Ebook Truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Phương Tiến (1957-2017)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:86

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ebook Truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Phương Tiến (1957-2017) được biên soạn nhằm giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ mai sau, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng đối với nhân dân các dân tộc xã Phương Tiến, đồng thời rút ra những bài học lịch sử bổ ích, phục vụ công tác nghiên cứu và giáo dục truyền thống cách mạng, công tác lãnh đạo của Đảng bộ trong những năm tiếp theo, cũng như đáp ứng yêu cầu của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong xã.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Truyền thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Phương Tiến (1957-2017)

ĐẢNG BỘ HUYỆN VỊ XUYÊN BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ XÃ PHƯƠNG TIẾN TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG BỘ VÀ NHÂN DÂN XÃ PHƯƠNG TIẾN 1957 - 2017 Xuất bản năm 2019 2
Lời giới thiệu hào hùng của nhân dân các dân tộc xã Phương Tiến qua Phương Tiến là xã nằm ở phía Tây Bắc của huyện các thời kỳ lịch sử. Trong quá trình sưu tầm, nghiên cứu Vị Xuyên, người dân Phương Tiến có truyền thống đoàn và biên soạn, Ban Thường vụ Đảng ủy luôn nhận được kết, cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, kiên cường sự quan tâm chỉ đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy, sự chống chọi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên và tinh phối hợp, giúp đỡ của Ban Tuyên giáo Huyện uỷ, Phòng thần đấu tranh bất khuất với các thế lực phản động, Lý luận Chính trị và Lịch sử đảng Ban Tuyên giáo Tỉnh ngoại xâm để sinh tồn và phát triển. ủy cùng với sự đóng góp ý kiến quý báu của cán bộ, Dưới sự lãnh đạo của Đảng, tinh thần đó được phát đảng viên và nhân dân, đặc biệt là sự đóng góp của các huy cao độ làm nên truyền thống hào hùng, tô thắm đồng chí cán bộ chủ chốt của xã qua các thời kỳ. thêm trang sử vẻ vang của dân tộc, của quê hương Mặc dù Ban biên soạn đã có nhiều cố gắng, với Phương Tiến. Truyền thống vẻ vang đó là nguồn lực nội tinh thần trách nhiệm cao, song trong quá trình thực hiện sinh, là sức mạnh tổng hợp để nhân dân các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn như: nguồn tài liệu thành văn bị trong xã tiếp tục phát huy trong công cuộc đổi mới, phát thất lạc, các nhân chứng lịch sử tuổi đã cao, trí nhớ có triển mạnh về kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an phần suy giảm, bên cạnh đó, trình độ của cán bộ biên ninh, làm cho Phương Tiến trở thành xã trọng điểm soạn có hạn nên không tránh khỏi những thiếu sót. Ban trong phát triển kinh tế - xã hội của huyện Vị Xuyên. Thường vụ Đảng ủy xã Phương Tiến mong nhận được Nhằm giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế sự tham gia góp ý của các đồng chí và bạn đọc để cuốn hệ mai sau, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng đối sách được hoàn thiện hơn trong lần tái bản sau. với nhân dân các dân tộc xã Phương Tiến, đồng thời rút Nhân dịp cuốn sách được xuất bản, Ban Thường vụ ra những bài học lịch sử bổ ích, phục vụ công tác nghiên Đảng ủy xã Phương Tiến xin chân thành cảm ơn sự chỉ cứu và giáo dục truyền thống cách mạng, công tác lãnh đạo và giúp đỡ quý báu của các cơ quan, đơn vị, cá nhân đạo của Đảng bộ trong những năm tiếp theo, cũng như đã giúp đỡ để nội dung cuốn sách được hoàn chỉnh. Xin đáp ứng yêu cầu của cán bộ, đảng viên và nhân dân trân trọng giới thiệu cuốn sách “Truyền thống cách trong xã. Ban Thường vụ Đảng uỷ xã Phương Tiến chỉ mạng của Đảng bộ và nhân dân xã Phương Tiến 1957 đạo sưu tầm, nghiên cứu và biên soạn cuốn “Truyền - 2017” đến toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân thống cách mạng của Đảng bộ và nhân dân xã trong xã cùng bạn đọc! Phương Tiến, giai đoạn 1957 - 2017”. T/M BAN THƯỜNG VỤ ĐẢNG ỦY Đây là một tài liệu quý, là một công trình nghiên BÍ THƯ cứu khoa học, công phu, tái hiện lại lịch sử truyền thống Nông Thế Vinh 3 4
PHẦN MỘT các loài cây thuốc nam và nhiều động vật quý hiếm như: KHÁI QUÁT ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ - Hổ, Báo, Gấu, Sơn dương, Hươu, Nai, Cày hương, Lợn XÃ HỘI VÀ CON NGƯỜI XÃ PHƯƠNG TIẾN rừng, Khỉ, Trăn, Tê tê, Kỳ đà, Tắc kè... Song, đến nay do tập quán du canh, phát nương, làm rẫy từ lâu đời và do ý thức bảo vệ và phát triển rừng chưa cao, tình trạng khai I. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN thác gỗ và săn bắt động vật bừa bãi,… đã làm cho vốn Xã phương Tiến là xã đặc biệt khó khăn, cách rừng, quỹ động thực vật ngày càng cạn kiệt, nhiều loài gỗ trung tâm huyện lỵ Vị Xuyên 30km, cách thành phố quý, động vật quý hiếm không còn trên địa bàn xã. thuộc tỉnh Hà Giang 12km về phía Bắc. Phía Nam giáp Hệ thống sông suối của xã phân bổ tương đối đồng với xã Phương Độ; phía Tây giáp với xã Lao Chải, Xín đều, hầu như thôn nào cũng có, lớn nhất là dòng suối Sửu Chải, xã Cao Bồ huyện Vị Xuyên và xã Túng Sán của được bắt nguồn từ đỉnh núi Tây Côn Lĩnh và dòng Sông huyện Hoàng Su Phì; phía Bắc giáp với xã Thanh Thủy, Lô bắt nguồn từ Trung Quốc chảy qua xã, thuận tiện cho phía Đông giáp xã Phong Quang. Xã có địa hình đồi núi việc phát triển nông nghiệp, nhất là đối với sản xuất lương cao, nhiều khe suối, bị chia cắt mạnh, không đồng nhất, thực trồng lúa nước. thấp dần về phía thành phố Hà Giang nên có độ dốc lớn, gây khó khăn cho việc canh tác, phát triển sản xuất nông Khí hậu ở xã Phương Tiến mang đặc điểm của khí - lâm nghiệp và các ngành kinh tế khác cũng như đời hậu nhiệt đới, chia làm 2 mùa chính rõ rệt: mùa mưa từ sống sinh hoạt của nhân dân. tháng 5 đến tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Đặc biệt, địa bàn 4 thôn vùng cao của xã Tổng diện tích tự nhiên của xã là 5.726ha, trong đó nằm dưới đỉnh núi Tây Côn Lĩnh1, nên về mùa mưa đất sản xuất nông nghiệp là 804,47ha (diện tích đất thường xảy ra mưa đá, lũ quét, lũ ống; về mùa khô trồng lúa 170 ha), đất lâm nghiệp trên 4.000ha, còn lại là thường có sương mù dày đặc, bên cạnh đó tình trạng những loại đất khác. Đặc biệt với diện tích rừng phòng sương muối thường xuyên xuất hiện trong mùa khô, hộ và rừng đặc dụng Tây Côn Lĩnh (chiếm gần 80% thời tiết khô hanh ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời diện tích đất lâm nghiệp) nên Phương Tiến có nhiều tiềm sống của nhân dân. năng cho việc phát triển các loại cây công nghiệp dài ngày như cây thảo quả, cây chè... trên rừng có hệ động, thực vật Là một xã có địa hình phức tạp, đồi núi dốc, bị chia phong phú và đa dạng về chủng loại, các loại gỗ quý như: cắt bởi nhiều khe núi, suối đã hạn chế trong giao thông, Đinh, lát, ngọc am, pơmu, gù hương; nhiều loại dược đi lại, sinh hoạt; đến nay 8/8 thôn bản có đường giao thảo quý như: Sâm, Thảo quả, Lan kim tuyến cùng với 1 Đỉnh Tây Côn Lĩnh cao 2.131 mét so với mặt nước biển. 5 6
thông đi đến trung tâm thôn nhưng đường đi còn gặp Nặm Tẹ, Lùng Đóoc, Bản Pinh. Ngày 14/5/1981 Hội nhiều khó khăn. Đặc biệt là 4 thôn vùng cao (thôn Mào đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 185-CP về điều Phìn, Xà Phìn, Nặm Tẹ, Nà Màu). Hàng năm, đến mùa chỉnh địa giới hành chính một số xã của các huyện Mèo mưa lũ, thường gây sạt lở, xói mòn làm ách tắc giao Vạc, Quản Bạ, Vị Xuyên, Hoàng Su Phì, Xín Mần thuộc thông, ảnh hưởng đến sản xuất của bà con nhân dân. Để tỉnh Hà Tuyên. Xã Phương Tiến điều chỉnh bản Pinh khắc phục những khó khăn, trở ngại về điều kiện tự (thôn Thanh Sơn), thôn Lùng Đóoc sáp nhập về xã nhiên, đồng bào các dân tộc nơi đây đã biết tận dụng và Thanh Thủy. Từ đó đến nay địa giới hành chính của xã khai thác những mặt thuận lợi của tự nhiên, gắn với thực được ổn định với 8 thôn (Cường Thịnh, Nà Miều, Thôn hiện điều chỉnh mùa vụ thích hợp với điều kiện thời tiết Sửu, Nà Thài, Nà Màu, Xà Phìn, Mào Phìn, Nặm Tẹ). trong năm, phục vụ đắc lực cho sản xuất nông lâm Xã Phương Tiến có 14 dân tộc anh em cùng sinh nghiệp và sinh hoạt. sống trong đó: dân tộc Tày và dân tộc Dao chiếm đa số Tất cả những điều kiện tự nhiên đó đã tạo nên còn lại là các dân tộc khác. những khó khăn, thách thức không nhỏ trên con đường Theo số liệu thống kê của xã tính đến cuối năm phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội và quốc 2017, xã có 680 hộ với 3.234 khẩu. Từ bao đời nay, phòng - an ninh của xã... Điều này đòi hỏi Đảng bộ, đồng bào các dân tộc trong xã luôn giữ vững truyền chính quyền và nhân dân các dân tộc trong xã cần tiếp thống đoàn kết, gắn bó với những đức tính cần cù, chịu tục cố gắng và nỗ lực hơn nữa trong việc khắc phục khó, dũng cảm đấu tranh chống giặc ngoại xâm. khó khăn, đồng thời tìm ra hướng phát triển thích hợp Tích cực khai phá, cải tạo đất đai, tạo ra những cho mình. thửa ruộng, những nương rẫy tốt tươi, đã biến những gò II. ĐIỀU KIỆN KINH TẾ - XÃ HỘI sườn đồi thành những nương, ruộng, góp phần mở rộng Phương Tiến là một vùng đất nằm trong xã Phương diện tích canh tác nâng cao đời sống. Độ, tổng Phương Độ, châu Vị Xuyên. Ngày 20/11/1957, Người dân xã Phương Tiến luôn giữ gìn và phát Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hà Giang ban hành Nghị huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình thể hiện quyết số 158-NQ/TU về phân huyện và thành lập thị xã vào những dịp lễ, tết, hội làng... tục thờ cúng tổ tiên Hà Giang, theo đó chia xã Phương Độ thành hai xã lấy nhân ngày giỗ, tết để tưởng nhớ về công đức của tổ tiên tên là xã Phương Độ và xã Phương Tiến. Xã Phương và các vị tiền bối có công giữ làng, giữ nước, có công Tiến được thành lập với 10 làng Khẻo Thượng, Nà với cách mạng được duy trì và phát triển, các lễ hội Miều, Nà Khun, Nà Rac, Nà Màu, Trà Pèng, Nặm Hang, truyền thống được diễn ra hàng năm, góp phần bảo tồn 7 8
bản sắc văn hóa các dân tộc; những bài hát cọi, hát then; Phương Tiến nói riêng càng thêm điêu đứng, khổ cực. bài cúng tổ tiên, cúng lễ hội Xuống Đồng... những bài Giá nông sản xuống thấp, sưu thuế ngày càng nặng đối đáp có tính giáo dục sâu sắc, tế nhị trong lễ cưới của thêm, không những bần cố nông bị lao đao mà cả một số người dân tộc Tày (quan làng), lễ cấp sắc của người dân trung nông, phú nông cũng bị phá sản. tộc Dao v.v... vẫn được lưu truyền trong đời sống, sinh Từ khi có chi bộ Đảng lãnh đạo, cùng với nhân dân hoạt văn hóa của nhân dân. Đồng thời khẳng định thêm, cả nước, nhân dân Phương Tiến đã đứng lên hưởng ứng vững chắc hơn tinh thần đoàn kết, gắn bó, tương trợ lẫn và đi theo Đảng, cùng với nhân dân cả nước đấu tranh nhau trong lao động sản xuất cũng như trong quá trình giải phóng dân tộc, giành độc lập. Ngày nay, được sự đấu tranh chống giặc ngoại xâm, bảo vệ quê hương, làng quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước, cùng với sự cố bản. Tinh thần này càng được thể hiện một cách mạnh gắng, nỗ lực không ngừng của Đảng bộ, chính quyền và mẽ hơn từ khi có Đảng lãnh đạo, dẫn đường, chỉ lối. nhân dân, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân các Trước cách mạng Tháng Tám năm 1945, nhân dân dân tộc xã Phương Tiến đã không ngừng được nâng lên, Phương Tiến (thời kỳ này vùng Phương Tiến thuộc xã nhân dân trong xã được hưởng các chế độ an sinh xã Phương Độ, tổng Phương Độ, châu Vị Xuyên) cũng như hội, công trình phúc lợi xã hội như: điện lưới Quốc gia; nhân dân cả nước sống dưới ách thống trị, bóc lột của hệ thống đường giao thông, trường học, trạm y tế, nhà thực dân, phong kiến, đời sống nhân dân vô cùng cực trụ sở thôn... Việc thực hiện các phong trào làng văn khổ. Về kinh tế, chủ yếu là kinh tế nông nghiệp, song hóa, gia đình văn hóa đã đạt được những kết quả tốt đẹp, cách thức canh tác còn lạc hậu, năng suất thấp bên cạnh bản sắc văn hóa của dân tộc được giữ gìn và bảo tồn, đó lại bị sưu cao, thuế nặng, nạn đói thường xuyên xảy nếp sống văn hóa ngày càng được nâng lên. Tinh thần ra. Trong lĩnh vực văn hóa - xã hội, nạn mê tín dị đoan đoàn kết, gắn bó, tương trợ lẫn nhau trong lao động còn nặng nề, ốm đau chỉ có cúng bái, không có thầy sản xuất cũng như trong quá trình đấu tranh chống thuốc; các tệ nạn xã hội như: trộm cắp, rượu chè, nhân giặc ngoại xâm, bảo vệ quê hương, làng bản ngày càng dân mù chữ còn chiếm tỉ lệ cao. Để dễ bề cai trị, thực được nâng cao. dân Pháp thực hiện chính sách “chia để trị”, gây mâu III. NHÂN DÂN CÁC DÂN TỘC PHƯƠNG thuẫn mất đoàn kết giữa các dân tộc để các dân tộc TIẾN THỜI KỲ TRƯỚC NĂM 1957 chống lại nhau, quên mất thù chính là thực dân Pháp. Thời kỳ này, Phương Tiến là một vùng thuộc địa Với chính sách cai trị hà khắc của chế độ thực dân giới hành chính của xã Phương Độ, huyện Vị Xuyên. phong kiến, đồng thời thiên tai, hạn hán xảy ra liên tiếp, Cũng như nhân dân các vùng khác trong tỉnh, dưới ách đời sống nhân dân cả nước nói chung và nhân dân 9 10
thống trị của thực dân Pháp và tay sai, đời sống của mạng cho vùng cách mạng Hà Giang. Một đội vũ trang nhân dân các dân tộc Phương Tiến vô cùng cực khổ, tuyên truyền do đồng chí Hồng Quốc, Hồng Đào, Mệnh nhân dân phải chịu sưu cao, thuế nặng, các thứ thuế vô Lệnh phụ trách đã tới khu vực Bắc Mê huyện Vị Xuyên. lý như thuế thân, thuế muối, v.v... thanh niên bị bắt ép Được sự giúp đỡ của nhân dân địa phương và tranh thủ đi phu, đi lính phục vụ cho việc cai trị và khai thác lúc chính quyền tay sai của địch đang hoang mang dao thuộc địa của thực dân Pháp. Trước sự cai trị, bóc lột động sau ngày Nhật đảo chính Pháp, cán bộ Việt Minh của thực dân Pháp, một số quần chúng có phản kháng và đội vũ trang tuyên truyền đã quyết định giải phóng nhưng với hình thức đơn giản, bột phát liền bị chúng đồn Bắc Mê để mở đường cho phát triển phong trào đánh đập, bóc lột đã bỏ nhà đến địa phương khác hoặc cách mạng vào sâu nội địa Hà Giang. Ngày 28/3/1945, trốn vào rừng ở… lực lượng cách mạng đã tiếp quản đồn Bắc Mê, việc giải Đầu năm 1942, quân Nhật đến Hà Giang mở rộng phóng đồn Bắc Mê đã nâng cao uy tín, ảnh hưởng của chiếm đóng toàn tỉnh. Năm 1945, tình hình thế giới có mặt trận Việt Minh, cổ vũ đồng bào địa phương phấn nhiều chuyển biến, quân đội Nhật liên tiếp bị thất bại khởi, tin thưởng, quyết tâm theo các mạng. Chỉ sau một trên các mặt trận Thái Bình Dương, Đông Bắc Á, Đông thời gian ngắn, phong trào cách mạng đã lan tới các xã Nam Á, trong khi đó mâu thuẫn đối kháng giữa Nhật và khu vực phía Nam của huyện Vị Xuyên như: Tùng Bá, Pháp ngày càng gay gắt ở Đông Dương. Đêm mùng Kim Thạch, Phú Linh, Linh Hồ, Làng Cúng. Đồng thời 09/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, trước bối cảnh đó, chính quyền lâm thời các xã cũng được thành lập. Trung ương Đảng đã nhận định: Sau cuộc đảo chính Tháng 8/1945, chiến tranh thế giới lần thứ hai kết này, phát xít Nhật sẽ là kẻ thù chính của nhân dân Đông thúc với sự toàn thắng của phe đồng minh. Tình hình lúc Dương và phát động cao trào kháng Nhật trong phạm vi ấy là điều kiện khách quan thuận lợi cho cuộc đấu tranh cả nước làm tiền đề chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa cách mạng của nhân dân ta. Ở trong nước, nhằm vào lúc giành chính quyền khi đủ điều kiện. phát xít Nhật và bọn tay sai đang hoang mang cực độ, Tại Hà Giang quân Nhật tỏa đi khắp nơi, ngày nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Đông 12/3/1945 Nhật đưa quân đến Quản Bạ và tiến vào Na Dương, bằng chí căm thù sôi sục và tinh thần quyết Chô Cai xã Nghĩa Thuận. Tại khu vực Quản Bạ huyện thắng đã nổi dậy tổng khởi nghĩa và đã giành được Vị Xuyên, cán bộ Việt Minh đã thành lập được một đội thắng lợi. Ngày 02/9/1945, Chính phủ lâm thời của nước du kích kháng Nhật gồm 11 người. Cũng trong thời gian Việt Nam dân chủ cộng hòa do Chủ tịch Hồ Chí Minh này, xứ ủy Bắc Kỳ tiếp tục tăng cường lực lượng cách đứng đầu tuyên bố nước nhà độc lập trước quốc dân và toàn thế giới. Những sự kiện trọng đại ấy đã cổ vũ và 11 12
thúc đẩy mạnh mẽ phong trào cách mạng ở Hà Giang Đảng bộ tỉnh Hà Giang, đồng chí Hồng Quân được chỉ tiến nhanh vào giai đoạn đấu tranh giành chính quyền định làm Bí thư Tỉnh ủy lâm thời. Ngày 26/12/1945, Ủy toàn tỉnh. Quần chúng nhân dân các dân tộc tỉnh Hà ban hành chính lâm thời huyện Vị Xuyên được thành Giang càng thêm phấn khởi, tin tưởng và kiên quyết đưa lập, ông Lý Văn Định làm Chủ tịch. Từ đây, dưới chính cuộc đấu tranh đến toàn thắng. quyền dân chủ nhân dân, đồng bào vùng Phương Tiến, Ngày 29/8/1945, quân Nhật rút khỏi Hà Giang thì xã Phường Độ nói riêng và nhân dân các dân tộc huyện ngay chiều 30/8/1945, bọn quốc dân đảng Trung Hoa đã Vị Xuyên nói chung đã là chủ quê hương, đất nước. Một tràn qua biên giới vào chiếm đồn Na Chô Cai xã Nghĩa thời kỳ mới mở ra - thời kỳ xây dựng và bảo vệ chính Thuận, một toán quân Tưởng theo đường Thanh Thủy quyền cách mạng. vào chiếm đóng thị xã Hà Giang, đi đến đâu chúng đều Ngày 6/01/1946, thi hành chủ trương của Trung cướp lương thực, thực phẩm, bắt nhiều người đi phục ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, cùng với nhân dịch gây nên lòng căm thù cao độ trong nhân dân các dân cả nước, nhân dân các dân tộc Phương Tiến và cả xã dân tộc huyện Vị Xuyên nói chung và vùng Phương Phương Độ, vui mừng phấn khởi tham gia bầu cử đại Tiến nói riêng. biểu Quốc hội khóa I của nước Việt Nam Dân chủ Cộng Ngày 5/11/1945, huyện lỵ Bắc Quang được giải hòa. Với cuộc bầu cử này, nhân dân các dân tộc Phương phóng. Thắng lợi này đã tạo thêm niềm phấn khởi, với Tiến thực sự được hưởng quyền dân chủ, tự mình góp một ý chí giành độc lập, tự do; đồng thời làm cho mâu phần xây dựng chính quyền nhân dân. thuẫn giữa thổ ty, cường hào địa phương với tàn quân Sau hiệp ước Hoa - Pháp2, tháng 3/1946 Pháp đưa Quốc dân Đảng ngày càng thêm sâu sắc. Ngày quân ra Bắc, để tranh thủ thời gian hoà hoãn xây dựng 13/11/1945, ta giải phóng huyện lỵ Hoàng Su Phì. Tiếp lực lượng. Trung ương Đảng và Chính phủ ta đã ký hiệp đó, ngày 8/12/1945, thị xã Hà Giang được giải phóng, định sơ bộ vào ngày 06/03/1946 và bản tạm ước vào ngày 15/12/1945 vùng Bắc Mê huyện Vị Xuyên được ngày 14/09/1946. Nhưng với bản chất phản động, hiếu giải phóng; ngày 25/12/1945, nhân dân các dân tộc thị chiến, thực dân Pháp ngang nhiên vi phạm Hiệp định và xã Hà Giang và đại biểu các địa phương vui mừng, phấn Tạm ước, chúng tiếp tục mở rộng chiến tranh xâm lược khởi mít tinh chào mừng Ủy ban Hành chính lâm thời nước ta, ngày 20/11/1946, chúng nổ súng đánh chiếm của tỉnh do đồng chí Thanh Phong làm Chủ tịch. Song Hải Phòng, Lạng Sơn... Trước những hành động xâm song với việc thành lập Ủy ban Hành chính lâm thời của lược trắng trợn của thực dân Pháp, đêm 19/12/1946, Chủ tỉnh, cùng ngày xứ ủy Bắc Kỳ ký quyết định thành lập 2 Ký kết vào ngày 28/02/1946, 13 14
tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi toàn quốc kháng Nam sinh hoạt tại Chi bộ đảng xã An Cư, trực thuộc chiến, cả nước ta đã bước vào cuộc kháng chiến chống Tỉnh ủy. Để đáp ứng yêu cầu đào tạo đội ngũ cán bộ, thực dân Pháp xâm lược. đảng viên cốt cán cho địa phương, đầu năm 1947 huyện Thực hiện chỉ thị của Đảng, đáp lời kêu gọi của Vị Xuyên đã lựa chọn một số cán bộ tích cực trong các Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đứng lên phong trào cách mạng của quần chúng gửi đi đào tạo, kháng chiến chống thực dân Pháp. Ở Hà Giang, để đáp đồng thời tăng cường bồi dưỡng quần chúng tích cực ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới, ngay tại cơ sở. Đến cuối năm 1947, đầu năm 1948 nhiều Đảng bộ tỉnh đã khẩn trương triển khai củng cố tổ quần chúng tích cực của huyện Vị Xuyên được kết nạp chức và đặc biệt chú trọng phát triển Đảng trong quần vào Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó Phương Tiến có chúng, xây dựng tổ chức Đảng cơ sở để lãnh đạo 03 quần chúng ưu tú được kết nạp gồm: Nguyễn Thế phong trào. Tỉnh ủy đã cử 2 đảng viên xuống 2 huyện Nho, người thôn Nà Miều; Nguyễn Văn Tỷ; Nguyễn Vị Xuyên và Bắc Quang để trực tiếp chỉ đạo mọi mặt Văn Tuy, người thôn Cường Thịnh. công tác trên địa bàn huyện, nhất là xúc tiến việc Đầu năm 1948, sau khi Pháp thất bại trong Chiến chuẩn bị xây đựng cơ sở Đảng, chăm lo, bồi dưỡng đội dịch Sông Lô, buộc chúng phải rút khỏi Tuyên Quang, ngũ quần chúng tích cực, các hội viên cứu quốc tiêu Việt Trì, mặt trận chính của Liên khu 10 chuyển sang biểu đã được tôi luyện, thử thách trong đấu tranh cách hướng Tây - Bắc gồm các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Yên mạng để kết nạp vào Đảng. Bái, Sơn La, Mai Đà (Hòa Bình) và Tây - Nam Phú Thọ. Sau một thời gian tuyên truyền, vận động, giác ngộ, Tỉnh Hà Giang nằm trong âm mưu của Pháp bao vây, đầu năm 1947 tại địa bàn huyện Vị Xuyên đã kết nạp khống chế vùng biên giới. Phong trào cách mạng ở đây được 01 đảng viên mới (đồng chí Lệnh Quốc Tường). gặp nhiều khó khăn, phần đông cán bộ, đảng viên, du Ngày 01/5/1947, tại vùng Quản Bạ kết nạp được 04 kích của ta phải ra vùng tự do. Đối với nhân dân ở đồng chí vào Đảng. Cùng ngày Đảng bộ tỉnh ra quyết những nơi gần đồn bốt địch, chúng cướp phá, cấm dân định thành lập chi bộ Quản Bạ, đây là chi bộ đầu tiên làm nương, ruộng, làm cho đời sống của nhân dân ngày của huyện Vị Xuyên. Sự ra đời của chi bộ là bước ngoặt càng cơ cực, túng đói. lớn trong quá trình phát triển phong trào cách mạng của Trên địa bàn huyện Vị Xuyên, quân Tưởng Giới huyện Vị Xuyên. Tháng 8/1947, đồng chí Hà Tương Thạch do tên Triệu Công Vũ cầm đầu thường xuyên cho (người thôn Nà Miều), là người con ưu tú đầu tiên của quân đi lùng sục cán bộ, cướp bóc của cải của nhân dân Phương Tiến được kết nạp vào Đảng cộng Sản Việt ở các xã An Cư, Phú Linh, Ngọc Đường, Phương Thiện, 15 16
Phương Độ, trong đó có vùng Phương Tiến... nhằm âm Ngày 06/11/1949, Tỉnh ủy Hà Giang ra chủ trương mưu lật đổ chính quyền mới được thành lập. Chúng tung phối hợp tác chiến với chiến dịch sông Mã, quyết tâm ra những luận điệu tuyên truyền lừa bịp nhân dân, gây tiêu diệt địch ở căn cứ Nghĩa Đô (Yên Bái) và Yên Bình chia rẽ dân tộc. (Bắc Quang). Bị ta tấn công dồn dập, ngày 23/11/1949 Tháng 6/1948, được sự phối hợp của Trung ương quân địch buộc phải rút khỏi Nghĩa Đô và Yên Bình. và tỉnh bạn, quân và dân Hà Giang đã mở các chiến dịch Đến cuối tháng 11/1949, địch được chi viện thêm, chúng đánh địch ở Lao Chải (Vị Xuyên), Yên Bình (Bắc từ Hoàng Su Phì đánh ra Bắc Quang, một bộ phận địch Quang), Bản Qua (Hoàng Su Phì). Các đơn vị võ trang đánh vào Lao Chải, Phương Độ (Vị Xuyên) và chuẩn bị tuyên truyền của ta đi vào vùng tạm chiếm của địch đánh ra thị xã Hà Giang. Ở vùng Lao Chải, tên tướng tuyên truyền, vận động giác ngộ nhân dân dưới nhiều phỉ Hạng Sào Chúng kết hợp với địch tiến công vào căn hình thức: nói chuyện chính sách, thắng lợi của Việt cứ của ta. Với tinh thần quyết tâm cao, dân quân du kích Minh, viết truyền đơn, cách chống khủng bố, chống đi của huyện Vị Xuyên nói chung và xã Phương Độ nói phu, đi lính, không nộp thóc thuế, trừng trị những tên riêng đã phối hợp với quân chủ lực tỉnh chiến đấu kiên đầu sỏ mà dân oán ghét… gây cơ sở kháng chiến, cường, liên tục tiến công buộc địch phải bỏ Thanh Thủy củng cố lực lượng du kích, động viên nhân dân tham rút về cổng trời Lao Chải. Trong thời gian này, chiến sự gia đánh địch. diễn ra ác liệt, song nhân dân các dân tộc xã Phương Độ ở lại bám đất, bám làng. Thực hiện chủ trương của Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc lãnh đạo phong Trung ương và tỉnh Hà Giang, các cán bộ, đảng viên tiếp trào cách mạng ở địa phương, ngày 15/8/1948, Tỉnh ủy tục được tăng cường đi sâu vào vùng địch kiểm soát, quyết định thành lập Đảng bộ huyện Vị Xuyên với 16 trong đó có vùng Phương Tiến xã Phương Độ để tuyên đảng viên. Đồng chí Triệu Quý Gia được chỉ định làm truyền, vận động, giác ngộ nhân dân vùng tạm chiếm. Bí thư Đảng bộ huyện. Ngay sau khi được thành lập, Ban địch vận được thành lập từ huyện xuống xã để giúp Đảng bộ huyện đã tiến hành họp, đề ra chương trình cấp ủy theo dõi, kịp thời rút kinh nghiệm chỉ đạo phong nhằm lãnh đạo công cuộc kháng chiến kiến quốc ở địa trào vùng tạm chiếm được sâu sát. Được giác ngộ, nhân phương và phân công nhiệm vụ cho từng đảng viên. dân trong vùng tạm chiếm, trong đó có nhân dân các dân Công tác phát triển Đảng được Đảng bộ coi trọng và đặt tộc xã Phương Độ hết lòng ủng hộ và tin tưởng vào thành nhiệm vụ hàng đầu. Đầu năm 1949, Phương Tiến kháng chiến. Họ chống bắt phu, bắt lính, không tiếp tế có 02 quần chúng ưu tú là đồng chí Hà Nghi và Nguyễn cho giặc. Lực lượng du kích đã xây dựng cơ sở và tổ Văn Chân được kết nạp vào Đảng cộng sản Việt Nam. chức chiến đấu ngay trong lòng địch. 17 18
Giai đoạn từ năm 1950 đến năm 1954, dưới sự lãnh Trong chiến dịch Đông – Xuân (1953 – 1954), đạo trực tiếp của đảng, nhân dân trong vùng Phương dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với nhân dân cả nước, Tiến đã tích cực tham gia các chiến dịch tiễu phỉ trên địa nhân dân vùng Phương Tiến xã Phương Độ sôi nổi bàn huyện; đặc biệt là với thắng lợi của chiến dịch tiễu chuẩn bị chiến đấu và phục vụ chiến đấu với tinh thần phỉ vào tháng 02 năm 1951 tại mặt trận cổng trời Lao “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả cho chiến thắng”, nhân dân Chải, đã góp phần thu hẹp địa bàn hoạt động của bọn trong xã Phương Độ nói chung và vùng Phương Tiến phỉ. Ngày 05/7/1951, Đảng bộ huyện Vị Xuyên tổ chức nói riêng đã tích cực ủng hộ lương thực, thực phẩm cho Đại hội lần thứ nhất, Đại hội đã đánh giá cao kết quả mà quân đội, nổi bật là hộ gia đình ông Nguyễn Thế Nho Đảng bộ và nhân dân các dân tộc trong huyện đã giành (thôn Nà Miều), Nguyễn Văn Tuy (thôn Cường Thịnh), được kể từ khi được thành lập và chỉ ra những thiếu sót Nguyễn Văn On (thôn Nà Thài) mỗi nhà ủng hộ 01 con cần phải khắc phục. Đồng thời Đại hội đề ra nhiệm vụ trâu; bên cạnh đó nhân dân Phương Tiến đã huy động trong những năm tới là tiếp tục đẩy mạnh sản xuất lương 163 dân công do ông Hà Văn Lượng (thôn Nà Miều) làm thực, thực phẩm; chấn chỉnh tổ chức cơ sở Đảng; củng Đại đội trưởng tiến hành làm đường từ chợ Hiên Phú Thọ cố chính quyền từ huyện đến xã, tập trung xây dựng lực lên Điện Biên và một đội vận chuyển gạo từ kilomét số 3 lượng bộ đội địa phương... Thực hiện Nghị quyết Đại Việt Vinh thuộc huyện Bắc Quang lên thị trấn Bắc Hà tỉnh hội Đảng bộ huyện lần thứ nhất, nhân dân vùng Phương Lào Cai, do ông Nguyễn Văn Tỷ (thôn Cường Thịnh) làm Tiến cùng với nhân dân các dân tộc xã Phương Độ đã trưởng đoàn. Đặc biệt Phương Tiến đã có 24 thanh niên dấy lên phong trào thi đua sôi nổi, trong sản xuất nông lên đường ra mặt trận chiến đấu và phục vụ chiến đấu. nghiệp đã tích cực khai hoang phục hóa, mở rộng diện Trong chiến dịch 14 thanh niên đã anh dũng hy sinh và tích reo trồng, phát triển các loại rau màu và chăn nuôi sau được phong là liệt sỹ. Đó là những đóng góp to lớn gia súc, gia cầm. Nhờ đó đời sống của nhân dân từng của nhân dân các dân tộc Phương Tiến cho cuộc kháng chiến chống Thực dân Pháp xâm lược, góp phần làm bước được ổn định. Các phong trào thi đua ái quốc, nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ ngày 07/5/1954. quyên góp nuôi quân, ủng hộ kháng chiến được nhân Từ đây, dân tộc Việt Nam chấm dứt sự đô hộ gần 1 thế dân Phương Tiến tham gia tích cực, quyên góp được hơn kỷ của chế độ thực dân Pháp. Đánh giá về ý nghĩa lịch 500 kg gạo ủng hộ cho cách mạng. Phong trào nhận, chăm sử của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, sóc cho bộ đội được nhân dân hưởng ứng, đồng thời tích Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Lần đầu tiên trong cực tham gia vào đội quân du kích, bổ sung vào lực lượng lịch sử, một nước thuộc địa nhỏ yếu đã đánh thắng một bộ đội chủ lực của huyện... nước thực dân hùng mạnh. Đó là thắng lợi vẻ vang của 19 20
nhân dân Việt Nam, đồng thời cũng là một thắng lợi của đói, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau, trưng thu lương thực các lực lượng hòa bình, dân chủ và xã hội chủ nghĩa của phú nông, cấp một số thóc cho những gia đình đói trên thế giới”. nặng. Đặc biệt, để giải quyết nạn đói tận gốc và phục hồi Có thể khẳng định, thắng lợi của chiến dịch Điện kinh tế, nhân dân trong vùng Phương Tiến tập trung vào Biên Phủ đã thể hiện sức mạnh của dân tộc Việt Nam, việc khai hoang, phục hóa, mở rộng diện tích đất đồi, thể hiện sự thống nhất trong toàn Đảng, toàn quân, đất bãi để trồng ngô, khoai, sắn. Qua đó diện tích cây toàn dân quyết tâm giải phóng dân tộc khỏi bị áp bức, trồng tăng nhanh, nhiều giống cây lương thực cho năng bóc lột, bảo vệ tự do, dân chủ, quyền của dân tộc, của suất cao được đưa vào gieo trồng như: Lúa Nam Ninh; đất nước. Thắng lợi vẻ vang đó cũng có một phần lúa Chiêm Trắng, Chiêm Đen; khoai, sắn, đậu, trồng công sức và xương máu của những người con Phương rau... cải tiến nông cụ, đẩy mạnh chăn nuôi gia súc, gia Tiến đã cùng với nhân dân các dân tộc tỉnh Hà Giang cầm; tu sửa và làm mới hệ thống mương phai dẫn nước góp phần đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp chống hạn, nổi bật như thôn Nà Thài được hơn 2km, đi đến thắng lợi. thôn Sửu 1km, thôn Mào Phìn 0,5 km, thôn Nà Màu 1,5 km... bên cạnh đó nhân dân thực hiện tốt việc phòng, trừ Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp kết thúc sâu hại lúa, ngô, làm cỏ, bón phân theo đúng quy trình thắng lợi, cách mạng Việt Nam bước sang một giai kỹ thuật. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh với những tập đoạn mới, đặc điểm nổi bật của tình hình lúc này là quán làm ăn lạc hậu, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào đất nước chia cắt làm hai miền: Miền Bắc được hoàn thâm canh. toàn giải phóng, miền Nam còn dưới ách thống trị của Thực hiện chủ trương của Trung ương và của tỉnh, đế quốc Mỹ. nhằm khôi phục kinh tế nhanh, đạt hiệu quả. Ban Chấp Trước những thuận lợi, khó khăn trên, đồng thời hành Đảng bộ huyện Vị Xuyên đã tổ chức chỉ đạo tiến quán triệt các Nghị quyết 07 (họp từ ngày 03-12/3/1955) hành cuộc vận động xây dựng tổ đổi công trong sản xuất và Nghị quyết 08 (họp từ ngày 13 – 20/8/1955) của Ban nông nghiệp trên địa bàn các xã trong toàn huyện. Hình Chấp hành Trung ương Đảng về “Về tình hình hiện tại thức tổ đổi công giai đoạn đầu còn đơn giản, chủ yếu là và nhiệm vụ trước mắt” của cách mạng hai miền Nam – hỗ trợ nhau ngày công, sức kéo, nông cụ trong quá trình Bắc và Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Đảng bộ khôi phục kinh tế, nâng cao đời sống. Tỉnh Hà Giang về công tác khôi phục kinh tế. Thực hiện Có thể nói, trên mặt trận sản xuất nông nghiệp, khi Nghị quyết của Đảng bộ tỉnh Hà Giang đã đề ra, nhân xã mở cuộc vận động thành lập tổ đổi công, nhân dân dân Phương Tiến tích cực thực hiện các biện pháp chống 21 22
vùng Phương Tiến rất hăng hái hưởng ứng. Đến đầu bước mới, đã căn bản hoàn thành nhiệm vụ khôi phục năm 1957, toàn vùng Phương Tiến đã thành lập được 03 kinh tế, nâng cao rõ rệt mức thu nhập và đời sống của tổ đổi công với gần 50% hộ gia đình trong vùng tham đồng bào các dân tộc trong vùng. Chăn nuôi trâu, bò, dê, gia. Tổ đổi công hoạt động theo từng vụ hoặc theo từng gà lợn cũng phát triển. Bên cạnh đó ngành lâm nghiệp việc, nhìn chung tổ đổi công đã phát huy cao tinh thần của vùng mỗi năm cũng khai thác được hàng trăm mét đoàn kết, tương trợ, tình thương yêu giai cấp trong gian khối gỗ cung cấp cho nhu cầu kiến thiết của xã và khổ khó khăn. Do đó, những khó khăn về nhân lực, sức huyện. Giao thông cũng được chú ý mở mang phục vụ kéo, nông cụ, lương thực ăn được mọi người chia sẻ, tự việc khai thác lâm thổ sản, giao lưu hàng hóa, góp phần giúp nhau khắc phục dần. Nhìn chung, các hộ trong tổ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. đổi công đều cày hết ruộng, trồng kịp thời vụ, thu nhập Trong 3 năm khôi phục kinh tế và ổn định đời sống cao hơn các hộ chưa vào tổ đổi công. Việc xây dựng tổ nhân dân, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của đảng, nhân dân đổi công, mặc dù về hình thức còn đơn giản, lại chưa các dân tộc Phương Tiến đã đạt được nhiều kết quả quan phát triển rộng khắp, có nhiều hạn chế, song đây cũng là trọng trong công cuộc xây dựng nền kinh tế mới sau một thành công không nhỏ, bước đầu đưa một số hộ nhiều năm bị chiến tranh tàn phá, đã góp phần ổn định, nông dân quen dần với cung cách làm ăn tập thể trong tổ cải thiện đời sống nhân dân. Nạn đói chu kỳ trước đây đổi công. Phong trào tổ đổi công có tác dụng tích cực, căn bản dần được xóa bỏ… Mặc dù với những kết quả góp phần thúc đẩy nhiệm vụ khôi phục kinh tế, ổn định đó vẫn chưa đáp ứng đầy đủ so với yêu cầu trong đời đời sống nhân dân sau hòa bình, tạo đà cho công tác sống xã hội, nhưng nó đã góp phần tạo nên những điều kinh tế - văn hóa - xã hội phát triển. kiện thuận lợi để vùng Phương Tiến chuyển sang một Đến cuối năm 1957, năm cuối cùng của kế hoạch thời kỳ mới nhiều hứa hẹn tốt đẹp. khôi phục kinh tế, nhân dân vùng Phương Tiến tiếp tục duy trì tốt công tác củng cố, phát triển tổ đổi công lên hình thức cao hơn, với quy mô rộng hơn, nhằm phát huy hơn nữa tác dụng của tổ đổi công trong sản xuất nông nghiệp. Lúc này, hầu hết nông dân trong vùng đều vào tổ đổi công, thường xuyên tổ chức bình công chấm điểm. Tổ đổi công đã thực sự giúp nhau khắc phục những khó khăn, cấy hết ruộng, góp phần đưa sản xuất nông nghiệp của vùng Phương Tiến phát triển thêm một 23 24
PHẦN HAI Tương Văn Ánh, Phó chủ tịch; Nguyễn Văn Chân, Ủy QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG, ĐẤU TRANH CÁCH viên - xã đội trưởng và 4 ủy viên gồm ông Nguyễn Văn MẠNG CỦA NHÂN DÂN XÃ PHƯƠNG TIẾN Kiệu; ông Nguyễn Văn Thành; ông Nguyễn Văn Tỷ; DƯỚI SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG (1957-2017). ông Nguyễn Văn Tôn. Cùng với việc thành lập Chính quyền xã, Đảng bộ huyện Vị Xuyên ra quyết định thành lập Chi bộ xã Phương Tiến gồm 10 đảng viên4, đồng chí I. DƯỚI SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG, NHÂN Hà Tương được chỉ định làm bí thư Chi bộ. DÂN XÃ PHƯƠNG TIẾN ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT, TÍCH CỰC CHI VIỆN SỨC Sự kiện Ủy ban Hành chính và Chi bộ Đảng xã NGƯỜI, SỨC CỦA CHO CUỘC KHÁNG CHIẾN Phương Tiến được thành lập là một bước ngoặt quan CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC 1957 – 1975 trọng, đánh dấu bước phát triển mới của phong trào cách mạng trong vùng Phương Tiến dưới sự lãnh đạo trực 1. Chi bộ xã Phương Tiến được thành lập, lãnh tiếp của Chi bộ Đảng và chính quyền xã. Ngay sau khi đạo nhân dân trong xã thực hiện nhiệm vụ khôi phục được thành lập, Chi bộ đã nhanh chóng tập trung chỉ đạo kinh tế, phát triển văn hóa - xã hội, cải tạo xã hội chủ bộ máy chính quyền, thành lập các đoàn thể và lực nghĩa và thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất lượng dân quân du kích; phân công từng đồng chí đảng (1957 – 1965). viên và cán bộ xuống các thôn bản tuyên truyền, vận Trước sự phát triển về số lượng dân cư, để tạo động nhân dân, giác ngộ quần chúng thực hiện đường thuận cho sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, chính quyền lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước, đồng thời và các tổ chức xã hội hoạt động có hiệu quả và phù hợp chuẩn bị các điều kiện cho tổ chức Đại hội chi bộ. với điều kiện địa lý của từng địa phương. Ngày Ngày 3/5/1958, Chi bộ xã Phương Tiến tổ chức đại 20/11/1957, Ban chấp hành đảng bộ tỉnh Hà Giang ban hội lần thứ II5, dự Đại hội có 10 đảng viên. Đại hội đã hành Nghị quyết số 158-NQ/HG về phân huyện và thông qua báo cáo đánh giá công tác chỉ đạo của Chi bộ thành lập thị xã Hà Giang, theo đó xã Phương Độ được từ khi được thành lập, đồng thời đề ra phương hướng, chia thành hai xã lấy tên là xã Phương Độ và xã Phương Tiến3. Tháng 12 năm 1957, Ủy ban Hành chính xã Phương Tiến được thành lập và đi vào hoạt động với 7 4 Đồng chí Hà Tương; đồng chí Hà Văn nghi; đồng chí Nguyễn Văn Tỷ; đồng chí Nguyễn Văn Thiện; đồng chí Nguyễn Thị Khiết; đồng chí thành viên do ông Hà Văn Nghi làm Chủ tịch; ông NguyễnVăn Nhượng; đồng chí Nguyễn Văn Chân; đồng chí Hà Văn Chương; đồng chí Hà Văn Lượng; đồng chí Nguyễn Văn Tuy. 3 5 Văn Kiện Đảng bộ tỉnh Hà Giang toàn tập, tập 1 (1945-1960) trang Việc thành lập chi bộ Đảng xã Phương Tiến được Ban chấp hành 738 Đảng ủy xã khóa XXIII thống nhất là Đại hội Chi bộ lần thứ nhất. 25 26
nhiệm vụ và các giải pháp tổ chức thực hiện cho nhiệm nông dân vào con đường làm ăn tập thể; tận dụng hết kỳ (1958 – 1960); Báo cáo đánh giá của Chi bộ đã diện tích để gieo cấy, tăng cường công tác khai hoang, khẳng định: Mặc dù mới được thành lập, còn gặp nhiều phục hoá, tận dụng các loại phân hữu cơ đầu tư cho sản khó khăn như: Trình độ, năng lực cán bộ và nhận thức xuất, nhằm tăng năng suất cây trồng, chú trọng sản xuất của nhân dân còn hạn chế, đầu tư cho sản xuất còn thiếu, cây màu vừa phục vụ đời sống vừa phục vụ chăn nuôi. thời tiết không thuận lợi, thiếu thốn cơ sở vật chất phục Làm tốt công tác thủy lợi, bảo đảm đủ nước tưới cho vụ cho sản xuất. Song được sự quan tâm chỉ đạo của cấp đồng ruộng. Phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm, bảo trên, Chi bộ đã tập trung chỉ đạo toàn xã tích cực thi đua đảm các chỉ tiêu giao nộp nghĩa vụ đối với Nhà nước và lao động sản xuất, khai hoang, phục hóa, phát triển chăn nâng cao đời sống của nhân dân. Nâng cao năng lực đội nuôi, thành lập các tổ đổi công, thực hiện tốt công tác ngũ cán bộ, tăng cường công tác xoá mù chữ trong nhân thủy lợi phục vụ sản xuất; diện tích khai hoang được mở dân. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát nhằm phát rộng… nên năng suất, sản lượng cây trồng, vật nuôi đều huy những ưu điểm, khắc phục hạn chế. Đại hội bầu 3 phát triển; đời sống, vật chất và tinh thần của nhân dân đồng chí vào chi ủy, đồng chí Hà Tương được Đại hội khá hơn trước, tỷ lệ hộ đói giáp hạt giảm, an ninh chính bầu làm Bí thư chi bộ. trị được đảm bảo. Công tác củng cố chính quyền và các Tháng 6/1959, Hội nghị lần thứ 16 (mở rộng) Ban đoàn thể được quan tâm. Tuy đạt được thành tựu trên, Chấp hành Trung ương Đảng khóa II được tổ chức. Hội song Chi bộ cũng thẳng thắn nhìn nhận, đánh giá những nghị đã phân tích những lý do phải tiến hành hợp tác mặt còn hạn chế, yếu kém đó là: Về công tác chỉ đạo có hóa nông nghiệp. Trên cơ sở đánh giá, phân tích, Hội lúc chưa tập trung, chưa sâu sát, công tác tuyên truyền nghị đề ra Nghị quyết về vấn đề hợp tác hóa nông chưa được triệt để, trong sản xuất chăn nuôi đầu tư còn nghiệp và cải tạo thương nghiệp tư bản tư doanh theo thấp nên năng suất chưa cao, đời sống của nhân dân tuy chủ nghĩa xã hội, đồng thời nhấn mạnh: Trong quá trình có khá hơn, song tỷ lệ hộ nghèo, đói vẫn còn cao, việc vận động hợp tác hóa nông nghiệp phải dựa hẳn vào bần phát triển cây hoa màu chưa thực sự được chú trọng, đất nông, đoàn kết chặt chẽ trung nông, hạn chế đi đến xóa đai chưa được khai thác hết. bỏ sự bóc lột kinh tế của phú nông, kiên quyết đưa nông Từ những kết quả và hạn chế trên, Chi bộ đã đề ra dân vào con đường hợp tác hóa nông nghiệp tiến lên chủ nhiệm vụ là: Tăng cường công tác chỉ đạo và tuyên nghĩa xã hội. Ngày 25/8/1959, Bộ Chính trị ban hành truyền trong nhân dân để duy trì và thành lập các tổ đổi Chỉ thị số 156-CT/TW “Về việc tiến hành hợp tác hóa công tại các thôn, tiến tới thành lập hợp tác xã nhằm đưa nông nghiệp kết hợp hoàn thành cải cách dân chủ ở 27 28
miền núi phía Bắc nước ta”6. Thực chất của cuộc vận ruộng có nước. Đối với số nương hoang hóa, Chi bộ vận động chính là tiến hành nhiệm vụ cách mạng xã hội chủ động nhân dân tìm giống cây ngô, sắn, khoai tốt để nghĩa, đưa nông dân vào con đường làm ăn tập thể, đồng trồng, kết hợp đẩy mạnh chăn nuôi gia súc gia cầm. thời giải quyết những tồn tại của nhiệm vụ cách mạng Từ phong trào xây dựng tổ đổi công, nhân dân các dân tộc dân chủ nhân dân nhằm đánh tan thế lực chính dân tộc đã tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau hàng ngàn ngày trị và tư tưởng của địa chủ, giải quyết vấn đề ruộng đất, công lao động, hàng trăm đồng tiền vốn sản xuất, chăn trâu bò của địa chủ còn chiếm dụng nhiều hơn nông dân. nuôi. Các gia đình khó khăn, neo đơn được tổ đổi công Thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Trung ương, Đảng bộ giúp đỡ về công lao động, phương tiện cày kéo, vốn sản huyện Vị Xuyên đã tổ chức học tập và triển khai thực xuất. Nhờ phát triển tổ đổi công, hàng trăm héc ta ruộng, hiện, đồng thời đề ra chủ trương với phương trâm là nương hoang hóa được đưa vào sản xuất; diện tích, năng “nhẹ nhàng, kiên quyết, sâu sắc, triệt để”, tránh gây ra suất, sản lượng lương thực, thực phẩm hàng năm tăng không khí căng thẳng không cần thiết làm cho quần đáng kể, góp phần khắc phục nạn đói, cải thiện đời sống chúng hoang mang, địch có thể lợi dụng. Bám sát quan nhân dân. điểm chỉ đạo của Đảng bộ huyện, Chi bộ Đảng xã Trong thực hiện “cải cách dân chủ”, do tình hình Phương Tiến đã lãnh đạo nhân dân trong xã thực hiện chính trị còn rất phức tạp, Chi bộ tổ chức thực hiện chủ nhiều biện pháp nhằm đẩy mạnh việc củng cố phát triển trương của Huyện ủy là không tiến hành cải cách ruộng tổ đổi công và hợp tác hóa nông nghiệp, tăng năng suất, đất như miền xuôi, mà chỉ tiến hành vận động “cải cách tăng vụ, chú trọng phát triển cây công nghiệp, hoa màu dân chủ” kết hợp với giảm tô, giảm tức cho nông dân. và chăn nuôi. Đến cuối năm 1959 toàn xã có 93% số hộ Chi bộ đã chỉ đạo chính quyền xã tổ chức điều tra, phân nông dân tham gia vào tổ đổi công để phát triển sản loại làm rõ các thành phần giai cấp. Qua đó xác định xã xuất, làm cơ sở cho việc xây dựng hợp tác xã. Để khắc Phương Tiến không có Địa chủ cường hào mà chỉ có các phục tình trạng sản xuất manh mún, năng suất thấp, từ thành phần Trung nông7. Việc điều tra, phân loại tầng vụ Xuân - Hè năm 1959 Chi bộ đã tổ chức chỉ đạo nhân lớp giai cấp trong xã hội đã giúp cho cấp ủy, chính dân cấy thử vụ 2 thành công ở chân ruộng có nước, nhất là 5 thôn vùng thấp của xã đã mang lại hiệu quả kinh tế 7 Trung nông trên là số hộ có từ 100kg giống trở lên đối với vùng lúa. cao, từ đây nhân dân bắt đầu thực hiện cấy 2 vụ ở chân Trung nông trung bình là số hộ có từ 60 đến 100kg giống lúa. Trung nông dưới là số hộ có từ 20 đến 60kg giống lúa. Bần nông là những hộ không có, hoặc có 6. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị ít đất canh tác, phải cấy thuê, cấy rẽ, làm thuê. quốc gia, Hà Nội, 2002, tr.682. 29 30
quyền nắm chắc diện tích, sức kéo, lao động của từng hộ được sự hưởng ứng của đông đảo quần chúng nhân dân gia đình; trên cơ sở đó có biện pháp quản lý, vận động trên địa bàn xã, nhất là lực lượng thanh niên. giảm tô, giảm tức cho nông dân, thực hiện thuế nông Năm 1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký lệnh ban nghiệp: Đồng thời vận động tầng lớp Trung nông tự hành Luật Nghĩa vụ quân sự. Chi bộ đã chỉ đạo tổ nguyện giao lại ruộng, nương để chính quyền cấp cho chức tuyên truyền, quán triệt sâu rộng nội dung Luật nông dân sản xuất, nhằm xóa bỏ sự bóc lột của tầng lớp Nghĩa vụ quân sự và các chỉ thị, nghị quyết của Đảng trên, thực hiện “người cày có ruộng”. Đối với số ruộng về công tác củng cố quốc phòng đến cán bộ, đảng viên nương hoang hóa, chính quyền xã cấp cho nông dân và quần chúng nhân dân. Qua đó, nâng cao nhận thức, canh tác. trách nhiệm của người công dân với nhiệm vụ bảo vệ Là xã mới được thành lập nên tình hình kinh tế - xã Tổ quốc. Đồng thời Chi bộ luôn quan tâm đến công hội nói chung có nhiều khó khăn, song cán bộ, đảng tác xây dựng và phát triển lực lượng dân quân du kích viên và nhân dân trong xã luôn chăm lo phát triển công và công an viên, thường xuyên chỉ đạo học tập chính tác giáo dục, y tế, văn hóa. Công tác văn hóa, văn nghệ, trị, luyện tập quân sự sẵn sàng chiến đấu, tham gia lao thông tin có nhiều cố gắng trong phục vụ đời sống và động tích cực trong các hợp tác xã, là lực lượng xung sản xuất, động viên, cổ vũ nhân dân thực hiện các nhiệm kích làm đường giao thông, làm thủy lợi, góp phần to vụ chính trị tại địa phương. Những năm 1958 - 1960, xã lớn vào sự nghiệp phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội tiếp tục chỉ đạo duy trì, củng cố, tu sửa lớp vỡ lòng ở ở địa phương. các thôn, tạo điều kiện cho con em trong xã được tham Công tác xây dựng Đảng được Chi bộ đặc biệt coi gia học tập, công tác xóa mù chữ và bổ túc văn hóa tiếp trọng, Chi bộ đã chỉ đạo, tổ chức sinh hoạt định kỳ theo tục được duy trì. Công tác y tế, khám, chữa bệnh cho đúng Điều lệ Đảng, nhằm nâng cao tính kỷ luật, gương nhân dân có những chuyển biến mới. Cán bộ y tế của mẫu, tinh thần trách nhiệm, ý thức tự phê bình và phê huyện đã thường xuyên đến xã tuyên truyền, vận động bình của người đảng viên trước quần chúng nhân dân; nhân dân thực hiện phong trào vệ sinh phòng bệnh, qua mặt khác, phân công cụ thể cho từng đồng chí trong chi đó các hộ gia đình đều thực hiện phát quang nhà ở, khơi ủy phụ trách các thôn, cơ quan.... Công tác kiểm tra, thông cống rãnh, làm chuồng trại gia súc xa nhà, sử giám sát theo Điều lệ Đảng cũng được tổ chức thực hiện dụng nguồn nước hợp vệ sinh, thực hiện ăn chín, uống nghiêm túc; đã hạn chế được các vi phạm trong cán bộ, sôi... các hoạt động được tích cực triển khai đã góp phần đảng viên trong việc thực thi nhiệm vụ, góp phần tích bước đầu ngăn chặn các dịch bệnh. Phong trào văn nghệ cực nâng cao ý thức trách nhiệm, tính kỷ luật, ý thức tự quần chúng luôn được duy trì, diễn ra sôi nổi và nhận 31 32
phê bình và phê bình của mỗi cán bộ, đảng viên, nhằm Quyết định thành lập Đảng bộ xã Phương Tiến với 31 hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Công tác đảng viên, sinh hoạt ở 5 Chi bộ (chi bộ Cường Thịnh là phát triển đảng viên mới đã được các Chi bộ quan tâm 8 đảng viên; Chi bộ Nà Khun 7 đảng viên; Chi bộ Nà thực hiện, nhiều quần chúng ưu tú trong các cơ quan, Thài 6 đảng viên; Chi bộ thôn Pin 6 đảng viên; Chi bộ đoàn thể được giới thiệu bồi dưỡng kết nạp Đảng. Tính Nà Miều 04 đảng viên), đồng thời chỉ định đồng chí Hà đến 6 tháng đầu năm 1960, Chi bộ xã có 31 đảng viên. Tương giữ chức Bí thư Đảng bộ. Ngày 18/9/1960, Đảng Cùng với công tác xây dựng Đảng, công tác củng bộ xã Phương Tiến tổ chức Đại hội đảng viên lần thứ cố chính quyền, Mặt trận và các đoàn thể được quan III, dự Đại hội có 31 đảng viên trong toàn Đảng bộ. Đại tâm. Thực hiện sự chỉ đạo của Huyện ủy Vị Xuyên, hội đã thông qua kết quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo của tháng 4/1959 cùng với nhân dân các dân tộc trên địa bàn Chi bộ trong những năm 1958 – 1960, đồng thời đề ra huyện, nhân dân xã Phương Tiến đã tích cực tham gia phương hướng, nhiệm vụ 2 năm 1960 - 1962 và bầu Ban bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp. Với trên 90% cử tri Chấp hành, Ban Thường vụ Đảng ủy khoá mới. Báo cáo của xã tham gia bầu cử, để lựa chọn những đại biểu có trình Đại hội đã khẳng định, mặc dù còn khó khăn song đủ đức, đủ tài vào Hội đồng nhân dân của xã. Tại kỳ họp đảng bộ đã có nhiều biện pháp chỉ đạo kịp thời và đạt thứ nhất, Hội đồng nhân dân xã Phương Tiến, ông Hà được kết quả đáng kể như đã tuyên truyền, vận động Nghi được bầu làm Chủ tịch Ủy ban hành chính xã; ông trên 90% số hộ gia đình trên địa bàn xã tham gia tổ đổi Tương Văn Ánh được bầu giữ chức Phó Chủ tịch. công, nhân dân trong xã đã đoàn kết, tương trợ giúp Thông qua cuộc bầu cử, chính quyền ngày càng trở nhau trong lao động, sản xuất. Qua đó các loại cây trồng, vật nuôi được đẩy mạnh, năng suất, sản lượng thành chính quyền dân chủ, do dân và vì dân. Mặt trận ngày một tăng, đời sống vật chất, tinh thần của người và các đoàn thể như Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ tích dân được nâng lên. Công tác văn hoá – xã hội được đẩy cực tham gia các phong trào quần chúng, tích cực lao mạnh, xã được thành lập năm 1965, trường cấp I có từ động sản xuất, học tập văn hóa, xóa mù chữ, giữ vững lớp 1 đến lớp 4; thành lập đội văn nghệ phục vụ trong trật tự trị an, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ các dịp lễ kỷ niệm, tổng kết... Công tác vận động, tuyên chính trị của địa phương. truyền các đoàn thể xã hội cũng từng bước được nâng Để tăng cường công tác lãnh đạo của Đảng ở cơ sở, lên. Công tác huấn luyện dân quân tự vệ được quan tâm xét thấy Chi bộ xã Phương Tiến đủ điều kiện thành lập và sẵn sàng chiến đấu; an ninh chính trị được giữ vững. Đảng bộ theo quy định của Điều lệ Đảng. Đầu tháng 9 Tuy nhiên trong quá trình chỉ đạo vẫn còn một số hạn năm 1960, Ban Thường vụ Huyện ủy Vị Xuyên ra chế cần khắc phục đó là: Công tác tuyên truyền đôi lúc 33 34
chưa thường xuyên, chưa triệt để. Công tác phối hợp giữ vững trật tự trị an; Đảng bộ đã quán triệt sâu sắc Chỉ giữa các tổ, đội đổi công và cán bộ, đảng viên được thị, Nghị quyết của Trung ương, của tỉnh và của huyện phân công phụ trách chưa chặt chẽ nên hiệu quả chưa về mô hình xây dựng hợp tác xã, đồng thời cử cán bộ đi cao, phát triển kinh tế còn chậm, số hộ nghèo còn nhiều, dự các lớp tập huấn, bồi dưỡng về phương pháp tổ chức, công tác giáo dục chưa phát triển mạnh, tỷ lệ tái mù chữ quản lý hợp tác xã, chỉ đạo các thôn xây dựng hợp tác xã vẫn còn. Công tác phát triển cơ sở hạ tầng còn hạn chế, nông nghiệp theo trình tự các bước. Mặt trận Tổ quốc, phát triển đảng viên mới chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm các đoàn thể đã tuyên truyền rộng rãi trong quần chúng vụ của Đảng. về Điều lệ hợp tác xã, làm cho quần chúng hiểu rõ đây Để phát huy những kết quả đạt được, khắc phục là cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh tư tưởng giữa cái những hạn chế, Chi bộ Đảng đã đề ra một số nhiệm vụ cũ và cái mới; giữa làm ăn tập thể xã hội chủ nghĩa và tư như sau: Tiếp tục củng cố tổ đổi công và phát triển hợp hữu cá nhân. Qua tuyên truyền nhân dân các dân tộc đều tác xã, tập trung sản xuất các cây lương thực, cây hoa có nhận thức chung về xây dựng hợp tác xã nông nghiệp màu, vận động nhân dân đưa giống mới vào sản xuất và là xây dựng quan hệ sản xuất mới xã hội chủ nghĩa; xây áp dụng các biện pháp khoa học – kỹ thuật để nâng cao dựng mô hình làm ăn tập thể, xoá bỏ chế độ chiếm hữu năng suất cây trồng, vật nuôi, hoàn thành nghĩa vụ đối tư nhân về ruộng đất; nâng cao đời sống cho người dân với Nhà nước theo kế hoạch huyện giao; phát triển văn ở nông thôn. hoá, xã hội, thể dục, thể thao; củng cố các đoàn thể xã Được tuyên truyền vận động, nhân dân các dân tộc hội đi vào hoạt động có hiệu quả. Tăng cường công tác trong xã đều vui vẻ, phấn khởi ra nhập hợp tác xã; đóng kiểm tra, giám sát theo quy định Điều lệ Đảng, phấn đấu góp ruộng đất, sức kéo vào hợp tác xã. Cuối 1960 Đảng bồi dưỡng và giới thiệu từ 3 đến 5 quần chúng ưu tú cho bộ xã đã chỉ đạo thí điểm xây dựng hợp tác xã hợp nhất Đảng; giữ vững an ninh, trật tự xã hội trong toàn xã. 4 thôn: Cường Thịnh, Nà Miều, Thôn Sửu, Nà Thài Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Vị Xuyên thành hợp tác xã Tiến Thịnh. Qua thí điểm, đến năm lần thứ V (tháng 4/1960), về phát triển mạnh phong trào 1962 Đảng bộ xã đã chỉ đạo phát triển thêm 1 hợp tác xã hợp tác xã nông nghiệp; cải tạo xã hội chủ nghĩa, tập Thanh Sơn; đối với 5 thôn vùng cao: Thôn Nà Màu, Xà trung mọi nguồn lực cho phát triển nông nghiệp, đẩy Phìn, Mào Phìn, Nặm Tẹ, Lùng Đoóc không thành lập mạnh phát triển chăn nuôi, trồng cây công nghiệp, thúc hợp tác xã mà chỉ quản lý mặt hành chính và thành lập đẩy sự nghiệp văn hóa, giáo dục, y tế, xây dựng một 01 tổ hợp tác rèn đúc lưỡi cày, bừa, cuốc, xẻng, dao bước về cơ sở vật chất, kỹ thuật cho khu vực hợp tác xã, phục vụ sản xuất. 35 36
Nhờ đẩy mạnh phát triển hợp tác xã, trong lĩnh vực hoạch 5 năm lần thứ nhất của Đảng và Chính phủ đề ra. sản xuất nông nghiệp của xã đã phát triển khá. Diện tích, Đảng bộ xã đã tổ chức đợt chỉnh huấn chính trị theo Chỉ năng suất, sản lượng lương thực, thực phẩm hàng năm thị của Tỉnh ủy với phương châm “chỉnh huấn tốt, sản tăng từ 8 đến 10%. Năng suất lúa cả năm trong những xuất tốt, công tác tốt”, góp phần nâng cao giác ngộ xã năm 1960 - 1962 đạt trung bình từ 15 - 17,5 tạ/ha. Hàng hội chủ nghĩa và ý thức đấu tranh cách mạng, xây dựng chục ha lúa được thanh niên “ba sẵn sàng”, phụ nữ “ba quan điểm làm chủ tập thể, tinh thần tự lực cánh sinh, đảm đang” và dân quân nhận làm “Khu ruộng kiểu mẫu cần kiệm xây dựng xã hội chủ nghĩa, nâng cao ý thức 5 tấn thắng Mỹ”. Các chỉ tiêu thâm canh, tăng năng suất chiến đấu, tin tưởng sâu sắc vào thắng lợi của sự nghiệp lúa, ngô, khoai, sắn, hoa màu, chăn nuôi và chỉ tiêu 3 cách mạng xã hội chủ nghĩa. Qua đó đợt học tập chính thu, bán lương thực, thực phẩm cho Nhà nước đều hoàn trị, Đảng bộ xã đã giới thiệu và cử nhiều quần chúng ưu thành vượt mức kế hoạch huyện giao. Đời sống của tú đi học lớp nhận thức về Đảng, trong đó đã giới thiệu nhân dân được cải thiện rõ rệt, nạn đói kinh niên được và kết nạp 02 quần chúng ưu tú vào Đảng, nâng tổng số ngăn chặn. đảng viên trong toàn Đảng bộ lên 33 đồng chí. Bên cạnh Cùng với phát triển kinh tế, công tác giáo dục, y tế, việc bỗi dưỡng, kết nạp Đảng, Đảng bộ cũng luôn đấu văn hoá – xã hội cũng đạt được những thành tích đáng tranh, thanh lọc những phần tử thoái hóa biến chất, làm kể, tất cả các thôn trên địa bàn xã đều có lớp học, nạn trong sạch đội ngũ cán bộ từ xã đến thôn; xác định chức mù chữ đã từng bước giảm. Đời sống văn hóa tinh thần năng nhiệm vụ cụ thể cho cán bộ đảng viên, nhằm tổ của nhân dân được nâng lên một bước mới, hoạt động chức thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế, văn hoá quần chúng được chú trọng, các hủ tục lạc hậu văn hóa xã hội. Qua đó hằng năm Đảng bộ xã Phương giảm, phong trào “ăn sạch, ở sạch, uống sạch” được Tiến đều đạt danh hiệu “4 tốt”. nhân dân hưởng ứng. Tuy vậy, điều kiện học tập và Công tác bảo vệ trật tự trị an được cấp ủy, chính chăm sóc sức khoẻ trong nhân dân vẫn còn nhiều hạn quyền coi trọng đặc biệt, lực lượng Dân quân, Công an chế, do cơ sở vật chất còn nghèo nàn, giao thông đi lại viên được xây dựng rộng khắp tới thôn. Đội ngũ cán bộ khó khăn, thầy cô giáo và cán bộ y tế thiếu, công tác Xã đội, Công an xã được sắp xếp đầy đủ, được tập huấn, tuyên truyền quần chúng chưa sâu rộng. bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ. Các hoạt động tuần Trong công tác xây dựng Đảng, nhằm bồi dưỡng tra giữ vững an ninh, trật tự trên địa bàn thường xuyên tinh thần quyết tâm cách mạng cho đảng viên, cán bộ và được thực hiện tốt. quần chúng nhân dân trước khi bước vào thực hiện kế 37 38