Tham khảo tài liệu 'giáo trình hình thành ứng dụng điều phối nền kinh tế thị trường thuần túy trong khối công nghiệp p2', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Giáo trình hình thành ứng dụng điều phối nền kinh tế thị trường thuần túy trong khối công nghiệp p2
- * Kinh tÕ t b¶n t nh©n thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo
híng hîp lý, hiÖu qu¶ vµ hiÖn ®¹i.
Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam lµ c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ theo híng tiÕn bé vÒ khoa
häc vµ c«ng nghÖ nh»m n©ng cao néi lùc tõng bíc héi nhËp b×nh ®¼ng víi hÖ
thèng kinh tÕ quèc tÕ. Trong qu¸ tr×nh ®ã cã sù tham gia tÝch cùc vµ cã hiÖu
qu¶ cña kinh tÕ t b¶n t nh©n b»ng viÖc x¸c lËp c¬ cÊu ®Çu t cho phï hîp
víi tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong tõng thêi kú ph¸t triÓn. Do
u thÕ næi tréi cña c¸c doanh nghiÖp t nh©n lµ n¨ng ®éng nh¹y bÐn, linh ho¹t
trong ®Çu t kinh doanh vµ n¾m b¾t kÞp thêi nhu cÇu cña thÞ trêng cho nªn hä
lu«n t×m kiÕm ph¸t hiÖn ngµnh, lÜnh vùc, mÆt hµng mµ x· héi ®ang thiÕu ®Ó cã
thÓ ®Çu t. Theo sè liÖu, kinh tÕ t b¶n t nh©n chiÕm ®¹i bé phËn cña ngµnh
n«ng, l©m, ng nghiÖp nh ph©n vïng chuyªn canh, øng dông c«ng nghÖ sinh
häc, c¬ giíi ho¸ s¶n xuÊt, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, chÕ biÕn n«ng s¶n, ®iÖn khÝ
ho¸ n«ng th«n Kinh tÕ t nh©n cßn tham gia ®Çu t vµo c¸c ngµnh kh¸c nh
th¬ng m¹i dÞch vô vµ c¶ trong c«ng nghiÖp nh c«ng nghiÖp may, thùc phÈm,
s¶n phÈm tõ cao su, da giµy
*Kinh tÕ t b¶n t nh©n gãp phÇn më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i,
hiÖn ®¹i ho¸ s¶n xuÊt.
Víi sù ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ quy m« vµ tèc ®é cña qu¸ tr×nh héi nhËp
quèc tÕ, c¸c ph¹m trï giao dÞch quèc tÕ ngµy cµng më réng nh giao dÞch
hµng ho¸, dÞch vô, th«ng tin, ®Çu t, tµi chÝnh vµ ViÖt Nam ®ang më réng
cöa hîp t¸c kinh doanh quèc tÕ theo nguyªn t¾c ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸.
Kinh tÕ t b¶n t nh©n còng gãp phÇn ®¸ng kÓ trong c«ng cuéc Êy víi viÖc t¹o
ra khèi lîng lín vÒ hµng xuÊt khÈu ( n«ng, l©m, thñy, h¶i s¶n, hµng thñ c«ng
mü nghÖ), ®ång thêi më réng kh¶ n¨ng ®Çu t vµ lµ ®èi t¸c thu hót c¸c nguån
vèn ®Çu t tõ níc ngoµi vµo ViÖt Nam, nhËp vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i ®Ó qua ®ã tËn dông vµ ph¸t huy mäi nguån lùc cho sù ph¸t triÓn kinh
- tÕ trong níc. ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi
ngo¹i, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tham gia ngµy cµng s©u réng vµ ®Çy
®ñ vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ thÕ giíi nh: AFTA, APEC vµ s¾p tíi lµ WTO cho
nªn kh«ng thÓ thiÕu ®îc vai trß cña khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n . Víi
nh÷ng thuËn lîi vèn cã nh linh ho¹t nh¹y bÐn phï hîp víi sù thay ®æi nhanh
chãng, khu vùc nµy ®· mang l¹i mét nguån lîi lín cho ®Êt níc. Theo íc
tÝnh, n¨m 2001, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n phi n«ng nghiÖp nhËp khÈu
trùc tiÕp 3,336 tû USD vµ xuÊt khÈu ®¹t 2,851 tû USD. Trong nh÷ng n¨m võa
qua, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®ãng gãp gÇn mét nöa tæng kim ng¹ch
xuÊt khÈu cña c¶ níc. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, kinh tÕ t b¶n t nh©n ®·
liªn doanh liªn kÕt víi níc ngoµi hoÆc lµm m«i giíi víi nhiÒu h×nh thøc ®a
d¹ng vµ linh ho¹t ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thu hót ngo¹i lùc, tËn dông kinh nghiÖm
qu¶n lý còng nh tiÕp thu c«ng nghÖ míi cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ ë níc ta. Thùc tÕ cã nhiÒu C«ng ty cña ngêi ViÖt Nam ë níc ngoµi
®ang muèn ®Çu t vÒ quª h¬ng. NÕu Nhµ níc cã chÝnh s¸ch cëi më vÒ ph¸t
triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ t¹o m«i trêng an toµn, tin cËy, hÊp dÉn ®èi víi
hä th× ®©y lµ mét nguån lùc kh«ng nhá (hiÖn nay mçi n¨m tiÒn tõ níc ngoµi
göi vÒ cho ngêi th©n ë ViÖt Nam kho¶ng 2,7 tû USD, phÇn lín trong ®ã lµ
cho ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh).
- Ch¬ng II
thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n
ë níc ta hiÖn nay
I. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ë
níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay
Cïng víi viÖc ban hµnh c¸c luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch víi biÖn ph¸p hç trî,
khuyÕn khÝch, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· ph¸t huy søc m¹nh néi t¹i
®Çu t vµo nhiÒu lÜnh vùc, ®Þa bµn trªn c¶ níc. Trong b¸o c¸o tæng kÕt thùc
hiÖn luËt Doanh nghiÖp tõ 2000 cho ®Õn hÕt th¸ng 4/2004 c¶ níc cã 93.208
doanh nghiÖp ®¨ng ký thµnh lËp míi, gÇn gÊp 2 lÇn sè doanh nghiÖp ®ù¬c
thµnh lËp trong thêi gian tríc ®ã (trong 9 n¨m tõ 1991 ®Õn 1999 chØ cã
45000 doanh nghiÖp ®ù¬c thµnh lËp). Nh vËy cho ®Õn nay c¶ níc cã
138.208 doanh nghiÖp ®¨ng ký ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp. Sè doanh
nghiÖp ®¨ng ký trung b×nh hµng n¨m gÊp 3,75 lÇn so víi trung b×nh cña nh÷ng
n¨m tríc 2000.
1. Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong thêi gian qua tõ
khi cã chÝnh s¸ch ®æi míi
Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ níc trong 15 n¨m qua,
kinh tÕ t b¶n t nh©n t¨ng nhanh c¶ vÒ sè lîng vµ ®¬n vÞ, vèn kinh doanh vµ
lao ®éng, ph¸t triÓn réng kh¾p trong c¶ níc ë c¸c ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt
kh«ng cÊm. Tõ n¨m 1990 vÒ tríc, sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong
c¶ níc chØ cã vµi tr¨m doanh nghiÖp ®îc chuyÓn ®æi tõ c¸c tæ hîp t¸c, tõ
c¸c hîp t¸c x·. Riªng thµnh phè Hµ Néi cã kho¶ng 30 doanh nghiÖp ho¹t
®éng kinh doanh dÞch vô vµ s¶n xuÊt gia c«ng nh÷ng s¶n phÈm phôc vô tiªu
- dïng nhá lÎ trong d©n c vµ phôc vô c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c. ë thµnh phè
Hå ChÝ Minh lµ trung t©m d©n c vµ kinh tÕ lín ë phÝa Nam th× sè lîng
doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nhiÒu h¬n Hµ Néi nhng còng kh«ng vît
qu¸ con sè 100. Cßn ë nhiÒu tØnh, thµnh phè kh¸c trong c¶ níc chØ cã mét vµi
doanh nghiÖp, thËm chÝ cã nh÷ng tØnh ®ång b»ng, trung du vµ miÒn nói kh«ng
cã doanh nghiÖp t nh©n nµo. Tõ 1991 - 1999 cã 45.000 doanh nghiÖp ®¨ng
ký. Vµ tõ 1/1/2000 ®Õn 9/2003, tøc lµ khi luËt Doanh nghiÖp cã hiÖu lùc thi
hµnh, th× cã 72.601 doanh nghiÖp ®¨ng ký ®a tæng sè doanh nghiÖp t nh©n ë
ViÖt Nam ®Õn 9/2003 lªn 120.000 doanh nghiÖp ®¨ng ký ho¹t ®éng.
XÐt vÒ c¬ cÊu lo¹i h×nh doanh nghiÖp th× tû träng doanh nghiÖp t nh©n
trong tæng sè doanh nghiÖp ®¨ng ký gi¶m tõ 64% giai ®o¹n 1991 - 1999
xuèng cßn 34% giai ®o¹n 2000 - 2004. Trong khi ®ã, cïng víi kho¶ng thêi
gian trªn, tû träng C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ C«ng ty cæ phÇn t¨ng tõ
36% lªn 66%. Trong 4 n¨m qua cã kho¶ng 7.165 c«ng ty Cæ phÇn ®¨ng ký
thµnh lËp, gÊp 10 lÇn so víi giai ®o¹n 1991 - 1999. Sù thay ®æi vÒ tû lÖ lo¹i
h×nh doanh nghiÖp míi thµnh lËp cho thÊy c¸c nhµ ®Çu t trong níc ®· nhËn
thøc ®îc nh÷ng ®iÓm lîi vµ bÊt lîi cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp nªn cã xu
híng lùa chän lo¹i h×nh doanh nghiÖp hiÖn ®¹i, t¹o c¬ së ®Ó doanh nghiÖp æn
®Þnh, ph¸t triÓn kh«ng h¹n chÕ vÒ quy m« vµ thêi h¹n ho¹t ®éng víi qu¶n trÞ
néi bé ngµy cµng chÝnh quy, minh b¹ch h¬n. Thùc tÕ nãi trªn phÇn nµo chøng
tá c¸c nhµ ®Çu t ®· tin tëng vµo ®êng lèi, luËt ph¸p vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch,
cã xu híng ®Çu t dµi h¹n h¬n, c«ng khai h¬n vµ quy m« lín h¬n. Theo B¸o
c¸o cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t n¨m 2003, doanh nghiÖp t nh©n ë níc ta
chiÕm tû lÖ lín trong tæng sè doanh nghiÖp trong toµn quèc, ®ãng gãp kho¶ng
26% tæng s¶n phÈm x· héi, 31% tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp, 78% tæng møc
b¸n lÎ, 64% tæng lîng vËn chuyÓn hµng ho¸, t¹o ra 49% viÖc lµm phi n«ng
nghiÖp ë n«ng th«n. Sè lîng hé kinh doanh trong lÜnh vùc tiÓu thñ c«ng
nghiÖp, th¬ng m¹i, dÞch vô t¨ng tõ kho¶ng 0,84 triÖu hé n¨m 1990 lªn 2,2
triÖu hé n¨m 1996 vµ kho¶ng gÇn 3 triÖu hé tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2004. Ngoµi ra,
- c¶ níc cßn cã kho¶ng 130.000 trang tr¹i vµ trªn 10 triÖu hé n«ng d©n s¶n
xuÊt hµng ho¸, trong ®ã cã kho¶ng 70.000 trang tr¹i cã diÖn tÝch ®Êt trªn 2 ha
vµ doanh thu trªn 100 triÖu ®ång/n¨m. TÝnh ®Õn th¸ng 6/2003, tæng sè doanh
nghiÖp t nh©n ®¨ng ký kinh doanh lªn tíi 12 v¹n doanh nghiÖp (cha kÓ gÇn
2 triÖu hé kinh doanh c¸ thÓ). Trong ®ã, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong
lÜnh vùc c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµ 17%, x©y dùng 14%, n«ng
nghiÖp 14%, trong lÜnh vùc dÞch vô lµ 55%. ¦íc tÝnh c¶ n¨m 2004 cã kho¶ng
35.000 doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh víi tæng sè vèn ®¨ng ký ®¹t kho¶ng
72.000 tû ®ång. Còng trong n¨m nµy, ®· cã gÇn 6.200 doanh nghiÖp ®¨ng ký
bæ sung vèn víi tæng sè vèn bæ sung kho¶ng 23000 tû ®ång, t¨ng 31% so víi
vèn ®¨ng ký bæ sung n¨m 2003. Møc vèn ®¨ng ký trung b×nh mét doanh
nghiÖp t¨ng nhanh tõ 570 triÖu ®ång/1dn thêi kú 1991 1999 lªn 2,015 tû ®ång
n¨m 2004.
§iÒu ®¸ng quan t©m lµ sè lîng vèn huy ®éng ®îc qua ®¨ng ký thµnh
lËp míi vµ më réng quy m« doanh nghiÖp t¨ng lªn m¹nh mÏ. Trong 4 n¨m,
c¸c doanh nghiÖp ®· ®Çu t (gåm c¶ ®¨ng ký míi vµ ®¨ng ký bæ sung) ®¹t trªn
182.715 tû ®ång (t¬ng ®¬ng kho¶ng 12,1 tû USD, cao h¬n sè vèn ®Çu t
níc ngoµi ®¨ng ký trong cïng thêi kú): trong ®ã n¨m 2000 lµ 1,3 tû USD,
n¨m 2001 lµ 2,3 tû USD, n¨m 2002 lµ gåm 3 tû USD, n¨m 2003 lµ kho¶ng 3,6
tû USD vµ hÕt th¸ng 5/2004 lµ kho¶ng 1,8 tû USD. Tõ n¨m 2000 - 2003, tû
träng vèn ®Çu t cña khu vùc t nh©n trong tæng vèn ®Çu t toµn x· héi t¨ng
lªn nhanh chãng: tõ 20% n¨m 2000 lªn 25% n¨m 2001, lªn 25,3% n¨m 2002
vµ kho¶ng 27% n¨m 2003 vµ kho¶ng 29% n¨m 2004. Tû träng ®Çu t cña
doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n trong tæng nguån vèn ®Çu
t x· héi ®· liªn tôc t¨ng vµ n¨m 2004 ®· vît lªn h¬n h¼n so víi tû träng ®Çu
t cña doanh nghiÖp Nhµ níc. Tuy nhiªn, khu vùc nµy thêng xuyªn n»m
trong t×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ vèn, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp (90%) ®Òu lµ
doanh nghiÖp võa vµ nhá víi sè vèn díi 5 tû ®ång. Sè liÖu n¨m 2003 cho
thÊy, b×nh qu©n vèn cña mét héi phi n«ng nghiÖp Ýt h¬n 30 triÖu ®ång, cña
- trang tr¹i lµ 94 triÖu ®ång, cña mét doanh nghiÖp phi n«ng nghiÖp lµ 3,7 tû
®ång. Trong khi ®ã, vèn vay tõ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ quü hç trî ph¸t
triÓn cßn Ýt vµ chiÕm tû träng thÊp, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn. XÐt
theo khu vùc tØnh, thµnh phè th× vèn ®¨ng ký míi ë tÊt c¶ c¸c tØnh, thµnh phè
tõ n¨m 2000 ®Õn 7/2003 ®Òu cao h¬n so víi sè vèn ®¨ng ký thêi kú 1991 -
1999, trong ®ã cã 33 tØnh, thµnh phè ®¹t tèc ®é t¨ng cao gÊp h¬n 4 lÇn; cã 11
tØnh ®¹t tèc ®é t¨ng cao gÊp 10 lÇn, thËm chÝ cã nh÷ng tØnh nh: Qu¶ng Ninh,
VÜnh Phóc, Hng Yªn ®¹t tèc ®é t¨ng h¬n 20 lÇn. XÐt vÒ tû lÖ gia t¨ng, vèn
®¨ng ký míi ë c¸c tØnh, thµnh phè phÝa b¾c còng t¨ng nhanh h¬n vµ cao h¬n
nhiÒu so víi c¸c tØnh kh¸c, nhÊt lµ c¸c tØnh vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long
vµ MiÒn Trung.
XÐt vÒ quy m« doanh nghiÖp th× thÊy quy m« doanh nghiÖp ngµy cµng
lín. Thêi kú 1991 - 1999 vèn ®¨ng ký kinh doanh b×nh qu©n cña mét doanh
nghiÖp lµ gÇn 0,57 tû ®ång, n¨m 2000 lµ 0,96 tû ®ång, n¨m 2001 lµ 1,3 tû
®ång, n¨m 2002 lµ 1,8 tû ®ång 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ 2,12 tû ®ång. Doanh
nghiÖp cã vèn ®¨ng ký thÊp nhÊt lµ 5 triÖu ®ång vµ cao nhÊt lµ 200 tû ®ång.
Nh×n chung, sè vèn ®¨ng ký cao nhÊt phæ biÕn ë c¸c ®Þa ph¬ng kho¶ng 10 tû
®ång. ë Qu¶ng Nam, møc vèn ®¨ng ký b×nh qu©n/doanh nghiÖp thÊp nhÊt 422
triÖu ®ång, tiÕp ®ã lµ Nam §Þnh 544 triÖu ®ång, møc vèn ®¨ng ký b×nh qu©n
doanh nghiÖp cao nhÊt ë Hng Yªn gÇn 3 tû ®ång, tiÕp ®ã lµ Qu¶ng Ninh vµ
B×nh D¬ng gÇn 2,5 tû ®ång; møc vèn ®¨ng ký b×nh qu©n doanh nghiÖp ë Hµ
Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ vµo kho¶ng 1,25 tû ®ång.
XÐt vÒ lao ®éng th× thÊy níc ta cã lùc lîng lao ®éng dåi dµo mçi n¨m
cã kho¶ng 1,4 triÖu - 1,5 triÖu ngêi tham gia thÞ trêng lao ®éng cho nªn vÊn
®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm lu«n lu«n ®îc ®Æt ra nh»m ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn
cña kinh tÕ nãi riªng vµ cña ®Êt níc nãi chung. Thùc tÕ ë nhiÒu ®Þa ph¬ng
cho thÊy, lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n lµ 21.017.326 ngêi,
chiÕm 56,3% lao ®éng cã viÖc lµm thêng xuyªn trong toµn x· héi (sè liÖu
- n¨m 2000). Riªng trong lÜnh vùc phi n«ng nghiÖp, sè lao ®éng thuéc kinh tÕ t
b¶n t nh©n lµ 4.643.844 ngêi n¨m 2000, t¨ng 20,12% so víi n¨m 1996.
TÝnh riªng trong 4 n¨m (1997 - 2000) khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n thu hót
thªm 997.000.000 lao ®éng, gÊp 6,6 lÇn so víi khu vùc kinh tÕ Nhµ níc vµ tõ
n¨m 2000 - 2003,khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®· t¹o ra gÇn 2 triÖu chç viÖc
lµm míi cho lao ®éng. Tõ khi cã luËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc ®· thu
hót vµ t¹o viÖc lµm cho 1.516.456 lao ®éng. Theo ®ã, c¸c doanh nghiÖp thuéc
khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n ®Çu t trung b×nh 70 triÖu ®Õn 100 triÖu ®ång
lµ t¹o ra ®îc mét chç lµm viÖc, trong ®ã ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ níc th×
sè t¬ng øng lµ 210 - 280 triÖu.
2. Ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n theo ngµnh nghÒ s¶n
xuÊt kinh doanh vµ theo vïng l·nh thæ
a. Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n«ng th«n
N«ng nghiÖp n«ng th«n chiÕm mét tû lÖ lín trong d©n sè kho¶ng 80%
vµ 70% lùc lîng lao ®éng x· héi. §©y lµ n¬i cung cÊp l¬ng thùc, thµnh
phÈm, cung cÊp nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo, ®ång thêi lµ thÞ trêng tiªu thô
s¶n phÈm quan träng cña c«ng nghiÖp vµ nhiÒu ngµnh kinh tÕ kh¸c. ChÝnh sù
æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña khu vùc nµy lµ ®iÒu kiÖn v« cïng quan
träng cho viÖc æn ®Þnh kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. Giai ®o¹n tríc ®æi míi,
chóng ta cã 16.743 hîp t¸c x· n«ng nghiÖp vµ hµng tr¨m n«ng trêng quèc
doanh ®îc Nhµ níc ®Çu t hç trî vËt chÊt tinh thÇn nhng vÉn kh«ng ®¶m
b¶o ®îc an ninh l¬ng thùc cho ®Êt níc, nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo. Cïng
víi nh÷ng yÕu kÐm cña khu vùc c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c cña
®Êt níc, chóng ta ®· l©m vµo cuéc khñng ho¶ng trÇm träng vµo cuèi nh÷ng
n¨m 70 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 80. Sau khi cã NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ
(4/1986), n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· cã bíc khëi s¾c míi tõ n¹n thiÕu ®ãi
triÒn miªn v¬n lªn ®¶m b¶o ®ñ l¬ng thùc trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o lín
trªn thÕ giíi (®øng thø 2 sau Th¸i Lan). ThËt vËy, nÕu n¨m 1990 sè lîng c¸c
- hé c¸ thÓ kho¶ng trªn 9,4 triÖu hé th× ®Õn 1995 ®· lªn tíi 11,9 triÖu hé ho¹t
®éng trªn 9000 x· trong kh¾p mäi vïng sinh th¸i. Díi t¸c ®éng cña thÞ
trêng vµ quy luËt vËn ®éng néi t¹i cña ho¹t ®éng kinh tÕ trong n«ng th«n ®·
vµ ®ang tån t¹i nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ hîp t¸c víi tr×nh ®é kh¸c nhau xuÊt
ph¸t tõ nhu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c hé xu híng hîp t¸c liªn kÕt ®Ó hç trî nhau
"®Çu vµo, ®Çu ra" gi÷a c¸c hé hiÖn nay kh¸ m¹nh mÏ. Do nhu cÇu hîp t¸c gi÷a
c¸c hé trong viÖc t×m kiÕm thÞ trêng ®· trë lªn cÊp b¸ch vµ ®ang rÊt cÇn cã sù
híng dÉn hç trî tõ phÝa c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc.
Bªn c¹nh nh÷ng ®iÒu ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t b¶n t
nh©n trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp còng ®Æt ra c¸c vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Tríc
hÕt, ®a sè c¸c héi c¸ thÓ tiÓu chñ b×nh qu©n réng ®Êt qu¸ bÐ, qu¸ tr×nh tÝch tô
vµ tËp trung ruéng ®Êt ®Ó h×nh thµnh nh÷ng trang tr¹i s¶n xuÊt hµng ho¸ quy
m« lín lµ khã kh¨n, chËm ch¹p. Trong khi ®ã tèc ®é t¨ng d©n sè l¹i qu¸
nhanh, nhanh h¬n nhiÒu so víi møc ®Êt khai hoang ®îc cho nªn dÉn ®Õn viÖc
b×nh qu©n ruéng ®Êt ®Çu ngêi Ýt. HÖ thèng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc
ban hµnh mÆc dï cã söa ®æi nhiÒu lÇn nhng vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, cha thùc
sù t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ c¸ thÓ ph¸t triÓn m¹nh mÏ theo híng s¶n xuÊt
hµng ho¸ tËp trung trong c¬ chÕ thÞ trêng. §ång thêi, khu vùc kinh tÕ t b¶n
t nh©n ph¸t triÓn rÊt kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng trong c¶ níc. Theo sè
liÖu thèng kª n¨m 1995 cña Ban kinh tÕ Trung ¬ng cho thÊy 95% sè doanh
nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n tËp trung ë vïng ®ång b»ng s«ng
Cöu Long vµ miÒn §«ng Nam Bé. Trong khi ®ã ë vïng duyªn h¶i miÒn Trung
lµ 10,1% vµ ®ång b»ng s«ng Hång lµ 18%. N¨m 1997 trong tæng sè 29002
doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n th× 18.728 doanh nghiÖp
tËp trung ë miÒn Nam chiÕm tíi 75%, trong khi miÒn B¾c chØ cã 4.187 doanh
nghiÖp chiÕm 17% vµ miÒn Trung cã 2.087 doanh nghiÖp 8%. Doanh nghiÖp
ph¸t triÓn nhanh trong tÊt c¶ c¸c ngµnh vµ ë kh¾p c¸c ®Þa ph¬ng ®· t¹o ra c¬
héi ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c khu vùc n«ng l©m nghiÖp, thñy s¶n vµ s¶n
xuÊt kinh doanh nhá cña hé gia ®×nh lµ khu vùc lao ®éng cã n¨ng suÊt thÊp,
- thu nhËp kh«ng cao, chiÕm sè ®«ng, thiÕu viÖc lµm song khu vùc doanh
nghiÖp, nhÊt lµ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cã n¨ng suÊt cao vµ thu nhËp khã lín.
Thùc tÕ tõ n¨m 2000 - 2002 mçi n¨m cã 700 ngh×n lao ®éng ®îc tuyÓn dông
vµo khu vùc doanh nghiÖp chiÕm kho¶ng 50% lao ®éng ®ù¬c gi¶i quyÕt cã
viÖc lµm hµng n¨m, ®©y chÝnh lµ gi¶i ph¸p tÝch cùc nhÊt ®Ó thùc hiÖn chuyÓn
dÞch lao ®éng n«ng nghiÖp tõ gÇn 70% hiÖn nay xuèng cßn 56 - 57% vµo cuèi
n¨m 2005.
b. Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ th¬ng m¹i
- VÒ quy m« lao ®éng vµ vèn: Nh×n chung c¸c hé c¸ thÓ tiÓu chñ cã quy
m« nhá kho¶ng 1 -2 lao ®éng/hé. XÐt vÒ vèn th× khã cã thÓ x¸c ®Þnh møc b×nh
qu©n chung v× nhiÒu lo¹i nghµnh nghÒ cã nhu cÇu vèn kh¸c nhau nhng nh×n
chung lµ thÊp: møc b×nh qu©n mçi C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã sè lao
®éng lµ 43 ngêi vµ sè vèn trªn 1 lao ®éng lµ 50 triÖu ®ång; doanh nghiÖp t
nh©n lµ 13,5 lao ®éng vµ 23,5 triÖu ®ång/1 lao ®éng. XÐt theo ngµnh th× ngµnh
c«ng nghiÖp khai th¸c cã sè lao ®éng b×nh qu©n trong 1 doanh nghiÖp lµ cao
nh¸t 564 lao ®éng nhng sè vèn cho 1 lao ®éng l¹i thÊp kho¶ng 1 triÖu ®ång.
T¹i thêi ®iÓm 1/1/2003, b×nh qu©n mét doanh nghiÖp chØ cã 74 lao ®éng vµ
22,9 tû ®ång tiÒn vèn; so víi n¨m 2000 lµ 83 ngêi vµ 26 tû ®ång vèn, ®Êy lµ
sè liÖu ®iÒu tra b×nh qu©n chung cña c¸c doanh nghiÖp trong c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ. NÕu nãi riªng vÒ thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n th× quy m« cßn
nhá h¬n nhiÒu, cã nh÷ng doanh nghiÖp t nh©n cã thÓ gäi lµ siªu nhá víi vèn
ho¹t ®éng kho¶ng vµi ba chôc triÖu, lao ®éng tõ 5-7 ngêi, mÆt b»ng s¶n xuÊt
kinh doanh kh«ng cã, cã khi cßn ph¶i lÊy nhµ ë, s©n, vên lµm v¨n phßng vµ
n¬i s¶n xuÊt. Theo ®iÒu tra, khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n b×nh qu©n mét
doanh nghiÖp chØ cã 31 lao ®éng, vµ 4 tû ®ång tiÒn vèn; b»ng 7,4 vÒ lao ®éng
vµ 2,4% vÒ vèn so víi doanh nghiÖp t nh©n vµ b»ng 10,3% vÒ lao ®éng vµ
2,9% vÒ vèn so víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
- - VÒ doanh thu vµ nép ng©n s¸ch: doanh thu s¶n xuÊt kinh doanh cña hé
c¸ thÓ tiÓu chñ nh×n chung kh«ng lín vµ còng khã x¸c ®Þnh bëi tÝnh ®a d¹ng
cña ngµnh nghÒ, khu vùc kh¸c nhau doanh thu vµo kho¶ng mét vµi cho ®Õn
vµi cho ®Õn 4,5 triÖu ®ång/hé/th¸ng. TÝnh chØ tiªu tû lÖ thu trªn tæng thu ng©n
s¸ch ®Þa ph¬ng ë 1 sè ®Þa ph¬ng th× thÊy râ sù ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ
t b¶n t nh©n : thµnh phè Hå ChÝ Minh chiÕm 15%, §ång Th¸p 16%; Ninh
B×nh 19%…
§Ó hiÓu râ h¬n vÒ khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n , ta ®i t×m hiÓu thªm vÒ
nh÷ng ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ nµy vµo sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt
níc; ®ång thêi ph¸t hiÖn nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ, nguyªn nh©n cña nã. Tõ ®ã cã
c¸i nh×n kh¸ch quan, toµn diÖn h¬n vÒ khu vùc kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ nªu
ra ®îc mét sè gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm trªn.
3. C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®îc, c¸c yÕu kÐm cÇn kh¾c phôc
3.1. C¸c thµnh tùu chñ yÕu
* Kh¶ n¨ng huy ®éng vèn vµ tû träng ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp t
nh©n t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ.
Theo sè liÖu íc tÝnh, tû träng ®Çu t cña d©n c vµ doanh nghiÖp trong
tæng ®Çu t toµn x· héi ®· t¨ng tõ 20% n¨m 2000 lªn 23% n¨m 2001 vµ 27%
n¨m 2003. Tû träng ®Çu t cña doanh nghiÖp t nh©n trong níc liªn tôc t¨ng
vµ ®· vît lªn h¬n h¼n tû träng ®Çu t cña doanh nghiÖp Nhµ níc. Sè liÖu ®·
chøng minh cho ta thÊy tû träng ®Çu t cña doanh nghiÖp d©n doanh trong
tæng ®Çu t toµn x· héi t¬ng øng lµ 2000 lµ 19,5%/ 18,25% n¨m 2001 lµ
23,5%/19,3%; n¨m 2002 lµ 25,9%/16,87% n¨m 2003 lµ 26,73%/17,74%. Vèn
®Çu t cña doanh nghiÖp d©n doanh ®· ®ãng vai trß quan träng, thËm chÝ lµ
nguån vèn ®Çu t chñ yÕu ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph¬ng. VÝ dô ®Çu t
cña c¸c doanh nghiÖp d©n doanh n¨m 2002 ë thµnh phè Hå ChÝ Minh ®·
chiÕm 38% tæng sè vèn ®Çu t toµn x· héi; cao h¬n tû träng cña vèn ®Çu t
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
