zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Giáo dục học

giáo dục và đào tạo - chìa khóa của sự phát triển (sách tham khảo): phần 1

Chia sẻ: Thangnam Thangnam | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:54

Báo xấu

116
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

phần 1 cuốn sách "giáo dục và đào tạo - chìa khóa của sự phát triển" do ts. Đinh văn Ân và hoàng thu hòa đồng chủ biên cung cấp cho người đọc tổng quan kiến thức và kinh nghiệm giáo dục trên thế giới. mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: giáo dục và đào tạo - chìa khóa của sự phát triển (sách tham khảo): phần 1

■ Danida TS. ĐINH VĂN ÂN, HOÀNG THU HOA (Đồng chủ biên)
Danida TS. ĐINH VÁN ÂN, HOÀNG THU HOÀ (Đ ồng chủ biên) GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO C h ÌA kh o Á CỦA sự phÁT TRÌÊÌM (Sách tham khảo) _________ •> ___ X NHÀ XUẤT BẢN TÀI CHÍNH Hà Nội - tháng 5/ 2008
N hóm tác giả: HOÀNG THU HOÀ TRẦN HỔNG MINH ĐINH TRỌNG THANG
MỤC LỤC LỜI GIỚI THIỆU 7 A' TỔINC ỌUAN KIÊN THỨC VÀ KINH NGHIỆM TRÊN THÊ CIỚI 9 I. VAI TRÒ CỦA GIÁO DỰC VÀ ĐÀO TẠO TRONG T ư DUY VÀ THỰC TIỄN PHÁT TRIEN h i ệ n đ ạ i 9 1- Giáo dục th ú c đẩy sự hìn h th àn h và p h át triển nền kin h tê tri thức 11 2- Giáo dục: nhân tô" quan trọng đ ể p h át triển nguồn lực con người 13 3- G iáo dục đ ón g góp vào tăn g trưởng k in h t ế th ôn g qua ứng d ụ n g và th ú c đẩy tiến bộ cô n g nghệ 18 4- Vấn đề cạn h tran h giáo dục trên toàn cầu 21 5- G iáo dục và m ô h ìn h xã hội học tập 24 II. KINH NGHIỆM CỦA MỘT s ố NƯÓC VÀ VÙNG LÃNH THỔ ĐÃ HIỆN ĐẠI HOÁ THÀNH CÔNG NHỜ PHÁT TRIỂN VÀ PHÁT HUY TÁC DỤNG CỦA GIÁO DỤC 25 1- N hật B ản 25 2- S in gap ore 28 3- Đ ài Loan 30 III. NỘI DƯNG CHỦ YẾU CỦA CẢI CÁCH GIÁO DỤC ĐANG ĐƯỢC THựC HIỆN ở MỘT s ố NƯỚC TRÊN THẾ GIÓI 32 3
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển 1- Hoa Kỳ 34 2- T hụy Đ iển 40 3- T rung Q uôc 43 4- Hàn Q uốc 48 B' TÌNH HÌNH Đ ổ l MỚI QUẢN LÝ CUNG ÚNG DỊCH VỤ CIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Ở VIỆT NAM TRONG HƠN 20 NĂM (1986 2007) 53 I. TỔNG QUAN HỆ THỐNG GIÁO DỤC VIỆT NAM 55 1- Các bậc giáo dục 55 2- P h át triển giáo dục và đào tạo n goài côn g lập 59 3- Tài ch ín h cho giáo dục và đào tạo 60 4- Q uản lý nhà nước và quyền tự chủ của trường đại học 66 II. THÀNH T ự u VÀ YẾU KÉM CỦA HỆ THỐNG GIÁO DỤC 68 1- Các th à n h tựu của giáo dục 68 2- N hữ ng yếu kém và tiêu cực tron g giáo dục 72 III. NGUYÊN NHÂN CỦA CÁC YÊU KÉM TRONG GIÁO DỤC 79 1- Tư duy giáo dục chậm được đôi mới 79 2- Quản lý về giáo dục còn yếu kém và bất cập 80 4
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển o PHÁT HUY TÁ C DỤNG CỦA CIÁO DỤC VÀ Đ ÀO TẠO TRONG CÔNG c u ộ c PHÁT TRIEN KINH T Ế - XÃ HỘI 87 I. PHÁT HUY TÁC DỤNG CỦA GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO THÚC ĐẦY s ự NGHIỆP CNH - HĐH 84 1- P h át triển nguồn nhân lực có kỹ năng 84 2- G iáo dục - phương thứ c đặc b iệt đ ể giữ gìn, sá n g tạo và p h át triển văn hoá 87 3- Giáo dục - đào tạo đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh t ế với tư cách là một ngành dịch vụ 89 II. ĐỊNH HƯỚNG MỘT s ố BIỆN PHÁP NHAM PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO 90 1- Đ ổi mới tư duy phát triển giáo dục 90 2- Đ ổi mới chương trình, nội dung sách giáo k h oa và phương pháp giáo dục 100 3- Đ ịnh hướng đổi mới ch ế độ tài chính đôi với giáo dục 101 4- Đ ổi m ới cơ chê trỢ giúp người n gh èo hưởng thụ giáo dục 106 5- Thựớ h iện c h ế độ tự chủ, tự ch ịu trách n h iệm của tô chức cu n g ứng dịch vụ giáo dục 106 6- N hữ ng v iệ c cần làm của giáo dục nước ta trước quá trìn h toàn cầu hóa và hội nhập quổc t ế 109 TÀI LIỆU THAM KHẢO 117 5
LỜI GIỚI THIỆU Cuốn sách “Giáo dục và đào tạo - ch ìa khoá của sự phát tr iể n ” được biên soạn và xuất bản vào thòi điểm những năm gần đây ở nước ta trong mọi gia đình, nhà trường, các thầy, cô giáo, các cơ quan và cán bộ quản lý giáo dục, mọi tầng lớp xã hội n h ất là giới trí thức, ai nấy đều quan tâm suy nghĩ, bàn luận sôi nổi về việc chấn hưng nền giáo dục nước nhà. Đọc cuốn sách này, chúng ta nhớ tới những lòi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong thư gửi học sinh nhân ngày mở trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, tháng 9 năm 1945; những lòi từ rấ t sớm thể hiện tư tưởng của Bác về giáo dục, nói từ 63 năm trước, mà như nói với các th ế hệ Việt Nam chúng ta ngày hôm nay và cả mai sau. “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhò một phần lớn ở công học tập của các em”. Cũng ngay sau đó, ngày 4 tháng 10 năm 1945, Bác Hồ đã chỉ rõ: “Muôn giữ vững nền độc lập, muôn làm cho dân m ạnh, nước giàu, mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức mới để tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà...” Trong thời kỳ chông Mỹ cứu nước của dân tộc ta, cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã rất quan tâm đến giáo dục và nhiều lần nói về giáo dục. Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, ông có nhiều thòi gian đi dạy học, và từng bộc bạch như một lời 7
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoả của sự phát triển tâm sự rằng nếu được chọn nghề, thì ông sẽ chọn nghê' giáo dục. Trong những nhận định của cố Thủ tướng về vai trò của giáo dục, xin nhắc lại một lời tiêu biểu: “Nghề dạy học là một nghề sáng tạo bậc nhất, vì nó sáng tạo ra những con người sáng tạo”. Trong thời kỳ đổi mối hiện nay, Đại hội X của Đảng năm 2006 đã vạch rõ: “Giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốic sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nưốc... Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chê quản lý, nội dung, phương pháp dạy và học; thực hiện “chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá”, “chấn hưng nền giáo dục Việt Nam”. Đó là những tư tưởng lớn đã chỉ đạo, hưống dẫn toàn bộ tinh th ần và nội dung cuôn sách này. Cuôn sách “G iáo dục và đào tạo - ch ìa khoá của sự p h át tr iể n ” do T rung tâm Thông tin - Tư liệu, Viện Nghiên* cứu Quản lý Kinh tế Trung ương tổ chức biên soạn và xuất bản dưới sự chỉ đạo của Viện trưởng - TS. Đinh Văn Ân đã cố gắng phân tích mối quan hệ giữa giáo dục và đào tạo đối vối công cuộc đổi mối và p h át triển kinh tế, xã hội. Những người biên soạn cuốn sách này đã sưu tầm , tiêp thu, k ế thừa các kết quả nghiên cứu về giáo dục, gồm một khối lượng lớn công trình, đề án, bài viết hiện có, từ đó cố gắng góp phần của m ình về đánh giá tình hình giáo dục, cũng như về kiến nghị giải pháp chấn hưng nền giáo dục nước nhà. Chúng tôi xin chân th àn h cám ơn Cơ quan P hát triển Quốc tê của Đan Mạch (Danida), trong khuôn khổ Dự án “Nâng cao năng lực nghiên cứu và phân tích chính sách cho Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương”, đã hỗ trợ về tài chính trong việc xuất bản cuốn sách này. Xin trâ n trọng giới thiệu cuôn sách cùng bạn đọc. 8
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển A' TỔNG ỌUAN KIẾN THỨC VÀ KINH NGHIỆM TRÊN THẾ GIỚI I. VAI TRÒ CỦA GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRONG T ư DUY VÀ THỰC TIỄN PHÁT TRIEN h i ệ n đ ạ i Giáo dục là một hoạt động xã hội rộng lớn có liên quan trực, tiếp đến lợi ích, nghĩa vụ và quyền lợi của mọi người dân, mọi tổ chức kinh tế - xã hội, và có tác động m ạnh mẽ đến tiến trình phát triển của mọi quốíc gia. Giáo dục có ảnh hưởng rấ t lốn đến mọi khía cạnh của đời sống kinh tế - xã hội. Trong những năm gần đây, tư duy về vai trò của giáo dục trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế đã có sự biến đổi đáng kể theo hướng giáo dục ngày càng được đề cao. Quốc gia nào thực hiện th àn h công các chính sách giáo dục, thì con đường công nghiệp hoá và hiện đại hoá của họ sẽ được rú t ngắn rấ t nhiều. Giáo dục là quá trìn h được tổ chức có ý thức, làm biến đổi nh ận thức, năng lực, tình cảm, thái độ của người học, góp phần hoàn thiện nhân cách người học. Giáo dục quan tâm đến từng con người và quan tâm đến toàn xã hội, hướng tới sự phồn vinh của cộng đồng, sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, đồng thòi hướng tới sự ph át triển của mỗi CẾỊ nhân, gắn với cuộc đòi của mỗi con người. Đào tạo con người phát triển toàn diện là điều kiện cần để họ có thể sống hạnh phúc .và phục vụ sự p h át triển xã hội. N hiều công trìn h nghiên cứu khoa học cho thấy lợi ích mà giáo dục đem lại không chỉ cho chính người đi học, mà còn cho cả xã hội; ngược lại chính bản th ân trẻ em và gia đình chúng sẽ phải chịu th iệt thòi và tương lai của một quốc gia sẽ phải đương 9
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển đầu với những hậu quả khó lưòng khi tình trạng bỏ học và thất học của trẻ em diễn ra trà n lan1. Chiên lược giáo dục là h ạt nhân trong chiến lược con người, cung cấp tri thức mới, đào tạo nhân tài cho đất nước. Ngay từ thế kỷ thứ VIII (1790), trong Chiếu Lập học, Vua Quang Trung đã viết "Muốn xây dựng đất nước, trước hết phải phát triển giáo dục. M uôh trị nước, phải trọng dụng người tà i”. Đến năm 1945, trong thư gửi học sinh nhân ngày mở trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Hồ Chủ tịch nhấn mạnh: "Ngày nay, các cháu được cái may mắn hơn cha anh là được hưởng một nền giáo dục của một nước độc lập, một nền giáo dục sẽ đào tạo các cháu nên những người công dân có ích cho nước Việt Nam, một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn năng lực sẵn có của các cháu... ”, và "Non sông Việt N am có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt N am có bước tới đài vinh quang đê sánh vai các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu ” . Bước vào th ế kỷ XXI mỗi dân tộc càng ý thức sâu sắc hơn vê sức m ạnh to lớn của giáo dục. Thành tựu cũng như th ấ t bại của các dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hoá CUỐI th ế kỷ XX càng giúp cho các nhà lãnh đạo quổíc gia thực sự thức tỉnh về vai trò cua giáo dục trong công cuộc chấn hưng đất nước mình. Do vậy. giáo dục là một vấn đề được quan tâm hàng đầu ở bất cứ nước nào, dù lớn hay nhỏ, ph át triển hay đang phát triển. Giáo dục và đào tạo đã và đang thực sự trỏ th àn h nhân tố" quyết định góp phần nâng cao trìn h độ phát triển và năng lực cạnh tran h của các quốc gia nói chung và của từng tô chức, từng thành viên trong xã hội nói riêng. Hiện nay, cải cách giáo dục đang là một trong các chính 1 Đề án Cài cách giáo dục Việt Nam: P hân tích và đẽ' nghị của Nhóm nghiên cứu giáo dục Việt Nam. 2008 10
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển sách ưu tiên hàng đầu ở hầu hết mọi quổc gia trên thê giới và là một chủ đề được các tổ chức quốc tế quan tâm. 1- Giáo dục th ú c đẩy sự hình thành và phát triển nền kin h t ế tri thức Trong khoảng một thập kỷ trở lại đây, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, sự tương tác giữa tin học, vi điện tử và sinh học đã tạo ra những tiến bộ thần kỳ trong kinh tế. Sự phát triển không ngừng, có tính bùng nổ của lực lượng sản xuất, trong đó tri thức đóng vai trò như lực lượng sản xuất mới, dẫn đến sự hình thành một nền kinh tế mới - nền kinh tế tri thức. Có thể hiểu kinh tế tri thức là nền kinh tế “sử dụng tri thức là động lực chủ yếu nhất của sự tăng trưởng, tạo ra của cải, việc làm trong tất cả các ngành kinh tê'’. Lấy ví dụ ở các nước OECD (Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tề), giá trị do tri thức tạo ra đã chiếm trên 60% tổng GDP. Nhò' đổi mới chính sách, phát triển m ạnh các ngành công nghiệp tri thức, đầu tư mạnh vào công nghệ thông tin, các nền kinh tế phát triển nhất này đã trở thành các nền kinh tế chủ yếu dựa trên tri thức. Nhiều bằng chứng cũng cho thấy rằng, ở những nước có nền giáo dục kém phát triển thì người dân, đặc biệt là những người nghèo, phải gánh chịu những thiệt thòi lớn. Họ không có điều kiện tiếp cận với các cơ hội giáo dục, hoặc chỉ có thể được học trong những trường học có chât lượng thấp. Ngay cả khi đã hoàn thành việc học tập, họ vẫn không thể tìm được việc làm hay nâng cao thu nhập của mình do kiến thức thu được từ nhà trường không đủ đáp ứng yêu cầu công việc. Thời đại kinh tế tri thức có đặc điểm nổi bật là việc chuyển từ kinh tế chủ yếu dựa vào vốn và tài nguyên thiên nhiên sang kinh tế chủ yếu dựa vào tri thức con ngưòi. Vậy mốì quan hệ giữa giáo dục và nền kinh tế tri thức diễn ra như th ế nào? Có thể nói rằng giáo dục chính là phương thức phát triển cơ bản của nền 11
I Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển kinh tế tri thức. Trong nền kinh tế này, mỗi cá nhân phải biết chuyển tri thức th àn h các kỹ năng, tiếp th u và biến tri thức chung th àn h tri thức riêng của mình. Việc có ít hay nhiều tri thức phụ thuộc phần lớn vào quá trình học tập, năng lực tiếp thu của mỗi ngưòi; vì vậy, mỗi cá nhân cần phải học tập thường xuyên với phương châm học tập suốt đời. Xã hội phải tạo điều kiện tốt n h ấ t để mọi th àn h viên trong xã hội có cơ hội học tập tốt nhất. Giáo dục góp phần quan trọng vào việc tạo ra tri thức đồng thòi góp phần quảng bá tri thức. Chính vì vậy, người ta coi giáo dục là ngành sản xuất cơ bản nh ất trong nền kinh tế tri thức2. Như vậy, có thể thấy rằng, trong thời đại ngày nay, chìa khoá cho sự th àn h công của mỗi quốc gia chính là tri thức. Tri thức đối với mỗi dân tộc lại mang một sức nặng khác nhau, một mức độ cấp thiết khác nhau. Có quốc gia dùng tri thức để bảo vệ vị th ế hàng đầu; có quốc gia dùng tri thức để vươn lên tranh đoạt vị th ế cao hơn; và có quốc gia nh ất thiết phải dùng tri thức để không bị tụ t hậu. Và như đã nêu ở phần trên, điều tạo ra sự khác biệt về tri thức chính là trình độ giáo dục. Chưa bao giờ trong lịch sử nhân loại, sự thịnh vượng của quốc gia lại phụ thuộc mạnh mẽ, trực tiếp vào quy mô và chất lượng giáo dục đến như vậy. 2 P hạm Dũng, T ạp chí Hồ sơ và sự kiện, 2007 12
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển Bảng 1: Sự chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế tri thức Yếu tố Nền kinh tế Nền kinh tế Nền kinh tê' nông nghiệp công nghiệp tri thức Đầu vào của sản Lao động, đất đai Lao động, vốn Tri thức, thông tin, xuất lao động, vốn Công nghệ chủ yếu Sử dụng súc vật, Cơ giới hoá, điện khí Công nghệ cao, thúc đẩy phát triển công nghệ thủ công hoá, chuyên môn hoá điềiukhiển, sáng tạo Cơ cấu xã hội Nông dân là chủ yếu Công nhân là chủ Công nhân tri thức yếu là chủ yếu Tỷ lệ đóng góp của 30% 70% khoa học công nghệ cho phát triển Tẩm quan trọng của Thấp Vừa phải Rất cao giáo dục Trình độ văn hoá Tỷ lệ mù chữ cao Trung học Cao đẳng, đại học trung bình Đầu tư cho giáo dục
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển đến lúc cũng sẽ bị cạn kiệt; nguồn vôn tài chính có nhiều bao nhiêu cũng bị giới hạn ở một số’ lượng n h ất định và cũng khó đáp ứng đủ nhu cầu ph át triển. Thứ hai, con người là chủ thể sáng tạo ra công nghệ kỹ thuật... Con ngưòi tạo ra công nghệ, kỹ th u ậ t đế phục vụ lợi ích của con người. T rí tuệ con người p h át triển tới đâu sẽ tạo ra trìn h độ công nghệ kỹ th u ậ t tương ứng. T hứ ba, các nguồn lực khác không thê tự ph át huy tác dụng nếu không có sự tác động của con người. Có những nước tài nguyên thiên nhiên hạn chế nhưng vẫn có sự phát triển vượt bậc. Chẳng hạn, Singapore không được thiên nhiên ưu đãi về tài nguyên, nhưng p h át huy đúng vai trò nguồn nhân lực, cơ cấu kinh tế phù hợp, đã ph át triển kinh tế rấ t cao và trở thành một nước có th u nhập bình quân đầu ngưòi cao n h ấ t trong khu vực. Nước N hật có bước p h át triển th ần kỳ từ sau chiến tranh. Mặc dù không có lợi th ế về tài nguyên thiên nhiên, song nước N hật vẫn p h át triển và đã trở th àn h nền kinh tế lốn thứ hai thê giối (sau Mỹ), mà sự p h át triển th ần kỳ đó b ắt nguồn từ yếu tố cộng đồng và con người N hật Bản. Giáo dục chính là quá trình tích luỹ vốn con người; đó là một quá trìn h lâu dài trong đó người ta rấ t khó đưa ra những tính toán chính xác về kinh tế nhưng có thể chắc chắn một điều là giáo dục đã góp phần quan trọng vào việc phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng và những phẩm chất cần thiết. Nhờ có giáo dục mà mỗi con người sở hữu những nhân tô" quan trọng là trí tuệ, phẩm chất, thể lực; qua đó giáo dục cung cấp cho các cá nhân những giá trị chung, những kỹ năng cơ bản để sống, làm việc, để hoà nhập và xây dựng xã hội. Giáo dục mang lại lợi ích cho xã hội, bởi vì ngoài việc cung cấp cho cá nhân khả năng cơ bản để đáp ứng những đòi hỏi của thị trường lao động, giáo dục còn mang đến cho các cá nhân những giá trị chung về đạo đức, về quyền và nghĩa vụ của công dân, về mức văn hoá tối thiểu nhàm đảm bảo một xã hội ổn định, nhân văn và dân chủ. 14
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển N hà kinh tế học Joseph Stiglitz khi bàn về quan điểm p h át triển trong thiên niên kỷ mới cho rằng giáo dục là một n h ân tố quan trọng trong việc phát triển nguồn lực con ngưòi. Theo ông, “giáo dục đóng vai trò quan trọng không chỉ vì nó làm tăng vốn con người mà còn vì giáo dục làm cho con người có khả năng chấp nh ận và thích ứng với các thay đổi. Giáo dục tạo điều kiện cho các cá nhân có các phương pháp khoa học với các hình thức tư duy mới khác biệt sâu sắc với cách tư duy cũ”. Đánh giá vai trò của giáo dục tại nhà trường, Albert E instein - nhà khoa học lỗi lạc n h ấ t của th ế kỷ XX cho rằng: "nhà trường luôn là phương tiện quan trọng nhất trong việc chuyển tải những giá trị truyền thống từ th ế hệ này sang th ế hệ khác. N gày nay, do sự p h á t triển hiện đại của đời sống kinh tế, gia đình uốn là người m ang g iữ truyền thống và giáo dục, đang bị yếu dần đi, do đó sự trường tồn và sức sống của xã hội phụ thuộc vào nhà trường ở mức độ nhiều hơn trước kia ”3. Chính vi tầm quan trọng của giáo dục trong đòi sống hiện đại mà cuộc họp các Bộ trưởng giáo dục 8 nước công nghiệp phát triển G8 tại Tokyo năm 2000 đã nêu ra đề nghị: “Chính sách giáo dục không thể phát triển trong sự cô lập. Các chính sách này phải n h ất quán và gắn bó giữa tiểu học, trung học và đại học, là kết quả của những hệ thống học suốt đời thực sự. Chính phủ phải có các chính sách n h ất quán ở các lĩnh vực khác như việc làm, khoa học, công nghệ thông tin và tuyên truyền. Các chính sách này phải được cam kết thực hiện trong cả xã hội và trong các cộng đồng địa phương”. Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hoá của Liên Hiệp quốc (UNESCO) thì coi giáo dục là một quyền lợi cơ bản của con ngưòi và bất kỳ ai cũng có quyền tiếp cận giáo dục. UNESCO đã nêu lên 4 trụ cột của giáo dục, đó là: học để biết, học để làm, học cách chung sông, và học để khẳng định mình, qua đó nhấn m ạnh thời đại mới đòi hỏi con người phải có cách nhìn mới, cách ’ N guyễn Ngọc Thuận, “ Albert Einstein và Giáo dục”, Tạp chí Tia sáng, 2003 lõ
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoấ của sự phát triển nghĩ mới và những kiến thức, kỹ năng mới của chính thời đại mình. Nói cách khác, con ngưòi mới phải có khả năng tư duy độc lập, có phương pháp tư duy hệ thông và cách nhìn tổng thể; có năng lực sáng tạo và tinh th ần đổi mới; có khả năng thích ứng vối sự thay đổi thường xuyên, đa dạng, phức tạp; và có năng lực hành động hiệu quả và tinh th ần hợp tác trong một môi trường đa văn hoá của một th ế giới toàn cầu hoá. Nền giáo dục của kỷ nguyên thông tin là một nền giáo dục cho mọi người, tạo điều kiện để mọi ngưòi được học, giúp cho mọi người biết cách học, biết cách tự học, học tập liên tục, học suốt đòi. Hộp 1: Bốn trụ cột của giáo dục theo quan điểm của UNESCO Trụ cột thứ nhất: Học để biết. Sống trong xã hội hiện đại với những bước phát triển nhanh chóng của thông tin và tri thức, của khoa học - công nghệ và các mối quan hệ đa dạng, phức tạp trong cuộc sống và lao động nghé nghiệp,... mỗi cá nhân muốn tồn tại và phát triển cần có cơ hội và khả năng học tập liên tục để biết thu nhận thông tin, biết tiếp thu, xử lý và tạo lập, sử dụng, làm chủ tri thức để trở thành nhũng người cống dân khôn ngoan và thông thái hơn trong cuộc sống và trong lao động nghé nghiệp. Học tập trở thành nhu cấu thiết yếu của mọi người ở trong cũng như ngoài nhà trường bất kể sự khác biệt vé chủng tộc, tôn giáo, địa vị xã hội, lứa tuổi, giàu - nghèo,... Học tập trở thành một hoạt động cơ bản của đời sống xã hội, nó là mục đích cuộc sống của mỗi cá nhân nói riêng và cả cộng đồng nói chung để hình thành xã hội học tập. Là phương tiện, học tập giúp con người hình thành và phát triển nhân cách, hiểu được các giá trị của con người, của cuộc sống, hiểu biết môi trường sống và làm việc của mình để sống có ích trong cộng đồng. Là mục đích, học tập đem lại sự thoả mãn nhu cầu nhận thức, hiểu được, biết được, có khả năng tư duy độc lập. Ngày nay, cần nhấn mạnh quan niệm rằng, việc giáo dục và đào tạo trong nhà trường được coi là kết quả, khi nó tạo được cơ sở và động lực cho người học tiếp tục học tập, rèn luyện suốt dời.___________ ______ j 16
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển Trụ cột thứ hai: Học để làm. Làm ở đây không chỉ đơn thuần là thực hành lao động sản xuất mà là sự vận dụng tri thức, hiểu biết của mỗi cá nhân, nhóm xã hội trong thực tiễn cuộc sống và lao động nghé nghiệp. Nếu như sự hiểu biết, trình độ học vấn tạo nên giá trị nền tảng của nhân cách thì năng lực làm việc dựa trên tri thức, sự hiểu biết tạo nên giá trị gia tăng của sức lao động, tạo nên của cải, những giá trị tinh thần và vật chất cho xã hội và cho từng cá nhân và qua đó tăng thêm vốn tri thức, sự hiểu biết. Giáo dục ở các nước cần lưu ý là trong nội dung giáo dục và đào tạo phải chú ý mang lại cho người học vốn văn hóa, khoa học giúp cho người học tiếp cận được với công nghệ hiện đại như là con đường dẫn tới tương lai. Trụ cột thứ ba: Học cùng chung sống, học cách sống với người khác. Thế giới hiện đại với những thành tựu to lớn của nén văn minh tin học đã và đang đứng trước những thách thức to lớn mang tính toàn cầu với các nguy cơ chiến tranh, khủng bố, nạn bạo lực, phân hoá giàu nghèo, kỳ thị chủng tộc,... Giáo dục với chức năng xã hội to lớn của nó cần góp phần vào các nỗ lực để giải quyết các vấn để trên thông qua các nội dung và hình thức giáo dục thích hợp. Giáo dục đưa đến cho mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ ở tất cả các quốc gia những thông điệp chung, những giá trị chung của nhân loại: hoà bình, hợp tác, bình đẳng, hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau. Giáo dục góp phần thức tỉnh những bản chất tốt đẹp của con người. Như vậy, phải giáo dục thái độ tôn trọng các dân tộc khác, các nền văn hóa, các giá trị tinh thần của họ. Trong nội dung giáo dục cần chú ý tới hai nội dung sau: - Học biết phát hiện ra người khác: Mỗi người, mỗi dân tộc phải biết rõ mình, đồng thời phải hiểu người khác, phải biết phát hiện ra người khác. Tức là phải giáo dục con em có thái độ thiện cảm, thông cảm với người khác, dân tộc khác, tôn giáo khác. - Cùng làm việc vì mục đích chung: Phải dạy cho trẻ tinh thần hợp tác như cùng chơi trong một đội bóng, hay một hoạt động văn hóa, xã hội. Giáo dục tinh thần hợp tác vì các mục đích chung là một nội dung giáo dục cực kỳ quan trọng. Trụ cột thứ tư: Học để tự khẳng định mình. Một nguyên tắc cơ bản của giáo dục là giảo dục phải đóng gòp vào sự phát triển toàn diện của mỗi cá thể. ” 71 17
Giáo dục và đào tạo - Chìa khoá của sự phát triển Nhiệm vụ cơ bản của giáo dục trong thế kỷ này là mang lại cho mọi người tự do suy nghĩ, phán đoán, tình cảm và trí tưởng tượng để có thể phát triển tài năng của mình và tự kiểm tra cuộc sống của mình. Nén giáo dục hiện đại không mang tính chất tự thân mà là nền giáo dục nhân bản, nén giáo dục vi con người, hướng tới con người. Học tập khống chỉ đơn thuần để trở thành một chuyên gia trong một ỉĩnh vực nghề nghiệp hay một vị trí xã hội nào đó, mà trước hết là để tự khẳng định mình và qua đó góp phần vào sự phát triển của từng cá nhản, cộng đồng và của toàn xã hội. Học để tự khẳng định mình là tạo sự phát triển toàn diện con người với toàn bộ sự phong phú của nhân cách từng người, toàn bộ các hình thái thể hiện mình và các cam kết khác nhau của bản thân. Nguón: Giáo dục Việt Nam - Đổi m ờ và hiện đại hoá, NXB. Giáo dục, 2006 3- G iáo dục đóng góp vào tăn g trưởng kin h t ế thông qua ứng d ụ n g và th ú c đẩy tiến bộ công nghệ Sự khác biệt căn bản n h ất trong cạnh tran h kinh tế trước đây và thòi đại ngày nay ở chỗ con người đang tạo ra lợi th ế cạnh tranh. Nhiều quốc gia không có tài nguyên thiên nhiên lại có cơ hội tốt cho việc phát triển các ngành công nghệ có hàm lượng trí tuệ cao. Lester Thurow, một trong những nhà kinh tế học hàng đầu của Hoa Kỳ cho rằng: vũ khí cạnh tran h kinh tế quvết định trong th ế kỷ XXI là giáo dục và kỹ năng của ngươi lao động. "Đặc trưĩìg rõ rệt nhất của cuộc cách m ạng khoa học công nghệ mới so với các cuộc cách m ạng công nghiệp trước đây là các ngành công nghệ đã đưa ra yếu tô' thông tin và tri thức với phương thức sản xuất quy mô nhỏ và vừa, năng động và hiệu quả cao lên hàng đầu, đẩy những yếu tố cạnh tranh truyền thống như tài nguyên, vốn và cÔ7ĩg nghệ với quv mô sản xuất không lồ xuống hàng thứ yếu "\ Chính vì vậy, bất kỳ nước đang phát triển nào, nêu biêt đề cao yêu tô tri thức và thông tin, bỏ qua chiến lược * T ràn T hanh Phương. X h ữ n g đặc trưng chủ yếu cùa cuộc cách m ạng công nghệ mới

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.