Ebook Truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Thèn Chu Phìn (1962-2018)

Chia sẻ: Hoangnhanduc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:170

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung cuốn sách "Truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Thèn Chu Phìn (1962-2018)" phản ánh quá trình hình thành và phát triển của phong trào cách mạng địa phương; sự ra đời, trưởng thành của Đảng bộ qua các thời kỳ cách mạng; thông qua đó rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu, những truyền thống tốt đẹp, đó là tài sản tinh thần vô giá làm điểm tựa vững chắc để Đảng bộ và nhân dân trong xã phấn đấu xây dựng cuộc sống mới, vững bước đi lên con đường mà Đảng và Bác Hồ đã chọn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Thèn Chu Phìn (1962-2018)

ĐẢNG BỘ HUYỆN HOÀNG SU PHÌ BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ XÃ THÈN CHU PHÌN * TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN XÃ THÈN CHU PHÌN (1962 - 2018) Xuất bản năm 2019 1
2
LỜI NÓI ĐẦU Thèn Chu Phìn là xã vùng cao, biên giới của huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang, có vị trí quan trọng về quốc phòng - an ninh. Trải qua các thời kỳ lịch sử, với truyền thống cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, kiên cường, anh dũng trong đấu tranh, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc xã Thèn Chu Phìn đã lập được nhiều thành tích trong phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh. Cũng như những địa phương khác của huyện Hoàng Su Phì, trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, nhân dân Thèn Chu Phìn rên xiết, đau khổ dưới ách thống trị và bóc lột của bọn thực dân phong kiến thổ ty. Đa số người dân không có ruộng đất để cày cấy, cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc. Từ trong tăm tối, lầm than, khát vọng được giải phóng khỏi kiếp đời nô lệ trở thành ngọn lửa thôi thúc người dân Thèn Chu Phìn đến với cách mạng. Trong suốt 9 năm kháng chiến, nhân dân Thèn Chu Phìn giữ vững niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, niềm tin vào sự thắng lợi của cuộc kháng chiến của dân tộc, tích cực đóng góp sức người, sức của cho cuộc kháng chiến, góp phần cùng nhân dân cả nước làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của dân tộc. Bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, cán bộ, đảng viên và nhân dân Thèn Chu Phìn luôn phát huy tinh thần kiên cường cách mạng, tự lực, tự cường xây dựng quê hương, đồng thời thực hiện nhiệm vụ của hậu phương 3
lớn miền Bắc. Năm 1962, xã Thèn Chu Phìn được thành lập, Chi bộ ra đời đã lãnh đạo nhân dân trong toàn xã thực hiện khẩu hiệu “tất cả cho tiền tuyến”, tập trung sức người, sức của cho cuộc kháng chiến, góp phần làm nên đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, nhất là từ khi thực hiện đường lối đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo (năm 1986), cán bộ, đảng viên và nhân dân Thèn Chu Phìn đã đoàn kết một lòng, vượt qua khó khăn, phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, chủ động nắm bắt thời cơ, vận dụng sáng tạo đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào điều kiện cụ thể của địa phương và đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trên nhiều lĩnh vực. Lịch sử là một dòng chảy liên tục luôn có sự kế thừa và phát triển. Hiểu biết lịch sử, phát huy truyền thống và thực tiễn rút ra từ bài học kinh nghiệm cho sự nghiệp cách mạng hiện tại và tương lai là một việc làm cần thiết, mang tính khoa học và tư tưởng cao. Xuất phát với tinh thần ấy, thực hiện Kế hoạch số 342-KH/TU ngày 02/8/2018 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hà Giang về “thực hiện Chỉ thị số 20-CT/TW ngày 18/01/2018 của Ban Bí thư về tiếp tục tăng cường, nâng cao chất lượng nghiên cứu, biên soạn, tuyên truyền, giáo dục lịch sử Đảng”; Kế hoạch của Ban Thường vụ Huyện ủy Hoàng Su Phì, Ban Chấp hành Đảng bộ xã Thèn Chu Phìn khóa XIX (nhiệm kỳ 2015 - 2020) quyết định tổ chức nghiên cứu, sưu tầm, biên soạn cuốn “Truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Thèn Chu Phìn (1962 - 2018)”. 4
Nội dung cuốn sách phản ánh quá trình hình thành và phát triển của phong trào cách mạng địa phương; sự ra đời, trưởng thành của Đảng bộ qua các thời kỳ cách mạng; thông qua đó rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu, những truyền thống tốt đẹp, đó là tài sản tinh thần vô giá làm điểm tựa vững chắc để Đảng bộ và nhân dân trong xã phấn đấu xây dựng cuộc sống mới, vững bước đi lên con đường mà Đảng và Bác Hồ đã chọn. Trong quá trình nghiên cứu, biên soạn cuốn sách, Ban Chấp hành Đảng bộ xã nhận được sự quan tâm chỉ đạo của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Hà Giang, Ban Thường vụ, Ban Tuyên giáo Huyện ủy Hoàng Su Phì, sự giúp đỡ nhiệt tình của các cán bộ lãnh đạo chủ chốt của xã qua các thời kỳ, các ban, ngành, đoàn thể, cùng đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc trong xã. Mặc dù có nhiều cố gắng, nhưng do các tài liệu lưu trữ và các nhân chứng lịch sử không còn nhiều nên cuốn sách không thể tránh khỏi những thiếu sót, Ban Chấp hành Đảng bộ xã rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các độc giả để khi tái bản cuốn sách được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! T.M BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ XÃ BÍ THƯ TRỊNH CÔNG HIỂN 5
Chƣơng I ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN - XÃ HỘI VÀ TRUYỀN THỐNG, CON NGƢỜI XÃ THÈN CHU PHÌN I. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN Thèn Chu Phìn là một xã vùng cao, biên giới thuộc huyện Hoàng Su Phì, cách trung tâm huyện 14 km về phía Bắc. Xã có vị trí địa lý: Phía Bắc giáp Trung Quốc (với đường biên giới dài 5.040 m, gồm 2 cột mốc 231 và 232), phía Nam giáp 2 xã Đản Ván và Pố Lồ, phía Tây giáp xã Pố Lồ, phía Đông giáp xã Lao Chải (huyện Vị Xuyên). Năm 2018, xã có tổng diện tích tự nhiên 2.081,3 ha, trong đó, đất sản xuất nông nghiệp trên 300 ha, đất lâm nghiệp gần 1.600 ha, còn lại là đất khác. Xã Thèn Chu Phìn nằm ở chân núi Tây Côn (1) Lĩnh , địa hình phức tạp, bị chia cắt mạnh, có độ cao trung bình từ 600 - 800 m so với mực nước biển. Trên địa bàn có một số điểm cao có giá trị về mặt quân sự. Địa hình đồi núi thấp và núi trung bình chiếm hơn 40% tổng diện tích tự nhiên của xã, độ dốc từ 15 - 250, phân bố chủ yếu ở khu vực trung tâm xã; địa hình đồi núi cao chiếm 60% diện tích tự nhiên, phân bố ở các thôn trong xã. Đất đai, khí hậu ở Thèn Chu Phìn phù hợp với một số cây trồng như đậu tương, thông, trúc, thảo quả, cây ăn quả (đào, lê, mận), chăn nuôi đại gia súc. Do kết cấu (1) . Dãy núi Tây Côn Lĩnh là dãy núi cao nhất của tỉnh Hà Giang (đỉnh cao nhất là 2.419 m so với mực nước biển), kéo dài từ biên giới hai nước Việt Nam - Trung Quốc đến Cao Bồ - Phương Thiện (Vị Xuyên). 6
kém bền vững của địa chất cộng với địa hình có độ dốc lớn nên gây ra hiện tượng xói mòn mặt đất, sạt lở, hình thành rãnh sâu. Xã Thèn Chu Phìn nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, với 4 mùa xuân, hạ, thu, đông. Tính theo lượng mưa, khí hậu một năm chia thành 2 mùa: Mùa mưa kéo dài từ tháng 4 đến tháng 9 (tập trung 90% lượng mưa cả năm) thời tiết nóng, nhiệt độ cao; mùa khô kéo dài từ cuối tháng 10 đến tháng 3 năm sau với thời tiết hanh khô, lạnh và thường có sương mù, băng giá. Nhiệt độ trung bình 23,50, độ ẩm trung bình 89%. Các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như mưa tuyết, mưa đá đã làm cho cây cối chậm phát triển, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sản xuất và sinh hoạt của nhân dân toàn xã. Về nguồn nước: trên địa bàn có nhiều khe suối nhỏ, mạch ngầm trên núi chảy ra. Đây là nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sinh hoạt cũng như sản xuất của người dân. Tuy nhiên, vào mùa khô còn xảy ra hiện tượng thiếu nước cục bộ. Hầu hết các con suối ở Thèn Chu Phìn đều có độ dốc lớn, dòng chảy mạnh. Những con suối không có giá trị về mặt giao thông nhưng tạo ra những thắng cảnh ở địa phương và phù hợp với phát triển thủy điện nhỏ. Trước kia, rừng ở Thèn Chu Phìn có nhiều loại cây gỗ quý có giá trị như: vàng tâm, sến, táu, nghiến, chò, trai, đinh hương, dổi…; nhiều loại động vật hoang dã như: gấu nhỏ, sơn dương, hươu, nai… Tuy nhiên, do sự khai thác tùy tiện diễn ra trong một khoảng thời gian dài đã dẫn đến cạn kiệt nguồn tài nguyên gỗ quý và các loại 7
động vật quý hiếm. Trong những năm gần đây, thực hiện các chính sách trồng mới diện tích rừng của Đảng và Nhà nước, Đảng bộ xã Thèn Chu Phìn đã lãnh đạo nhân dân xã đẩy mạnh công tác trồng rừng, phủ xanh đồi trọc. Đến hết năm 2018, tỷ lệ che phủ rừng trên địa bàn đạt 30%. Có thể nói, bên cạnh rất ít thuận lợi thì điều kiện tự nhiên khắc nghiệt ở Thèn Chu Phìn đã gây nên nhiều khó khăn, trở ngại trong đời sống sinh hoạt, công tác của người dân nơi dây. Nhưng điều đó lại chính là yếu tố quan trọng tạo nên tính cách đáng quý, riêng biệt của đồng bào các dân tộc trên địa bàn xã đã bao đời bám trụ nơi đây trong cộng đồng các dân tộc huyện Hoàng Su Phì. II. ĐIỀU KIỆN KINH TẾ - XÃ HỘI Thèn Chu Phìn là xã biên giới miền núi của huyện Hoàng Su Phì, có vị trí quan trọng về quốc phòng, an ninh. Dưới thời Pháp thuộc, địa bàn Thèn Chu Phìn là vùng đất thuộc tổng Tụ Nhân, châu Hoàng Su Phì. Thực hiện Quyết định số 50-CP ngày 30/4/1962 của Hội đồng Chính phủ về chia và sáp nhập các đơn vị hành chính thuộc tỉnh Hà Giang, xã Tụ Nhân được chia tách thành 5 xã: Tụ Nhân, Pồ Lố, Thèn Chú Thùng, Ngàm Đăng Vài và Tả Sủ Choóng. Ngày 13/12/1962, thực hiện Quyết định số 328-NV của Bộ trưởng Bộ Nội vụ, xã Thèn Chú Thùng được đổi tên thành Thèn Chu Phìn. Tại thời điểm thành lập, xã Thèn Chu Phìn có khoảng 700 người, sinh sống ở các xóm: Cáo Phìn, Lùng Chin Thượng, Lùng Chin Hạ, Nậm Dế. 8
Ngày 01/4/1965, Chính phủ ban hành Quyết định số 49-CP chia huyện Hoàng Su Phì thành 2 huyện: Hoàng Su Phì và Xín Mần, xã Thèn Chu Phìn là 1 trong 21 xã của huyện Hoàng Su Phì. Thực hiện Nghị quyết số 245-NQ/TW, ngày 25/9/1975 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa III) về việc bỏ cấp khu, mở rộng quy mô tỉnh phù hợp với sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa, theo đó, ngày 27/12/1975 tỉnh Hà Giang và tỉnh Tuyên Quang được hợp nhất thành một tỉnh gọi là tỉnh Hà Tuyên. Xã Thèn Chu Phìn thuộc huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Tuyên. Trong giai đoạn diễn ra cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc (1979 - 1989), nhiều hộ dân trong xã đã di chuyển về tuyến sau sơ tán, trú ẩn nên dân số của xã giảm đáng kể; trên địa bàn chủ yếu là bộ đội, lực lượng thanh niên xung phong, dân quân, lực lượng lao động trẻ khỏe ở lại để bảo vệ biên giới. Từ năm 1989, thực hiện chủ trương vận động nhân dân ra xây dựng kinh tế ở khu vực biên giới, nhiều hộ dân xã Thèn Chu Phìn trước đây đi sơ tán đã trở lại địa phương sinh sống, xã tiếp nhận nhân dân từ nhiều xã khác trong huyện, tỉnh về định cư, lập nghiệp, nên dân số của xã tăng nhanh. Ngày 12/8/1991, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa VIII ra Quyết định chia tách tỉnh Hà Tuyên thành 2 tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang. Xã Thèn Chu Phìn thuộc huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang. Thời điểm đó, xã có 155 hộ, 1.003 nhân khẩu, 2 dân tộc chính là Mông và Nùng. Đến năm 2018, Thèn Chu Phìn có 364 hộ và 1.774 nhân khẩu, sinh sống trong 4 thôn: Cáo Phìn, Lùng Chin Thượng, Lùng Chin Hạ, Nậm Dế. 9
Xã Thèn Chu Phìn có 2 dân tộc anh em cùng sinh sống: Nùng, Mông. Trong đó, dân tộc Mông chiếm đại đa số. Mỗi dân tộc với nét văn hóa riêng, độc đáo tạo nên sự phong phú, đa dạng trong truyền thống văn hóa nơi đây. Trải qua thời gian dài chung sống, khai khẩn đất đai, xây dựng cuộc sống mới ở quê hương Thèn Chu Phìn, mối quan hệ giữa các dân tộc càng gắn bó khăng khít, chia sẻ khó khăn, thương yêu, đùm bọc lẫn nhau, đoàn kết thi đua lao động sản xuất và xây dựng cuộc sống. Mỗi dân tộc có một nét văn hóa độc đáo. Trai gái Mông thổi khèn, múa khèn trở thành nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, người Nùng có hội “Xuống đồng” không chỉ cầu các vị thần nông, thần sông, thần núi, phù hộ cho thời tiết tốt, mùa màng bội thu, mà còn là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng với nhiều trò chơi dân gian đặc sắc. Văn hóa nghệ thuật của các dân tộc có điểm chung là ruộng bậc thang, dù là dân tộc Nùng hay Mông đều có nghệ thuật cải tạo các đồi núi, sườn đồi với độ dốc khác nhau thành các thửa ruộng theo trình tự từ trên xuống dưới với kỹ nghệ điêu luyện thành kinh nghiệm truyền từ đời này sang đời khác mà ngày nay trở thành di sản văn hóa quốc gia. Mỗi dân tộc có nét văn hóa riêng của mình đó là tiếng nói, trang phục và cách bày trí nhà cửa, đồ đạc bên trong. Kết cấu nhà ở của mỗi dân tộc có cấu trúc riêng, dân tộc Mông có kỹ thuật trình tường từ đất đảm bảo không đổ và có độ bền chắc, trong nhà ấm cúng. Dân tộc Nùng, có văn hóa nhà sàn được lát dát bằng cây diễn, xung quanh được thưng bằng dát cây 10
diễn đan hoa thành 2 lớp cứng và chắc, ngày nay có nhà bưng bằng ván. Các dân tộc đều có bàn thờ tổ tiên, một số gia đình thờ thổ công. Đồng bào dân tộc Nùng có tục lệ thờ thần rừng (cãn lủng, đông chưs). Trải qua nhiều thế hệ với những biến động về chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, song nhân dân xã Thèn Chu Phìn sống rất thủy chung, quý trọng tình nghĩa, cần mẫn làm ăn, cùng nhau đoàn kết chống lại kẻ thù xâm lược và xây dựng những nét văn hóa đa dạng, phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc với những giá trị độc đáo. Đó là tài sản vô giá được cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc trên địa bàn xã trân trọng, giữ gìn, phát huy qua các thời kỳ. Cùng với việc lưu truyền, gìn giữ những nét đẹp văn hóa cổ truyền, truyền thống hiếu học cũng là một trong những giá trị quý báu được hình thành và hun đúc từ dòng chảy lịch sử hàng nghìn đời của dân tộc nói chung, xã Thèn Chu Phìn nói riêng. Trải qua quá trình lịch sử, nhân dân các dân tộc xã Thèn Chu Phìn đã hun đúc nên những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp, lòng yêu nước nồng nàn, dũng cảm đấu tranh, cần cù lao động, đoàn kết gắn bó, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau. Những truyền thống quý báu đó luôn được giữ gìn, phát huy mạnh mẽ và trở thành sức mạnh khi được Đảng lãnh đạo. Trước đây, kinh tế của xã kém phát triển, trình độ sản xuất lạc hậu, sống du canh, du cư, các mặt văn hóa - xã hội nhiều còn hạn chế, bất cập. Từ khi thành lập xã (1962), đặc biệt từ khi tiến hành đổi mới (1986), dưới sự lãnh đạo của Chi bộ (sau này là Đảng bộ), kinh tế địa 11
phương có sự chuyển biến nhanh chóng. Sản xuất nông nghiệp đóng vai trò chính trong nền kinh tế địa phương, gồm có trồng cây lương thực (lúa, ngô) kết hợp với chăn nuôi gia súc, gia cầm. Bên cạnh đó, đồng bào còn làm các nghề thủ công như: đan quẩy tẩu, rèn dao, cuốc, đúc lưỡi cày phù hợp với điều kiện canh tác của địa phương, trồng bông, dệt vải. Trong lao động, đồng bào thể hiện sự sáng tạo, khéo léo trong việc dệt vải, in hoa văn trên vải bằng sáp ong, đan lát các đồ dùng phục vụ sinh hoạt… Trong cuộc đấu tranh với thiên nhiên khắc nghiệt để sinh tồn, nhân dân Thèn Chu Phìn với đức tính cần cù, sáng tạo đã tạo nên những lớp ruộng bậc thang xoáy tạc trên những sườn núi, vừa đồ sộ, bền vững, vừa đảm bảo vẻ đẹp làm hài hòa tôn thêm cảnh hùng vĩ của núi rừng. Trong công tác giáo dục, Thèn Chu Phìn là vùng đất có truyền thống hiếu học và phong trào học tập tốt. Đến năm 2015, tỷ lệ huy động học sinh đến trường tại các cấp học toàn xã đạt 100%, tỷ lệ học sinh lên lớp và tốt nghiệp đạt 100%. Số học sinh các cấp học là 453 em, trong đó có 310 học sinh tiểu học và trung học cơ sở, 143 học sinh mầm non. Công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân được quan tâm và từng bước được nâng cao. Trạm y tế xã được đầu tư, nâng cấp và trang bị các phương tiện phục vụ hoạt động khám chữa bệnh cho nhân dân. Đội ngũ cán bộ y tế xã từng bước được chuẩn hóa về bằng cấp, trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngày càng được nâng cao, cơ bản đáp ứng được nhu cầu về khám chữa 12
bệnh cho nhân dân. Bên cạnh đó, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao được đẩy mạnh và củng cố. Các lễ hội truyền thống trên địa bàn được gìn giữ và tổ chức thường xuyên như lễ hội cơm mới, lễ hội cầu mùa, ngày Tết Độc lập… Về hệ thống giao thông, trước đây, trên địa bàn xã chủ yếu là các tuyến đường mòn đi bộ cho người và ngựa. Những năm gần đây, dưới sự quan tâm, đầu tư của Đảng và Nhà nước, hệ thống giao thông trên địa bàn xã có bước phát triển. Hiện nay, trên địa bàn xã có các tuyến đường từ trung tâm huyện lỵ (Thị trấn Vinh Quang) qua Đản Ván đến xã, cùng với các tuyến đường liên thôn, liên xã thường xuyên được đầu tư, nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương buôn bán với các xã lân cận. Cơ sở vật chất, hạ tầng được đầu tư xây dựng, hệ thống điện - đường - trường - trạm ngày càng hoàn thiện, phục vụ việc học tập, đi lại và nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của người dân, bộ mặt nông thôn ngày càng đổi mới. Nhân dân các dân tộc xã Thèn Chu Phìn có truyền thống đấu tranh bất khuất. Trong các cuộc kháng chiến, nhân dân xã đã nêu cao tinh thần yêu nước, cùng nhân dân các dân tộc trong huyện anh dũng chiến đấu và phục vụ chiến đấu, bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc, góp phần làm nên những chiến tích anh hùng của quân và dân toàn huyện.Trong giai đoạn chiến đấu bảo vệ biên giới Tổ quốc, với vị trí quan trọng về quốc phòng - an ninh, Thèn Chu Phìn là nơi đứng chân của của nhiều đơn vị, trong đó có Đồn Biên phòng Thèn 13
Chu Phìn(1). Ngày nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ xã, công tác quốc phòng, an ninh trên địa bàn được củng cố vững chắc; lực lượng dân quân, công an xã hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội luôn được giữ vững, an ninh biên giới được bảo vệ vững chắc. Trải qua quá trình cách mạng, Đảng bộ Thèn Chu Phìn cũng luôn củng cố, xây dựng tổ chức Đảng, coi đây là nhiệm vụ then chốt và quan tâm thực hiện các mặt về tư tưởng, chính trị và tổ chức. Đến năm 2018, Đảng bộ Thèn Chu Phìn đã có 105 đảng viên, sinh hoạt tại 9 chi bộ, trong đó 4/4 thôn đều có Chi bộ Đảng lãnh đạo. Đồng thời, Đảng bộ đã tập trung lãnh đạo nhân dân các dân tộc trên địa bàn xã phát triển kinh tế, tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng các giống mới vào sản xuất, đem lại hiệu quả kinh tế cao. Có thể nói, dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Đảng bộ xã Thèn Chu Phìn, đến năm 2018, đời sống của nhân dân các dân tộc trong toàn xã đang từng bước được cải thiện. Niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng ngày càng được nâng cao, người dân luôn tích cực tham gia vào các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ vững chắc biên cương của Tổ quốc. III. NHÂN DÂN CÁC DÂN TỘC THÈN CHU PHÌN THỜI KỲ TRƢỚC NĂM 1962 (1) Đồn biên phòng Thèn Chu Phìn được thành lập tháng 8/1987, đứng chân tại thôn Lùng Chin Hạ. Đến tháng 12/1990, đồn được giải thể. 14
Giữa thế kỷ XIX, chế độ phong kiến Việt Nam lâm vào khủng hoảng. Tháng 8/1858, thực dân Pháp nổ súng tại bán đảo Sơn Trà - Đà Nẵng, mở đầu cho cuộc xâm lược nước ta. Sau hơn 20 năm tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược, qua 2 bản hiệp ước Hác-măng (1883) và Pa-tơ-nốt (1884), Việt Nam chính thức trở thành thuộc địa của Pháp. Cùng với Lào, Campuchia, thực dân Pháp lập ra Liên bang Đông Dương, đặt dưới sự cai trị của một viên Toàn quyền. Trên địa bàn tỉnh Hà Giang, năm 1887, thực dân Pháp huy động một lực lượng quân sự lớn đánh chiếm toàn bộ tỉnh. Năm 1890, sau khi hoàn thành công cuộc xâm lược và điều chỉnh phạm vi quản lý, thực dân Pháp xác lập chế độ quân quản trong phạm vi toàn tỉnh. Trước hết chúng tiếp tục duy trì và củng cố đội ngũ tay sai ở cấp cơ sở như: Vùng người Nùng do các Quằng - tức thổ ty nắm giữ, giúp việc cho Quằng là các chẩu (chẩu mường, chẩu sảng, chẩu họ, chẩu hiến, chẩu chướng…); vùng người Mông chia thành giáp do bọn Tổng giáp, Mã phài nắm, dưới sự kiểm soát của Bang tá người Mông. Chính sách bóc lột của thực dân Pháp hết sức tàn bạo, thâm độc, thông qua các tổ chức chính trị, chúng dung túng cho giai cấp địa chủ, cường hào bao chiếm ruộng đất công, tước đoạt ruộng đất tư của nông dân và đục khoét nhân dân ngày càng thậm tệ. Với chính sách đó, chúng đã xiết chặt sợi dây nô lệ đến từng gia đình, từng người dân trong các thôn bản. Về lĩnh vực kinh tế, thực dân Pháp và bè lũ tay sai ra sức bóc lột, vơ vét của cải, tài nguyên, chủ yếu là khai thác, cướp đoạt các sản phẩm nông - lâm nghiệp, nguồn 15
tài nguyên quý giá của địa phương. Chúng bắt người dân phải đi phu xây dựng đồn bốt; bóc lột đồng bào bằng sưu cao, thuế nặng hết sức tàn nhẫn như: thuế đinh, thuế điền, thuế địa, thuế nuôi quân, thuế thuốc phiện... Chúng tự chiếm giữ một vùng để phục vụ riêng cho gia đình, nhân dân phải cày cấy, gặt hái cho chúng. Những sản phẩm làm ra, nhân dân hầu như không được sử dụng, chủ yếu phải nộp cho bọn thống trị, nộp từ con gà, quả trứng trở lên. Bên cạnh chính sách bóc lột về kinh tế, thực dân Pháp thi hành chính sách ngu dân để dễ bề cai trị. Cả châu Hoàng Su Phì chỉ có vài người biết chữ, chủ yếu là con em các gia đình thuộc tầng lớp thống trị. Gần 100% nhân dân các dân tộc trên địa bàn không biết chữ. Bên cạnh đó, thực dân Pháp khuyến khích các tệ nạn nghiện hút, cờ bạc, các hoạt động mê tín dị đoan, ép nhân dân phải mua rượu, thuốc phiện nhằm làm tê liệt ý chí, sức khỏe và tinh thần của mỗi người dân. Trên địa bàn không có cơ sở y tế, nhân dân khi bị bệnh chỉ biết chữa bằng cúng bái, bùa phép, tận dụng các cây thuốc lá trong rừng để chữa bệnh. Phụ nữ khi sinh con chỉ dựa vào các bà mụ, bà đỡ, không có cán bộ y tế chăm sóc khiến tình trạng “hữu sinh vô dưỡng” thường xuyên xảy ra. Dưới sự cai trị của thực dân Pháp và bọn tay sai, đời sống nhân dân vùng Thèn Chu Phìn hết sức khó khăn, khổ cực, bị đàn áp về chính trị, đói khổ về kinh tế, tối tăm về văn hóa tinh thần. Chính vì vậy, đông đảo đồng bào các dân tộc vùng Thèn Chu Phìn căm thù sâu sắc bọn thống trị, sẵn sàng vùng dậy đấu tranh làm cách 16
mạng giải phóng dân tộc, giải phóng quê hương khỏi áp bức, bóc lột của kẻ thù và bè lũ tay sai, tìm lại cuộc sống tự do, ấm no, hạnh phúc. Ngày 03/02/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, đánh dấu bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc. Với đường lối đúng đắn là đánh đổ đế quốc và phong kiến, giành độc lập dân tộc, thực hiện “người cày có ruộng”, đảm bảo quyền tự do, bình đẳng cho mọi người, Đảng nhanh chóng tập hợp được đông đảo các tầng lớp nhân dân từ Bắc chí Nam đứng lên đấu tranh. Vào những năm 1939 - 1944, cơ sở cách mạng được thành lập ở nhiều nơi trong tỉnh, tuy vậy ở địa bàn Thèn Chu Phìn nói riêng, Hoàng Su Phì nói chung, cán bộ Việt Minh chưa đến được với đồng bào, nhân dân vẫn phải sống trong cảnh áp bức, bóc lột của bọn thực dân phong kiến. Ngày 19/8/1945, Cách mạng tháng Tám thành công ở Hà Nội. Ngày 02/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Cách mạng lâm thời long trọng đọc bản “Tuyên ngôn độc lập” khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Sự kiện trọng đại ấy đã cổ vũ và thúc đẩy mạnh mẽ phong trào cách mạng ở Hà Giang tiến nhanh vào giai đoạn đấu tranh giành chính quyền trong toàn tỉnh. Ngày 13/11/1945, huyện Hoàng Su Phì được giải phóng. Hòa chung với niềm vui của nhân dân các dân tộc ở các địa phương trong huyện, nhân dân các dân tộc trên địa bàn Thèn Chu Phìn phấn khởi, vui mừng được sống trong bầu không khí của độc lập, tự do, hạnh phúc. Từ đây, nhân dân các dân tộc địa bàn Thèn Chu Phìn càng 17
thêm tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh đoàn kết một lòng, kiên trì đấu tranh vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, góp phần cùng nhân dân xã Tụ Nhân quyết tâm xóa bỏ những tàn dư do chế độ thực dân phong kiến để lại, bắt tay vào xây dựng chế độ mới, hăng say lao động sản xuất, tích cực thực hiện các nhiệm vụ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Hưởng ứng Chỉ thị “Kháng chiến kiến quốc” (ngày 25/11/1945) của Đảng, lời kêu gọi tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm và xóa mù chữ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là địa bàn có điều kiện kinh tế hết sức khó khăn, diện tích đất sản xuất rất ít, dân cư còn thưa thớt, sống rải rác ở xung quanh các triền núi cao, nhưng với tinh thần quyết tâm cách mạng cao, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân vùng Thèn Chu Phìn cùng với nhân dân xã Tụ Nhân tích cực tăng gia sản xuất để cứu đói và ủng hộ kháng chiến; tham gia sôi nổi phong trào văn hóa mới để biết chữ, để kháng chiến và xây dựng chế độ mới. Ngày 06/01/1946, cử tri địa bàn Thèn Chu Phìn không phân biệt già trẻ, gái trai, dân tộc, tôn giáo, giàu nghèo đã tham gia bỏ phiếu bầu cử Quốc hội khóa I. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, nhân dân được lựa chọn đại biểu ưu tú đại diện cho mình vào cơ quan quyền lực cao nhất của cả nước. Cuộc bầu cử đã diễn ra thành công tốt đẹp, an ninh trật tự được đảm bảo. Trên 90% số cử tri đã đi bỏ phiếu, thể hiện quyền làm chủ của mình đối với công cuộc xây dựng đất nước. Với dã tâm xâm lược nước ta một lần nữa, từ giữa năm 1946, thực dân Pháp liên tiếp vi phạm các bản Hiệp 18
định Sơ bộ ngày 06/3/1946 và Tạm ước ngày 14/9/1946 đã ký với Chính phủ ta, tiến hành khiêu khích và xâm phạm chủ quyền, đẩy mạnh các hoạt động quân sự lấn chiếm lãnh thổ ở miền Bắc, đồng thời khủng bố nhân dân ở miền Trung và miền Nam. Ngày 18/12/1946, tại Hà Nội, thực dân Pháp gửi tối hậu thư cho chính phủ ta, đòi ta giải tán lực lượng tự vệ, kiểm soát an ninh thành phố, đình chỉ mọi hoạt động kháng chiến. Trước tình hình đó, đêm 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, Người nhấn mạnh: “Chúng ta thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược lần thứ hai bắt đầu. Trong tình hình khẩn trương, công tác xây dựng và phát triển tổ chức Đảng trở nên bức thiết. Ngày 16/5/1947, Tỉnh ủy Hà Giang quyết định thành lập Chi bộ cơ quan huyện Hoàng Su Phì gồm 3 đảng viên. Sự ra đời của Chi bộ Đảng đánh dấu bước ngoặt lớn trong quá trình phát triển phong trào cách mạng của huyện, có tổ chức Đảng trực tiếp lãnh đạo. Tháng 10/1947, thực dân Pháp mở cuộc tấn công lên Việt Bắc. Ở phía Nam, một đạo quân do tướng Commuynan chỉ huy đánh lên Tuyên Quang. Ở phía Bắc, các cứ điểm của quân Pháp đóng ở Hoàng Su Phì được tăng cường lực lượng phối hợp với nhau đánh lên Hà Giang. Bên cạnh lực lượng quân Pháp, ở Hoàng Su Phì còn có toán phỉ Hạng Sào Chúng hoạt động ở Tây Côn Lĩnh đang tìm đường cấu kết với bọn “cờ trắng” quấy rối địa phương, đi đến đâu cướp phá đến đó. 19
Để đối phó với địch, Tỉnh ủy Hà Giang điều một đơn vị bộ đội đến đóng chốt một số án ngữ từ Bắc Quang vào Hoàng Su Phì, tiêu diệt nhóm phỉ của Hạng Sào Chúng. Cùng với công tác tuyên truyền, vận động, Tỉnh ủy mở hội nghị “Đoàn kết dân tộc” ở các địa điểm như: Nậm Dịch, Trung Thịnh, Cốc Pài. Được học tập, cán bộ và nhân dân địa bàn Thèn Chu Phìn được giác ngộ, không mắc mưu kẻ thù, đoàn kết, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đầu năm 1948, sau khi thất bại ở Việt Bắc, thực dân Pháp với 500 lính và thổ phỉ, tay sai từ Lào Cai tràn sang chiếm Hoàng Su Phì. Với truyền thống yêu nước từ bao đời, nhân dân địa bàn Thèn Chu Phìn cùng quân dân trong toàn huyện kiên quyết bám lấy từng mỏm đồi, gốc cây, khe suối, quyết tâm đánh địch. Lợi dụng địa hình phức tạp, cùng với tinh thần dũng cảm, nhân dân địa bàn Thèn Chu Phìn tham gia cùng với quân dân huyện Hoàng Su Phì đánh hàng trăm trận lớn nhỏ kìm hãm thực dân Pháp, làm chậm lại kế hoạch “vết dầu loang” của chúng. Ngày 01/4/1948, Pháp, phỉ tạm thời chiếm Hoàng Su Phì. Sử dụng bộ máy tay sai, thực dân Pháp thi hành một loạt chính sách lừa phỉnh mua chuộc đồng bào dân tộc Nùng, lập “Xứ Nùng tự trị”, chia rẽ, phá hoại tình đoàn kết giữa các dân tộc. Tháng 6/1948, được sự phối hợp của Trung ương và tỉnh bạn, quân và dân Hà Giang đã mở các chiến dịch ở Bản Qua (Hoàng Su Phì), Lao Chải (Vị Xuyên), Yên Bình (Bắc Quang). 20