Trường Đại học Công nghiệp Quảng Ninh Luận văn Thạc sĩ
Học viên: Vũ Thành Thái -1- Chuyên ngành: Kỹ thuật điện
MỞ ĐẦU
Hiện nay, ngành công nghiệp khai thác khoáng sản của Việt Nam đang trong quá
trình phát triển mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng cao của đất nước.
Việc nâng cao sản lượng than đòi hỏi phải đầu tư mở rộng khai thác và đầu tư thêm
các thiết bị, máy móc. Thiết bị, máy móc sử dụng trong mỏ hầm lò chủ yếu là các máy
cắt phân phối, trạm biến áp, các biến áp chiếu sáng, các biến tần, các khởi động mềm,
các khởi động từ, động cơ băng tải, động cơ máng cào, động cơ bơm nước, động cơ
quạt gió.... Với động cơ này đều được điều khiển chủ yếu bởi các khởi động từ (KĐT)
phòng nổ, các động cơ có công suất lớn chủ yếu là động cơ bơm nước, động cơ máy
khấu… thường sử dụng các khởi động mềm phòng nổ và biến tần phòng nổ. Thực tế
với các động cơ có công suất nhỏ là chủ yếu chiếm số lượng lớn trong mỏ và được sử
dụng các khởi động từ để điều khiển, khởi động từ có chức năng điều khiển từ xa hoặc
tại chỗ. Có nhiều loại khởi động từ phòng nổ được sử dụng trong mỏ hầm lò, tại vùng
mỏ Quảng Ninh, gồm các loại khởi động từ của Trung Quốc, Nga, Ba Lan và Việt
Nam. Hiện nay các khởi động từ của Nga, Ba Lan gần như là không còn hoặc có còn
chủ yếu đã được cải tạo lại các mạch điện bên trong, không còn được như ban đầu. Do
đó các khởi động từ đang sử dụng chủ yếu là của Trung Quốc và một phần là do Việt
Nam sản xuất. Mỗi loại KĐT đều có những ưu nhược điểm khác nhau, nhìn chung các
mạch điều khiển trong các khởi động như:
Khởi động từ loại QC 83-80, 60, 80, 120, 200A…, mạch điều khiển từ xa sử
dụng mạch thường, không sử dụng mạch an toàn tia lửa.
Khởi động từ loại QBZ-30, 60, 80, 120, 200A…, mạch điều khiển từ xa sử dụng
mạch thường, không sử dụng mạch an toàn tia lửa.
Hiện nay một số mỏ đã sử dụng loại khởi động tử QJZ-60, 80, 120, 200A, đây là
khởi động từ có mạch điều khiển là mạch an toàn tia lửa.
Trong quá trình điều khiển từ xa cho các động cơ, nếu chỉ sử dụng các mạch điều
khiển điện áp 36V từ cuộn sơ cấp của biến áp 660/1140/36V. Trong quá trình sử dụng
nếu bị đứt cáp gây chập mạch ngắn mạch hoặc sử dụng không đúng cách như: tại các
nút bấm điều khiển thiếu bu lông bắt chặt, khe hở mối ghép không đảm bảo, cáp sử
dụng không phù hợp với vòng kẹp giữ cáp dẫn đến nguy cơ rủi ro cháy nổ là không thể
tránh khỏi. Ngoài ra theo phân vùng thì các các nút bấm phòng nổ dạng Ex d I không
được phép sử dụng ở ‘vùng 0’ chỉ được phép sử dụng trong vùng 1, 2 (Trong khai thác
than hầm lò khí mê tan luôn tiềm ẩn trong các vỉa than đo đó không phân biệt được các
vùng), nhưng tại các lò chợ khai thác than thì luôn tiềm ẩn khí mê tan.
Với lý do trên nhằm nâng cao trong công tác an toàn, cần có giải pháp để nâng
cấp các mạch điều khiển thường, cải tạo sử dụng các mạch điều khiển từ xa trong các
khởi động từ, điều khiển từ xa cho các động cơ cần sử dụng mạch điều khiển từ xa an
toàn tia lửa, ngoài ra tại các vị trí đặt nút bấm điều khiển cho các động cơ đặt tại các
