Đánh giá bảo tồn đa dạng sinh học một số loài quý hiếm tại vườn Quốc gia, Nam Định

Hoàng Văn Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 97(09): 135 - 140<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC MỘT SỐ LOÀI QUÝ HIẾM<br /> TẠI VƯỜN QUỐC GIA XUÂN THỦY, NAM ĐỊNH<br /> Hoàng Văn Hùng*, Nguyễn Thanh Hải, Nguyễn Thị Lành<br /> Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Vùng đất ngập nước Xuân Thuỷ nằm trong Vườn quốc gia Xuân Thủy là điểm RAMSAR đầu tiên<br /> của Đông Nam Á. Năm 2004, UNESCO lại tiếp tục công nhận Khu dự trữ sinh quyển đồng bằng<br /> ven biển châu thổ sông Hồng, là vùng lõi có tầm quan trọng đặc biệt của khu dự trữ sinh quyển thế<br /> giới. Đây là nơi có các quần thể của một số loài sinh vật quan trọng trong việc duy trì tính đa dạng<br /> sinh học đất ngập nước và là nơi duy nhất ở Việt Nam ghi nhận có một số loài chim nước sinh<br /> sống. Trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn; về thực vật có 115 loài bậc cao có mạch thuộc 42 họ đã<br /> được liệt kê; về chim có 219 loài thuộc 41 họ, trong đó có 9 loài được ghi trong sách đỏ của<br /> IUCN. Nghiên cứu cũng đã thống kê được nhiều loài cá, lưỡng cư, côn trùng v.v. quý hiếm, trong<br /> đó sự xuất hiện loài Cò thìa và Mòng bể mỏ ngắn được coi là đỉnh của chuỗi dinh dưỡng tại đây.<br /> Từ kết quả nghiên cứu cho thấy cần có các giải pháp bảo tồn và duy trì các loài sinh vật quí hiếm<br /> trong thời gian tới. Bên cạnh đó còn đáp ứng lợi ích trước mắt của cộng đồng địa phương, đồng<br /> thời thỏa mãn lợi ích lâu dài của quốc gia và quốc tế cũng như các thế hệ tương lai.<br /> Từ khóa: Đa dạng sinh học, Đất ngập nước, RAMSAR, Vườn quốc gia Xuân Thủy, Loài chim nước.<br /> <br /> MỞ ĐẦU*<br /> Do có điều kiện khí hậu và địa hình đa dạng,<br /> Vườn quốc gia Xuân Thủy (VQGXT) có tính<br /> đa dạng sinh học (ĐDSH) cao với nhiều kiểu<br /> Hệ sinh thái (HST)[2], số lượng loài động<br /> thực vật phong phú. Bên cạnh đó, VQGXT<br /> còn là vùng đất ngập nước ven biển liên tỉnh<br /> châu thổ sông Hồng có chức năng là khu dự<br /> trữ sinh quyển quan trọng của thế giới.<br /> Đặc biệt HST vùng bãi triều cửa sông ven<br /> biển huyện Giao Thuỷ có diện tích khoảng<br /> 10.000ha, bị phân cắt bởi sông Vọp và sông<br /> Trà, chia khu vực thành 4 khu là: Bãi Trong,<br /> Cồn Ngạn, Cồn Lu và Cồn Xanh có độ cao<br /> trung bình từ 0,5 - 0,9m. Đặc biệt ở Cồn Lu<br /> có nơi cao tới 1,2 - 2,5m. Với kiểu địa hình và<br /> HST trên đã tạo cho VQGXT có nhiều loài<br /> đặc hữu và quý hiếm [1].<br /> Đất đai toàn vùng cửa sông Hồng nói chung<br /> được thành tạo từ nguồn sa bồi (phù sa bồi<br /> lắng) của toàn bộ hệ thống sông Hồng. Lớp<br /> phù sa được dòng chảy vận chuyển và bồi<br /> lắng hình thành lớp thổ nhưỡng cửa sông ven<br /> biển được xác định bởi lớp thổ nhưỡng ven<br /> châu thổ với những loại hình [8]:<br /> *<br /> <br /> Tel: 0989.372.386; Email: hvhungtn74@yahoo.com<br /> <br /> - Đất nhẹ, cát pha và thịt nhẹ, phần nhỏ cát<br /> thuần.<br /> - Đất trung bình, thịt trung bình<br /> - Đất nặng từ thịt nặng đến đất sét (sét cố kết).<br /> Các loại đất cụ thể của khu vực như sau:<br /> - Vùng lõi: rộng 7.100ha, trong đó có 3.100<br /> ha đất nổi, 4.100ha đất còn đang ngập nước,<br /> 948ha đất cát và cát pha, 2.152 ha đất thịt<br /> và đất sét. Rừng ngập mặn 1.855 ha, rừng<br /> phi lao 93ha.<br /> - Vùng đệm: rộng 8.000ha, trong đó 1.407ha<br /> còn ngập nước, 6.593ha đất nổi, đất cát pha<br /> 220ha, đất thịt và sét 6.373ha, đất có rừng<br /> ngập mặn 1.724ha, rừng phi lao 6ha. Với đa<br /> dạng hệ sinh thái như vậy đã tạo ra cho<br /> VQGXT có những loài đặc hữu duy nhất chỉ<br /> xuất hiện tại đây.<br /> Thuỷ triều ở khu vực thuộc chế độ "Nhật<br /> triều" với chu kỳ khoảng 25 giờ, thuỷ triều có<br /> biên độ khá lớn, biên độ trung bình 150180cm, thuỷ triều lớn nhất đạt đến 4,5m.<br /> Khu vực bãi triều huyện Giao Thuỷ được<br /> cung cấp nước từ Sông Hồng, có 2 sông<br /> chính trong khu vực bãi triều là sông Vọp và<br /> sông Trà, ngoài ra còn một số lạch nhỏ cấp<br /> thoát nước tự nhiên.<br /> 135<br /> <br /> Hoàng Văn Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Độ mặn nước biển của khu vực biến thiên<br /> nhiều phụ thuộc vào pha của thuỷ văn và chế<br /> độ lũ của Sông Hồng. Vào mùa đông độ mặn<br /> trung bình của nước biển tương đối đồng nhất<br /> trong khoảng 28-30%o. Vào mùa hè, độ mặn<br /> trung bình thấp hơn mùa đông, dao động<br /> trong khoảng 20-27%o [2].<br /> Từ các điều kiện trên, VQGXT có đầy đủ cả 3<br /> HST đặc thù: HST trên cạn, HST thủy vược<br /> nước ngọt và HST biển. Tuy nhiên, HST của<br /> VQGXT phần lớn là HST nhạy cảm với các<br /> tác động từ bên ngoài, kể cả các tác động của<br /> tự nhiên và con người [2][8].<br /> Đặc điểm của khí hậu:<br /> - Khu vực bãi triều của huyện Giao Thuỷ nằm<br /> trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa. Mùa<br /> Đông từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau.<br /> - Tổng lượng bức xạ lớn, từ 95 105Kcal/cm2/năm. Tổng nhiệt năm từ 800085000C.<br /> - Lượng mưa trung bình năm là 1.175mm.<br /> - Chế độ gió: Từ tháng 10 đến tháng 3 năm<br /> sau hướng gió thịnh hành là đông bắc. Sang<br /> mùa hạ (tháng 4-9) hướng gió thịnh hành là<br /> gió đông nam. Vận tốc gió trung bình vào<br /> khoảng 4 - 6m/s.<br /> - Độ ẩm không khí: Khá cao, khoảng từ 7090%, các tháng 10, 11, 12 có độ ẩm không<br /> khí thấp (thường nhỏ hơn 75%). Các tháng 2,<br /> 3, 4 có độ ẩm rất cao (80-90%) thường đi kèm<br /> theo mưa phùn ẩm ướt.<br /> Vùng đất ngập nước này là điểm RAMSAR<br /> đầu tiên của Đông Nam Á. Tháng 12/2004,<br /> UNESCO lại tiếp tục công nhận Khu dự trữ<br /> sinh quyển đồng bằng ven biển châu thổ sông<br /> Hồng, trong đó VQGXT là vùng lõi có tầm<br /> quan trọng đặc biệt của khu dự trữ sinh quyển<br /> thế giới. Đây là nơi có các quần thể của một<br /> số loài sinh vật quan trọng trong việc duy trì<br /> tính ĐDSH đất ngập nước và là nơi duy nhất<br /> ở Việt Nam có những đặc điểm này.<br /> Tuy nhiên, đây cũng là nơi có khoảng 46.000<br /> dân sống trong vùng đệm với diện tích 7.233ha<br /> (2), sinh kế chính là khai thác và nuôi trồng<br /> 136<br /> <br /> 97(09): 135 - 140<br /> <br /> thủy sản, trồng nấm, du lịch sinh thái v.v. Đây<br /> là áp lực lớn của cộng đồng địa phương lên<br /> nguồn tài nguyên sinh vật của VQG.<br /> Trên cơ sở đó, phân tích đánh giá hiện trạng<br /> đa dạng sinh học của một số loài đặc hữu, quý<br /> hiếm và xác định các diễn biến của chúng là<br /> hết sức cần thiết trên cơ sở đó đề xuất các<br /> biện pháp bảo vệ và phát triển bền vững<br /> ĐDSH ở khu vực này.<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Các số liệu thứ cấp được thu thập tại VQGXT,<br /> Bộ Tài nguyên và Môi trường và tập hợp các tài<br /> liệu có liên quan đến nghiên cứu.<br /> Chọn và lập tuyến điều tra đại diện cho khu<br /> vực nghiên cứu, từ tuyến điều tra chính<br /> khoảng 500m chiều dài lập về hai phía theo<br /> hình xương cá các tuyến phụ. Trên tuyến phụ<br /> tiến hành lập các tuyến phụ điều tra các loài<br /> sinh vật trong phạm vi 10m về hai phía<br /> [10][11].<br /> Các ô tiêu chuẩn được lập với diện tích<br /> 1000m2 các số liệu về sinh thái môi trường<br /> của ô tiêu chuẩn được thu thập bao gồm: các<br /> yếu tố đất đai, tác động của con người, sinh<br /> thái v.v. Các loài chim, thú, bò sát, lưỡng cư<br /> và côn trùng được quan sát bằng các dụng cụ<br /> chuyên dụng của JAICA cung cấp [15][17].<br /> Phân loại được thực hiện tại hiện trường kết<br /> hợp với lấy mẫu [18]. Xác định tên loài, taxon<br /> và xây dựng bảng danh lục các loài. Số liệu<br /> được xử lý trên các phần mềm chuyên dụng:<br /> PRIMER 5.0 và Excel [9].<br /> KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> Tài nguyên sinh vật của VQG Xuân Thủy<br /> Hệ thực vật<br /> Theo kết quả nghiên cứu đã có khoảng 115<br /> loài thực vật bậc cao có mạch thuộc 42 họ, số<br /> lượng nhiều hơn 15 loài so với công bố trước<br /> đó. Thực vật nổi đã bước đầu được Viện<br /> Nghiên cứu Hải sản và Sở Thuỷ lợi Nam Hà<br /> nghiên cứu và đã công bố 64 loài, tuy nhiên<br /> trong nghiên cứu này đã phát hiện thêm một<br /> số loài so với trước đó.<br /> <br /> Hoàng Văn Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 97(09): 135 - 140<br /> <br /> Bảng 1. Thành phần thực vật bậc cao có mạch VQG Xuân Thuỷ<br /> Ngành<br /> 1. Khuyết thực vật - Psilotophyta<br /> 2. Thực vật hạt kín - Angiospermae<br /> 2.1. Thực vật hai lá mầm - Dicotyledones<br /> 2.2. Thực vật một lá mầm - Monocotyledones<br /> <br /> Họ<br /> 4<br /> 38<br /> 32<br /> 6<br /> 42<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> Chi<br /> 6<br /> 93<br /> 68<br /> 25<br /> 99<br /> <br /> Loài<br /> 6<br /> 109<br /> 85<br /> 24<br /> 115<br /> <br /> (Nguồn: Tổng hợp các tài liệu tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy và số liệu điều tra)<br /> Bảng 2. Danh lục các loài chim quý hiếm tại VQG Xuân Thuỷ<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> 9<br /> <br /> Tên tiếng Việt<br /> Cò thìa<br /> Rẽ mỏ thìa<br /> Choắt chân màng lớn<br /> Choắt đốm đen<br /> Cò trắng Trung Quốc<br /> Sẻ đồng ngực vàng<br /> Choắt mỏ vàng<br /> Mòng bể mỏ ngắn<br /> Bồ nông<br /> <br /> Tên tiếng Anh<br /> Blach-faced Spoonbil<br /> Spoon-billed Sandpiper<br /> Asian Dowitcher<br /> Marsh Sandpiper<br /> Chinese Egret<br /> Yellow-breasted Bunting<br /> Nordmann's Greenshank<br /> Saunders's Gull<br /> Spot-billed Pelican<br /> <br /> Tên khoa học<br /> Platalea minor<br /> Eurynorynchus pygmeus<br /> Limodromus semipanmatus<br /> Tringa stagnatilis<br /> Egretta eulohotes<br /> Emberiza aureola<br /> Tringa guttifer<br /> Larus saundersi<br /> Penecanus Philippensis<br /> <br /> Ghi chú<br /> EN<br /> CR<br /> VU<br /> VU<br /> VU<br /> VU<br /> EN<br /> VU<br /> VU<br /> <br /> (Nguồn: Tổng hợp tài liệu tại VQGXT và kết quả quan sát thực địa)<br /> <br /> Lớp chim<br /> - Theo điều tra bước đầu kết hợp với số liệu<br /> của Birdlife International ở VQGXT đã gặp<br /> 219 loài chim thuộc 41 họ 13 bộ [15]. Khu hệ<br /> chim ở đây tiêu biểu là các loài bộ Hạc, bộ<br /> Ngỗng, bộ Rẽ và bộ Sẻ. Theo số liệu công bố<br /> của vườn là 200 loài chim, trong đó có 160<br /> loài chim di cư, 50 loài chim nước.<br /> - Trong 13 bộ chim ở khu vực, bộ Sẻ chiếm<br /> số lượng nhiều nhất tới 40% sau đó là bộ Rẽ,<br /> bộ Hạc, bộ Sếu và bộ Sả. Bộ Chim Lặn chỉ có<br /> hai loài. Nếu so sánh với danh lục các loài<br /> chim Việt Nam ở VQG Xuân Thuỷ có:<br /> + 219 loài bằng 26,5% của tổng số loài chim<br /> cả nước (828 loài).<br /> + 41 họ bằng 50,61% tổng số họ chim cả<br /> nước (81 họ).<br /> + 13 bộ bằng 68,42% tổng số bộ chim cả<br /> nước (19 bộ).<br /> - Các sinh cảnh chính thường gặp là: rừng<br /> ngập mặn (64,6%), bãi sậy và cói (67,4%),<br /> bãi bồi và cồn cát trống (55,1%), rừng phi<br /> lao (42,2%).<br /> <br /> - Với sự phong phú và đa dạng về mặt tài<br /> nguyên thiên nhiên, VQGXT đã và đang là<br /> điểm dừng chân của nhiều loài chim di cư<br /> quý hiếm. Cho tới nay, các nhà nghiên cứu và<br /> các cán bộ VQG đã ghi nhận được 9 loài<br /> chim quý hiếm được ghi vào sách đỏ quốc tế<br /> thường gặp theo danh lục ở bảng 2.<br /> Có thời điểm loài Cò thìa đã chiếm tới 20%<br /> số cá thể còn lại của thế giới. Loài Choi choi<br /> mỏ thìa là loài cực hiếm, hầu như chỉ có thể<br /> thấy ở VQGXT, có lúc đã phát hiện trên 20 cá<br /> thể. Tuy nhiên, theo số liệu nghiên cứu,<br /> những năm gần đây chỉ còn thấy dăm ba cá<br /> thể vào mùa di trú.<br /> <br /> Lớp thú, các lớp bò sát, lưỡng cư và côn trùng<br /> - Theo điều tra sơ bộ có khoảng chục loài thú ở<br /> trên cạn là các loài: Dơi, chuột, cầy, cáo v.v., ở<br /> dưới nước có ba loài quí hiếm là: Rái cá (Lutra<br /> lutra Linnaeus, 1758), cá Heo (Lipotes<br /> vexilifer Miller, 1918) và Cá Đầu ông sư<br /> (Neophocaera phocaenoides G. Cuvier, 1829).<br /> Cá heo thường gặp vào mùa mưa bão (Từ<br /> tháng 8 đến tháng 10 hàng năm).<br /> 137<br /> <br /> Hoàng Văn Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> - Theo số liệu điều tra chưa đầy đủ, đã có<br /> hàng trăm loài sinh sống ở VQGXT tạo nên<br /> sự phong phú và cân bằng hài hoà của hệ sinh<br /> thái. Số liệu về ĐDSH của các lớp Bò sát và<br /> Lưỡng cư được điều tra sơ bộ là 27 loài, côn<br /> trùng có 112 loài.<br /> Tài nguyên Thuỷ sản<br /> * Thực vật thuỷ sinh<br /> Thành phần rong biển ở khu vực khác nhau<br /> về tình trạng phát triển. Các loài rong có giá<br /> trị kinh tế thuộc 2 ngành rong đỏ và rong<br /> xanh, tiêu biểu là Rong câu chỉ vàng<br /> (Gracilaria bodgettii). Trong các thuỷ vực<br /> của vùng cửa sông có lau sậy, cói và rong<br /> tảo. Đa số rong tảo là nguồn thức ăn quan<br /> trọng của tôm cá và các loài động vật thuỷ<br /> sinh khác.<br /> Theo số liệu thống kê kết quả thu mẫu của 37<br /> loài thuộc 4 ngành tảo như sau:<br /> Ngành tảo Silic (Bacillariophyta) ở 15 chi, 27<br /> loài, chiếm 73%.<br /> Ngành tảo Giáp (Pirophy): 2 chi, 4 loài,<br /> chiếm 10,8%.<br /> Ngành tảo Lam (Cyanophyta): 2 chi, 3 loài,<br /> chiếm 8%.<br /> Ngành tảo Lục (Chlorophyta): 3 chi, 3 loài,<br /> chiếm 8%.<br /> Hai chi có số loài cao thuộc ngành tảo Silic,<br /> các chi còn lại chỉ chiếm từ 1 đến 2 loài.<br /> Kết quả thu mẫu mùa mưa 2011 được 40 loài<br /> theo tỷ lệ:<br /> Ngành tảo Silic: 15 chi, 3 loài, chiếm 75%.<br /> Ngành tảo Giáp: 1 chi, 5 loài, chiếm 12,5%.<br /> Ngành tảo Lam: 2 chi; 2 loài, chiếm 2%.<br /> Ngành tảo Lục: 3 chi, 3 loài, chiếm 7,5%.<br /> Số tảo Giáp, Lục, Lam không có giá trị<br /> làm thức ăn cho thuỷ hải sản chiếm 25%<br /> tổng số loài.<br /> Mặc dù số loài phát hiện ở trên còn thấp<br /> nhưng lại có mặt nhiều loài ưu thế ở vùng cửa<br /> sông ven biển, ngành tảo Silic chiếm tỷ lệ lớn<br /> tạo lên sinh khối lớn làm thức ăn phong phú<br /> cho các loài động vật thuỷ sinh.<br /> 138<br /> <br /> 97(09): 135 - 140<br /> <br /> Mật độ tế bào trung bình trong mùa mưa và<br /> mùa khô là: Mùa mưa 140.370 tế bào/m3<br /> nước, mùa khô 2.275.644 tế bào/m3 nước.<br /> Như vậy có sự chênh lệch lớn giữa mùa khô<br /> và mùa mưa. Mùa khô mật độ tế bào cao gấp<br /> 16 lần mùa mưa. Đặc biệt là tảo<br /> Thalassiothrix có mật độ cá thể cao và xuất<br /> hiện phổ biến ở tất cả các trạm thu mẫu.<br /> * Động vật nổi<br /> Động vật nổi đóng vai trò quan trọng vùng<br /> cửa sông Hồng bao gồm 165 loài của 14<br /> nhóm chính như: Copepoda, Cladocera,<br /> Siphonophora, Chaetognatha, Nauphius.<br /> Tất cả các nhóm phù du động vật ở Sông<br /> Hồng đều rộng muối và rộng nhiệt, bắt nguồn<br /> từ biển nhiệt đới thích nghi với dao động lớn<br /> của độ muối ở môi trường cửa sông và mật độ<br /> của chúng cũng dao động rất lớn tuỳ theo các<br /> điều kiện cụ thể của môi trường.<br /> Về mùa khô: Thu được 33 loài, thuộc 7 nhóm.<br /> Chiếm ưu thế là Copepoda với 19 loài, chiếm<br /> 57,5%.<br /> Về mùa mưa: Thu được 42 loài, thuộc 7<br /> nhóm, nhóm Copepoda chiếm ưu thế có 27<br /> loài, chiếm 64,3%.<br /> * Động vật đáy<br /> - Động vật đáy có thành phần tương đối<br /> phong phú, đã phát hiện 154 loài, thuộc các<br /> nhóm phổ biến như Polychaeta, Mollusca và<br /> Crustacea, mùa khô chiếm 78%, mùa mưa<br /> chiếm 59% số loài đã gặp. Trong đó có một<br /> số loài có giá trị kinh tế cao như: Ngao<br /> (Meretrix<br /> lusoria),<br /> Vọp<br /> (Mactra<br /> quadrangularis), Cua rèm (Scylla serrata),<br /> Ghẹ (Portunus penaeus), Tôm he (Penaeus<br /> Merguiensis), Tôm rảo (Metapennaus ensis),<br /> Tôm vàng (Metapenmus soyneri). Gần đây<br /> Tôm sú (Pennaeus monodon) đã được đưa<br /> vào nuôi có giá trị kinh tế khá cao, bổ sung<br /> cho cơ cấu loài hải đặc sản của vùng.<br /> - Kết quả điều tra về định lượng của động vật<br /> đáy cỡ nhỏ thuộc nhóm giun nhiều tơ, ấu<br /> trùng, nhuyễn thể ở giai đoạn bám, ấu trùng<br /> giáp xác sống đáy như sau:<br /> Mùa khô: 2.400 cá thể/m3 nước (trung bình).<br /> Mùa mưa: 450 cá thể/m3 nước (trung bình).<br /> <br /> Hoàng Văn Hùng và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> * Cá: Vào những năm 1980 đã thống kê được<br /> 156 loài, năm 2002 điều tra sơ bộ thấy 107<br /> loài thuộc 12 bộ, 44 họ, có trên 40 loài cá có<br /> giá trị kinh tế sản lượng cá đạt khoảng<br /> 4000tấn/năm. Một số loài có giá trị cao như:<br /> cá Vược (Lates calcarifer), cá Bớp<br /> (Bostrichthys sisnensis), cá Đối (Mugil<br /> nepalensisreus), cá Dưa (Muraenesox<br /> cinereus), cá Nhệch (Pisoodonophifboro), cá<br /> Tráp (Taius tumifrons) v.v.<br /> Về mặt số lượng, các loài cá trên chiếm tỷ lệ<br /> khá lớn; tuy nhiên, thời gian gần đây bị suy<br /> giảm do bị khai thác quá mức.<br /> KẾT LUẬN<br /> Hệ thực vật: VQGXT có tính đa đạng về hệ<br /> sinh thái, đa dạng sinh học, năng suất sinh<br /> học và độ nhạy cảm sinh học cao. Bên cạnh<br /> đó, chúng còn đóng vai trò là giá thể của các<br /> loài chim nước. Đối với các loài chim di cư<br /> thì khu hệ thực vật, đặc biệt là khu hệ sinh<br /> thái rừng ngập mặn là nơi kiếm ăn, nơi sinh<br /> sống và làm tổ. Còn đối với các loài chim di<br /> cư thì rừng ngập mặn là nơi trú ngụ và là nơi<br /> cung cấp nguồn thức ăn đáng kể (mặc dù hầu<br /> hết các loài chim di cư kiếm ăn ở các bãi bồi<br /> phù sa, lầy).<br /> Lớp Chim: Sự đa dạng của khu hệ chim ở<br /> Vườn quốc gia Xuân Thuỷ là tương đối cao.<br /> Đặc biệt là có 9 loài chim quý hiếm được ghi<br /> vào sách đỏ quốc tế. Hai loài Cò thìa và<br /> Mòng bể mỏ ngắn được coi là đỉnh của chuỗi<br /> dinh dưỡng đã có mặt khá đông ở VQGXT.<br /> Với sự phong phú và đa dạng về mặt tài<br /> nguyên thiên nhiên, VQGXT đã và đang là<br /> điểm dừng chân của nhiều loài chim di cư<br /> quý hiếm. Trong số 219 loài chim, có tới 150<br /> loài di trú và gần 50 loài chim nước. Những<br /> loài chim nước và chim di cư có số lượng cá<br /> thể đông nhất. Vào mùa di trú có thể gặp 30<br /> đến 40 ngàn con (tiêu chí của một vùng đất<br /> ngập nước có tầm quan trọng quốc tế chỉ là<br /> 20.000 con - Trung tâm nghiên cứu hệ sinh<br /> thái rừng ngập mặn - MERC).<br /> Tài nguyên Thuỷ sản: Qua nghiên cứu, kết<br /> quả thu được mẫu của 37 loài thuộc 4 ngành<br /> tảo; kết quả thu mẫu mùa mưa được 40 loài.<br /> <br /> 97(09): 135 - 140<br /> <br /> Động vật nổi gồm 165 loài của 14 nhóm chính<br /> như: Copepoda, Cladocera, Siphonophora,<br /> Chaetognatha, Nauphius. Động vật đáy có<br /> thành phần tương đối phong phú, đã phát hiện<br /> 154 loài chủ yếu là mùa khô chiếm 78%, mùa<br /> mưa chiếm 59% số loài. Kết quả điều tra sơ bộ<br /> cho thấy có 107 loài cá thuộc 12 bộ, 44 họ,<br /> trong đó có trên 40 loài cá có giá trị kinh tế,<br /> sản lượng cá đạt khoảng 4000tấn/năm (2002).<br /> Đề xuất các giải pháp bảo tồn, duy trì hệ<br /> thực vật VQGXT, tỉnh Nam Định<br /> * Giải pháp kĩ thuật<br /> - Hỗ trợ xây dựng các mô hình sử dụng khôn<br /> khéo và bền vững tài nguyên môi trường.<br /> - Tăng cường các trang thiết bị chuyên dụng<br /> để phục vụ cho công tác bảo tồn đa dạng<br /> sinh học.<br /> - Tăng cường trồng thêm rừng thuần theo kĩ<br /> thuật bảo vệ đất ngập nước.<br /> * Giải pháp quản lí<br /> - Tăng cường năng lực cho cán bộ quản lý và<br /> đại diện các nhóm cộng đồng của địa phương.<br /> - Tăng cường hợp tác quốc tế, nghiên cứu<br /> khoa học ứng dụng, phối kết hợp và hỗ trợ tài<br /> chính cho việc thực hiện các chương trình<br /> mục tiêu cơ bản.<br /> - Tăng cường giám sát đánh giá và điều chỉnh<br /> kế hoạch quản lý cho phù hợp để khắc chế<br /> yếu điểm và thách thức, phát huy điểm mạnh,<br /> tận dụng cơ hội để thành đạt mục tiêu của<br /> Khu dự trữ sinh quyển thế giới.<br /> Từ kết quả đánh giá bảo tồn ĐDSH VQG<br /> Xuân Thủy thì cần phải thực hiện bảo tồn<br /> ĐDSH trước những nguy cơ tiềm tàng là suy<br /> giảm số lượng loài. Trên cơ sở đánh giá tính<br /> đa dạng và giá trị của nó, xem xét các giải<br /> pháp bảo tồn, duy trì hệ thực vật Vườn Quốc<br /> gia Xuân Thuỷ, tỉnh Nam Định [7][8].<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Aubreville, A., Tardieu-Blot, N. L., Vidal, J.<br /> E. (1942). “Flore du Cambodge, du Laos et du<br /> Vietnam.” Facs. Paris.<br /> [2]. Nguyễn Viết Cách (2010), “Kinh tế hóa<br /> công tác bảo tồn đa dạng sinh học vườn Quốc<br /> gia Xuân Thủy.” Kỷ yếu hội nghị Quốc gia về<br /> đa dạng sinh học.<br /> <br /> 139<br /> <br />