn hộ  dân  ở  MCM <br /> tồn. Kiên quyết chặn đứng tình trạng phá rừng  vẫn khó khăn, chưa có việc làm ổn định cho nên  <br /> ngập mặn để nuôi tôm. Khuyến khích người dân   nhiều hộ  mưu sinh bằng cách lén lút chặt phá <br /> trong vùng nuôi tôm sinh thái; xem việc bảo vệ  cây rừng để  hầm than hoặc khai thác thực vật, <br /> rừng như  là một phần công tác bảo vệ  an ninh  động vật và các loài thủy sản tại khu Ramsar <br /> quốc phòng cho miền cực Nam Tổ quốc. thuộc VQGMCM. Do vậy, thời gian tới, tỉnh Cà <br /> Đồng thời tăng cường hệ thống cơ quan quản lý  Mau cần tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và triển <br /> nhà nước về đa dạng sinh học, theo hướng phân  khai   mô   hình   lồng   ghép   các  dịch   vụ   dựa   vào <br /> định rõ chức năng quản lý. Trong đó chú trọng  cộng   đồng   cũng   như   mô   hình   bảo   tồn   và   sử <br /> thực hiện quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học;  dụng bền vững tài nguyên rừng nhằm nâng cao <br /> xây dựng kế  hoạch  đào tạo nâng cao trình độ  hiệu quả quản lý, bảo vệ  tài nguyên rừng ngập <br /> chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực quản lý của  mặn MCM gắn với việc giải quyết sinh kế,  ổn  <br /> đội ngũ làm công tác bảo tồn từ Trung ương đến   định đời sống người dân.<br /> địa phương trong hệ  thống các khu bảo tồn, cơ  Ổn định và nâng cao đời sống cho cư  dân trong  <br /> sở bảo tồn và hành lang đa dạng sinh học. vùng để giúp họ tránh được các hành vi phá rừng  <br /> Bên   cạnh   đó,   cũng   cần   điều   tra,   xác   định   các  bất hợp pháp. Hạn  chế  các  dòng di  dân thiếu <br /> vùng   hệ   sinh   thái   tự   nhiên   quan   trọng,   nhạy   kiểm   soát,   xâm   lấn   vào   vùng   bảo   vệ   nghiêm <br /> cảm,   dễ   bị   tổn   thương,   suy   thoái   để   có   kế  ngặt của VQGMCM. Cung cấp và hỗ  trợ  cơ sở <br /> hoạch bảo vệ  và phục hồi. Tập trung các vùng   hạ   tầng   nông   thôn   (điện,   nước,   đường   giao <br /> có tiềm năng cung cấp các dịch vụ sinh thái. Chú  thông, trường học, trạm xá, mạng thông tin,…) <br /> trọng   nghiên   cứu   sử   dụng   các   phương   pháp,  cho cư dân địa phương.<br /> công cụ  và áp dụng các mô hình mới. Đặc biệt  Thường xuyên giáo dục ý thức cộng đồng trong  <br /> là phương pháp tiếp cận dựa vào hệ  sinh thái  bảo vệ  hệ  sinh thái rừng ngập mặn. Tổ  chức  <br /> trong công tác quản lý các khu bảo tồn, cơ  sở  đối thoại giữa người  quản lý  tài nguyên thiên <br /> bảo tồn và hành lang đa dạng sinh học.Tạo điều   nhiên và người dân trong cộng đồng để có tiếng <br /> kiện thuận  lợi  cho  các nhà  khoa học  trong  và  nói chung trong việc bảo vệ  và khai thác bền  <br /> ngoài nước có những chương trình nghiên cứu  vững tài nguyên đất, nước, rừng và sinh vật  ở <br /> sâu về chức năng và dịch vụ hệ sinh thái MCM. MCM.<br /> 4.2 Về kinh tế 4.4 Về sinh thái<br /> Xây dựng mô hình bảo tồn và sử dụng bền vững  Chú trọng nghiên cứu sử dụng các phương pháp, <br /> tài nguyên rừng, kết hợp với du lịch sinh thái,  công cụ  và áp dụng các mô hình mới. Đặc biệt <br /> tạo việc làm, xây dựng cơ cấu quản lý rừng bền  là phương pháp tiếp cận dựa vào hệ  sinh thái <br /> vững có sự  tham gia của người dân. Thực hiện  trong công tác quản lý các khu bảo tồn, cơ  sở <br /> các chứng chỉ  carbon từ  diện tích rừng để  tăng  bảo tồn và hành lang đa dạng sinh học.<br /> nguồn thu cho công tác duy trì dịch vụ  hệ  sinh  Kiểm kê và đánh giá sự  hiện hữu của các loài <br /> thái. Cần nghiên cứu, thực hiện việc chi trả dịch  thực và động vật trong vùng MCM. Xác định sơ <br /> vụ  hệ  sinh thái, xem đây là một chiến lược tạo   đồ   chuỗi   thực   phẩm   trong   hệ   sinh   thái   rừng  <br /> cơ  chế   tài  chính  cho  bảo  tồn  tài  nguyên  thiên  ngập mặn ở đây. Có kế hoạch duy trì các nguồn  <br /> nhiên, góp phần xóa đói giảm nghèo cho người   gen thực vật và động vật quý hiếm và đặc trưng <br /> dân trong vùng.  vùng ngập triều. Bảo vệ  đa dạng sinh học của <br /> 4.3 Về xã hội các hệ sinh thái rừng ngập mặn.<br /> <br /> <br /> 108<br /> Journal of Science – 2016, Vol. 12 (4), 104 – 109 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> Lập kế hoạch phục hồi và trồng mới rừng ngập  cảnh biến đổi khí hậu. Diễn đàn khoa học <br /> mặn, xác định địa điểm phù hợp và phương thức  Bảo <br /> phục hồi hiệu quả. Lồng ghép các dịch vụ  hệ <br /> sinh thái dựa vào các công cụ đánh giá khoa học  <br /> trong   việc   ra   quyết   định   duy   trì   và   khai   thác  <br /> nguồn lợi tự nhiên một cách bền vững.<br /> Đánh giá nguy cơ và có biện pháp hữu hiệu chặn <br /> tình   trạng   xói   lở   bờ   biển   và   khai   thác   nước <br /> ngầm thiếu kiểm soát trong khu vực.<br /> 5. KẾT LUẬN<br /> Mũi Cà Mau, mảnh đất nhỏ bé và vô cùng thiêng  <br /> liêng của Tổ  quốc  “mấy  trăm  đời lấn luôn  ra  <br /> biển” đang chịu áp lực nặng nề bởi biến đổi khí  <br /> hậu và sự tác động, xâm hại quá vô tình của con <br /> người. Mũi Cà Mau trước nguy cơ  mất đi nếu <br /> thiếu những giải pháp bảo vệ đồng bộ kịp thời. <br /> Vì vậy, trong thời gian tới tỉnh Cà Mau và các  <br /> ngành chức năng, cần triển khai đồng bộ những <br /> giải pháp về  chính sách, kinh tế, xã hội và sinh <br /> thái để ngăn chặn và hạn chế tình trạng trên. <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Ban Chủ nhiệm Địa chí – Cục thống kê Cà Mau. <br /> (Ngày 01 tháng 12, 2013).  Vị  trí địa lý, giới  <br /> hạn lãnh thổ; Rừng Cà Mau. Cổng thông tin <br /> điện   tử   Cà   Mau.  Truy   cập   từ <br /> http://www.camau.gov.vn/<br /> Ban Chủ nhiệm Địa chí – Cục thống kê Cà Mau. <br /> (Ngày   01   tháng   12,   2013).  Rừng   Cà   Mau. <br /> Cổng thông tin điện tử  Cà Mau. Truy cập từ <br /> http://www.camau.gov.vn/ <br /> Gia Bách, Tiến Trình, Chí Nhân. (Ngày 19 tháng  <br /> 6, 2013). Cà Mau sẽ  biến mất?.  Thanh niên. <br /> Truy cập từ http://www.thanhnien.com.vn/ <br /> Nguyên Linh. (Ngày 23 tháng 01, 2015). Tìm giải  <br /> pháp hữu hiệu chống xâm thực vùng Đất <br /> Mũi. Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Truy <br /> cập từ http://baodientu.chinhphu.vn <br /> Lê Anh Tuấn. (Ngày 12 tháng 4, 2013).  Duy trì <br /> dịch vụ  hệ  sinh thái Mũi Cà Mau trong bối  <br /> <br /> <br /> <br /> 109<br /> Journal of Science – 2016, Vol. 12 (4), 104 – 109 Part D: Natural Sciences, Technology and Environment<br /> <br /> tồn Thiên nhiên và Văn hóa vì sự  phát triển bền <br /> vững  ở  Ban Nghiên cứu Hệ  sinh thái Rừng <br /> ngập mặn  (MERD),  Trung tâm Nghiên cứu <br /> Tài nguyên và Môi trường (CRES), Đại học <br /> Quốc   gia   Hà   Nội   (VNU)  Đồng   bằng   sông <br /> Cửu Long, TP. Cà Mau.<br /> Quốc Tuấn. (Ngày 24 tháng 6, 2013). Bảo tồn đa <br /> dạng sinh học Vườn quốc gia Mũi Cà Mau. <br /> Vietnam+.  Truy   cập   từ <br /> http://www.vietnamplus.vn/<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 110<br />