intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình phân tích khả năng ứng dụng quy trình thăm dò chức năng thải lọc đồng vị bằng phóng xạ p9

Chia sẻ: Fsdfds Dsfsdxf | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

47
lượt xem
2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

PD PD F- XC h a n g e Vi e w F- XC h a n g e Vi e w er er ! O W N y bu k lic C m C lic k Y Häc H¹t Nh©n 2005 w .c to to bu y N w O W .d o c u -tr a c k ! w o .d o c u -tr a c k .c H×nh 4.65: ThiÕt bÞ v s¬ ®å m¸y hÝt thë khÝ phãng x¹ dïng trong ghi h×nh th«ng khÝ phæi. H×nh 4.66: Mét sè t− thÕ ghi h×nh phæi D−íi ®©y l mét sè h×nh ¶nh x¹ h×nh phæi b×nh th−êng v bÖnh lý. H×nh 4.67: Ghi h×nh th«ng khÝ phæi víi Tc - 99m polystyrene Bªn tr¸i: H×nh ¶nh th«ng khÝ phæi b×nh th−êng Bªn ph¶i: H×nh ¶nh ung th− phÕ qu¶n...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình phân tích khả năng ứng dụng quy trình thăm dò chức năng thải lọc đồng vị bằng phóng xạ p9

  1. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k H×nh 4.65: ThiÕt bÞ v s¬ ®å m¸y hÝt thë khÝ phãng x¹ dïng trong ghi h×nh th«ng khÝ phæi. H×nh 4.66: Mét sè t− thÕ ghi h×nh phæi D−íi ®©y l mét sè h×nh ¶nh x¹ h×nh phæi b×nh th−êng v bÖnh lý. H×nh 4.67: Ghi h×nh th«ng khÝ phæi víi Tc - 99m polystyrene Bªn tr¸i: H×nh ¶nh th«ng khÝ phæi b×nh th−êng Bªn ph¶i: H×nh ¶nh ung th− phÕ qu¶n ë phæi ph¶i Hoa Sóng SantÐ
  2. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k H×nh 4.68: X¹ h×nh t−íi m¸u phæi b×nh th−êng (ghi h×nh ë mét sè t− thÕ kh¸c nhau) H×nh 4.69: X¹ h×nh t−íi m¸u v th«ng khÝ phæi ë bÖnh nh©n cã bãng khÝ lín H×nh A v B: H×nh ¶nh x¹ h×nh t−íi m¸u (A) v th«ng khÝ phæi víi Xe-133, tr−íc phÉu thuËt: XuÊt hiÖn mét vïng réng lín kh«ng tËp trung HTPX ë phæi tr¸i. H×nh C v D: Sau phÉu thuËt: ® cã sù t−íi m¸u v th«ng khÝ phæi trë l¹i ë phæi tr¸i H×nh 4.70: KÕt hîp ghi h×nh t−íi m¸u v th«ng khÝ phæi ®Ó chÈn ®o¸n t¾c m¹ch phæi. H×nh bªn tr¸i: Ghi h×nh t−íi m¸u phæi: cã tæn th−¬ng t¾c m¹ch ë thuú d−íi phæi ph¶i (kh«ng tËp trung H§PX ) H×nh bªn ph¶i: Ghi h×nh th«ng khÝ phæi: tËp trung H§PX b×nh th−êng KÕt luËn: Cã tæn th−¬ng t¾c m¹ch ë thuú d−íi phæi ph¶i Hoa Sóng SantÐ
  3. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k H×nh 4.71b: H×nh ¶nh bãng khÝ phÕ H×nh 4.71a: H×nh ¶nh t¾c m¹ch thòng (Emphysematous bulla) ë cùc phæi r¶i r¸c ë mét bÖnh nh©n 85 trªn thuú tr¸i. tuæi BÖnh nh©n n÷ 30 tuæi: vÞ trÝ bãng tr n khÝ thÓ hiÖn b»ng vïng gi¶m v mÊt t−íi m¸u phæi (vïng khuyÕt H§PX ë cùc trªn thuú tr¸i) 7. ChÈn ®o¸n mét sè bÖnh ®−êng tiªu ho¸ Nh×n chung c¸c kü thuËt y häc h¹t nh©n míi chØ ®ãng gãp mét phÇn kh¸ khiªm tèn trong chÈn ®o¸n c¸c bÖnh thuéc èng tiªu ho¸. Nguyªn nh©n chÝnh l do khã kh¨n vÒ kü thuËt: ViÖc ®¸nh dÊu bªn trong c¬ thÓ (internal labelling) c¸c chÊt chuyÓn ho¸ ph¶i ®¶m b¶o duy tr× ®−îc sù chuyÓn ho¸ b×nh th−êng v trong nhiÒu tr−êng hîp ph¶i sö dông 14C v 3H. §ã l nh÷ng ®ång vÞ phãng x¹ ph¸t tia beta n¨ng l−îng thÊp ®ßi hái ph¶i ®−îc ®o ngo i c¬ thÓ (in vitro) b»ng ph−¬ng ph¸p nhÊp nh¸y láng chø kh«ng thÓ ®o trªn c¬ thÓ sèng (in vivo). Trong thùc h nh l©m s ng, ng−êi ta th−êng sö dông c¸c §VPX ph¸t tia gamma (131I, 57Co, 56Co, 51Cr, 99mTc, keo Au - 198, 113In, 75Se...) ®Ó th¨m dß chøc n¨ng èng tiªu ho¸ nh−: - Th¨m dß chøc n¨ng hÊp thu (hÊp thu mì víi acid oleic v triolein g¾n 131I hoÆc 125I, hÊp thu vitamin B12 víi vitamin B12 - 57Co hoÆc 58Co). - Th¨m dß mÊt m¸u theo ®−êng tiªu ho¸ víi hång cÇu - 51Cr, mÊt protein theo ®−êng ruét víi albumin - 51Cr. - Th¨m dß chøc n¨ng gan v t×nh tr¹ng ®−êng dÉn mËt víi Rose Bengal - 131I. - §¸nh gi¸ chøc n¨ng d¹ d y – ruét: + §¸nh gi¸ chøc n¨ng thùc qu¶n qua ®−êng uèng víi n−íc cã chøa chÊt keo sulfur ®¸nh dÊu 99mTc (99mTc -sulfur colloid). + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng tr o ng−îc d¹ d y - thùc qu¶n (Gastroesophageal reflux) qua ®−êng uèng víi s÷a cã chøa 99mTc - sulfur colloid. Kü thuËt n y nh»m ®¸nh gi¸ c¸c chÊt trong d¹ d y tr o ng−îc lªn thùc qu¶n v tÝnh ®−îc sè l−îng tr o ng−îc l bao nhiªu. + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng tr o ng−îc ruét - d¹ d y (Enterogastric reflux, EGR) víi 99m Tc - IDA (tiªm tÜnh m¹ch), ®ång thêi víi 111In - DTPA trén víi thøc ¨n cã mì (qua ®−êng miÖng). Hoa Sóng SantÐ
  4. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng phãng xuÊt co bãp cña d¹ d y (gastric emptying, GE) qua ®−êng ¨n víi 99mTc - sulfur colloid, 99mTc - albumin colloid, 111In - DTPA tuú theo nghiÖm ph¸p ®−îc thùc hiÖn víi thøc ¨n, láng hay hçn hîp. - Ghi h×nh mét sè c¬ quan: + Ghi h×nh hÖ thèng gan – mËt (Liver and biliary inmaging) víi 99mTc ®−îc ®¸nh dÊu víi IDA (Iminodiacetic acid) hay HIDA (Hepatobiliary IDA); lidofenin (dimethyl- IDA); dÉn xuÊt cña di-isopropyl, disofenin hay DISIDA, mebrofenin (trimethy- bromo). + Ghi h×nh gan - l¸ch víi chÊt keo phãng x¹ (Colloidal liver-spleen scanning): ng−êi ta th−êng sö dông c¸c chÊt keo (colloid) ®¸nh dÊu víi 198Au, hiÖn nay chñ yÕu dïng 99mTc (keo sulfur: 99mTc-sulfur colloid). + Ghi h×nh t−íi m¸u gan (Hepatic perfusion imaging) víi 99mTc - MAA hoÆc ghi h×nh kÕt hîp víi keo sulfur - 99mTc . + Chôp h×nh nhÊp nh¸y tói mËt (Cholescintigraphy) víi 99mTc - IDA. + Chôp h×nh tói thõa Mecken (Mecken scanning) víi 99mTcO4−. + Ph¸t hiÖn ch¶y m¸u d¹ d y - ruét víi 99mTc ®¸nh dÊu keo sulfure hoÆc 99mTc ®¸nh dÊu hång cÇu. + §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng gan ghÐp b»ng chôp h×nh nhÊp nh¸y víi 99mTc - IDA. D−íi ®©y chØ giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p ghi h×nh nhÊp nh¸y gan l mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®−îc ¸p dông nhiÒu trong l©m s ng. 7.1. Ghi h×nh nhÊp nh¸y gan (X¹ h×nh gan) Gan l mét trong nb÷ng c¬ quan ®Çu tiªn m ng−êi ta thùc hiÖn ®−îc viÖc chôp h×nh nhÊp nh¸y. N¨m 1951 Cassen, Stirrett v Yuht l nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn chôp h×nh nhÊp nh¸y gan víi chÊt keo ®¸nh dÊu 198Au ®Ó ph¸t hiÖn c¸c tæn th−¬ng cña gan. Rose Bengal - 131I còng sím ®−îc dïng ®Ó chôp h×nh gan dùa v o viÖc ®¸nh dÊu c¸c tÕ b o nhu m« gan. Sau ®ã nh÷ng DCPX míi ®Ó ®¸nh dÊu v o tÕ b o liªn vâng néi m« cña gan nh− keo 99mTc, keo 113mIn, microaggregat albumin huyÕt thanh - 131I… th× kü thuËt ghi h×nh gan ® cã nh÷ng b−íc tiÕn quan träng. 7.1.1. Nguyªn lý: Tæ chøc gan b×nh th−êng gåm 2 lo¹i tÕ b o kh¸c nhau l tÕ b o nhu m« gan v tÕ b o liªn vâng néi m«. C¸c chÊt m u ®¸nh dÊu phãng x¹ (Rose Bengal - 131I: Tetra iodotetrachlorofluorescein) hoÆc BSP - 131I (Bromsunfophtalein) … sau khi ®−îc tiªm v c¬ thÓ sÏ th©m nhËp v o tÕ b o nhu m« gan do cã ®Æc ®iÓm l läc c¸c chÊt m u v b i xuÊt theo ®−êng mËt nªn sÏ gióp chóng ta ghi h×nh ®−îc gan v ®¸nh gi¸ ®−îc chøc n¨ng cña tÕ b o nhu m« gan, ®ång thêi biÕt ®−îc t×nh tr¹ng tói mËt v ®−êng mËt, ph¸t hiÖn ®−îc mét sè rèi lo¹n bÖnh lÝ vÒ gan mËt. Cã thÓ ghi h×nh gan dùa v o kh¶ n¨ng thùc b o cña c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« (tÕ b o Kupffer). C¸c tiÓu thÓ keo sau khi tiªm v o tÜnh m¹ch sÏ ®−îc rêi khái m¸u do hiÖn t−îng thùc b o cña c¸c tÕ b o liªn vâng néi m«. Trong c¬ thÓ ng−êi b×nh th−êng th× 85% tÕ b o liªn vâng néi m« tËp trung t¹i gan, 5 ÷ 10% t¹i l¸ch, phÇn cßn l¹i ph©n bè trong tuû x−¬ng. Sù ph©n bè c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« trong gan v l¸ch t−¬ng ®èi thuÇn nhÊt. Dùa v o c¸c ®Æc ®iÓm trªn ng−êi ta ® dïng mét sè chÊt ®¸nh dÊu b»ng §VPX ph¸t tia gamma nh− keo v ng (198Au), keo 99mTc … x©m nhËp v o c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« ®Ó ghi h×nh gan. Sau khi tiªm hçn dÞch keo phãng x¹ v o tÜnh m¹ch chóng sÏ ph©n bè ®Òu trong c¸c c¬ quan n y v cho phÐp ta ghi h×nh ®−îc c¸c c¬ quan ®ã. Khi cã sù ph¸ huû kiÕn t¹o b×nh th−êng cña gan th× c¸c tÕ b o liªn vâng néi m« ë vïng tæn th−¬ng còng bÞ tæn th−¬ng hoÆc bÞ thay thÕ, do vËy t¹i vïng tæn th−¬ng sÏ Hoa Sóng SantÐ
  5. h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k kh«ng tËp trung c¸c chÊt keo ®¸nh dÊu phãng x¹ (hoÆc tËp trung Ýt h¬n). KÕt qu¶ sÏ xuÊt hiÖn mét vïng "l¹nh" hay vïng "khuyÕt" ho¹t ®é phãng x¹ trªn h×nh ghi cña c¬ quan ®ã. 7.1.2. ChØ ®Þnh: Ghi h×nh gan th−êng ®−îc chØ ®Þnh trong c¸c tr−êng hîp: cÇn ®¸nh gi¸ h×nh d¹ng, vÞ trÝ, kÝch th−íc cña gan. Ph¸t hiÖn v ®Þnh vÞ c¸c tæn th−¬ng khu tró nh− ung th− gan (nguyªn ph¸t hoÆc di c¨n), ¸p xe, nang..., ®¸nh gi¸ c¸c bÖnh gan khuyÕch t¸n nh− viªm gan, x¬ gan. §¸nh gi¸ c¸c khèi u vïng bông v ®Ó ®Þnh ranh giíi gan trong c¸c bÖnh ngo i gan nh− ¸p xe d−íi c¬ ho nh, u sau phóc m¹c. Theo dâi bÖnh nh©n ung th− gan sau ®iÒu trÞ ho¸ chÊt, phÉu thuËt... C¸c chÊt m u ®¸nh dÊu phãng x¹ (Rose Bengal - 131I...) cßn gióp ta chÈn ®o¸n ph©n biÖt ho ng ®¶n t¾c mËt víi ho ng ®¶n kh«ng t¾c mËt, t¾c ®−êng mËt cÊp tÝnh ho n to n víi kh«ng ho n to n, gióp ph©n ®Þnh ranh giíi cña gan tr¸i khi h×nh gan bÞ lÉn víi l¸ch khi ghi h×nh gan b»ng keo Sulfur - 99mTc hay Phyton - 99mTc. Tuy nhiªn ghi h×nh nhÊp nh¸y gan vÉn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh l : chØ cã thÓ ph¸t hiÖn ®−îc nh÷ng tæn th−¬ng víi ®−êng kÝnh 2,5 ÷ 3 cm. H¹n chÕ n y do kh¶ n¨ng ph©n gi¶i cña detector, kÝch th−íc lín cña c¬ quan v do ®éng t¸c h« hÊp cña bÖnh nh©n. Ngo i ra sù kh¸c biÖt gi¶i phÉu häc kh¸ lín ë nh÷ng ng−êi b×nh th−êng còng l m ®¸nh gi¸ sai kÕt qu¶. 7.1.3. D−îc chÊt phãng x¹: dïng ®Ó ghi h×nh gan tuú thuéc v o viÖc ®¸nh dÊu v o tÕ b o liªn vâng néi m« hoÆc ®¸nh dÊu v o c¸c tÕ b o nhu m« gan: §Ó ®¸nh dÊu v o hÖ liªn vâng néi m« cã thÓ sö dông keo v ng (198Au), keo Sulfua - 99mTc, Phyton - 99mTc hoÆc microaggregat - 131I ... §Ó ®¸nh dÊu v o tÕ b o nhu m« gan th−êng dïng c¸c chÊt m u: Rose Bengal - 131 I, BSP - 131I... 7.1.4. ThiÕt bÞ: Ng−êi ta cã thÓ ghi h×nh gan b»ng m¸y x¹ h×nh v¹ch th¼ng Scanner, ghi h×nh ®éng b»ng Gamma Ccamera, SPECT, PET, SPECT - CT, PET - CT. 7.1.5. §¸nh gi¸ kÕt qu¶: a. §¸nh dÊu b»ng c¸c chÊt keo phãng x¹ (keo 99mTc ...) v o tÕ b o liªn vâng néi m«: Sau khi tiªm nÕu gan b×nh th−êng sÏ thÊy H§PX ph©n bè ®ång ®Òu, gan ph¶i nhiÒu h¬n gan tr¸i (do nhu m« gan ph¶i d y h¬n gan tr¸i), l¸ch kh«ng lªn h×nh hoÆc rÊt Ýt ho¹t ®é phãng x¹. §¸nh dÊu b»ng c¸c chÊt keo phãng x¹ gióp cho ta ®¸nh gi¸ ®−îc nh÷ng bÊt th−êng thÓ hiÖn qua c¸c vïng gi¶m hoÆc khuyÕt H§PX, thay ®æi kÝch th−íc… Ph¸t hiÖn c¸c tæn th−¬ng khu tró (cho¸n chç) th−êng gÆp trong ung th− gan, ¸p xe gan, nang trong gan, u m¸u, dÞ tËt bÈm sinh, sÑo, chÊn th−¬ng... X¸c ®Þnh c¸c tæn th−¬ng thay ®æi kÝch th−íc (t¨ng hoÆc gi¶m). Tæn th−¬ng khuyÕch t¸n (H§PX tËp trung kh«ng ®Òu), th−êng gÆp trong viªm gan cÊp, m n, x¬ gan, c¸c qu¸ tr×nh th©m nhiÔm nh− lymphoma hay bÖnh b¹ch cÇu... Ngo i ra cã thÓ thÊy gi¶m ho¹t ®é chung ë gan hay ®i kÌm víi t¨ng H§PX ë l¸ch v tuû x−¬ng (nh− trong bÖnh x¬ gan l¸ch to kiÓu Banti). b. §¸nh dÊu c¸c chÊt m u v o tÕ b o nhu m« gan: b×nh th−êng 10 ÷ 15 phót sau khi tiªm c¸c chÊt m u ®¸nh dÊu phãng x¹ (Rose Bengal - 131I...) th× phÇn lín H§PX tËp trung trong tæ chøc gan. Sau ®ã H§PX b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ë tói mËt v theo mËt v o ruét non. ë ng−êi b×nh th−êng bao giê còng thÊy ho¹t ®é ë ruét non sau 1 giê. BÊt th−êng thÓ hiÖn ë chç kh«ng thÊy hoÆc thÊy muén ho¹t ®é vïng ruét, thanh th¶i chÊt m u ra khái m¸u chËm, thÓ hiÖn ë ho¹t ®é vïng tim trªn h×nh ghi sau 1 giê còng nh− cã tËp trung ho¹t ®é phãng x¹ ë thËn. Hoa Sóng SantÐ
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2