Giáo trình Du lịch bền vững: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:78

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn giáo trình "Du lịch bền vững" trình bày các vấn đề về du lịch bền vững ở các vừng sinh thái nhạy cảm, du lịch miền núi, du lịch vùng ven biển, du lịch sinh thái. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Du lịch bền vững: Phần 2

Chuang3 DU LICH BEN VÙNG Ò CÀC VÙNG SINH THÀI NHAY CAM GIÒI THIÉU CHUNG Càc vùng sinh thài nbay càm là càc vùng eó nhùng tinh chat sau: •• Già tri tài nguyén mòi trùdng rà't lón nhùng chù yéu d dang già tri phi thi trùdng, de hi tón tbàt khi vùng dùde sù dung chd muc tiéu phàt trien kbàc vói dang tu nhién. • Là vùng eù t r ù cùa càc Idài dòng thùc vàt quy, hiém, Idài dac san, hdàc eó nguón gen quy. • Là vùng eó chùc nàng bàd ve nguón nUóc, cbóng xói món, lù quét, hdàc càc thién tai khàc. • Là vùng cu t r ù cùa eàc cóng dóng nghéd, bdc vàn tbàp, h à n h VI con bi diéu khién bòi luàt tue, nguón song chù yéu dua vàd già tri phi thi trùdng cùa he sinh thài, tbich nghi chàm vói sù cbuyén dói kinh té. P h à t t n é n du beh ben vùng d nhùng vùng nhù vày, nhiéu trùdng hdp là phùdng tién duy nhà't de xóa dói giàm nghéd. Tuy nhién, nhùng sai sót trdng quàn ly du beh eó the dàn dén nhùng 110
suy thoài nàng né kbó dào ngùdc d nhùng vùng sinh thài nbay càm va day cong dóng dia phùdng ra ngoài lé cùa sù phàt trién. Trong phàn này, sé trình bay ve DLBV d 3 kiéu vùng sinh thài 1. Vùng ven bién (Coastal tourism) 2. Vùng nùi cao (Alpine tourism) 3. Càc he sinh thài con hoang sd (du beh sinh thài - ecotourism) Là nhùng vùng sinh thài thùdng co càc he sinh thài nbay càm dac trùng. 3.1. DU LICH BEN Vl^NG Ò VÙNG BÒ BIEN 3.1.1. P h a m vi c ù a v ù n g b ò b i é n (VBB) Co rat nhiéu càch xàc dinh vùng bd bién (Coastal Zone) dùa trén càc quan diém dia dóng lue, dia sinh thài, quàn ly phàt trién... Theo quan diém phàt trièn du beh tbì "vùng bd bién" chi là nhùng kboàng khóng gian hep trong pham vi tùdng tàc bién - lue dia ma tai dò eó càc tài nguyén du beh thu bùt du khàch. Dò thùdng là vùng bò bién càt co bài tàm. càc vàch bién va dai dàt hep ven bién dùng de phàt trién ed sd ha tàng du beh, rùng ngàp man, àm tiéu san ho, vùng vinh, dàm pbà, cùa song, con càt, càc dào, càc ngù trùdng gàn bò dùng cbo phàt trién du beh càu cà... Theo tinh toàn cua tò chùc Lù hành Chàu Au (1991), du beh ò bò bién chié'm 35% so' lùdng du khàch Chàu Au nàm 1990. Trong khi dò, càc loai hình du lich khàc chié'm ty le rat tbàp, vi du: Lù hành 19%, Dò thi 15%, Làng qué 10%, vùng nùi 6% v.v... (Hens, 1998) [10]. Ili
VBB Cd càc he sinh thài va cóng dóng dàn eù rat dàc trùng. Tuy nbién, du beh VBB d Dòng Nam À thùdng tàp trung vào càc bé sinh thài bài bién càt va àm tiéu san bó. 3.1.2. Càc y é u to sinh thài chinh ành hu'òfng dén du lich • Thùy triéu: Thùy triéu là mot trong nhùng yé'u tò quan trong bàc nhàt ành hùdng dé'n du beh VBB, eàc chu ky nhàt triéu, bàn nhàt triéu déu hay kbòng déu va bièn dò triéu là nhùng tham sò dàng chù y. Bién dò triéu là hiéu sò dò cao cùa mùc triéu lèn va mùc triéu rùt. Mùc triéu lén cao nhàt là vào ky triéu eùòng, mùc triéu rùt tbàp nhàt xày ra vàd ky triéu kiét. Ò nhùng kbu vùc eó bién dò triéu lón thùdng eó bài bién róng, thòi gian bài pbdi nàng dai tad diéu kién chd du beh bài bién pbàt trién. Càc vùng dàd dà thùdng eó bài bién rat hep, vùng dàt thà'p ven bd cùng rà't hep va cà hai thùdng bi de dda bòi song, gió, trdng •ihùng ngày bào. • Song bién: Song bién d nhùng vùng bièn md thuòng lón, nhàt là d ì.hùng nùi dà't nhó ra bién khÓng dùde che chàn bòi cÓn càt •igàm, dàd bay àm tiéu san bó. Quy luàt chung là bài bién d dò t hùòng r a t dóc. Che dò song phu thuòe nhiéu vàd thòi tiét. Càc hai bién eó song lón thùdng bi phà hùy, xói mòn. Vàt liéu phà bùy dùde vàn cbuyén ra vùng xa bò boàc dùde dòng song bièn theo ehiéu doc cùa bd mang dén làng dpng tai eàc dai bò eó song yéu hdn. Nhùng vùng bò eó song lùng (song dai dùdng) bién dò cad thùdng rat phù hdp vói du beh lùót song. 112
• Dòng bién: Dòng bién doc bò co thè dùde tao ra dd song, hoàc do thùy triéu. Dòng bién co tàc dung vàn chuyén vàt liéu xói mòn tu bài bién va ràc thài, dòng thòi là hiém hda dói vói ngùdi tàm bién. Dòng bién do thùy triéu tao ra co toc do khà lón doc theo càc lach bién hep giùa càc con càt ngàm. Chiéu chày cùa dòng bién thay dòi theo hùóng ngùdc nhau mói khi triéu lén hay xuóng, trdng khi dò dóng thed ehiéu doc bò dd song gió tao ra chi tbay dói ehiéu theo mùa va toc do thùdng nhò. Tuy nbién. càc dòng chày sàt day sinh ra do song rùt sau khi vó bd nhiéu khi co toc dò nguy biém. dac biét d nhùng rành tbàp càt ngang con càt ngàm theo hùóng vuòng góc vói bò. 0 vùng cùa song, con co loai dòng chày do nuóc song tao n\. Loai dòng này rat bién dói tùy tbuóc vào lùdng nude .song va tình trang thùy triéu. • Dàc diém cua bò va bài m bién: Vàt liéu bài co lién quan chat che vói kiéu liài. Kiéu bài thoài thùdng co càt min. Càc bài bién dùói chàn càc vàch song vó (clifO tbuòng là cuoi tàng hoac dà kbòi. Riéng bài ti'iéii co tbùc vàt ngàp man thùdng là bùn. Vùng bò co càc àm tiéu san bó thùdng co càc bài càt san bó eó kich thùóc khàc nbau. Nhiéu cbó gap càc hòn cuoi, sòi san bò nàm xen trong càt. Càt san ho thùdng hi mài tròn khà tòt vi chùng co dò cùng tbàp va de bi hòa tan, mài mòn do nùóe mùa. Càc bài bién càt pbàn bò' d vùng cùa song thùdng chùa càc bat kboàng co nguón gò'c tu vùng nùi thùdng nguón dóng song. Nhiéu trùdng hdp dò là nhùng tich tu sa kboàng co già tri nbù ilmenit, zircon, vàng, thàm chi quàng phóng xa. 113
• Còng dóng dia phuang: .» -^ \ * Còng dóng dia phùdng ven bién d phàn lón càc nùóe pbàt trién déu song chù yéu tu nghé nuòi tróng, che bién va dành bàt bài san va ho biét càch song ben vùng (nhùng nghéo) vói càc he sinh thài nbay càm vùng bò. Nhiéu net dàc san trdng vàn hóa truyén thó'ng déu lién quan vói nghé bién. Ló'i song va san xuàt dia phùdng nhiéu ndi cbua dàm bào tiéu chuàn ve sinh mói trùdng. Càc Idai dich bénh lién quan vói nUóc (ta, tiéu chay, nàm, tbUdng hàn...) tbuòng co ed bòi bùng pbàt. Viéc phàt trién du beh ven bién thed buóng tbUdng mai tbuòng tàc dòng rat manh dén eàc cóng dóng ven bién. 3.1.3. C à c bài bién t b i c h h ù p cho du lich Càc diém du beh bd bién tbuòng dinh vi trén càc kiéu bài bién kbàc nbau (bang 5). Bang 5: Càc kieu bài bien du lich (Wong. P.P.. 1991) [20] Kiéu bài bién Tinh chat dàc trung A. Bài bièn cùng Nàm ò chàn càc vàch song vò (cliff) hoàc càc bò dóc. B. Bài bién cuòi tàng Bài góm cuòi tàng kich thaóc lón C. Bài bién càt thà'p 1- Dang tuyén Phàn bó doc càc difòng bò co con càt, khóng co rijng 2- Lòm ve phia bien ngàp man. Hình thài da dang tùy thuóc vào hình dang a- Vung hình \\Jdì iiém bd va càc mùi nhó. b- Vung hình móng ngi/a 3- Lói ve phia bién 114
D. Bài bien càt cao Doc theo bò bién eó con càt chàn, thi/òng dang 1 ' tuyén, phia sau con càt co the eó vung (lagoon) E. Bài bién san ho Hình thành trén ànn tiéu san ho va tir càt san ho F. Bài bién eira song Phàn bó d vùng eCfa song G. Bài bién nhàn tao Do con ngaói tao ra hoac xuàt hién canh eàc cóng trình nhif kè, mò hàn... 3.1.4. Càc giai doan phàt trién cùa diém du lich bài bien Ddbias (1989), trén ed sò nghién cùu càc khu du beh bién Dóng Nam A dà dùa ra mò bình 5 giai doan cùa chu trình pbàt trién càc kbu du beh bài bién. Giai doan leu trai (bungalow): Càc leu trai ubò dUdc ngùòi dia phùdng xày dùng, thu hùt chù yéu là khàch nói dia va khàch du beh "ba lo" it tién. Nhùng hiéu biét ve mòi trùdng con thà']) nén da pbàn leu trai déu xày dùng ngay trén bài bién, bau nhil kbòng co bé thó'ng thu gom chat tbài. Nude tbài bau nhù khóng dùde xù ly, tuy va}' tàc dòng xàu dén mói trùdng vàn kbòng dàng ké vi mùc do phàt trién con tbàp. Nbìn chung giai ddan leu trai là eó Idi cho dàn dia phùdng. 1. Ngùòi dia phùdng nàng cà'p càc leu trai cùa ho trén bài bién, ngùòi ben ngoài bàt dàu mua dàt de kinh doanb du beh. Tién nghi phòng d bàt dàu dùde nàng cao, thu hùt càc du khàch giàu eó hdn. Dùdng xà va diéu kién ed so' ha tàng bàt dàu dùde cài thién. Tàc dòng xà'u dé'n mói trùdng vàn chùa già tàng va cóng dóng dia phùdng vàn kiém soàt mùc Idi nbuàn chù yéu thu dùde tu kinh doanh du licb. 115
2. P h à t trién càc khàeh san sang trong va khà vình cùu. Ngày càng nhiéu ngùdi ben ngoài mua dàt va bàt dòng san cùa ngùòi dia phùdng de kinh ddanb du beh. Già tàng già cà cùng vói già tàng Idi nbuàn du beh. Bàt dàu xuàt hién suy thdài mói trùdng. 3. Da phàn nhà hàng, khàch san va leu trai là dd ngùòi ngdài sd hùu. Du beh pbàt trién manh kbó kiém soat. suy thoài mói truòng nghiém trong. 4. Suy thoài tram trong tài nguyén dàn dé'n eàc quy che kiem soàt mói trUÒng chat che hdn. Nhiéu bành dóng , kiém s(ìàt nghiém ngàt dùde tié'n bành nhàm kiém soàt suy thoài. Smith (1990) tvén co sò nghién cùu du beh ven bién d khu vùc Chàu A - Tbài Bìnb Dùdng dà de xuàt mó hình 8 giai doan: 1/ Tién du beh (thàm viéng, ebUa pbài du beh): 2/ Nbà nghi (second home); 3/ Khàch .>^an dàu tién xuà't hién; 1/ Xuàt hién diém du beh (resort); 5/ Xuàt hién càc khu vùc tbUdng mai phuc vu du beh; 6/ Xuàt bién càc khàch san trdng vùng dàt phia trong; 7/ Bién cài du beh do bùng phàt ha tàng ed sd; 8/ Diém du beh kiéu dò tbi (city resdrt) [20, 211. 3.1.5. C à c loai h ì n h d i é m du lich Tiéu chuàn chung de phàn Idai càc diém du beh bién ó Dóng Nam À là chat lùdng khàch san. Franz (1985) [231 chia càc diém du beh làm ba loai: 116
• Diém du beh da dang: nhiéu khàch san co mùc dò sang trong khàc nhau, nàm d nhiéu vi tri khàc nhau, ké ca nhùng khàch san nàm xa bài bién. • Diém du beh sang trdng: tiéu chuàn quò'c té', nàm d nhùng bài bién dep, biét làp. I • Diém du licb bìnb dàn. vùa eó khàch san vùa co leu trai tiéu chuàn trung bình. chù yéu dùng cho khàch nói dia. •y Trén ed sd quy mò va chat lùdng diém du beh, Wong (1986) [231 chia càc diem du beh trén bò bièn Malaysia thành 3 nhóm: • Tò hdp diém du beh co quy hdach. • Diém du beh biét làp. tiéu chuàn quò'c té. • Diém du beh biét làp tiéu chuàn quòc già hoac dia phùdng. Ò nhóm dàu tién, cbiém vi tri tbàp nhàt là càc làng du beh ditóc quy hoach, vói nhiéu leu trai bình dàn phù hdp vói khàch nói dia. Muc tiéu cùa càc làng du beh này là dóng góp phùc Idi thu dùde tu du lich trùc tié'ii chd dàn dia phùdng, góp pbàn tàng trùdng kinh té'dia phudng. tao Ihéni chò làm vice cbo cóng dóng. Chié'm vi tri cao nhàt cùa nhóm 1 là nhùng khu du beh quy mó do Nhà nùóe quàn ly hoac tham già dàu tu'. Loai này thuòng hi thua lo do ed cà'u diéu hành cóng kénh kém hiéu qua nén sau dò thùdng bi tu nhàn hóa tùng pbàn. Càc diém du beh eó làp phuc vu chd du beh lù hành dat cbó trùóc, cùng thùdng dxicic xày dùng biét làp trén càc dào hdang vu hoàc nhùng vùng xa càch ndi cu trù cùa dàn sd tai. Quy che' nhùng diém du beh này khà nghiém ngàt. Du khàch eó thè thàm vié'ng còng dóng xung quanh nhùng buóe phài lùu trù trong khu du licb. Dàn bàn dia cùng co thè thàm viéng khu du 117
beh nhùng khòng duóc pbép d lai trong dò. Nhùng diém du beh này thuòng xuàt hién trong vùng Hói giào de t r à n h ành hùdng xàu dé'n vàn hóa bàn dia dd khàch du beh tao ra. 0 nhiéu nùóe Dòng Nam À dà xuà't hién càc khu du beh bién ed lón (megaresert) t h à m chi cà t h à n h phò du beh bién (vi du Nha Trang). Nhùng khu này thùc sù eó t h è manh trong thi trùdng du beh quò'c té. 3.1.6. T à c d ó n g m ò i t r i i ò n g c ù a d u Ijch v e n b i é n Hdat dóng du beh bad giò cùng gay nhùng tàc dòng (tich cùc va tiéu cUc) lén eàc pbàn bé tu nbién. kinh té'va xà bòi. Tuy nbién tàc dóng lén pbàn bé tu nbién tbuòng de phàt hién hdn lén càc pbàn bé con lai. (GÌ4) () 14. DU LICH PATTAVA, THÀI LAN - BÀI HOC QUA KHlT Vào n h ù n g nàm 50, Pattaya con là mot làng cbài. Dén dàu (hàp ky 80, ndi day dà xuàt hién mot trung tàm du beh ven liién lón nhà't Dòng Nam A. Do sù tàng trùdng qua nhanh, nhàt là tu 1970 dén 1982, qua trình quy boach kbòng theo kip, trd nén l)àt cap. khié'n cbo boat dóng du beh nhù bi lén chat vào mot khóng gian chat hep. Càc quàn bar, bop dém va massage chen chùc trong mot doan phó'ven ven 300m. Càc khàch san xa ràc va nude tbài trùc tiép ra bién, ràc rudi khàp ndi trén bài bién. xen làn vói tàu thuyén, vói du khàch va nhùng ngùòi bàn dao. Cho dén giùa tbàp ky 70, suy thoài mói trùdng d Pattaya dà trd nén khóng thè chiù nói. Thiéu ed sd ha tàng, nùóe, dién, bé tbòng tbòng tin làn cóng thoàt nùóe. An ninh cbo du khàch d tình trang tói té. Nguón: Wong, P.P., 1991 [20] 118
,J • Càc tàc dòng ngàn han thùdng lién quan dén càc giai doan phàt trién cùa diém du beh, góm càc boat dóng san ùi mat bang va xày dùng, nhàp kbàu lao dòng va cài tao cành quan. • Càc tàc dòng dai han lién quan dén boat dóng cùa diém du beh nhù xà thài, bién dòi sù dung dàt, boat dóng cùa du khàch, cbó làm viéc, suy thoài cành quan. Nhùng vàn de mói trùdng lién quan dén du beh bài bién dxic^c chi rò d bang 6 B a n g 6: NhCimg vàn de mòi t r u ò n g lién quan vói du lich en bién LTnh virc Van de mòi tru'òng • Àm tiéu san ho: neo dàu tàu thuyén, khai thàc san ho, vò oc 1. Suy thoài tài nguyén • Bài bién: Xày dUng cóng trình. xà thài • Vùng bién ven bó: xà thài, boi làng. xói món • Rùng ven bó: chat phà de xày di/ng • Phàn phói \a\ nhuàn t ù d u lich khóng bình dàng. Nhiéu khoàn thu là do chù dàu tu ben ngoài 2, Tàc dóng kinh té - quàn ly xà hói - vàn hóa • Màt già dóng tién • Xói mòn bàn sàc vàn hóa dia phUdng • • Khóng kiém soàt noi du lich Quàn ly hành chinh • Thiéu quy hoach ò cap dia phUdng 3. va luàt phàp - • Thiéu hdp tàc giura càc ed quan Nhà nUòe • Luàt thiéu hiéu IL/C 119
Hiéu biét cùa cóng chùng ve già tri tài nguyén du lich con thàp . ' : Ì' i • / • ; Quàn ly kém hoat dong diéu hành du lich Cóng dóng chUa tham già vào du lich do thiéu ky nàng, kién thùc, ed che hay vón. Nguon: Wong, P.P., 1991 [20]. Hoat dòng du beh rat thuòng màu thuàn vói boat dòng kinh té dia phùdng vi cà hai déu sù dung chung khóng gian mòi trùdng nhùng phùdng hùóng kbàc nbau (bang 7) Bang 7: Nguon gò'c xung dot giura du lich va càc Hoat dóng kinh te xa hói d vùng ven bièn do su' dung cùng loai tài nguyén - mòi tru'òng Vùng dàt thàp ven bó ^x. Habitat Rùng ngàp man Am tiéu san ho \. (sinh cành) Day bién bùn Bài bién càt Dào Càc \. hoat dóng ^ \ kinh té chù yéu ^ \ Cóng nghiep x X X Nóng nghiep X X X Phàt trién dò thi X X X Nuói tróng thùy san X X X Dành bàt thùy san X X X X DU L|CH X X X X X Khai thàc dóng thuc vat X X X X Khai thàc khoàng san X X X X X Làm nghiep X X Nguón: Cài bién tu Wong, P.P., 1991[20]. 120
3.1.7. Quy h o a c h b e n vùfng cho du lich v e n b i é n • Chién litcfc va quan diém quy hoach Chién lùdc va quan diém quy hoach là cùc ky quan trong doi vói phàt trién du lich ven bién. Vi du co thè xuàt phàt tu chién lùdc tong the dùa vào viéc phàn dói mòi trùdng ddn giàn de xàc dinh càc dien tich dành cho phàt trién du beh. Odum (1976) chia vùng bò bién t h à n h 3 khu vùc: - Khu vùc dành cho phàt trién du lich - Khu vùc phàt trién han che' (vùng dém) - Khu vùc bào ton nghiém ngàt Tu thàp ky 60, khài niém ve khà nàng tài dà dxicic àp dung vào quy hoach du beh bién. Dòi vói bài bién, khà nàng tài dùde hiéu là cUÒng do sù dung tòi da nhung khòng làm suy thoài, Tuy nhién viéc xàc dinh chinh xàc khà nàng tài là diéu khó khan vi co dén ba loai khà nàng tài càn phài dóng thòi xàc dinh: sinh thài^ kinh té'va xà ligi. Pearce va Kirk (1986) ddn giàn hóa bang càch chi tinh khà nàng tài cho tùng phàn khòng gian mòi truòng cùa dói vùng bò, mòi phàn sé dUdc xàc dinh mot loai khà nàng tài thich hdp (hình 8) Khóng gian du Ijch Mòi trtròng vùng bò Khà nàng tai uu tièn Dói djch vu va tièn nghi du Ijch Vùng dàt phia trong Khà nàng tài kinh té Con càt Dói dém Khà^.Ràfjq tpifpình thài Khà nàng tài xà hói Dòi hoat dóng nghi di/òng Khà nàng tài sinh thài \\ r\ r\ r\ r\ ì^ r\ r\ r\ r\ r\ r\ r-i Hinh 8: Càc loai khà nàng lai uu tièn cùa càc dói du Ijch ven bièn. Theo Pearce va Kirk, 1986 (co sua dóì) (Wong, P.P., 1991) [20] 121
JICA (Cd quan hdp tàc quòc t é Nhàt) de xuà't càc chuan khà nàng tài bài bien dùa vào so' ngùòi trén bài / 1 km chiéu dai bài (bang 8) ^ .,,^ ^^ ^^^^,^^ ^^.^ .^^j. .^,.^^^ .,, ,^.,- ^ ,;-^ Bang 8: Khà nàng tài cùa bài bièn ^. .,. '.'' . . theo JICA (Wong, P.P., 1991) [20] Loai bài So du khàch / 1 km chiéu dai bài bièn Phàt trién manh 200 (hoàc 5""/1 ngi/òi) . j Phàt trien han che 100 (hoàc TO'"/! ngi/òi) Bào tón -' • Tiéu chuàn quy hoach • Td chùc Du beh The giói WTO dà rat nhà'n manh tàm quan trong cria tiéu chuàn quy hoach chd du beh ven bién. Càc tiéu chuàn này bièn dói tùy thuòe vàd càc yé'u tó' nhù vi tri, chat lùdng diém du beh, khung chinh sàch va luàt phàp. Muc tiéu chinh là cung cà'p càch dành già sò' lùdng du khàch d mùc ngùdng chiù dùng cùa diém du beh tùy thed khà nàng tài, dién tich xày dùng va dàt tró'ng, nhu càu ha tàng ed sd, dich vu... Thed WTO, tiéu chuàn quy hoach càc khu du beh ven bién nhù sau: a. Khàch san (dién tich phòng nghi) • Ldai bình dàn 10 mV 1 giùòng • Loai khà 19 m^/ 1 giùòng • Ldai sang 30 mV 1 giùòng ...... b. Nhà nghi ven bién 15 m^/ 1 giùòng 122
/ e. Càn ho ' , • Dùng cho làm viéc • ^" ' 36 m^ • 1 buóng ngù 53 m^ • 2 buóng ngù 80 m^ • 3 buóng ngù 110 m^ • Cd sof h a t a n g a. Nttóc sinh hoat (lit/ngùdi/ngày) • Vùng màt me 200 - 300 • Vùng nóng bue 500 - 1.000 6. He thong cong thoàt 0,3 ha/ 1.000 ngùòi e. Duòng xà beh bài • Dien tich mot bài dò xe ed tu 1/2 dé'n 4 dien tich buóng ngù • Dien tich dùng che giad thòng 5 - 25% tóng dien tich khu du lich • Phitóng tién ' *• ' a. Bé bai trong khàchsan 3 m^/ 1 khàch b. Khóng gian tróng 20 - 40 mV 1 giùòng - e. Cùa hàng 0,67 xvi-l 1 giùòng •» o "^ • Kha n à n g tai bài bién n g t ó i / 1 m c h i é u dai bài vói Loai bài mVngtói n h ù n g bài ròng 20 - 50'" a. Bình dàn 10 2,0 - 5,0 - ò. Trung bình 15 1,5-3,5 e. Khà 20 1,0-2,5 d. Sang trong 30 0 , 7 - 1,5 123
• Tièn nghi bài bién: Cu 500 ngùòi càn 5 buóng ve sinh, 2 bón rùa màt va 4 vói tàm, ^ i s' r'* ^»' i '• ^ • Mat do tói da Kò • n :'^^ -'• » a. Tày Ban Nha, Hi lap, Hawai: 60 - 100 giùòng/1 ha b. Làng du beh bién ò Dia Trung Hai 20 giùòng/1 ha e. Bali (Indonesia) i; 170 giùòng/1 ha d. Phuket (Thailand) . 65 giùòng/1 ha • Phifcfng t i e n d u lich nufdc . . a. Thuyén, tàu tu 150 dén 500/ 1 diém du lich b. Nàng lue càng 75 - 100 t à u / 1 ha e. Xùdng bàd dùdng, sua chùa 100 tàu/ 1 ha Ngdài ra, con rat nhiéu quy che huÓng dàn quy hoach diém du beh, tùy t leo phong tue tàp quàn va luàt phàp cùa nhùng nuóc kbàc nhc u (Wong, P.P., 1995) [221: • I n d o n e s i a (Bali): - Ke tu mép nùóe trd vàd 100'" khóng dùde xày dùng bàt cu cóng trình nàd - Nhà khóng cad qua 15'", màt dò phóng nghi khóng qua 85/ 1 ha - Càc khàch saU tói thiéu càch nhau 30 m • Thailand (Phuket): - Màt dò tó'i da 32,5 phóng/ 1 ha. - Nhà khóng qua 4 làu. - Dién tich xày dùng khóng qua 10% dién tich màt bang. - Khàch san nhà hàng phài eó cóng trình xù ly nùóe va ràc. 124
- Mói cum dàn cu co màt dò dòng hdn 40 ngùòi/ ha phài xày lùng tram xù ly nùóe thài trung tàm. • Mandives: - Cu 2 dào nhò mói dùde xày 1 khu du lich. - Càc còng ty du lich co tràch nhiem xù ly toàn ho chat thài ;ùa ho. - Khu du beh nhò hdn 20% dien tich dào. - Nhà khòng qua 2 làu va phài hi che khuà't bdi cày xanh khòng cao qua ngon cày). - Phòng ngù phài quay ra bién vói cu ly 5 m chiéu dai bò/ 1 )hòng. - 68% chiéu dai bd dùng de xày dùng phòng nghi, 20% chd ien nghi du beh va 12% de tró'ng. - Mói diém du beh dòn khóng qua 200 khàch (eàc diém déu ihò). a Tóng bop lai, de phàt trién ben vùng d vùng bò bién, ihàt trién du beh càn phài dùde long ghép vào chié'n lùdc quàn ^ tóng hdp vùng bò. Qu}' hoach du beh ben vùng càn bao góm hùng quy che' quàn ly va kiém soàt chà't thài, cbóng xói món bd ài, duy tri bài, bào ve ran san ho va càc he sinh thài nbay càm bàc cùng nhù càc khu vùc thich hdp cho phàt trién du lich. hinh quyén dia phùdng va cong dóng càn tham già vào viéc oach dinh va thi hành quy hoach de giàm càc xào tròn ve vàn óa va xà boi. Càn xày dùng càc quy che' sù dung màt nùóe bòi lu thuyén du lich, càu cà, bdi lòi... 125
/> :. 3.2. DU LICH BEN VÙNG 0 MIEN NUI b u •-.;,';-^ :ir': :r:^l -'L •' v< ^> ->;• Gidi thieu chung , ^^ Sù phàt trién cùa the giói, dac biét là nhùng nùóe dang phàt trién hién nay dang hùóng ve mién nùi. 36% dàt dai trén the giói là mién nùi, là ndi d cùa khdàng 10% dàn sé thè giói nhùng dàp ùng 40% nhu càu cùa nhàn b a i ve càc dang tài nguyén, trdng dò eó mot loai tài nguyén quan trong là du lich mién nùi. Dù ràng nhiéu diém du beh sinh thài dién ra tai càc vùng thién nhién hoang sd trén mién nùi, nhùng ngoài du beh sinh thài (sé trình bay d phàn 3.3), con nhiéu dang du lich mién nùi khàc nhù du beh di bó ngàm cành, du beh leo nùi, du beh mao hiém, du beh làng bàn, du beh nghi dùdng,... Mién nùi khóng ehi thòa man du khàch bang nhùng tbàng cành hùng vi, khi bau trdng lành, ma con bang tinh da dang vàn hóa cao cùa càc còng dóng dàn toc it ngùòi. Tuy nhién, phàn lón du beh mién nùi cùng chinh là du lich d càc vùng sinh thài nbay càm va khó khan. Ngoài nhùng tàc dóng mói trùdng do du beh gay ra. tbì nhiéu dang sue ép mói trùdng nghiém trdng eùng dói bòi càc nhà kinh doanh va quan ly du lich tinh toàn day dù. 3.2.1. Nhùfng d a c tru'ng sinh t h à i c ù a mién nùi lién q u a n d é n d u lich • Tinh di bi ton thiCOng cùa càc he sinh thài Mién nùi là khu vùc eó tinh phàn di sinh thài tùy thuòe vào tinh linh dòng cùa nùóe, vàt liéu dà't dà va nàng lùdng. Cành quan mién nùi nhìn chung eó thè dùde chia làm 3 nhóm: 126
,. 1. Nhóm òn dinh, it thay dói, de quay trd lai trang thài càn ,•; '\- bang ban dàu sau khi hi xào tròn do sù dung. - 2. Nhóm bàt ón dinh, de hi xào tròn va khòng co khà nàng quay trò lai trang thài càn bang. 3. Nhóm trung gian, thuòng co tinh chà't khó bi bién dong, nhùng khi dà bi bién dong tbì khó dào ngùdc. Da phàn cành quan mién nùi thuóc nhóm 2 va 3, dàc biét là nhóm 2 chié'm ty le àp dào. Messerb (1983) [91 de xuàt càc phàn loai eó khàc ehùt it, òng chia càc cành quan mién nùi thành càc nhóm. 1. Càc he thó'ng cành quan ón dinh cung ùng càc nguón tài nguyén làu cfài va ben vùng. 2. Càc he thó'ng cành quan de bi tón thùdng là he thó'ng ma tinh ón dinh càn phài dmc duy tri càn thàn bang dàu vào rat cao cùa nàng lùdng va vàt chat. 3. Càc he thó'ng cành quan de bi phà hùy do bié'n dòng khòng thè dào ngùdc rà't de xày ra. 4. Càc he thó'ng cành quan khó kiém sdàt khi eàc bié'n dòng khòng chi dùde gay ra do sù sù dung tài nguyén . cùa bàn thàn mot khu vùc mién nùi nào ma con do tùdng tàc giùa càc khu vùc mién nùi vói nhau hoac giùa mién nùi va mién xuòi. Mói trùdng mién nùi co tinh chat rat de bi phà huy, nbay àm cao vói càc bié'n dong, khà nàng hói phuc thàp sau khi bi àn phà. Cùng vay, càc già tri vàn hóa truyén thó'ng cùa còng tóng mién nùi rat de bi tón thùdng va suy tàn dùói sue ép cùa tò thi hóa va cóng nghé. Chi càn mot vài nàm dùói sue ép cùa 127
già tàng dàn so' do nhàp cu hay tài dinh cu, do dò thi hóa va a\ dung cóng nghe san xuà't mói, mot nén vàn hóa bàn dia vor thich ùng tòt vói diéu kién cu hàng nhiéu dòi co the hoàn toàn hi day vào tình trang suy tàn (Gerrard, 1991) [91. • Càc qua trình dóng lue tu nhién Qua trình dòng lue tu nhién d mién nùi thùdng kém theo nhiéu loai thién tai nghiém trong, chùng xày ra dùói tàc dóng cùa nhiéu qua trình dong lue tó hdp n h ù boat dòng kién tao, boat dóng xói mòn va r ù a tròi cùa nùóe mat va nùóe ngàm, bién dòng khi bau - thòi tié't, bié'n dói càc sùòn dò'c, thay dói sù dung dàt. xày dùng ha tàng ed sd (bó, dàp, dùòng), chày rùng va phà rùng, bièn dóng càn bang Idài dd san bàt qua mùc... Xói mòn dàt eó le là qua trình nguy hai hàng dàu d mién nùi. Vùng nùi càng cao, dò phàn càt càng lón tbì qua trình xói lo càng dù dói. Young (1974) tinh toàn ràng trung bình mot nàm trén the giói, qua trình xói món làm màt 1.300 tàn dàt/km". Tuy nbién, phài thày rò ràng dóng lue chinh gay suy thoài mói trUdng mién nùi là mó'i tùdng tàc giùa hdat dóng nhàn sinh (trong dò eó du beh) vói eàc he sinh thài mòng manh va nhay càm [91. Dóì vói boat dóng du beh, sue ép mói truòng rà't lón này sinh t u càc qua trình dóng lue tu nhién va nhàn sinh cùa mién nùi n h ù lù (lù quét, lù óng, lut), trùdt Id, dòng dà't, dùòng xà khó k h a n dàc biét treng mùa mùa, thiéu lùdng thùc thùc phàm tai chd, nhiéu ndi thiéu nùóe sinh hdat, càc ó dich bénh dia phùdng (san là phói, sót rét, sót xuàt huyét, bénh "té té - say say"...), con t r ù n g (ruói vàng, bo cbó...), càc di thuòng phóng xa. Co thè nói là "rùng thiéng, nùóe dóc" khòng phài cbó nào dep cùng co the phàt trién du beh dUdc. 128
3.2.2. Càc loai h ì n h du lich m i é n nùi Ngoài du lich sinh t h à i n h ù mot kiéu du lich riéng biet thi du lich mién nùi thùdng dùde p h à n biét dùa vào dò'i tùdng du lich; • Du lich làng bàn: Càc làng bàn dàn toc it ngùdi ò mién nùi thuòng dxlcic tó chùc t h à n h càc diém du beh nhò. Sue hùt cùa du beh làng bàn xuàt phàt t u nhùng dac diém sau: - Cành quan dep va sacb. - Nghé thù còng truyén thòng. - Truyén thó'ng cùa làng - bàn. - Lich sù cùa vùng. - Kjé'n trùc. - Món àn. - Nghé thuàt va àm nhae. - Ló'i song. - Tón giào. - Ngón ngù. - Trang phuc aan toc. Du lich làng bàn thùdng dem lai nhiéu thu nhàp hdn ( ;io n h à n dàn dia phùdng tbóng qua sù tham già ròng rài cùa ho vào dich vu du lich. Tuy nhién rat nhiéu trùdng hdp càc làng - b à n du lich chiù sue ép r a t lón t u càc cóng ty du lich va hùóng dàn vién khié'n cho doanh thu cùa làng chi chié'm mot p h à n r a t nhò. 129