Giáo trình Kỹ năng xác định mục tiêu và tạo động lực cuộc sống (Trình độ: Trung Cấp) - Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật Bạc Liêu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình "Kỹ năng xác định mục tiêu và tạo động lực cuộc sống (Trình độ: Trung Cấp)" được biên soạn nhằm giúp các em sinh viên trình bày được khái niệm về mục tiêu và tầm quan trọng của mục tiêu; Nêu được các phương pháp thiết lập các mục tiêu trong cuộc sống; Trình bày được các bước tạo động lực cho bản thân; Vận dụng kiến thức đã học xác lập mục tiêu và tạo động lực cho bản thân. Mời các bạn cùng tham khảo giáo trình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kỹ năng xác định mục tiêu và tạo động lực cuộc sống (Trình độ: Trung Cấp) - Trường CĐ Kinh tế - Kỹ thuật Bạc Liêu

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BẠC LIÊU TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ – KỸ THUẬT GIÁO TRÌNH MÔN: KỸ NĂNG XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU VÀ TẠO ĐỘNG LỰC CUỘC SỐNG TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP (Ban hành kèm theo Quyết định số: /QĐ-KTKT ngày tháng.... năm 2020 của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Bạc Liêu) 1
BÀI 1: KỸ NĂNG XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU VÀ TẠO ĐỘNG LỰC CUỘC SỐNG Mục tiêu - Trình bày được khái niệm về mục tiêu và tầm quan trọng của mục tiêu; - Nêu được các phương pháp thiết lập các mục tiêu trong cuộc sống; - Trình bày được các bước tạo động lực cho bản thân; - Vận dụng kiến thức đã học xác lập mục tiêu và tạo động lực cho bản thân Nội dung 1. Thiết lập mục tiêu 1.1. Khái niệm và tầm quan trọng của mục tiêu 1.1.1. Khái niệm mục tiêu Nhà triết học người Đức, Friedrich Hegel đã từng nó “Cuộc sống chỉ có giá trị khi nó có thứ gì đó đáng giá làm mục tiêu”. Câu nói thể hiện ý nghĩa sâu xa của việc cần thiết phải xác định mục tiêu cuộc sống trong cuộc đời mỗi người. Lập mục tiêu chính là bước đầu tiên đơn giản nhất giúp chúng ta nhận thấy con đường tương lai và đồng thời cũng có động lực thúc đẩy bản thân phải hiện thực hóa tầm nhìn và ước mơ tương lai của mình. Vậy mục tiêu là gì? Mục tiêu là điều mà chúng ta đặt ra và mong muốn đạt được sau khi chúng ta thực hiện một hoạt động nào nó trong một khoảng thời gian nhất định. Mục tiêu có thể là sự hiểu biết (muốn biết về một cái gì đó), một hành vi (muốn làm được một cái gì), một sự thay đổi thái độ, một sự thoã mãn về nhu cầu… Mục tiêu chứa đựng cả ý tường và kết quả mong muốn, mục tiêu có thể là của một cá nhân, một tập thể, một cộng đồng thậm chí là một xã hội. Một mục tiêu gần giống với ý định hay mục đích. Mục đích là hướng đến một điều gì hay một công việc nào đó mà con người mong muốn để hoàn thành, nhưng thường thì mục đích khó có thể đo lường hay định lượng. Nói cách khác, mục đích là sự sắp đặt công việc hay điều gì đó được đưa ra. - Có nhiều loại mục tiêu, tuỳ theo tính chất, đặc điểm, lĩnh vực… mà có mục tiêu khác nhau + Dựa vào thời gian: Mục tiêu dài hạn, mục tiêu trung hạn và mục tiêu ngắn hạn + Dựa vào lĩnh vực: Mục tiêu công việc, mục tiêu đời sống … + Dựa vào tính chất: Mục tiêu đơn giản, mục tiêu phức tạp. 2
Các chuyên gia có kinh nghiệm luôn cho rằng những người trẻ tuổi nên xác định điểm đến cho mỗi lĩnh vực quan trọng trong đời mình. Và hãy làm ngay bây khi có thể mà không nên chờ đợi. Nếu bạn không biết tập trung sức lực vào việc gì, thì những quyết định bạn đưa ra, những hành động bạn thực hiện hàng ngày sẽ không có định hướng lâu dài và sẽ không đưa đến bất cứ một thành tựu nào đáng kể. Hầu hết trong tâm trí chúng ta bao giờ cũng có khuynh hướng đuổi theo một mục tiêu nào đó, nhưng thường rất mơ hồ. Nếu chúng ta không làm cho mục tiêu đó trở nên rõ ràng và đủ sức hút để bắt tâm trí bạn tập trung vào nó thì nó sẽ nghiêng sang những mục tiêu nhỏ bé, mơ hồ ngay trước mắt điều đó chỉ khiến chúng ta mất thời gian và xao nhãng mục đích thiết thực và lớn lao hơn. 1.1.2. Tầm quan trọng của mục tiêu Cuộc sống không mục tiêu chẳng khác nào một hành trình không có điểm đến xác định.Sống không mục tiêu, khác nào chấp nhận cuộc sống kiểu “nước chảy bèo trôi”. Người sống không mục tiêu chỉ có thể nhận được những thứ rơi rớt lại của người đi trước. Mục tiêu có thể xa vời, nhưng chính nhờ có mục tiêu mà con người mới có động lực phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, trở ngại để tiếp bước trên con đường đã chọn. - Xác định mục tiêu giúp chúng ta có được tầm nhìn dài hạn và động lực ngắn hạn. Từ đó giúp tập trung kiến thức, nỗ lực; sắp xếp thời gian và nguồn lực của mình – khai thác tối đa năng lực của bản thân nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Mục tiêu giúp sức chịu đựng của chúng ta mãnh liệt hơn, cố gắng và nỗ lực hơn… Khi đã xác định được những mục tiêu rõ ràng, khi đó có thể tìm những phương pháp để đạt được những mục tiêu đó, nâng cao sự tự tin của bản thân khi đã biết rõ khả năng đạt được mục tiêu khi đã thiết lập. Đồng thời tập trung vào những điều cần phải làm và loại bỏ những yếu tố không liên quan và ngăn cản con đường đi đến với mục tiêu. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, công sức và đôi khi cả chi phí để đầu tư. Xác định mục tiêu là kỹ năng giúp nêu lên những mong muốn cụ thể, thực tế của mình và thời gian đạt được mong ước đó. - Giúp bạn tìm ra giải pháp và vượt qua sự trì trệ của bản thân: Rất nhiều người thất bại vì họ không vượt qua được sức ì và sự trì trệ của bản thân. Nhìn những người xung quanh mình thành công, họ cũng ao ước được như vậy nhưng không bao giờ thực hiện vì thói quen sống hưởng thụ, thoải mái khiến họ tìm mọi cách để biện hộ cho sự trì trệ của chính mình. Do đó, xác định mục tiêu rõ ràng sẽ giúp bạn có động lực để lôi kéo bản thân tiến nhanh về phía trước để đạt thành công. 3
– Giúp bạn có cuộc sống ý nghĩa hơn: Xác định mục tiêu, không ngừng nỗ lực và kiên trì đạt được mục tiêu chính là chìa khoá mang đến hạnh phúc và cuộc sống ý nghĩa cho mỗi người. Mục tiêu càng rõ ràng thì bạn càng phát huy được tiềm năng để đạt được sự thành công, giàu có và hạnh phúc hơn. – Giúp bạn phát huy được điểm mạnh của bản thân: tiềm năng bộ não của con người là vô tận, nhưng nếu bạn không có thiết lập mục tiêu rõ ràng thì bộ não chẳng biết ưu tiên vào việc gì, chỉ ở trạng thái làm việc không chủ đích. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, cách làm việc của bộ não con người dựa vào mục tiêu đã được xác định trước. Khi có mục tiêu rõ ràng, bộ não sẽ làm việc ngày đêm tìm ra mọi phương thức để giúp bạn lao nhanh về đích. Biết rõ điểm mạnh, yếu của bản thân sẽ giúp bạn thiết lập mục tiêu của mình rõ ràng, cụ thể và không xa rời thực tế. Điều này sẽ giúp bạn phát huy điểm mạnh để trở nên thành công và hạnh phúc hơn. Có thể nói rằng thành công chính là niềm mơ ước mà bất cứ ai cũng mong muốn và nỗ lực hết mình để đạt được nó. Một trong những yếu tố quan trọng để bạn tiến gần đến với sự thành công đó là xác định mục tiêu cho chính bản thân mình. Bản thân các bậc làm cha làm mẹ ai cũng mong muốn con mình lớn lên thật khoẻ mạnh và đạt được những thành công trong cuộc sống. Do đó, ngay từ bây giờ, cha mẹ hãy cùng con đề ra những kế hoach, mục tiêu cụ thể để có thể thành công trong tương lai. 1.1.3. Nguyên nhân chúng ta ít quan tâm đến mục tiêu Mục tiêu có sức mạnh to lớn như thế. Vậy tại sao hiện nay rất ít bạn trẻ tự xác định những mục tiêu của chính mình. Đây là một câu hỏi khá thú vị và có những nguyên nhân sau đây có thể lý giải cho điều này: - Nghĩ rằng mục tiêu không thực sự quan trọng: Hầu hết mọi người không nhận ra được tầm quan trọng của việc xác lập mục tiêu. Không được trang bị trong trường lớp, không được tiếp cận trong môi trường sống và làm việc, không nhìn thấy được hiệu quả thực sự của việc làm này bằng người thật việc thật… là tất cả nguyên nhân khiến chúng ta không ý thức được tầm quan trọng của mục tiêu. - Không biết cách xác lập mục tiêu: Một số cá nhân trong chúng ta hoàn toàn không có khái niệm về việc thiết lập mục tiêu cho bản thân, một số khác thì nhầm lẫn mục tiêu với ước muốn, ước mơ… Nhưng thực tế mục tiêu lại là một điều gì đó hoàn toàn khác biệt với những điều đó, nó phải rõ ràng, cụ thể và được liệt kê hẳn hoi. Người lặp mục tiêu có thể dễ dàng và nhanh chóng trình bày cũng như kiểm soát được chúng 4
- Lo sợ thất bại: Đa số chúng ta hay bi quan hoặc thiếu tin tưởng về khả năng bản thân mình khi chúng ta càng lớn tuổi trong khi những người trẻ tuổi thường thường dũng cảm, lạc quan đầy nhiệt huyết nhưng lại không biết cách thiết lặp mục tiêu hoặc ý thức được tầm quan trọng của mục tiêu. Và cứ thế, khi tuổi tác ngày càng lớn thì chúng ta càng đánh mất đi những ước mơ của chính mình, chính trạng thái bi quan, lo sợ là một rào cản ngăn bước chúng ta không chủ động xác định được mục tiêu của đời mình. - Thiếu cảm hứng: Với một số ít người, họ cảm nhận được cuộc sống an nhàn thư thả với những mục tiêu sống rất nhỏ bé, đơn giản. Với họ, không xác định mục tiêu hoặc tiêu bé nhỏ cũng không có vấn đề gì, cuộc sống vẫn cứ tiếp diễn. Vì thế chúng ta cần có cảm hứng để xác định cho mình những mục tiêu đúng đắn và quan trọng của cuộc đời. Một số người không thiết lập mục tiêu vì nỗi lo sợ bị người khác chế giễu khi mục tiêu không thành. Để tránh điều này chúng ta nên giữ bí mật khi thiết lập những mục tiêu của mình. Hãy chỉ để cho mọi người thấy kết quả khi bạn đã hoàn thành nó. Như vậy sẽ không ai có thể làm bạn tổn thương được. 1.2. Phương pháp thiết lập mục tiêu 1.2.1. Nguyên tắc thiết lập mục tiêu thông minh (SMART) Mục tiêu là khái niệm khá đơn giản hầu hết chúng ta đều hiểu được, nhưng thiết lặp mục tiêu lại là cả một quá trình bao gồm nhiều bước mà không phải ai cũng biết. Rất nhiều người khi được hỏi mục tiêu chính trong đời họ là gì, đa số sẽ trả lời rằng: “Tôi muốn thành công”,“Tôi muốn hạnh phúc” hoặc “Tôi muốn đời sống khấm khá”… Tất cả những điều đó không phải là mục tiêu. Mục tiêu phải rõ ràng và cụ thể, tốt hơn thì cần phải theo tiêu chí mục tiêu SMART. Nguyên tắc thiết lập mục tiêu SMART là nguyên tắc “THÔNG MINH” giúp định hình và kiểm soát được mục tiêu của mình trong tương lai. Khi thiết lặp được mục tiêu theo tiêu chí mục tiêu thông minh thì mục tiêu đó sẽ đủ là động lực để chúng ta phấn đấu làm việc, bởi mục tiêu thông minh viết theo tên Tiếng Anh là SMART – S.M.A.R.T là tên viết tắt các chữ đầu của 5 bước cũng tương đương với 5 tiêu chí cần đạt được của một mục tiêu: S – Specific : Cụ thể, dễ hiểu. M – Measurable : Đo lường được A – Attainable : Có thể đạt được R – Relevant : Thực tế T – Time-Bound : Thời gian hoàn thành 5
Specific – Cụ thể: Không nên đặt những mục tiêu to lớn và khó hình dung. mục tiêu của bạn cần phải có sự rõ ràng cụ thể về cái gì, ai, ở đâu, khi nào và tại sao. Có mục tiêu cụ thể bản thân bạn sẽ biết mình cần gì, biết mình cần bắt đầu từ đâu và khi nào kết thúc. Ví dụ như đạt được điểm số bao nhiêu trong học kỳ sắp tới, làm gì khi ra trường … Measurable – Đo lường được: rất nhiều người xác định mục tiêu của mình là có cuộc sống khá giả hoặc sẽ trở nên giàu có. Tuy nhiên đó vẫn là mục tiêu chung chung, vì bao nhiều tiền là giàu có chỉ có tính tương đối và phụ thuộc vào quan điểm mỗi người. Thế nên, Mục tiêu đặt ra phải cái có thể đo lường được cụ thể giá cả, số lượng hoặc khối lượng, thời gian … Tức là những thứ có sức nặng, có thể cân, đong, đo, được. Ví dụ như: Mục tiêu học hết 5/10 câu ôn tập môn lịch sử trong buổi chiều nay… Achievable – Khả thi: Phải đảm bảo mục tiêu đặt ra có khả năng thực hiện được nếu không bạn sẽ dễ dàng mất tự tin và thấy nản lòng. Tuy nhiên đừng đề ra những mục tiêu quá đơn giản hoặc dễ dàng thực hiện với bản thân mình quá. Khi đó bạn sẽ chủ quan và đạt được mục tiêu dễ dàng quá sẽ không tạo ra cho bạn cảm giác hài lòng. Tốt nhất nên thiết lập một mục tiêu thực tế nhưng thử thách để cân bằng mọi thứ khiến bạn phải “nâng cao khả năng” và mang lại sự hài lòng lớn nhất cho bản thân. Ví dụ bạn có thể đặt những mục tiêu như trở thành học sinh giỏi hơn là mục tiêu trở thành danh nhân vĩ đại … Relevant – Thích hợp: Khi đặt mục tiêu thích hợp với định hướng cuộc sống và sự nghiệp, bạn có thể tập trung để luôn tiến lên và hoàn thiện mình. Còn nếu đặt mục tiêu quá rộng và không phù hợp, bạn sẽ thấy thời gian sẽ đi một đường, còn cuộc sống sẽ đi một nẻo. Timely – Thời hạn: Mục tiêu phải được đặt ra những thời gian, thời hạn cụ thể từ thời điểm bắt tay vào làm đến thời điểm dự kiến kết thúc. Khi đó thời gian sẽ là yếu tố liên tục tạo áp lực khiến chúng ta không ngừng phấn đấu, khi đánh giá kết quả thời gian cũng chính là tiêu chí giúp chúng ta đánh giá mức độ hoàn thành của mục tiêu sẽ hoàn thành mục tiêu đã đề ra. Nếu không có thời gian cụ thể sẽ khiến chúng ta nhanh chóng nản lòng. 1.2.2. Các mục tiêu cần quản lý trong cuộc sống Mục tiêu là những thành tựu mà chúng ta muốn đạt được trong tương lai và mục đích của việc đặt ra mục tiêu là để phục vụ cho cuộc sống chúng ta về lâu dài. 6
Cuộc sống của chúng ta giống như một bức tranh gồm nhiều mảnh ghép, thiếu một trong số những mảnh ghép bức tranh sẽ mất đi vẻ đẹp vốn có, tương tự như cuộc sống chúng ta nếu chỉ dồn hết sức lực cho một mục tiêu nào đó, sự nghiệp chẳng hạn, thì những mục tiêu khác bị bỏ quên vì vậy mà cuộc sống chúng ta bị mất cân bằng tức là khi ở đỉnh cao sự nghiệp rồi mà vẫn không cảm nhận được hạnh phúc. Vì vậy chúng ta nên lặp một danh mục những mục tiêu cần lý trong cuộc sống. Danh mục này bao gồm: *Mục tiêu theo lĩnh vực Nghề nghiệp: Bạn muốn phát triển nghề nghiệp tới mức nào? Tài chính: Bạn muốn kiếm được bao nhiêu tiền trước một thời gian nhất định nào đó? Học vấn: Bạn có muốn nâng cao kiến thức không? Bạn cần học thêm kỹ năng, kiến thức gì, cần tham gia các khóa học như thế nào để đạt được mục tiêu đó? Gia đình: Bạn có muốn trở thành Cha/Mẹ không? Làm sao để trở thành ông bố, bà mẹ tốt. Thể lực: Bạn có mục tiêu nâng cao thể chất nào không? Bạn có muốn về già mình vẫn khỏe mạnh không? Bạn sẽ làm gì để đạt được điều đó? Phục vụ cộng đồng: Bạn có mong ước giúp những người xung quanh cải thiện cuộc sống không? Nếu có thì làm thế nào? Tùy điều kiện, nhu cầu, năng lực cá nhân mà chúng ta dành những ưu tiên khác nhau cho các lĩnh vực trên trên. Trong quá trình thiết lập mục tiêu, phải nhớ đó là mục tiêu do bạn muốn thực hiện, chứ không phải mục tiêu chỉ để phục vụ cho người khác. *Mục tiêu theo thời điểm - Mục tiêu trước mắt: Là những kế hoạch có thể hoàn thành trong vòng 6 tháng. Ví dụ: “Tôi sẽ vượt qua kì thi trong hai tháng tới” Đặt ra mục tiêu ngắn hạn có thể giúp bạn lập kế hoạch để hoàn thành những công việc sẽ xảy ra trong tương lai gần. Khi bạn đề ra những mục tiêu thì hãy viết ra và lên kế hoạch làm thế nào để đạt được chúng như vậy bạn sẽ dễ dàng hoàn thành mục tiêu hơn. Ví dụ nếu mục tiêu của bạn là giành được điểm tốt trong kì thi hai tháng tới thì hãy liệt kê danh sách những việc cần chuẩn bị như thế nào để có thể làm tốt bài thi như: phân bố thời gian học, địa điềm học, ai hỗ trợ học… 7
Nếu bạn thực hiện đúng như kế hoạch, có thể bạn sẽ làm tốt bài thi. Như vậy bạn sẽ đạt được mục tiêu của mình. - Mục tiêu dài hạn: Mục tiêu dài hạn kế hoạch có thể hoàn thành trong một năm hoặc lâu hơn. Chẳng hạn như: “Tôi sẽ đi học ở một trường đại học uy tín” Mục tiêu dài hạn là những kế hoach giúp bạn đạt được ước mơ của mình. Khi bạn lập ra kế hoạch làm thế nào để đạt được mục tiêu bạn sẽ tránh được những hành vi có thể cản trở việc bạn đạt được ước mơ đó. Mục tiêu dài hạn được hoàn thành nhờ việc hoàn thành các mục tiêu ngắn hạn. Chẳng hạn như ví dụ trên: nếu muốn học ở một trường đại học uy tín bạn cần phải lập ra các kế hoach ngắn hạn để giành được điểm tốt ở trường, để sau này có thể làm tốt bài thi đại học và tránh xa thói quen xấu- cái có thể làm bạn mất cơ hội đặt chân vào cổng trường đại học. 1.2.3. Các định hướng (các bước) khi thiết lập mục tiêu Sau đây là một vài định hướng giúp bạn thiết lập mục tiêu hiệu quả Bước 1: Xác định chính xác những điều mà bạn mong muốn Bước 2: Viết mục tiêu ra lên giấy Bước 3: Xác định các yếu tác động: thời gian, khó khăn, trở ngại, kiến thức trông tin cần có, những người hỗ trợ…. Bước 4: Liệt kê một danh sách tất cả những điều bạn cần làm để đạt được mục tiêu của mình. Bước 5: Biến danh sách của bạn thành một bản kế hoạch. Bước 6: Hãy chọn ra một nhiệm vụ hàng đầu và quan trọng nhất mỗi ngày. Bước 7: Tập thói quen tự giác kỷ luật. Bước 8: Thực hành trực quan hoá những mục tiêu của bạn. Lưu ý: - Trình bày mục tiêu theo hướng tích cực: Hãy dùng giọng văn và những từ ngữ tích cực để miêu tả mục tiêu của bạn “Phải thực hiện kỹ thuật này thật tốt” thay vì nói “Đừng mắc phải sai lầm ngớ ngẩn nào” - Thật chính xác: Phải đặt mục tiêu chính xác gồm có ngày tháng và mức độ thành công mong muốn để có thể biết chính xác thời điểm chinh phục mục tiêu. - Chia mục tiêu lớn thành các mục tiêu nhỏ: Từ một mục tiêu lớn, bạn nên chia thành các mục tiêu nhỏ hơn và dễ thực hiện hơn. 8
- Đặt mục tiêu về năng lực, không phải mục tiêu về kết quả: Nên đặt mục tiêu trong khả năng có thể kiểm soát càng nhiều càng tốt vì một mục tiêu nằm ngoài tầm kiểm soát sẽ rất dễ gặp thất bại: 1.3. Xây dựng tháp Mục tiêu: Tháp mục tiêu là một công cụ giúp bạn mô hình hóa mục tiêu cuộc sống. Tháp mục tiêu thường dùng để phân chia các mục tiêu lớn thành các nhỏ.Định hướng cho việc chúng ta cần bắt đầu làm việc gì trước, việc gì. Hoàn thành tất cả những công việc trong tháp mục tiêu đồng nghĩa với việc chúng ta đã hoàn hành mục tiêu lớn Cách thức là chúng ta đặt ra thời hạn ít nhất 5 năm cho những mục tiêu nhỏ hơn cần hoàn thành để đạt được mục tiêu cuối cùng. Sau đó, tiếp tục đặt ra mục tiêu trong 1 năm, 6 tháng và 1 tháng để từng bước từng bước tiến tới mục tiêu cuối cùng, cái sau dựa trên cái trước. Để xây dựng tháp mục tiêu bạn cần phải: - Tìm hiểu những yêu cầu của công việc đó (yêu cầu công việc, bản mô tả công việc…) - Tìm hiểu những người làm quản lý trong lĩnh vực ta muốn thành công trong tương lai; - Tìm hiểu từ những người thành công. VD: Xây dựng tháp mục tiêu cho công việc kỹ sư cơ khí với các yêu cầu sau: - Mạnh khỏe, nhanh nhẹn; - Tốt nghiệp đại học trở lên chuyên ngành công nghệ chế tạo máy 12 – Có ít nhất 03 năm kinh nghiệm làm kỹ sư cơ khí tại các Nhà máy công nghiệp như cấp điện, thép, cán, nguội… - Sử dụng thành thạo máy tính, vẽ Autocad - Anh ngữ trình độ C - Có khả năng lãnh đạo, quản lý nhóm - Kỹ năng giao tiếp tốt. Sau đó, hãy tạo “danh sách việc cần làm” trong mỗi ngày để biến mục tiêu thành hiện thực. Trong đó, một trong những bước đầu tiên là đọc sách và thu thập thông tin để cải thiện chất lượng và tính thực tế của mục tiêu. 2. Tạo động lực để hoàn thành các mục tiêu 9
2.1. Động lực và mục tiêu Đã không ít lần chúng ta cố gắng đặt cho mình một mục tiêu nào đó nhưng cũng không ít lần đã tự mình từ bỏ mục tiêu vì những khó khăn nào đó . Lý do đơn giản khiến chúng ta không thể hay chưa thể đạt được mục tiêu là vì thiếu động lực. Động lực là động cơ thúc đẩy tất cả các hành động của con người. Nền tảng của động lực thì rất nhiều, đó là cảm xúc, nhu cầu, sở thích, nhận thức… Để tạo ra động lực, con người phải biết kích hoạt những cảm xúc mạnh mẽ, tích cực và hướng tới chúng một lợi ích hay một mục tiêu cụ thể. Tâm lý học hành vi đã chứng minh rằng: mỗi hành động của con người đều liên quan tới mong muốn tránh nỗi đau, tạo ra niềm vui thích, hay kết hợp cả hai. Khi chúng ta khích lệ hay tạo ra cảm hứng cho bản thân, một khía cạnh cần làm là liên hệ nỗi đau với những gì chúng ta không muốn làm và liên hệ sự thích thú với những gì chúng ta muốn làm. Từ đây, có thể thấy rằng: động lực và mục tiêu có một mối liên quan chặt chẽ với nhau. Cụ thể: Động lực và mục tiêu thúc cùng thúc đẩy quá trình nỗ lực học tập nghiên cứu, sáng tao. Nỗ lực thực hiện mục tiêu cũng là tạo động lực cuộc sống. Nếu muốn đạt được thành công, cần phải đặt ra mục tiêu để quản trị cuộc đời của mình. Nếu không có mục tiêu, sẽ thiếu tập trung và định hướng. Thiết lập mục tiêu giúp điều khiển định hướng của cuộc sống và là chuẩn mực để xác định sự thành công trong thực tế. Khi đặt ra mục tiêu, phải đảm bảo mục tiêu này có thể khuyến khích bạn thực hiện vì nó rất quan trọng với bạn và tạo được giá trị khi hoàn thành. Nếu bạn không hào hứng với kết quả, hoặc mục tiêu không thích hợp với mục tiêu lớn hơn thì bạn sẽ bỏ ít công sức để thực hiện và mục tiêu khó có khả năng hoàn thành. Do đó động lực chính là chìa khóa để đạt được mục tiêu. 2.2. Các bước tạo động lực cho bản thân Hiện tại của chúng ta là kết quả của những hành động chúng ta đã thực hiện trong quá khứ. Nếu hiện tại, chúng ta không có trong tay những gì chúng ta đã đặt ra, thì chúng ta phải hành động mỗi ngày, đều đặn và cụ thể để tạo được thành quả tốt hơn trong tương lai. Như đã trình bày ở phần trên, một người có động cơ làm việc sẽ sẵn sàng bước ra khỏi “khu vực an toàn” của bản thân và nắm bắt mọi cơ hội để thay đổi cuộc đời. Vì vậy, vấn đề của chúng ta cần làm ngay thời điểm này chính là tìm ra phương pháp hiệu quả để tạo động lực cho bản thân. Sau đây là một số phương pháp được áp dụng 10
2.2.1. Tư duy tích cực Tư duy có thể hiểu là suy nghĩ, là thái độ sống, là cách nhìn nhận vấn đề của mỗi một con người. Vậy, tư duy tích cực có thể hiểu là thái độ sống tích cực, cách nhìn nhận vấn đề tích cực. Tức là đầu óc luôn đề cập đến sự vui sướng, hạnh phúc, lành mạnh và kết quả thành công trong mọi tình huống, mọi hành động. Tư duy tích cực sẽ giúp cho con người có được sự tự tin, sẽ tạo động lực để cho con người cố gắng và phát huy hết khả năng của bản thân, nỗ lực vượt qua mọi thách thức, khó khăn của cuộc sống. Kết quả là sản phẩm của cả quá trình lao động và làm việc (hành vi, hành động); mà hành vi, hành động mỗi người được điều khiển bởi suy nghĩ bên trong nôi tâm của mỗi người, cũng có nghĩa là mọi thành bại của con người đều bắt nguồn từ tư duy mà ra. Do đó, điều trước tiên cần làm để trở thành một người có tư duy tích cực là thay đổi những suy nghĩ bên trong của chính mình. Hãy tận dụng mọi cơ hội để biến các suy nghĩ tiêu cực trở thành các suy nghĩ tích cực. - Nếu bạn nghĩ rằng bạn là một người bất tài, vô dụng thì quả thật bạn sẽ ngày càng trở nên bất tài và vô dụng. - Nếu bạn cảm thấy rằng bệnh bạn đang mắc phải là hết sức nặng nề và mệt mỏi, bạn sẽ ngày càng mệt mỏi và suy sụp với cơn cảm cúm này - Nếu chúng ta hay nghĩ rằng mình thường xuyên bị thất bại thì gặp chuyện gì bạn cũng thất bại Cuộc sống hàng ngày của mỗi người luôn bị điều khiển bởi các suy nghĩ nội tại dù chúng ta có ý thức hay không có ý thức về điều đó. Do đó, từ những suy nghĩ nội tại, những quan điểm cá nhân khác nhau, sẽ dẫn đến các kết quả khác nhau: - Có người luôn vui vẻ và năng động, nhưng cũng có người luôn mệt mỏi và buồn chán. - Có người cảm thấy việc học hỏi là thú vị, nhưng cũng có người thấy việc học hành là một hình phạt ngạt thở. - Có người cảm thấy thất bại thật đáng giá vì đem lại nhiều bài học, nhưng cũng có người cảm thấy thất bại là kết thúc mọi thứ. Theo nhiều nghiên cứu, suy nghĩ tích cực đem lại cho bạn rất nhiều ích lợi: - Đạt được các mục tiêu bạn đặt ra và đạt được sự thành công trong cuộc sống. - Đạt được thành công nhanh hơn và dễ dàng hơn - Vui vẻ hơn, nhiều năng lượng sống hơn. - Sức mạnh nội tại của bạn sẽ ngày càng mạnh hơn. 11
- Có khả năng thôi thúc và truyền cảm hứng cho bạn và những người xung quanh. - Khả năng vượt qua khó khăn và stress trong công việc và cuộc sống sẽ được nâng cao. - Ngày càng tự tin vào bản thân hơn. - Cuộc sống sẽ mỉm cười và trao tặng cho bạn nhiều cơ hội hơn. - Những người xung quanh sẽ ngày càng tôn trọng bạn hơn. - Những người có suy nghĩ tích cực thường là những người thành công trong những hoàn cảnh bình thường, và chính họ cũng thường là những người còn sống sót trong những tình huống khó khăn, nguy hiểm của cuộc sống. Chính suy nghĩ nội tâm của bạn đã điều khiển cuộc đời bạn. Do đó, điều trước tiên bạn cần làm để trở thành một người có tư duy tích cực là thay đổi những suy nghĩ bên trong của bạn. Hãy tận dụng mọi cơ hội để biến các suy nghĩ tiêu cực trở thành các suy nghĩ tích cực 2.2.2. Mô hình 3C hạn chế cảm xúc tiêu cực Mô hình 3C là tên gọi dễ ghi nhớ theo chữ cái Tiếng Anh của 3 yếu tố có ý nghĩa giúp chúng ta hạn chế cảm xúc tiêu cực bao gồm: Commitment (Cam kết) Control (Điều khiển) và Challenge (Thử thách). - Commitment - Cam kết: đặt ra một cam kết tích cực cho bản thân bạn, cho việc học hành của bạn, cho công việc của bạn hoặc cho bất cứ việc gì khác và hãy thực hiện việc đó một cách nhiệt tình và say mê. Ví dụ: Tôi sẽ tập thể dục mỗi ngày 1 giờ để tăng cường sức khỏe cho mình. - Control – Điều khiển: luôn tập trung đầu óc của bạn vào những việc quan trọng và có ý nghĩa. Đưa ra các mục tiêu và tính ưu tiên cho mỗi việc bạn nghĩ và làm. Hãy luôn thành thật với bản thân, kiểm tra xem bạn đã làm được gì và chưa làm được gì trong các mục tiêu đã đề ra. - Challenge – thử thách: Can đảm thay đổi những thói quen, suy nghĩ tiêu cực của mình mỗi ngày. Hãy tập cách nhìn việc học và những sự thay đổi là các cơ hội cho bạn. Hãy thử làm điều khác điều mình vẫn làm thường ngày, hãy nhìn ra nhiều lựa chọn khác nhau cho mỗi sự việc. Ví dụ: Thay vì luôn tránh xa máy vi tính vì thấy nó phức tạp hay rắc rối, hãy nhờ một đồng nghiệp chỉ mình cách bật máy tính lên, chỉ mình cách dùng chuột và bàn phím máy tính Bên cạnh mô hình 3C, bạn còn có thể tham khảo một số lời khuyên sau: 12
- Học cách thúc đẩy và khuyến khích bản thân. - Học cách phát triển các kỹ năng giải quyết vấn đề, các kỹ năng sáng tạo. - Học cách thư giãn và tự thưởng công cho mình. - Xem các bộ phim hay và có yếu tố tích cực, nghe các bài nhạc vui vẻ, thưởng thức những bức ảnh đẹp. - Trao đổi nhiều hơn với người khác. - Hãy kết giao với những người có suy nghĩ tích cực và tránh xa những người luôn có những suy nghĩ tiêu cực và u ám. - Hãy luôn mỉm cười, nhiệt tình và dễ mến. - Hãy luôn nhìn vào mặt tích cực của một vấn đề. (Hình ảnh nữa ly nước gợi cho bạn về suy nghĩ: Ly nước đã vơi đi một nữa hay ly nước chỉ mới đầy một nữa? Cơn cảm cúm này là một thứ đáng ghét hay nó là cơ hội để bạn thư giãn và nghỉ ngơi?) - Luôn tìm ra ít nhất một điểm đáng học hỏi từ những đồng nghiệp xung quanh. - Luôn tích cực làm việc hết mình, tránh để ứ đọng công việc từ ngày này sang ngày khác. - Hãy tự tin vào bản thân mình trong công việc và cuộc sống. Nếu gặp khó khăn và không vượt qua được, hãy hỏi nhờ sự giúp đỡ từ những người giàu kinh nghiệm hơn 2.2.3. Thực hành hành động mỗi ngày Tư duy hành động là một yếu tố giúp chúng ta thực thi tạo ra những thói quen hiệu quả. Một khi đã đề ra những mục tiêu, hãy đưa ra kế hoạch để thực hiện ít nhất một bước mỗi ngày, dù lớn hay nhỏ. Có thể đó là một cuộc nói chuyện qua điện thoại, đọc sách báo, viết một lá thư, v.v… hãy làm bất cứ việc gì mỗi ngày. Mỗi bước nhỏ này sẽ đưa bạn đến gần mục tiêu của bản thân hơn cũng như thúc đẩy bạn vươn lên cao hơn. Hãy nhớ rằng khi hành động biến thành những thói quen thì bạn sẽ thành công. Hành động mỗi ngày sẽ hình thành một thói quen thành công của bạn thật mạnh mẽ đến nỗi cuối cùng bạn sẽ hành động mà không cần phải suy nghĩ nữa, bởi điều đó đã phản ảnh chính bản thân bạn Tuy nhiên để duy trì một hành động liên tục cho đến lúc trở thành thói quen là một điều không hề dễ dàng. Vì vậy có một cách dễ thực hiện mà bạn có thể tiến hành là hãy hành động từ những thói quen nhỏ. Tức là, thay vì mỗi ngày tập thể 13
dục 1 giờ thì chúng ta hãy tập thể dục mỗi ngày 15 phút. Đầu óc của bạn sẽ cảm thấy lạc quan hơn rất nhiều. 2.2.4. Tìm ra các nguồn cảm hứng trong cuộc sống Đạt được mục tiêu ngoài vấn đề khả năng còn là vấn đề nguồn cảm hứng để tạo nặng lượng. Người ta thường nói động lực không kéo dài, sau đây là một số ý tưởng có thể giúp chúng ta nạp năng lượng thực hiện mục tiêu. - Tìm và sử dụng giọng nói lạc quan của bạn: Hãy nói với chính mình lần này đến lần khác rằng bạn có thể làm được. Hãy khăng khăng với kiểu lạc quan này và cuối cùng bạn sẽ thấy khá hơn. - Dành thời gian với những người truyền cảm hứng cho bạn : Hãy ở gần người truyền cảm hứng cho bạn. Họ là kết quả sống ở mức bạn ngưỡng mộ. Hãy để ánh sáng trong họ dẫn dắt bạn. - Bắt đầu ganh đua thân thiện: Hãy tìm một đồng nghiệp hay bạn bè có cùng mục tiêu và biến thành cuộc ganh đua hay trò chơi, tìm cách làm cho nó thú vị. Trong khi tham gia hãy giúp đỡ lẫn nhau hướng tới mục tiêu. - Tự khen thưởng mình: Hãy tự khen mình về tất cả những gì mà bạn đã làm được. Viết ra những thành công trong cuốn sổ theo dõi, bạn sẽ ngạc nhiên và cảm thấy hạnh phúc khi xem lại kết quả của mình. - Coi thất bại như một kinh nghiệm học hỏi tích cực: Đừng cho rằng những lần thất bại và sai lầm là dấu hiệu cho thấy tiềm năng tương lai của bạn, mà phải coi đó là một quá trình trưởng thành. Khi bạn gặp khó khăn, bạn hãy hít một hơi thật dài, và biết rằng đa số những điều tuyệt vời đến khi bạn ít mong đợi nhất. - Duyệt lại và phân tích các mục tiêu : Hãy đảm bảo các mục tiêu thật sự là của bạn và phù hợp với các giá trị của bạn. Nếu đặt mục tiêu hơi quá dễ đạt, nhiều khả năng, bạn sẽ đạt ít hơn nhiều so với khả năng của mình. - Hình dung kết quả thành công chi tiết : Phương pháp tưởng tượng cũng là một động lực tuyệt vời, nó giống như dán những thứ nhắc nhở cụ thể khắp xung quanh. Mục đích là giữ cho tâm trí bạn tập trung vào kết quả cuối cùng và duy trì sự sôi nổi trong bạn. - Hằng ngày dành chút thời gian cho niềm đam mê: Mỗi ngày hãy dành thời gian tương đối để làm cái gì đó mà bạn thích, cái bạn thật sự đam mê, vì niềm đam mê là một phần cuộc sống của bạn, hãy nghỉ giải lao và thực hiện. Rồi cả động lực lẫn hạnh phúc của bạn sẽ vút lên. 2.2.5. Chia sẻ các giá trị sống 14
Động lực là một trong những nhân tố quan trọng của thành công. Không có động lực bạn sẽ thiếu lý do để vươn lên và tiếp tục chuyến hành trình đến với thành công. May mắn là có rất nhiều nguồn động lực sẵn có. Một số người tiếp thêm động lực cho bản thân đơn giản chỉ bằng việc nghiền ngẫm những câu châm ngôn trong khi hồi tưởng lại những khó khăn trước đây họ từng trải qua trong cuộc sống và coi chúng như nguồn cảm hứng để cố gắng hơn nữa. Trong cuộc sống, có những con người mới sinh ra đã kém may mắn hơn những người khác khi họ khuyết đi một bộ phận nào đó trên cơ thể, hoặc không thể sống như những người bình thường khác. Nhưng vượt lên trên những hoàn cảnh đó, có những người đã làm lên những điều phi thường bằng chính nghị lực và tình yêu dành cho cuộc sống, và họ đã đạt được những thành quả khiến cả nhân loại phải kính phục… 15
CÂU HỎI ÔN TẬP 1. Trình bày khái niệm mục tiêu và ý nghĩa của việc xác định mục tiêu 2. Nêu lý do tại sao chúng ta thường ít quan tâm đến mục tiêu? 3. Trình bày nội dung của các phương pháp thiết lặp mục tiêu 4. Thực hành viết mục tiêu: Viết mục tiêu theo thời gian (ngắn hạn, dài hạn) và mục tiêu theo lĩnh vực ưu tiên 5. Xây dựng tháp mục tiêu cho một trong những mục tiêu đã xác lặp 6. Trình bày những phương pháp của cá nhân để có động lực thực hiện mục tiêu. 16
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nick Vujicic –Người dịch- Nguyễn Thị Bích Lan - Đứng dậy mạnh mẽ - Nhà xuất bản Tổng hợp Hồ Chí Minh, Năm 2014. 2. Krishnamurti - Người dịch Lê Tuyên - Hướng đi cho cuộc đời - NXB Tổng Hợp TP.HCM, Năm xuất bản 2014. 3. Richard Wiseman- Người dịch: Nguyễn Thanh Tuấn - Dám khác biệt - NXB Lao động XH, Năm xuất bản 2013 4. Nguyễn Tuấn Quỳnh - Hãy sống ở thế chủ động - NXB Lao động XH, Năm 2014 5. Nhiều tác giả - Giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống cho học sinh THPT, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, Năm 2010 6. Nhiều tác giả - Ứng xử sư phạm & giáo dục kỹ năng sống trong nền giáo dục hiện nay, NXB Hồng Đức, Năm 2012 7. http://www.tam ly.com.vn 8. http://nghethuatsong.com.vn 17