Giáo trình Kế toán tài chính doanh nghiệp 3 (Ngành: Kế toán - Cao đẳng) - Trường Cao đẳng Xây dựng số 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:230

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình "Kế toán tài chính doanh nghiệp 3 (Ngành: Kế toán - Cao đẳng)" được biên soạn với mục tiêu nhằm giúp sinh viên nắm được các kiến thức về: Kế toán hoạt động kinh doanh hàng hóa trong nước; kế toán hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa; kế toán hoạt động kinh doanh du lịch;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kế toán tài chính doanh nghiệp 3 (Ngành: Kế toán - Cao đẳng) - Trường Cao đẳng Xây dựng số 1

BỘ XÂY DỰNG TRƯỜNG CAO ĐẲNG XÂY DỰNG SỐ 1 GIÁO TRÌNH MÔN HỌC: KẾ TOÁN TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 3 NGÀNH: KẾ TOÁN TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG ( Ban hành kèm theo Quyết định số368ĐT /QĐ-CĐXD1 ngày 10 tháng 08 năm 2021 của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Xây dựng số 1) Hà Nội, năm 2021
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
LỜI GIỚI THIỆU Kế toán tài chính là một bộ phận quan trọng trong hệ thống kế toán, nó không ngừng được hoàn thiện cho phù hợp với Luật kế toán, chế độ kế toán, chuẩn mực kế toán và các thông lệ kế toán quốc tế nhằm có được thông tin kế toán chất lượng cao nhất. Với nhận thức đó, cuốn bài giảng “Kế toán tài chính doanh nghiệp 3” được biên soạn cho chuyên ngành kế toán - hệ Cao đẳng đáp ứng kịp thời nhu cầu đào tạo của trường Cao đẳng Xây dựng số 1 và sẽ là cuốn tài liệu giúp cho các cán bộ giảng dạy, cán bộ nghiên cứu, sinh viên, có tài liệu giảng dạy, nghiên cứu và học tập. Trong quá trình nghiên cứu, biên soạn và hoàn thiện cuốn bài giảng này, tập thể giảng viên Bộ môn Kế toán – Trường Cao đẳng Xây dựng số 1 đã cập nhật những quy định pháp lý mới nhất về kế toán, chọn lọc nội dung cơ bản và biên soạn theo hướng tiếp cận năng lực cho sinh viên. Trong mỗi mô đun có các bài, trong mỗi bài đều được trình bày theo bố cục gồm các phần sau: Mục tiêu, nội dung bài, bài tập thực hành, phương pháp đánh giá và một số sai sót thường gặp. Trong phần bài tập thực hành có các chứng từ thực tế phát sinh tại doanh nghiệp để sinh viên vận dụng kiến thức đã học xử lý các nghiệp vụ kế toán theo quy định. Cuốn bài giảng Bài giảng Kế toán tài chính doanh nghiệp 3 được biên soạn trên cơ sở sự đóng góp trí tuệ của tập thể tác giả là các giảng viên thuộc tổ môn Kế toán bao gồm: 1. Thạc sỹ Dương Thị Kim Tuyến (Trưởng khoa Kế toán - Tài chính kiêm Trưởng bộ môn Kế toán) - Chủ biên, biên soạn mô đun 4 2. Thạc sỹ Tô Thị Tùng Vân, biên soạn mô đun 1 3. Thạc sỹ Lê Thị Hường, biên soạn mô đun 2, 3 4. Thạc sỹ Nguyễn Thị Hương, biên soạn mô đun 5 Trong quá trình biên soạn, mặc dù tập thể tác giả đã cố gắng song bài giảng chắc chắn không thể tránh khỏi những hạn chế nhất định, vì vậy chúng tôi rất mong nhận được nhiều ý kiến góp ý để cuốn tài liệu được hoàn thiện hơn. Tập thể tác giả xin chân thành cảm ơn! T/M TẬP THỂ TÁC GIẢ Chủ biên ThS. Dương Thị Kim Tuyến
MỤC LỤC LỜI GIỚI THIỆU DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC SƠ ĐỒ MÔ ĐUN 1: KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH HÀNG HÓA TRONG NƯỚC ............................................................................................................................ 1 Bài 1: KẾ TOÁN QUÁ TRÌNH MUA HÀNG HÓA .................................................1 1. MỤC TIÊU ................................................................................................................ 1 2. NỘI DUNG BÀI ........................................................................................................1 2.1. Khái niệm, thời điểm xác định hàng mua ...........................................................1 2.2. Phương thức mua hàng hóa ..................................................................................1 2.3 Quy trình kế toán mua hàng hóa .......................................................................... 3 2.4. Nhiệm vụ kế toán mua hàng hóa ..........................................................................4 2.5 Công thức xác định giá mua thực tế của hàng hóa ............................................. 4 2.6. Tài khoản sử dụng: ................................................................................................5 2.7. Chứng từ sử dụng: .................................................................................................6 2.8. Phương pháp kế toán ............................................................................................7 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ........................................................................................11 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ...............................................................................21 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ....................................................................22 Bài 2: KẾ TOÁN QUÁ TRÌNH BÁN HÀNG HÓA ................................................23 1. MỤC TIÊU ..............................................................................................................23 2. NỘI DUNG BÀI ......................................................................................................23 2.1. Phạm vi và thời điểm xác định hàng bán ..........................................................23 2.2. Phương thức bán hàng ........................................................................................ 24 2.3. Quy trình của kế toán bán hàng hóa ................................................................. 26 2.4. Nhiệm vụ của kế toán bán hàng hóa .................................................................. 27 2.5. Công thức xác định trị giá vốn của hàng hóa xuất bán ................................... 27 2.6. Tài khoản sử dụng: ..............................................................................................28 2.7. Chứng từ sử dụng: ...............................................................................................28 2.8. Phương pháp kế toán ..........................................................................................29 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ........................................................................................34
4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ..............................................................................48 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP .................................................................... 49 MÔ ĐUN 2 KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG XUẤT NHẬP KHẨU HÀNG HÓA ........ 50 BÀI 1: KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ NHẬP KHẨU HÀNG HÓA ............................... 50 1. MỤC TIÊU ..............................................................................................................50 2. NỘI DUNG BÀI ...................................................................................................... 50 2.1. Những vấn đề chung về kế toán xuất nhập khẩu ............................................. 50 2.2. Những vấn đề chung về kế toán nhập khẩu hàng hoá .....................................51 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ........................................................................................61 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ...............................................................................71 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ..................................................................... 71 BÀI 2. KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ XUẤT KHẨU HÀNG HÓA ...............................72 1. MỤC TIÊU .............................................................................................................. 72 2. NỘI DUNG BÀI ......................................................................................................72 2.1. Những vấn đề chung về kế toán xuất khẩu hàng hóa ......................................72 2.2. Kế toán xuất khẩu hàng hóa trực tiếp ...............................................................74 2.3. Kế toán xuất khẩu hàng hóa uỷ thác ................................................................. 78 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ........................................................................................83 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ............................................................................... 93 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP .....................................................................94 MÔ ĐUN 3: KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DU LỊCH ....................... 95 BÀI 1: KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ VÀ TÍNH GIÁ THÀNH HOẠT ĐỘNG DU LỊCH .....................................................................................................................95 1. MỤC TIÊU .............................................................................................................. 95 2. NỘI DUNG BÀI ......................................................................................................95 2.1. Đặc điểm và các hoạt động kinh doanh du lịch ................................................95 2.2. Nội dung chi phí hoạt động du lịch ....................................................................96 2.3. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành ......................................97 2.4. Phương pháp tính giá thành ...............................................................................97 2.5. Kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành hoạt động du lịch .......................... 98 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ......................................................................................105 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ............................................................................. 111 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ................................................................... 112
BÀI 2: KẾ TOÁN DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH HOẠT ĐỘNG DU LỊCH ...................................................................................................................113 1. MỤC TIÊU ............................................................................................................113 2. NỘI DUNG BÀI ....................................................................................................113 2.1. Kế toán doanh thu hoạt động du lịch .............................................................. 113 2.2. Kế toán kết quả kinh doanh hoạt động du lịch ...............................................115 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ...................................................................................... 117 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ .............................................................................119 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ...................................................................120 MÔ ĐUN 4: KẾ TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG ..................... 121 BÀI 1: MỘT SỐ VẦN ĐỀ CHUNG VỀ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG ........................................................................................................................121 1.MỤC TIÊU .............................................................................................................121 2. NỘI DUNG BÀI ....................................................................................................121 2.1. Đặc điểm hoạt động xây dựng ..........................................................................121 2.2. Các loại giá thành ..............................................................................................122 2.3. Quy trình kế toán tập hợp chi phí, tính giá thành công trình xây dựng ...... 123 2.4. Nhiệm vụ kế toán tập hợp chi phí, tính giá thành .......................................... 124 2.5. Đối tượng và phương pháp tập hợp chi phí ....................................................124 BÀI 2: KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ NGUYÊN VẬT LIỆU TRỰC TIẾP 125 1. MỤC TIÊU ...........................................................................................................125 2. NỘI DUNG BÀI ...................................................................................................125 2.1. Nội dung chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ......................................................125 2.2. Tài khoản sử dụng ............................................................................................. 125 2.3 . Chứng từ sử dụng .............................................................................................126 2.4 Phương pháp kế toán chi tiết .............................................................................126 2.5. Phương pháp kế toán tổng hợp ........................................................................127 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ......................................................................................128 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ .............................................................................133 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ................................................................... 134 BÀI 3: KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ NHÂN CÔNG TRỰC TIẾP ................. 135 1. MỤC TIÊU ............................................................................................................135 2. NỘI DUNG BÀI ....................................................................................................135 2.1 Nội dung chi phí nhân công trực tiếp ...............................................................135
2.2 Tài khoản sử dụng: .............................................................................................135 2.3 Chứng từ sử dụng: ..............................................................................................135 2.4 Phương pháp kế toán chi tiết: ........................................................................... 136 2.5 Phương pháp kế toán tổng hợp: ........................................................................137 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ...................................................................................... 138 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ............................................................................. 141 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP .................................................................. 141 BÀI 4: KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SỬ DỤNG MÁY THI CÔNG ...............142 1. MỤC TIÊU ............................................................................................................142 2. NỘI DUNG BÀI ................................................................................................... 142 2.1 Nội dung chi phí sử dụng máy thi công. ...........................................................142 2.2 Tài khoản sử dụng .............................................................................................. 142 2.3. Chứng từ sử dụng .............................................................................................. 144 2.4 Kế toán chi tiết .................................................................................................... 144 2.5 Phương pháp hạch toán tổng hợp .....................................................................145 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ......................................................................................149 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ..............................................................................152 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ...................................................................153 BÀI 5: KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT CHUNG .............................154 1. MỤC TIÊU ............................................................................................................154 2. NỘI DUNG BÀI .................................................................................................... 154 2.1. Nội dung chi phí sản xuất chung ...................................................................... 154 2.2. Tài khoản sử dụng .............................................................................................154 2.3. Chứng từ sử dụng .............................................................................................. 155 2.4. Phương pháp kế toán chi tiết ............................................................................ 155 2.5. Phương pháp kế toán tổng hợp ........................................................................155 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ......................................................................................159 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ............................................................................. 160 5.MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP .................................................................... 160 BÀI 6: KẾ TOÁN TỔNG HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY DỰNG ........................................................................................161 1. MỤC TIÊU ............................................................................................................ 161 2. NỘI DUNG BÀI ....................................................................................................161
2.1 Kế toán tổng hợp chi phí xây dựng ...................................................................161 2.2. Kế toán chi phí sửa chữa bảo hành công trình ...............................................165 2.3. Đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ ................................................................ 166 2.4. Kế toán giá thành sản phẩm xây dựng ............................................................ 167 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ......................................................................................168 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ............................................................................. 170 5.MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ....................................................................170 BÀI 7: KẾ TOÁN BÀN GIAO CÔNG TRÌNH ..................................................... 171 1. MỤC TIÊU ............................................................................................................171 2. NỘI DUNG BÀI ....................................................................................................171 2.1. Nhiệm vụ kế toán bàn giao công trình .............................................................171 2.2 Quy trình kế toán bàn giao công trình hoàn thành .........................................172 2.3 Kế toán bàn giao công trình xây dựng hoàn thành ......................................... 172 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ...................................................................................... 177 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ............................................................................. 180 5.MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ....................................................................180 BÀI 8: KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH .................................181 1. MỤC TIÊU ............................................................................................................181 2. NỘI DUNG BÀI .................................................................................................... 181 2.1. Nội dung kết quả kinh doanh ...........................................................................181 2.2.Nhiệm vụ kế toán xác định kết quả kinh doanh ..............................................181 2.3 Tài khoản sử dụng ..............................................................................................182 2.4 Phương pháp hạch toán .....................................................................................182 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ......................................................................................184 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ .............................................................................184 5.MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP .................................................................... 184 MÔ ĐUN 5: KẾ TOÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN Ở ĐƠN VỊ CHỦ ĐẦU TƯ .............................................................................................................................. 185 1. MỤC TIÊU ............................................................................................................185 2. NỘI DUNG BÀI .................................................................................................... 185 2.1. Nội dung và các hình thức quản lý dự án ........................................................185 2.2. Quy trình kế toán hoạt động đầu tư XDCB ở đơn vị chủ đầu tư ................. 187 2.3. Nhiệm vụ của kế toán hoạt động XDCB ở đơn vị chủ đầu tư .......................187
2.4. Kế toán hoạt động đầu tư XDCB ở đơn vị chủ đầu tư có thành lập ban quản lý dự án, tổ chức công tác kế toán riêng. ................................................................ 188 2.5. Kế toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản trường hợp doanh nghiệp không tổ chức kế toán riêng .....................................................................................................200 3. BÀI TẬP THỰC HÀNH ......................................................................................204 4. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ .............................................................................217 5. MỘT SỐ SAI SÓT THƯỜNG GẶP ...................................................................218 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................219
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT KÝ HIỆU CHÚ GIẢI 1 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp 2 BHXH Bảo hiểm xã hội 3 BHYT Bảo hiểm y tế 4 CCDC Công cụ dụng cụ 5 CPBH Chi phí bán hàng 6 CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp 7 CPNVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 8 CPQLDN Chi phí quản lý doanh nghiệp 9 CPSXC Chi phí sản xuất chung 10 CT Chi tiết 11 CV Công việc 12 DTTC Doanh thu tài chính 13 ĐVT Đơn vị tính 14 GTGT Giá trị gia tăng 15 GVHB Giá vốn hàng bán 16 HMCT Hạng mục công trình 17 K/c Kết chuyển 18 KH Khấu hao 19 KPCĐ Kinh phí công đoàn 20 KQKD Kết quả kinh doanh 21 NKC Nhật ký chung 22 SCT Sổ chi tiết 23 SPS Số phát sinh 24 TH Trường hợp 25 TK Tài khoản 26 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 27 TSCĐ Tài sản cố định 28 XDCB Xây dựng cơ bản
DANH MỤC SƠ ĐỒ SỐ HIỆU NỘI DUNG Trang Sơ đồ 1.1 Sơ đồ hạch toán kế toán mua hàng hóa 11 Sơ đồ 1.2 Sơ đồ hạch toán kế toán bán hàng hóa 34 Sơ đồ 2.1 Sơ đồ kế toán nhập khẩu trực tiếp 57 Sơ đồ 2.2 Sơ đồ kế toán xuất khẩu trực tiếp 78 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 101 Sơ đồ 3.2 Sơ đồ kế toán chi phí nhân công trực tiếp 102 Sơ đồ 3.3 Sơ đồ kế toán chi phí sản xuất chung 104 Sơ đồ 3.4 Sơ đồ kế toán tập hợp chi phí sản xuất 105 Sơ đồ 3.5 Sơ đồ kế toán doanh thu bán hàng 115 Sơ đồ 3.6 Sơ đồ kế toán xác định kết quả kinh doanh 117 Sơ đồ 4.1 Sơ đồ kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 127 Sơ đồ 4.2 Sơ đồ kế toán chi phí nhân công trực tiếp 137 Sơ đồ kế toán tập hợp chi phí máy thi công (Trường hợp không tổ chức đội máy thi công riêng biệt hoặc Sơ đồ 4.3 147 có tổ chức đội máy thi công riêng nhưng không hạch toán riêng cho đội máy thi công) Sơ đồ kế toán tập hợp chi phí máy thi công Sơ đồ 4.4 (Trường hợp tổ chức đội máy thi công riêng biệt và có hạch 149 toán riêng chi phí cho đội máy ) Sơ đồ 4.5 Sơ đồ kế toán tập hợp chi phí sản xuất chung 158 Sơ đồ 4.6 Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí xây lắp 164 Sơ đồ 4.7 Sơ đồ kế toán chi phí sửa chữa bảo hành công trình 166 Sơ đồ 4.8 Sơ đồ kế toán bàn giao công trình xây dựng 174 Sơ đồ 4.9 Sơ đồ kế toán bàn giao công trình xây dựng 177 Sơ đồ 4.10 Sơ đồ kế toán xác định kết quả kinh doanh 183 Sơ đồ 5.1 Sơ đồ kế toán nguồn vốn đầu tư XDCB 192 Sơ đồ kế toán chi phí đầu tư XDCB (Trường hợp doanh Sơ đồ 5.2 197 nghiệp có tổ chức công tác kế toán riêng) Sơ đồ 5.3 Sơ đồ kế toán quyết toán vốn đầu tư XDCB 200 Sơ đồ kế toán chi phí đầu tư XDCB (Trường hợp doanh Sơ đồ 5.4 203 nghiệp không tổ chức công tác kế toán riêng)
MÔ ĐUN 1 KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH HÀNG HÓA TRONG NƯỚC Bài 1: KẾ TOÁN QUÁ TRÌNH MUA HÀNG HÓA 1. MỤC TIÊU - Kiến thức: + Trình bày được thời điểm xác định hàng mua; + Trình bày và vận dụng được phương pháp xác định trị giá mua thực tế hàng hóa; + Trình bày được căn cứ để định khoản, ghi sổ kế toán tương ứng với từng loại nghiệp vụ; + Trình bày được phương pháp kế toán đến nghiệp vụ mua hàng. - Kỹ năng: + Xác định được trị giá mua thực tế hàng hóa; + Đọc được nội dung nghiệp vụ mua hàng trên chứng từ liên quan; + Định khoản được các nghiệp vụ mua hàng; + Ghi được sổ kế toán chi tiết hàng hóa, sổ chi tiết thanh toán, sổ kế toán tổng hợp theo hình thức kế toán Nhật ký chung: sổ cái, sổ nhật chung. - Thái độ: + Nghiêm túc, cẩn thận, trung thực, tự giác khi nghiên cứu môn học. + Cập nhật các văn bản, chế độ kế toán kịp thời. 2. NỘI DUNG BÀI 2.1. Khái niệm, thời điểm xác định hàng mua Mua hàng là giai đoạn đầu tiên của quá trình lưu chuyển hàng hoá, là quan hệ trao đổi giữa người mua và người bán về giá trị hàng hoá thông qua quan hệ thanh toán tiền hàng, doanh nghiệp nắm quyền sở hữu về hàng hoá, mất quyền sở hữu về tiền hoặc có trách nhiệm thanh toán tiền cho nhà cung cấp. Thời điểm xác định hàng mua: Là khi đơn vị mua hàng đã nhận được hàng hóa từ nhà cung cấp, đã thanh toán tiền cho nhà cung cấp hoặc chấp nhận thanh toán. Tuy nhiên tùy thuộc vào từng phương thức mua hàng mà thời điểm xác định hàng mua có khác nhau. 2.2. Phương thức mua hàng hóa Các doanh nghiệp thương mại mua hàng trong nước theo hai phương thức: - Mua hàng theo phương thức trực tiếp: 1
Căn cứ vào hợp đồng đã ký kết, doanh nghiệp thương mại cử cán bộ nghiệp vụ trực tiếp đến bên bán để nhận hàng hoặc trực tiếp thu mua hàng hóa tại cơ sở sản xuất. Người đi nhận hàng có trách nhiệm đưa hàng mua về nhập kho hoặc giao bán thẳng. Theo phương thưc này thời điểm ghi nhận hàng mua là khi bên mua đã hoàn thành thủ tục giao nhận hàng hóa, đã thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán với người bán. - Mua hàng theo phương thức chuyển hàng: Theo phương thức này bên bán có trách nhiệm chuyển hàng đến cho bên mua theo thời gian và địa điểm đã ký kết trong hợp đồng. Thời điểm ghi nhận hàng mua là thời điểm bên mua đã nhận được hàng (do bên bán chuyển đến), đã thanh toán tiền hoặc chấp nhận thanh toán với người bán. 2
2.3 Quy trình kế toán mua hàng hóa Nhân viên Thủ quỹ, kế mua hàng hóa Nhà cung cấp Kế toán mua hàng hóa Thủ kho toán tiền gửi (phòng kinh ngân hàng doanh) Thu nhận, Căn cứ kiểm tra chứng vào hợp (1) (2) từ đầu vào: Nhận hàng và đồng, bên - Biên bản giao hóa đơn kèm bán xuất nhận hàng hóa theo biên bản giao hàng giao nhận -Hóa đơn hóa cho GTGT hàng hóa bên mua - Hợp đồng mua bán (9) Chi tiền (3) (hoặc - Lập phiếu (4) Nhận (5) chuyển phiếu và khoản) và nhập kho, ghi sổ phiếu chi,… nhập kho - Tính toán trị giá thực tế hàng mua (6) (7) - Lập bảng nhập – xuất – tồn hàng hóa - Ghi sổ tổng hợp: Sổ nhật ký chung, sổ cái, Đối chiếu sổ chi tiết hàng hóa (8) Ghi sổ theo Đối chiếu dõi công nợ, Ghi sổ công nợ (9) (sổ chi tiết thanh toán với người bán) 3
2.4. Nhiệm vụ kế toán mua hàng hóa CV1: Thu thập, kiểm tra chứng từ đầu vào (biên bản giao nhận hàng hóa, hóa đơn GTGT, hợp đồng mua bán, phiếu nhập kho, phiếu chi, ủy nhiệm chi, giấy báo Nợ, giấy thanh toán tạm ứng…) CV2: Tính toán trị giá thực tế mua hàng hóa. CV3: Hạch toán và ghi sổ chi tiết và tổng hợp về mua hàng hóa (nhập chứng từ vào phần mềm): - Ghi sổ tổng hợp (nhật ký chung, sổ cái) - Ghi sổ chi tiết tài khoản 156, sổ chi tiết thanh toán với người bán. CV4: Lập bảng tổng hợp nhập – xuất – tồn hàng hóa. CV5: - Đối chiếu, kiểm tra giữa bảng tổng hợp nhập - xuất - tồn hàng hóa với sổ cái vào cuối kỳ. - Đối chiếu, kiểm tra giữa kế toán hàng hóa và thủ kho vào cuối kỳ. - Đối chiếu công nợ với nhà cung cấp. 2.5 Công thức xác định giá mua thực tế của hàng hóa Các khoản Giá thực Các khoản thuế Giá mua Chi phí thu giảm trừ mà tế của ở khâu mua = của hàng + mua của + - người mua hàng hóa không được hóa hàng hóa hàng được mua vào hoàn lại hưởng Trong đó: - Giá mua của hàng hóa: Là số tiền mà doanh nghiệp phải trả cho người bán theo hợp đồng hay hóa đơn. Tùy thuộc vào phương thức tính thuế giá trị gia tăng mà doanh nghiệp đang áp dụng, giá mua hàng hóa được quy định khác nhau, cụ thể: + Đối với DN tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ: Giá mua của hàng hóa là giá mua chưa có thuế GTGT đầu vào. + Đối với DN tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và đối với những hàng hóa không thuộc diện đối tượng chịu thuế GTGT : Giá mua của hàng hóa bao gồm cả thuế GTGT đầu vào. - Các khoản thuế ở khâu mua không được hoàn lại bao gồm: thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp, thuế bảo vệ môi trường (nếu có). 4
+ Các khoản giảm trừ mà người mua hàng được hưởng: Chiết khấu thương mại, khoản giảm giá hàng mua, giá trị hàng mua bị trả lại. - Chi phí thu mua hàng hóa bao gồm: Các khoản chi phí phục vụ cho quy trình mua hàng như: chi phí vận chuyển, bốc dỡ; chi phí bảo hiểm, tiền lưu kho, hao hụt trong định mức, công tác phí của cán bộ thu mua,... - Do đặc thù của doanh nghiệp thương mại trong kế toán giá mua của hàng hóa được tính và hạch toán riêng, còn chi phí thu mua được được tổng hợp chung cho tất cả các mặt hàng mà không phân bổ cho từng loại mặt hàng đến cuối kỳ phân bổ cho hàng đã bán ra và hàng còn lại. 2.6. Tài khoản sử dụng: Tài khoản 156 “Hàng hóa” - Tài khoản này dùng để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động của hàng hóa của doanh nghiệp. Kết cấu: TK 156 “Hàng hóa” + Giá mua của hàng hóa nhập kho, + Giá trị mua thực tế của hàng hóa nhập quầy. xuất kho, quầy. + Chi phí thu mua hàng hóa thực tế + Chi phí thu mua phân bổ cho hàng phát sinh. tiêu thụ trong kì. + Giá trị của hàng hóa thuê ngoài + Các khoản giảm giá, chiết khấu gia công, chế biến hoàn thành nhập thương mại hàng mua trả lại. kho, quầy. + Giá trị hàng hóa phát hiện thiếu tại + Giá trị hàng hóa bị người mua trả kho, quầy. lại nhập kho, quầy. + Giá trị của hàng hóa phát hiện thừa ở kho, quầy. Số dư: + Phản ánh giá trị mua vào của hàng hóa tồn kho, tồn quầy. + Phản ánh chi phí thu mua của hàng hóa tồn kho. Tài khoản 156 có ba tài khoản cấp 2 Tài khoản 1561 “Giá mua hàng hóa” Tài khoản 1562 “Chi phí thu mua hàng hóa” Tài khoản 1567” Hàng hóa bất động sản” 5
2.7. Chứng từ sử dụng: * Các chứng từ sử dụng để hạch toán: - Hóa đơn giá trị gia tăng (kèm theo bảng kê – nếu có) - Phiếu nhập kho. - Biên bản giao nhận hàng hóa - Các chứng từ thanh toán: Phiếu chi, ủy nhiệm chi, giấy thanh toán tạm ứng… Ngoài ra, còn có các chứng từ khác kèm theo: Đơn đặt hàng, báo giá, hợp đồng mua bán hàng hóa, đề nghị thanh toán, ... * Hướng dẫn đọc chứng từ: Hóa đơn giá trị gia tăng - Khi nhận hóa đơn mua hàng hóa, kế toán phải xác định được: + Ngày tháng năm trên hóa đơn + Nội dung nghiệp vụ: Tên hàng hóa mua. + Đối với hạch toán chi tiết: Kế toán lưu ý thêm chủng loại quy cách hàng hóa; số lượng, đơn giá làm cơ sở ghi sổ chi tiết hàng hóa; tên nhà cung cấp hàng hóa để ghi sổ chi tiết thanh toán với ngưới bán. + Phương thức thanh toán: Tùy thuộc hợp đồng ký kết hai bên, phương thức thanh toán như sau: Nếu đơn vị trả ngay bằng tiền mặt sẽ có phiếu chi kèm theo. Nếu đơn vị trả ngay bằng tiền gửi ngân hàng sẽ có ủy nhiệm chi, giấy báo nợ kèm theo. Nếu đơn vị chưa trả ghi nhận nợ để theo dõi. Phiếu nhập kho: - Nếu nhận phiếu nhập kho, kế toán phải xác định được: + Ngày tháng năm trên phiếu nhập kho + Nội dung chính nghiệp vụ: Loại hàng hóa, số lượng, giá trị của hàng hóa, kho nhập hàng. 6
2.8. Phương pháp kế toán 2.8.1. Mua hàng về nhập kho Căn cứ Sổ kế toán STT Nội dung nghiệp vụ hạch Định khoản (Hình thức toán Nhật ký chung) Trường hợp 1: Hàng và hóa đơn cùng về 1 Nhập kho hàng hóa Hóa đơn Nợ TK 156(1) - SCT TK 156, SCT (bao bì – nếu có) GTGT, Nợ TK 153(2) - thuế GTGT sổ TGNH, phiếu Bao bì (nếu có) SCT tạm ứng, sổ theo nhập Nợ TK 133(1) dõi công nợ phải trả. kho Có TK 111, 112, - Sổ NKC, Sổ cái các 141, 341, 331… TK liên quan. 2 Nếu doanh nghiệp Biên Nợ TK 244 - SCT TGNH. phải kí cược về số nhận ký Có TK 111, - Sổ NKC, Sổ cái các tiền bao bì theo yêu cược bao 112, … TK liên quan cầu của người bán bì, phiếu chi 3 Khi phát sinh chi phí Hóa đơn Nợ TK 156(2) - SCT hàng hóa, sổ chi mua hàng GTGT Nợ TK 133 tiết thuế GTGT, SCT Có TK 111, 112, TGNH, sổ chi tiết tạm 141, 331,… ứng, sổ theo dõi công nợ phải trả. - Sổ NKC, Sổ cái các TK liên quan Trường hợp 2: Cuối tháng hóa đơn về, hàng chưa về 1 Ghi nhận hàng đang Hóa đơn Nợ TK 151 - SCT thuế GTGT, sổ đi đường GTGT Nợ TK 133 TGNH, sổ chi tiết tạm Có TK 111, 112, ứng, sổ theo dõi công 141, 331, … nợ phải trả. - Sổ NKC, Sổ cái các TK liên quan. Trường hợp 3: Đến cuối tháng hàng về nhập kho nhưng hóa đơn chưa về 1 Kế toán sử dụng giá Phiếu Nợ TK 156(1) - SCT hàng hóa, SCT tạm tính để ghi sổ nhập Có TK 331 thuế GTGT, sổ theo kho dõi công nợ phải trả. - Sổ NKC, Sổ cái các TK liên quan 7
Căn cứ Sổ kế toán STT Nội dung nghiệp vụ hạch Định khoản (Hình thức toán Nhật ký chung) 2 Khi hóa đơn về kế Hóa đơn Bút toán 1: - SCT hàng hóa, SCT toán có thể ghi như GTGT Nợ TK 156 (1) (...) GTGT, sổ TGNH, sổ sau: Dùng bút toán đỏ Có TK 331 (...) chi tiết tạm ứng, sổ để ghi bút toán âm Bút toán 2: theo dõi công nợ phải xóa phần định khoản Nợ TK 1561 trả. ghi bằng giá tạm tính. Nợ TK 133 - Sổ NKC, Sổ cái các Sau đó căn cứ vào Có TK 331, 111, TK liên quan hóa đơn để ghi định 112, 141,… khoản theo giá thực tế bằng mực thường. Trường hợp 4: Mua hàng nhập kho phát hiện thiếu so với hóa đơn Khi phát hiện hàng hóa thiếu so với hóa đơn, kế toán phải lập biên bản và tìm ra nguyên nhân 1 Kế toán ghi bút toán Hóa đơn Nợ TK 156(1) - Sổ TGNH, SCT thuế nhập kho theo số thực GTGT, Nợ TK 138(8) - bắt GTGT, sổ theo dõi tế, số còn thiếu kế biên bản bồi thường công nợ phải trả. toán căn cứ vào xử lý vi Nợ TK 138(1) - - Sổ NKC, Sổ cái các nguyên nhân và biên phạm thiếu, chờ xử lý TK liên quan bản xử lý ghi bút toán Nợ TK 133 phù hợp. Có TK 111, 112, 331,… 2 Nếu sau khi thiếu hụt do chưa biết nguyên nhân, doanh nghiệp tìm ra nguyên nhân và quyết định xử lý. a Người bán giao thiếu Phiếu Nợ TK 156(1) - SCT hàng hóa, SCT nên giao thêm nhập Có TK 138(1) tài khoản 138. kho - Sổ NKC, Sổ cái các TK liên quan. b Trường hợp thiếu hụt Biên bản Nợ TK 811 - SCT tài khoản 811, không xác định được xử lý Có TK 138(1) 138 nguyên nhân, hoặc do hàng - Sổ NKC, Sổ cái các nguyên nhân bất khả thiếu, TK liên quan. kháng DN phải chịu hợp đồng 8
Căn cứ Sổ kế toán STT Nội dung nghiệp vụ hạch Định khoản (Hình thức toán Nhật ký chung) c Nếu số hàng thiếu hụt Biên bản Nợ TK 156(2) - Sổ TGNH, SCT thuế trong do hao hụt tự xử lý Nợ TK 133 GTGT, sổ theo dõi nhiên trong định mức hàng Có TK 111, 112, công nợ phải trả. cho phép thiếu, 331, 141,… - Sổ NKC, Sổ cái các hợp TK liên quan đồng Trường hợp 5: Mua hàng nhập kho phát hiện thừa so với hóa đơn Khi phát hiện hàng hóa thừa so với hóa đơn, kế toán phải lập biên bản số hàng hóa thừa và tìm ra nguyên nhân. 1 Nếu chưa xác định Biên bản Nợ TK 156(1) - SCT hàng hóa, SCT được nguyên nhân, hàng hóa Có TK 338(1) GTGT, SCT TK 338 chờ xử lý thừa so với - Sổ NKC, sổ cái các hóa đơn TK liên quan 2 Xác định được nguyên nhân: Hàng thừa so với hóa đơn do bên bán giao thừa, doanh nghiệp quyết định mua lại số hàng thừa và nhập kho, trường hơp này DN báo cho bên bán biết để ghi hóa đơn bổ sung. Hóa đơn Nợ TK 156(1) - SCT hàng hóa, SCT GTGT, Nợ TK 133 GTGT, sổ theo dõi phiếu nhập Có TK 331 công nợ phải trả. kho - Sổ NKC, Sổ cái các TK liên quan 3 Nếu thừa không rõ Quyết định Nợ TK 338(1) - SCT TK 338. nguyên nhân tính vào xử lý hàng Có TK 711 - Sổ NKC, Sổ cái các thu nhập khác thừa TK liên quan. Trường hợp 6: Hàng kém phẩm chất, sai quy định Hàng hóa kém phẩm Hóa đơn Nợ TK 331, 111, - SCT hàng hóa, sổ chi chất, sai quy cách GTGT, 112 tiết thuế GTGT, sổ được giảm giá hoặc phiếu Có TK 156(1) theo dõi công nợ phải trả lại cho người bán xuất kho Có TK 133(1) - trả. tương ứng phần - Sổ NKC, Sổ cái các hàng trả lại. TK liên quan 9