BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
NGÔ TRẦN KIM NGÂN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
1
MUC LUC
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU ............................................................................................4
Chöông 1: TOÅNG QUAN VEÀ ÑÒNH GIAÙ CHUYEÅN GIAO VAØ CHUYEÅN
GIAÙ ÔÛ CAÙC COÂNG TY ÑA QUOÁC GIA. ............................................................7
1. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi & hoaït ñoäng cuûa coâng ty ña quoác gia....7
1.1 Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) ................................................................7
1.2 Caùc coâng ty ña quoác gia (Multinational Corporations – MNC)....................9
2. Ñònh giaù chuyeån giao...............................................................................10
2.1 Chuyeån giao noäi boä trong caùc MNC...........................................................10
2.2 Ñònh giaù chuyeån giao trong caùc MNC (Price Transfering).........................13
2.3 Nguyeân taéc caên baûn giaù thò tröøông (Arm’s Length Principle)....................15
2.4 Caùc phöông phaùp quy ñònh veà ñònh giaù chuyeån giao ôû caùc nöôùc treân theá
giôùi ñeàu döïa treân nhöõng höôùng daãn cuûa toå chöùc hôïp taùc vaø phaùt trieån kinh teá
(OECD) vaø töø nhöõng quy ñònh trong cuoán Saùch traéng (White paper) cuûa Myõ.18
3. Vaán ñeà chuyeån giaù ôû caùc coâng ty ña quoác gia.......................................28
3.1 Khaùi nieäm veà chuyeån giaù ...........................................................................28
3.2 Caùc yeáu toá thuùc ñaåy caùc MNC söû duïng haønh vi chuyeån giaù ......................29
3.3 Nhöõng aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäng chuyeån giaù.............................................32
3.3.1 Nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa hoïat ñoäng chuyeån giaù ñeán caùc nöôùc
tieáp nhaän ñaàu tö.............................................................................................32
3.3.2 Nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa hoïat ñoäng chuyeån giaù ñeán caùc nöôùc
xuaát khaåu ñaàu tö............................................................................................33
3.4 Caùc loaïi hình chuyeån giaù vaø caùc phöông phaùp choáng chuyeån giaù ñaõ ñöôïc
caùc quoác gia treân theá giôùi aùp duïng ...................................................................33
3.4.1 Khaùt quaùt ôû moät soá nöôùc ......................................................................33
2
3.4.1 Cuï theå ôû 2 quoác gia Myõ vaø uùc..............................................................39
Chöông 2: THÖÏC TEÁ CUÛA HOAÏT ÑOÄNG CHUYEÅN GIAÙ TAÏI CAÙC
MNC ÔÛ VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA.....................................44
1. Ñaëc thuø cuûa hoaït ñoäng chuyeån giaù taïi MNC’s ôû Vieät Nam vaø nhöõng
aûnh höôûng chuùng..........................................................................................44
1.1 Moâi tröôøng taøi chính ñoái vôùi hoaït ñoäng ñaàu tö taïi caùc MNC .....................44
1.2 Tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc MNC taïi TP.HCM ........................................51
1.2.1 Ñaùnh giaù keát quaû kinh doanh vaø nghóa vuï thueá cuûa caùc MNC............51
1.2.2 Tình hình keâ khai loã cuûa caùc doanh nghieäp FDI taïi TP. Hoà Chí Minh 52
1.2.3 Moät soá nhaän xeùt ruùt ra veà vaán ñeà chuyeån giaù taïi Vieät Nam................56
1.3 Caùc tröôøng hôïp chuyeån giaù tieâu bieåu ôû TP.HCM.......................................60
1.3.1 Chuyeån giaù nhaèm muïc ñích chieám lónh thò tröôøng...............................60
1.3.1.1 ÔÛ Coâng ty Coca Cola Chöông Döông. ..............................................60
1.3.1.2 Chuyeån giaù ôû P & G Vieât Nam .........................................................65
1.3.2 Chuyeån giaù thoâng qua vieäc chuyeån giao coâng ngheä............................67
2. Nhöõng nguyeân nhaân taïo neân nhöõng ñaëc tröng cuûa hoaït ñoäng chuyeån
giaù ôû Vieät Nam. ............................................................................................69
2.1 Moâi tröôøng phaùp lyù cuûa Vieät Nam lieân quan ñeán vaán ñeà chuyeån giaù........69
2.2 Trình ñoä quaûn lyù cuûa caùc cô quan höõu quan veà thöïc traïng chuyeån giaù taïi
Vieät Nam...........................................................................................................72
3. Caùc chính saùch choáng hoaït ñoäng chuyeån giaù ñaõ vaø ñang aùp duïng taïi
Vieät Nam.......................................................................................................75
3.1 Phöông phaùp so saùnh giaù thò tröôøng töï do (CUP)........................................76
3.2 Phöông phaùp söû duïng giaù baùn ra ñeå xaùc ñònh giaù mua vaøo........................77
3
3.3 Phöông phaùp söû duïng giaù thaønh söû duïng giaù thaønh toaøn boä ñeå xaùc ñònh lôïi
töùc chòu thueá......................................................................................................78
Chöông 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP KIEÅM SOAÙT HOAÏT ÑOÄNG CHUYEÅN GIAÙ
VIEÄT NAM............................................................................................................80
1. Moät soá giaûi phaùp hoå trôï vieäc thöïc hieän caùc phöông phaùp choáng
chuyeån giaù taïi Vieät Nam .............................................................................80
1.1 Hoaøn thieän moâi tröôøng ñaàu tö vaø phaùp lyù...................................................80
1.2 Caàn xaây döïng heä thoáng phaùp luaät vaø trình ñoä quaûn lyù veà ñònh giaù chuyeån
giao ...................................................................................................................80
1.2.1 Caàn xaây döïng heä thoáng phaùp luaät veà ñònh giaù chuyeån giao ................80
1.2.2 Caàn xaây döïng ñoäi nguõ quaûn lyù veà ñònh giaù chuyeån giao .....................83
1.3 Hoaøn thieän caùc phöông phaùp ñònh giaù chuyeån giao....................................84
1.3.1 Phöông phaùp so saùnh giaù thò tröôøng töï do ............................................86
1.3.2 Phöông phaùp söû duïng giaù baùn ra ñeå xaùc ñònh giaù mua vaøo .................89
1.3.3 Phöông phaùp söû duïng giaù thaønh toaøn boä ñeå xaùc ñònh thu nhaäp chòu thueá
.......................................................................................................................90
1.3.4 Moät soá phöông phaùp khaùc:...................................................................91
1.3.4.1 Phöông phaùp tyû suaát lôïi nhuaän (Rate of return method)...................91
1.3.4.2 Phöông phaùp chieát taùch lôïi nhuaän (Profit Split Method)...................91
2. Caùc nhoùm giaûi phaùp hoå trôï khaùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng chuyeån giaù
taïi Vieät Nam.................................................................................................92
Phaàn keát luaän
Taøi lieäu tham khaûo
4
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
Ñeå phaùt trieån neàn kinh teá ñaát nöôùc theo ñöôøng loái ñoåi môùi, chuùng ta caøng ngaøy
caøng thaáy roõ hôn söï caàn thieát phaûi tham gia vaøo quaù trình toaøn caàu hoùa kinh teá
vaø caïnh tranh quoác teá. Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi 2001-2010 neâu roõ,
phaûi “Chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, tranh thuû moïi thôøi cô ñeå phaùt trieån…
Trong quaù trình chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, chuù troïng phaùt huy lôïi theá,
naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû, khoâng ngöøng taêng naêng löïc caïnh tranh vaø giaûm
daàn haøng raøo baûo hoä “.
Trieån khai Chöông trình haønh ñoäng cuûa Chính Phuû veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá
ñaõ thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu cuûa neàn kinh teá theo höôùng taêng tyû troïng giaù trò
coâng nghieäp vaø dòch vuï, giaûm tyû troïng nghaønh noâng nghieäp. Cô caáu cuûa nghaønh
vaø vuøng ñang chuyeån bieán theo höôùng taêng lôïi theá naêng löïc caïnh tranh. Hình
thaønh caùc vuøng kinh teá troïng ñieåm. Vôùi quan ñieåm oån ñònh chính trò, taêng cöôøng
hôïp taùc, hoøa nhaäp vôùi kinh teá quoác teá, thôøi gian qua, baèng nhöõng cô cheá, chính
saùch öu ñaõi, môøi goïi ñaàu tö, Vieät Nam ñaõ thu huùt treân 44,8 tyû USD voán tö töø 64
quoác gia, vuøng laõnh thoå vôùi treân 4.370 döï aùn, trong ñoù ñaõ thöïc hieän treân 24,6 tyû
USD. Nguoàn ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi chieám tôùi gaàn 30% voán ñaàu tö xaõ hoäi,
35% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp, 20% xuaát khaåu vaø ñaõ thu huùt 400 ngaøn lao
ñoäng. Caùc nhaø taøi trôï cuõng ñaõ cam keát daønh treân 20 tyû USD cho Vieät Nam vay
öu ñaõi vôùi laõi suaát töø 0,75% ñeán 2,5%.
Trong xu höôùng hoäi nhaäp vaø töø khi coù söï gia taêng nguoàn voán ñaàu tö xuyeân quoác
gia, noãi leân moät vaán ñeà maø Chính phuû caùc nöôùc thu huùt ñaàu tö raát quan taâm, ñoù
laø:”chuyeån giaù”. Töø vaøi naêm trôû laïi ñaây, caùc nhaø nghieân cöùu khoa hoïc taøi chính
ôû Vieät Nam ñaõ neâu ra vaán ñeà chuyeån giaù, hoï coi ñaây laø moät keõ hôû cuûa chính
