GIÁO TRÌNH: TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG - HOÀNG ĐỨC LÂM -2
lượt xem 97
download
Đó là tâm lý học hiện sinh hoàn toàn xa lạ, trái hẳn vớùi tâm lý học Mac xit; mặc dù mới xem tưởng như cả hai đều lấy con người và lý thuyết về con người làm trung tâm. b. Học thuyết Macxit về hoạt động của con người Mác đã tiếp thu sáng tạo ý kiến của Hêghen (1770-1831) nhà triết học duy tâm vĩ đại người Đức cho rằng: con người là sản phẩm của chính họ, cái gọi là tính người là sản phẩm của chính lao động của bản thân. Mác đã xây dựng học...
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: GIÁO TRÌNH: TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG - HOÀNG ĐỨC LÂM -2
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 12 - Simpo cuoäc ñôøi, sôï haõi caùi cheát, baên khoaên veà söï sinh toàn cuûa cô theå, phuû ñònh baûn chaát con ngöôøi. Ñoù laø taâm lyù hoïc hieän sinh hoaøn toaøn xa laï, traùi haún vôùùi taâm lyù hoïc Mac xit; maëc duø môùi xem töôûng nhö caû hai ñeàu laáy con ngöôøi vaø lyù thuyeát veà con ngöôøi laøm trung taâm. b. Hoïc thuyeát Macxit veà hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi Maùc ñaõ tieáp thu saùng taïo yù kieán cuûa Heâghen (1770-1831) nhaø trieát hoïc duy taâm vó ñaïi ngöôøi Ñöùc cho raèng: con ngöôøi laø saûn phaåm cuûa chính hoï, caùi goïi laø tính ngöôøi laø saûn phaåm cuûa chính lao ñoäng cuûa baûn thaân. Maùc ñaõ xaây döïng hoïc thuyeát duy vaät bieän chöùng veà hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Taâm lyù phaûn aùnh thöïc taïi khaùch quan, cuoäc soáng thöïc, hoaït ñoäng cuûa chuû theå. Trong taùc phaåm “Chuû nghóa duy vaät vaø chuû nghóa kinh nghieäm pheâ phaùn” Leânin ñaõ phaùt trieån nguyeân taéc: “Thöïc tieãn laø cô sôû cuûa nhaän thöùc, laø tieâu chuaån cuûa chaân lyù” thaønh nguyeân taéc cô baûn nhaát trong lyù luaän nhaän thöùc cuûa chuû nghóa Maùc. c. Lyù luaän Macxít veà yù thöùc YÙ thöùc ñöôïc saûn xuaát ra bôûi caùc moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi theá giôùi xung quanh. YÙ thöùc ôû ñaây coù nghóa roäng, keå caû tri thöùc veà söï vaät, caû nhaän xeùt, phaân tích, thaùi ñoä veà tri thöùc ñoù. YÙ thöùc ñöôïc saûn xuaát ra chöù khoâng phaûi töï nhieân coù. Lyù luaän Macxit veà yù thöùc daãn ñeán vaán ñeà giaùo duïc, xaây döïng yù thöùc, töùc laø daãn ñeán moät vaán ñeà raát lôùn trong taâm lyù hoïc laø vaán ñeà hình thaønh vaø phaùt trieån taâm lyù yù thöùc. Chuû nghóa Mac-Leânin khoâng phuû nhaän nhöõng thaønh töïu veà khoa hoïc taâm lyù maø nhaân loaïi ñaõ ñaït ñöôïc. Chuû nghóa Mac-Leânin keá thöøa moät caùch coù choïn loïc vaø coù pheâ phaùn ñeå ñi ñeán lyù giaûi Taâm lyù hoïc laø gì? Theo chuû nghóa Maùc: Taâm lyù hoïc laø söï phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan cuûa naõo. Naõo laø moät daïng toå chöùc cao nhaát cuûa vaät chaát. * Taâm lyù laø söï phaûn aùnh khaùch quan cuûa naõo. - Theá naøo laø phaûn aùnh: Phaûn aùnh laø söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau giöõa hai heä thoáng vaät chaát vaø ñoàng thôøi laø keát quaû cuûa söï taùc ñoäng noù. Theo Leânin: phaûn aùnh laø thuoäc tính chung cuûa vaät chaát. - Coù ba daïng phaûn aùnh: + Söï phaûn aùnh vaät lyù: coù ôû vaät chaát voâ sinh. + Söï phaûn aùnh sinh lyù: cuûa nhöõng vaät chaát coù khaû naêng soáng nhöng chöa coù heä thaàn kinh phaùt trieån. + Söï phaûn aùnh taâm lyù: ôû vaät chaát höõu sinh coù heä thaàn kinh phaùt trieån. * Phaûn aùnh taâm lyù laø söï phaûn aùnh cao nhaát noù ñöôïc bieåu hieän ôû hai maët: - Laø loaïi phaûn aùnh mang tính chaát tích cöïc bôûi vì söï phaûn aùnh ñoù coù lieân quan tröïc tieáp tôùi söï toàn taïi tieáp theo cuûa chuû theå phaûn aùnh. - Laø loaïi phaûn aùnh sinh ñoäng, linh hoaït trong ñôøi soáng thöïc cuûa con ngöôøi. Theo Maùc, Taâm lyù laø chöùc naêng cuûa naõo nhöng naõo khoâng phaûi laø taâm lyù: Hieän thöïc khaùch quan taùc ñoäng -> naõo -> hình thaønh Taâm lyù. Ñöùng veà maët tieán hoaù vaät chaát, taâm lyù laø keát quaû cuûa söï tieán hoùa laâu daøi cuûa vaät chaát. Töø khi coù heä thoáng thaàn kinh maáu (haïch) baét ñaàu coù maàm moáng taâm lyù. Theo lòch söû tieán hoùa, heä thaàn kinh ngaøy Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 13 - Simpo caøng toå chöùc chaët cheõ, vaø cuoái cuøng thaønh naõo vaø voõ naõo. Ñoù laø cô sôû vaät chaát cuûa hoaït ñoäng taâm lyù. Khoâng coù naõo vaø voõ naõo hoaëc naõo vaø voõ naõo khoâng bình thöôøng thì khoâng coù taâm lyù hay khoâng coù taâm lyù bình thöôøng. Nhöng taâm lyù khoâng phaûi laø naõo, vaø caøng khoâng phaûi laø chaát do naõo tieát ra, gioáng nhö maät do gan tieát ra nhö nhöõng nhaø duy vaät maùy moùc quan nieäm. Baèng hoaït ñoäng cuûa mình, töøng ngöôøi taïo ra trong naõo cuûa mình caùc heä thoáng chöùc naêng ñeå thöïc hieän moät quaù trình hay moät traïng thaùi taâm lyù. * Baûn chaát cuûa taâm lyù + Taâm lyù laø söï phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan trong haønh ñoäng vaø hoaït ñoäng cuûa caù nhaân: Con ngöôøi phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan ñeå thích öùng vaø caûi taïo noù. + Taâm lyù mang tính chuû theå: - Baûn thaân naõo moãi ngöôøi töø luùc sinh ra ñaõ khaùc nhau. Söï khaùc nhau cuûa nhöõng neáp nhaên treân voõ naõo, nhöõng neáp nhaên ñoù ñöôïc hình thaønh trong quaù trình thaønh laäp phaûn xaï coù ñieàu kieän ñeå thích nghi vôùi moâi tröôøng thay ñoåi. - Hoaøn caûnh soáng cuï theå cuûa moãi ngöôøi cuõng khaùc nhau, möùc ñoä tích cöïc cuûa moãi ngöôøi tham gia vaøo moái quan heä xaõ hoäi cuõng khoâng gioáng nhau. Do ñoù moïi höùng thuù, nhu caàu, nguyeän voïng, naêng löïc cuûa moãi ngöôøi cuõng khaùc nhau. Nhöõng neùt khaùc nhau ñoù taïo neân tính chuû theå cuûa taâm lyù. - Khi phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan chuû theå huy ñoäng toaøn boä voán kinh nghieäm cuûa mình. Ñaáy laø laêng kính chuû quan cuûa con ngöôøi… (taâm lyù ngöôøi treû khaùc ngöôøi giaø…) + Taâm lyù mang tính baûn chaát lòch söû- xaõ hoäi: Trong moät xaõ hoäi coù nhöõng quan heä xaõ hoäi khaùc nhau. Khi xaõ hoäi thay ñoåi thì quan heä xaõ hoäi thay ñoåi: cheá ñoä phong kieán khaùc cheá ñoä tö baûn chuû nghóa v.v… “Baûn chaát cuûa con ngöôøi laø toång hoøa cuûa caùc moái quan heä xaõ hoäi”. Do vaäy taâm lyù ngöôøi cuõng thay ñoåi. Baûn chaát xaõ hoäi cuûa taâm lyù ñöôïc bieåu hieän ôû caùc maët: - Taâm lyù coù nguoàn goác töø xaõ hoäi: Taâm lyù chæ ñöôïc hình thaønh khi con ngöôøi ñoù soáng trong xaõ hoäi, neáu taùch khoûi moâi tröôøng xaõ hoäi thì con ngöôøi khoâng coù taâm lyù (naêm 1921, nhaø taâm lyù hoïc Aán Ñoä gaëp hai em nhoû bò soùi baét trong röøng…). - Soáng trong xaõ hoäi naøo, giai caáp naøo thì taâm lyù con ngöôøi mang ñaëc ñieåm xaõ hoäi cuûa giai caáp ñoù. Ñoù laø tính chaát giai caáp trong taâm lyù con ngöôøi. “Con nhaø toâng khoâng gioáng loâng cuõng gioáng caùnh”. - Trong quaù trình hình thaønh xaõ hoäi loaøi ngöôøi, caùc daân toäc cuõng ñöôïc hình thaønh maø moãi con ngöôøi laïi soáng trong moät daân toäc nhaát ñònh. Do vaäy, taâm lyù con ngöôøi luoân chòu aûnh höôûng taâm lyù cuûa daân toäc mình. - Taâm lyù con ngöôøi ñöôïc naûy sinh vaø phaùt trieån trong quaù trình hoaït ñoäng thöïc tieãn. Moãi con ngöôøi coù moät lónh vöïc hoaït ñoäng nhaát ñònh. Do vaäy, taâm lyù con ngöôøi coøn phaûn aùnh caû ñaëc tröng ngheà nghieäp cuûa ngöôøi ñoù ñang laøm. Toùm laïi: Taâm lyù laø söï phaûn aùnh khaùch quan cuûa naõo, söï phaûn aùnh ñoù mang tính chuû theå saâu saéc vaø baûn chaát xaõ hoäi – lòch söû. Taâm lyù caù nhaân vöøa laø khaùch quan vöøa laø chuû quan. Chuû quan bôûi vì noù laø hieän töôïng tinh thaàn cuûa moät caù nhaân cuï theå, laø khaùch quan bôûi vì noù laø hoaït ñoäng cuûa heä thaàn kinh maø moâ hình laø cuûa hieän thöïc. Taâm lyù laø söï thoáng nhaát giöõa caùi chuû quan vaø caùi khaùch quan. Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 14 - Simpo Noùi caùch khaùc: hieän töôïng taâm lyù laø moät loaïi tinh thaàn ñöôïc taïo ra do thöïc taïi khaùch quan taùc ñoäng vaøo naõo cuûa moät ngöôøi cuï theå baèng hoaït ñoäng cuûa ngöôøi aáy. Hieän töôïng taâm lyù mang tính xaõ hoäi – lòch söû vaø mang maøu saéc rieâng trong hình aûnh cuûa baûn thaân veà thöïc taïi aáy trong voõ naõo, giuùp con ngöôøi thöïc hieän hoaït ñoäng cuûa baûn thaân. III. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU CUÛA TAÂM LYÙ HOÏC Noùi ñeán ñoái töôïng cuûa moät khoa hoïc töùc laø ñaët ra vaø giaûi quyeát vaán ñeà khoa hoïc aáy nghieân cöùu caùi gì? Taâm lyù hoïc nghieân cöùu caùc hieän töôïng taâm lyù, phaùt hieän ra caùc söï kieän cuûa khoa hoïc taâm lyù; nghieân cöùu chuùng ñeå tìm ra caùc quy luaät ñieàu khieån, giaùo duïc, hình thaønh (vaø khi caàn thì thay ñoåi) caùc hieän töôïng aáy noùi rieâng, caû con ngöôøi coù nhöõng hieän töôïng aáy noùi chung. Vaán ñeà ñoái töôïng cuûa taâm lyù hoïc cuõng nhö vaán ñeà ñoái töôïng cuûa caùc khoa hoïc khaùc laø moät vaán ñeà heát söùc phöùc taïp. ÔÛ ñaây chæ xin löu yù, thöôøng ngöôøi ta chia hieän töôïng taâm lyù ra caùc quaù trình taâm lyù, traïng thaùi taâm lyù va caùc thuoäc tính taâm lyù. Caûm giaùc, tri giaùc, bieåu töôïng, trí nhôù, tö duy, töôõng töôïng laø caùc quaù trình taâm lyù. Chuù yù vaø moät soá daïng bieåu hieän moät caùch toång hôïp khaùc nhö tình caûm, thaùi ñoä…cuûa con ngöôøi laø caùc traïng thaùi taâm lyù. Caùc thuoäc tính veà nhaân caùch, tính caùch, yù thöùc… laø caùc thuoäc tính taâm lyù. Caùch phaân loaïi naøy döaï vaøo moät soá tieâu chuaån, trong ñoù hai tieâu chuaån sau ñaây ñöôïc coi laø choå döïa chính: -Caùch bieåu hieän cuûa chuùng: coù môû ñaàu, dieãn tieán vaø keát thuùc. -Ñoä oån ñònh cuûa caùc hieän töôïng taâm lyù: thuoäc tính taâm lyù coù ñoä oån ñònh cao nhaát, tieáp ñeán laø caùc traïng thaùi taâm lyù vaø cuoái cuøng laø caùc quaù trình taâm lyù. Caùc quaù trình taâm lyù, traïng thaùi taâm lyù, thuoäc tính taâm lyù coù quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Söï phaân loaïi naøy chæ coù tính chaát töông ñoái. Caùc quaù trình phaùt trieãn ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù thaønh thuoäc tính taâm lyù vaø thuoäc tính ñaït ñeán moät ñoä beàn naøo ñaáy coù theå chi phoái thaønh caùc quaù trình… (Xem theâm trang 17, 18 Cuoán Taâm lyù hoïc cuûa PTS. Thaùi Trí Duõng, PGS.PTS.Traàn Vaên Thieän. Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP. Hoà Chí Minh, 1994.) Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 15 - Simpo CHÖÔNG II: CHÖÙC NAÊNG CUÛA TAÂM LYÙ TRONG ÑÔØI SOÁNG I. CHÖÙC NAÊNG, VÒ TRÍ,VAI TROØ CUÛA TAÂM LYÙ TRONG ÑÔØI SOÁNG 1.Chöùc naêng chung cuûa taâm lyù - Chöùc naêng ñaàu tieân laø chöùc naêng ñònh höôùng cho caùc hoaït ñoäng cuûa caù nhaân. Cô sôû ñònh höôùng caøng toát thì hoaït ñoäng döïa treân cô sôû ñoù caøng coù keát quûa. - Thöù hai laø ñieàu khieån caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. - Thöù ba laø ñieàu chænh caùc hoïat ñoäng cuûa con ngöôøi. - Chöùc naêng cuoái cuøng: Laø ñoäng löïc thuùc ñaãy caùc haønh ñoäng vaø hoaït ñoäng. 2. Vò trí cuûa taâm lyù hoïc - Trieát hoïc chæ ñaïo tö töôõng cho moïi ngaønh khoa hoïc. - Khoa hoïc töï nhieân nghieân cöùu caùc quy luaät hình thaønh vaø phaùt trieån…veà theá giôùi töï nhieân noùi chung. - Khoa hoïc xaõ hoäi nghieân cöùu nhöõng quy luaät vaän ñoäng cuûa xaõ hoäi, caùc daïng khaùc nhau cuûa yù thöùc xaõ hoäi. - Taâm lyù hoïc laø khoa hoïc thuoäc ngaønh khoa hoïc xaõ hoäi, coù söï keát hôïp vôùi khoa hoïc töï nhieân. Bôûi vì : +Vieäc nghieân cöùu taâm lyù con ngöôøi laø nghieân cöùu baûn chaát cuûa caùc quan heä xaõ hoäi vaø caùc quan heä xaõ hoäi ñoù ñöôïc phaûn aùnh vaøo töøng con ngöôøi cuï theå. Do ñoù, nghieân cöùu baûn chaát con ngöôøi laø nghieân cöùu baûn chaát cuûa xaõ hoâïi, nhö vaäy noù thuoäc khoa hoïc xaõ hoäi. + Con ngöôøi laø moät thöïc theå cuûa töï nhieân, chòu moïi söï chi phoái cuûa caùc quy luaät töï nhieân maø aûnh höôûng tröïc tieáp laø caùc quy luaät sinh hoïc. Do vaäy, noù mang tính chaát cuûa khoa hoïc töï nhieân 3 . Vai troø cuûa taâm lyù trong ñôøi soáng Taâm lyù coù vai troø to lôùn trong vieäc ñieàu chænh, ñònh höôùng, ñieàu khieån caùc hoïat ñoäng cuûa caù nhaân. Vaø taâm lyù coù söùc maïnh tích cöïc qua caùc öùng duïng sau: - Baèng caùc bieän phaùp khaùc nhau ngöôøi ta coù theå söû duïng yeáu toá taâm lyù ñeå chöõa beänh. - Duøng yù chí ñeå ñieàu khieån hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan trong cô theå. - Tröïc tieáp tham gia vaøo vieäc taêng naêng suaát lao ñoäng. - Ñöôïc öùng duïng roäng raõi trong taát caû caùc nghaønh kinh teá quoác daân, vaên hoaù ngheä thuaät… Hieän nay ñaõ xuaát hieän raát nhieàu nghaønh taâm lyù: taâm lyù hoïc ngheä thuaät, taâm lyù hoïc y hoïc, taâm lyù hoïc sö phaïm, taâm lyù hoïc löaù tuoåi, taâm lyù hoïc thöông nghieäp, taâm lyù hoïc quaân söï, taâm lyù hoïc theå thao, taâm lyù hoïc haøng khoâng , taâm lyù hoïc quaûn lyù … Nhöng, ngöôïc laïi taâm lyù cuõng coù nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc : Do töï aùm thò, do thaát voïng trong cuoäc ñôøi… neân nhieàu ngöôøi sinh beänh taâm thaàn, loeùt daï daøy, beänh - phoåi ... Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 16 - Simpo Aûnh höôûng xaáu ñeán taâm tö nguyeän voïng, sôû thích, tính tình … cuûa con ngöôøi. - Toùm laïi : Taâm lyù ñaõ trôû thaønh löïc löôïng tröïc tieáp saûn xuaát ra cuûa caûi, vaät chaát, coù taùc duïng to lôùn trong vieäc ñieàu chænh ñôøi soáng noäi taâm cuûa con ngöôøi vaø coù theå giaùo duïc, reøn luyeän con ngöôøi nhöõng phaåm chaát taâm lyù caàn thieát. II. YÙ THÖÙC 1.Ñònh nghóa YÙ thöùc laø chöùc naêng taâm lyù cao caáp ôû con ngöôøi , giuùp con ngöôøi hieåu ñöôïc caùc tri thöùc veà thöïc taïi khaùch quan noùi chung maø ngöôøi ñoù tieáp thu ñöôïc vaø naêng löïc hieåu ñöôïc theá giôùi chuû quan trong chính baûn thaân ngöôøi ñoù. Taâm lyù caáp cao chæ coù ôû con ngöôøi: khi coù ngoân ngöõ môùi xuaát hieän yù thöùc, yù thöùc chæ coù ôû con ngöôøi bôûi vì chæ coù con ngöôøi môùi coù ngoân ngöõ. YÙ thöùc laø moät hieän töôïng taâm lyù ñaëc bieät . 2. Ñaëc ñieåm cuûa yù thöùc - YÙ thöùc bao goàm toøan boä söï hieåu bieát cuûa con ngöôøi vôùi theá giôùi khaùch quan. - YÙ thöùc bao goàm khaû naêng taùch mình ra khoûi baûn thaân mình ñeå nhaän thöùc chính mình. (taùch mình ra khoûi caùi “Toâi” ). Xem theâm trang 235 cuoán “ Nhöõng bí aån trong taâm lyù con ngöôøi” cuûa Ñöùc Uy, nxb Ñaø Naüng, 1988. - YÙ thöùc bao goàm khaû naêng ñaët ra muïc ñích cho hoaït ñoäng. - YÙ thöùc bao goàm toaøn boä nhöõng quan heä, thaùi ñoä cuûa caù nhaân ñoái vôùi moâi tröôøng xung quanh vaø baûn thaân mình. 3. Voâ thöùc laø gì ? Laø hình thöùc phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan maø trong ñoù chuùng ta khoâng nhaän thöùc ñöôïc nhöõng hoaït ñoäng ñaõ thöïc hieän, maát khaû naêng ñònh höôùng ñaày ñuû veà khoâng gian vaø thôøi gian cuûa hoaït ñoäng, maát khaû naêng ñieàu chænh haønh vi cuûa mình baèng ngoân ngöõ. Ñoù laø hình thöùc thaáp cuûa söï phaûn aùnh taâm lyù. Caùc haønh vi xaåy ra trong lónh vöïc voâ thöùc : - Xaåõy ra trong traïng thaùi con ngöôøi khoâng yù thöùc ñöôïc moät caùch töï nhieân. - Xaåy ra trong traïng thaùi beänh lyù hoang töôõng, aûo giaùc . - Xaåy ra do nhöõng kích thích döôùi ngöôõng caûm giaùc gaây neân. - Xaåy ra luùc ñaàu voán laø hoaït ñoäng coù yù thöùc nhöng veà sau do quùa trình laëp ñi, laëp laëi nhieàu laàn thaønh thoùi quen trôû thaønh voâ thöùc. * Tröïc giaùc: Hieän töôïng naøy laø söï vuït saùng cuûa moät tö töôõng, moät yù nghó, moät giaûi phaùp ñuùng ñaén töïa nhö coù söï chuaån bò tröôùc . Hieän töôïng voâ thöùc laø hieän töôïng phaûn aùnh taâm lyù coù vai troø to lôùn trong ñôøi soáng nhöng khoâng theå ñoùng vai troø chuû ñaïo trong toaøn boä ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Hoaït ñoäng coù yù thöùc môùi laø hoaït ñoäng chính, chuû ñaïo cuûa con ngöôøi. Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 17 - Simpo III. CÔ SÔÛ SINH LYÙ CUÛA CAÙC HIEÄN TÖÔÏNG LYÙ Töø boû caùc quan nieäm: - Quan nieäm ñònh meänh: Thoâng minh voán saün tính trôøi. - Quan nieäm duy taâm khaùch quan: coi taâm lyù, yù thöùc laø söï theå hieän cuûa “ tinh thaàn tuyeät ñoái” lô löõng trong khoâng trung. “Noù” rôi vaøo ai ngöôøi ñoù ñöôïc höôõng phuùc hay chòu hoïa. - Quan nieäm duy taâm chuû quan: Taâm hoàn töø ”Caùi toâi” trong con ngöôøi phaùt ra. Töø boû moïi quan nieäm neâu treân chuyeãn sang tìm cô sôû vaät chaát cuûa taâm lyù ôû trong naûo cuûa Ph. A.Galô. Ñaây laø moät moác tieán boä quan troïng treân ñöôøng nhaän thöùc caùc hieän töôïng taâm lyù theo tö töôõng duy vaät (coù töø theá kyû thöù IV-TCN do baùc syõ thôøi coå ñaïi Hy Laïp Neâ-meâ-di ñeà xuaát ). Tieáp theo laø söï phaùt hieän cuûa Ñeâ-caùc: oâng ñaõ tìm ra cung phaûn xaï. Cô cheá dieãn bieán cuûa caùc hieän töôïng taâm lyù ñôn giaûn trong heä thaàn kinh trung öông. Tieáp ñeán laø Seâ-cheâ-noáp vaø Paùp-loáp ñaõ ñöa hoïc thuyeát phaûn xaï ñeán choã hoaøn chænh, saùng laäp haün ra moät khoa hoïc goïi laø khoa hoïc sinh lyù thaàn kinh cao caáp. Nhôø ñoù taâm lyù hoïc ñaõ khaúng ñònh moät nguyeân taéc goïi laø nguyeân taéc thaàn kinh. Töùc laø caùc hieän töôïng taâm lyù ñöôïc quy ñònh bôûi caùc kích thích khaùch quan taùc ñoäng vaøo cô theå, vaø ñoàng thôøi ñöôïc quy ñònh bôûi söï daãn truyeàn caùc xung ñoäng thaàn kinh töông öùng, cuûng nhö bôûi hoaït ñoäng taïo ra caùc ñöôøng lieân heä thaàn kinh töông öùng;vaøbôûi hoaït ñoäng taïo ra caùc ñöôøng lieân heä thaàn kinh taïm thôøi giöõa trung khu cuûa phaûn xaï naøy vôùi trung khu cuûa phaûn xaï khaùc. Sau naøy Anoâkhin (1898-1974) moät hoïc troø loãi laïc cuûa Paùp-loáp ñaõ phaùt hieän ra voøng phaûn xaï: Bao goàm caùc khaâu cuûa cung phaûn xaï laån khaâu thöù töï baùo hieäu keát quûa cuûa phaûn xaï, cuûa haønh ñoäng, ñoàng thôøi taäp hôïp taát caû nhöõng gì ñeå chuaån bò tröôùc khi coù phaûn xaï khaùc. Theo A. R. Luria phaân loaïi caùc thuyø thaønh ba khoái trong naõo: - Khoái 1: Laø khoái naêng löôïng baûo ñaûm cho naõo coù moät tröông löïc nhaát ñònh, coù moät ñoä tænh taùo nhaát ñònh. - Khoái 2: Laø khoái thoâng tin: nhaän, söõa vaø giöõ thoâng tin töø theá giôùi beân ngoaøi vaøo caùc khu trong naõo. Goàm caùc thuøy ôû nöõa sau cuûa baùn caàu naõo traùi nhö thuyø thaùi döông, thuøy gaùy, thuøy ñænh ñaàu vaø thuøy ñænh naèm giöõa ba thuøy naøy. Khoái 3: Laø khoái ñieàu khieån, ñieàu chænh baûo ñaûm vieäc chöông trình hoùa, ñieàu chænh vaø kieåm tra cöû - ñoäng, hoaït ñoäng. Bao goàm caùc thuøy naèm trong nöûa tröôùc cuûa baùn caàu naûo, trong ñoù coù mieàn traùn. Ba khoái naøy lieân heä chaët cheû vôùi nhau cuøng tham gia thöïc hieän moät hoaït ñoäng taâm lyù naøy hay moät hoaït ñoäng taâm lyù khaùc IV. CAÙC NGUYEÂN TAÉC VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU TAÂM LYÙ CON NGÖÔØI. 1. Nhöõng nguyeân taéc cô baûn Tuaân theo nhöõng nguyeân taéc cuûa phöông phaùp bieän chöùng (duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû) cuûa Maùc : - Nghieân cöùu khaùch quan: trong söï bieåu hieän töï nhieân cuûa noù. Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 18 - Simpo - Nghieân cöùu trong moái quan heä giöõa chuùng vôùi nhau (giöõa caùc hieän töôïng taâm lyù) . - Nghieân cöùu trong söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa chuùng. Bôûi vì caùc hieän töôïng taâm lyù luoân luoân thay ñoåi vaø phaùt trieån. - Nghieân cöùu trong ñieàu kieän cuï theå vaø con ngöôøi cuï theå . 2. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu a. Phöông phaùp quan saùt Quan saùt caàn tuaân theo nhöõng yeâu caàu sau: - Quan saùt trong nhöõng ñieàu kieän bình thöôøng (khoâng phaûi ñaëc bieät ) - Quan saùt caàn tieán haønh trong ñieàu kieän tieâu bieåu. - Quan saùt trong nhieàu khiaù caïnh. - Laäp keá hoaïch quan saùt chi tieát. Tìm hieåu taâm lyù con ngöôøi thöôøng duøng maét, tai ñeå quan saùt: Caàn chuù yù caáu truùc cuûa khuoân maët, maét, muõi, traùn, mieäng ,da, ñoâi baøn tay, hình daùng cô theå ( hình töôùng ) vaø aùnh maét, nuï cöôøi, daùng ñieäu, tö theá, taùc phong, neùt ñi daùng ñöùng, daùng ngoài, caùch aên maëc. Beân caïnh ñoù caàn chuù yù tôùi lôùi noùi, caùch duøng töø, phaùt aâm, gioïng ñieäu, ngöõ ñieäu, aâm ñieäu…vaø haønh vi cöû chæ ñi keøm. b. Phöông phaùp tieåu söû Laø phöông phaùp moâ taû con ngöôøi nhö moät nhaân caùch, moät chuû theå hoaït ñoäng, thu thaäp vaø phaân tích caùc taøi lieäu coù tính chaát tieåu söû cuûa moät con ngöôøi cuï theå nhö thö töø, nhaät kyù, caùc saùng taùc vaên hoïc… Khi phaân tích caùc baøi thô ,baøi baùo… ngöôøi ta coù theå hieåu ñöôïc caùch suy nghó, khaûû naêng, sôû thích, tính neát, quan ñieåm cuûa ngöôøi ñoù. Phöông phaùp naøy do S.Buller (ngöôøi Ñöùc) ñeà xöôùng vaøo ñaàu theá kyû XX. Sau ñoù ñöôïc caùc nhaø taâm lyù hoïc cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Leningrat hoaøn chænh vaø phaùt trieån. c. Phöông phaùp thöïc nghieäm Laø phöông phaùp chuû ñoäng taïo ra nhöõng tình huoáng , yeáâu toá caàn thieát ñeå tìm hieåu ñöôïc nhöõng phaûn öùng, nhöõng dieãn bieán taâm lyù cuûa ñoái töôïng. Coù hai loaïi thöïc nghieäm : - Thöïc nghieäm töï nhieân: Tieán haønh toå chöùc trong nhöõng ñieàu kieän töï nhieân, trong ñieàu kieän bình thöôøng. Nhieàu khi ngöôøi ta tham gia vaøo thöïc nghieäm cuõng khoâng bieát mình tham gia thöïc nghieäm (tìm hieåu nhaân vieân, caùn boä…) . - Thöïc nghieäm trong phoøng thí nghieäm :Söû duïng thieát bò ñaëc bieät trong phoøng thí nghieäm, ñoái töôïng bieát roõ mình ñang tham gia vaøo thöïc nghieäm. Ví duï: Tri giaùc nhìn, ngöôøi ta duøng duïng cuï ño caùc cöû ñoäng cuûa maét hoaëc duøng maùy ño nhòp thôû cuûa tim… Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 19 - Simpo d. Phöông phaùp traéc nghieäm ( Test ) Phuïc vuï cho muïc ñích thöû nghieäm. Traéc nghieäm laø pheùp thöû ñeå ño löôøng taâm lyù. Ví duï: Ngöoøi ta coù theå ñöa ra nhieàu baøi taäp nhoû, hoaëc moät chuoãi nhöõng baøi taäp ñeå cho ñoái töôïng giaûi baøi taäp. Döïa vaøo keát quûa ñoù ngöôøi nghieân cöùu seû ñaùnh giaù taâm lyù cuûa ñoái töôïng. Phöông phaùp naøy ñöôïc duøng ñeå tuyeån ngöôøi, höôùng nghieäp, daïy ngheà v.v… e.Phöông phaùp duøng caâu hoûi Laø phöông phaùp duøng nhöõng baûng chöùa nhöõng caâu hoûi ñaët ra cho moät soá lôùn ñoái töôïng nhaèm thu thaäp yù kieán cuûa hoï (chuû quan). Coù nhieàu daïng caâu hoûi. Ví duï daïng caâu hoûi ñoùng, töùc laø coù nhieàu caâu traû lôøi ñeå cho ñoái töôïng choïn. Coøn daïng thöù hai laø daïng caâu hoûi môû, töùc laø ñoái töôïng traû lôøi nhö theá naøo cuûng ñöôïc. f. Phöông phaùp ñaøm thoaïi (phoûng vaán, vaán ñaùp ) Laø phöông phaùp ñaët caâu hoûi cho ñoái töôïng vaø döïa vaøo caùch traû lôøi cuûa hoï ta coù theå hieåu ñöôïc taâm lyù cuûa ngöôøi ñöôïc hoûi. Coù boán caùch hoûi: - Hoûi tröïc tieáp - Hoûi ñöôøng voøng - Hoûi giaùn tieáp - Hoûi chaën ñaàu (giöông baãy) Khi hoûi caàn xaùc ñònh roõ muïc ñích , vaán ñeà caàn tìm hieåu, coù keá hoaïch höôùng, laùi caâu chuyeän, phaûi linh hoaït, khoâng ñeå loä cho ñoái töôïng bieát muïc ñích nghieân cöùu. (Phaàn IV : Daãn theo taâm lyù hoïc, PGS, PTS. Traàn vaên Tieán, PTS. Thaùi Trí Duõng, Ñaïi hoïc Kinh teá TP. Hoà Chí Minh, 1994.) Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 20 - Simpo PHAÀN II : CAÙC HIEÄN TÖÔÏNG TAÂM LYÙ CHUÔNG I: NHÖÕNG QUY LUAÄT CÔ BAÛN CUÛA CAÙC QUÙA TRÌNH TAÂM LYÙ I. CAÛM GIAÙC Con ngöôøi nhaän thöùc caùc söï vaät hieän töôïng baét ñaàu töø caùc thuoäc tính beân ngoaøi nhö hình thuø, maøu saéc, trôn, nhaùm… thoâng qua caùc giaùc quan. Nghóa laø caûm giaùc chæ phaûn aùnh tröïc tieáp caùc söï vaät hieän töôïng, neáu vaéng chuùng thì chuùng ta khoâng theå phaûn aùnh ñöôïc. Ví duï: nhaän bieát quaû cam (maøu vaøng hoaëc xanh, trôn, coù muøi thôm, hình caàu…) 1. Ñònh nghóa Caûm giaùc laø quaù trình taâm lyù ñôn giaûn nhaát, phaûn aùnh nhöõng thuoäc tính rieâng leû cuûa caùc vaät theå vaø caùc traïng thaùi beân trong cuûa cô theå ñöôïc naûy sinh do taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa caùc kích thích baèng vaät chaát leân caùc cô quan caûm giaùc cuûa con ngöôøi. 2. Ñaëc ñieåm - Phaûn aùnh söï vaät hieän töôïng ñang taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo con ngöôøi, taùc ñoäng vaøo cô quan caûm giaùc nhö maét, tai, muõi, löôõi, da. - Caûm giaùc chæ phaûn aùnh caùi hieän taïi nhöõng söï vaät hieän töôïng ñang taùc ñoäng ñeán ta luùc ñoù. Caûm giaùc khoâng phaûn aùnh nhöõng caùi thuoäc veà quaù khöù hoaëc trong töông lai. - Caûm giaùc khoâng chæ phaûn aùnh nhöõng thuoäc tính rieâng leû beà ngoaøi cuûa ñoái töôïng maø coøn phaûn aùnh caû nhöõng traïng thaùi beân trong cuûa cô theå. - Caûm giaùc khoâng chæ phaûn aùnh söï vaät hieän töôïng trong theá giôùi hieän thöïc khaùch quan maø coøn phaûn aùnh caû tình traïng beân ngoaøi cuûa cô theå. 3. Phaân loaïi Coù nhieàu caùch ñeå phaân loaïi, caùch phaâm loaïi sau ñaây döï chuû yeáu vaøo nguoàn kích thích töø beân ngoaøi hay beân trong cô theå (vò trí cuûa nguoàn kích thích). Ta coù hai loaïi cô baûn: a. Caûm giaùc beân ngoaøi: Phaûn aùnh nhöõng ñaëc tính cuûa caùc söï vaät vaø hieän töôïng cuûa moâi tröôøng beân ngoaøi. - Nhìn (thò giaùc): Cho ta bieát ñöôïc nhöõng thuoäc tính veà aùnh saùng, maøu saéc, hình thuø cuûa söï vaät hieän töôïng. - Nghe (thính giaùc): cho ta bieát ñöôïc nhöõng thoäc tính veà aâm thanh. - Neám (vò giaùc): cho ta bieát ñöôïc nhöõng thuoäc tính veà vò maën, ñaéng, cay, ngoït, chua… - Ngöûi (khöùu giaùc): cho ta bieát ñöôïc nhöõng thuoäc tính veà muøi thôm, haéc, hoâi, tanh… - Thoâng qua da (Maïc giaùc): cho ta bieát ñöôïc nhöõng thuoäc tính veà nhieät ñoä, söùc eùp cuûa vaät vaøo da (caûm giaùc eùp) söï ñuïng chaïm cuûa vaät vaøo da (xuùc giaùc), söï ñau ñôùn do vaät gaây ra (caûm giaùc ñau). Hai caûm giaùc ñaàu tieân (nhìn vaø nghe) laø quan troïng nhaát bôûi vì thoâng qua hai caûm giaùc ñoù cho pheùp con ngöôøi baét ñöôïc nhöõng kích thích töø xa vaø coù khaû naêng môû roäng moâi tröôøng tieáp xuùc, giuùp con ngöôøi phaûn öùng linh hoaït vôùi moâi tröôøng. Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 21 - Simpo Caùc phaûn aùnh qua maét vaø tai thöôøng chieám treân 80%. Tuy nhieân con maét thì nhìn thaáy taát caû nhöng noù laïi khoâng töï thaáy noù (ñaây cuõng laø moät ñieåm ñaùng löu yù cuûa caù nhaân moãi ngöôøi khi nhìn nhaän ñaùnh giaù ngöôøi vaø mình). b. Caûm giaùc beân trong: - Vaän ñoäng: Laø loaïi caûm giaùc do söï kích thích cuûa caùc cô quan thuï caûm ôû cô, gaân vaø caùc khôùp xöông taïo neân. - Caûm giaùc thaêng baèng: Cho ta bieát phöông höôùng töông ñoái cuûa cô theå con ngöôøi so vôùi phöông cuûa troïng löïc, bieát ñöôïc höôùng quay , gia toác… - Caûm giaùc höõu cô: Xuaát hieän khi caùc teá baøo thuï caûm cuûa cô quan beân trong bò kích thích. Caûm giaùc höõu cô thöôøng do nhöõng toån thöông cuûa caùc cô quan beân trong. Caùc caûm giaùc ñoùi, no, khaùt, saûng khoaùi, meät moûi, buoàn nguû, ngaït thôû, buoàn noân, ñau nhoùi, ñau aâm æ, khoù chòu cuïc boä hay toaøn phaàn v.v… Caùc caûm giaùc naøy mang tính chaát chung, khoù coù theå xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa caùc caûm giaùc ñoù. 4. Caùc quy luaät cô baûn cuûa caûm giaùc a. Nghöôõng caûm giaùc vaø ñoä nhaïy caûm giaùc: Khoâng phaûi baát kyø taùc nhaân kích thích naøo taùc ñoäng leân caùc cô quan caûm giaùc cuûa chuùng ta ñeàu gaây neân caûm giaùc ñoù. Muoán gaây neân ñöôïc caùc caûm giaùc thì caùc taùc nhaân kích thích caàn phaûi coù moät löïc nhaát ñònh. Tính nhaïy caûm tuyeät ñoái cuûa moät cô quan caûm giaùc naøo ñoù bieåu hieän baèng ñoä lôùn cuûa ngöôõng thaáp nhaát cuûa caûm giaùc. + Ngöôõng thaáp nhaát cuûa caûm giaùc laø trò soá toái thieåu hay löïc kích thích coù theå coù ñeå gaây neân trong cô quan phaân tích moät söï höng phaán thaàn kinh ñuû laøm xuaát hieän caûm giaùc. + Ngöôõng cao nhaát cuûa caûm giaùc laø trò soá toái ña cuûa kích thích maø kích thích maïnh hôn seõ khoâng gaây neân caûm giaùc veà kích thích ñoù nöõa (nghe caùc aâm thanh nhoû lôùn). Moãi ngöôøi trò soá ngöôõng thaáp nhaát vaø cao nhaát cuõng khaùc nhau. Con ngöôøi bình thöôøng coù theå nghe ñöôïc khoaûng 20.000 dao ñoäng trong moät giaây, coøn ngöôøi giaø khoaûng 15.000 dao ñoäng trong moät giaây. + Tính nhaïy caûm cuûa caûm giaùc bieåu thò ôû ngöôõng caûm giaùc: - Trò soá cuûa ngöôõng thaáp nhaát caøng nhoû thì tính nhaïy caûm caøng cao. - Tính nhaïy caûm tuyeät ñoái caøng roäng thì caøng toát. Ñoä roäng cuûa tính nhaïy caûm ñöôïc minh hoïa baèng sô ñoà töông ñoái sau : A2 A1 AB B1 B2 ----*-----*-----*----*--------*--------*------- O O’ Ví duï: Trò soá nhaïy caûm cuûa ngöôøi A laø: AB Trò soá nhaïy caûm cuûa ngöôøi A1 laø: A1B1 Trò soá nhaïy caûm cuûa ngöôøi A2 laø: A2B2 Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
- Taâm lyù PDF Merge and Split Unregistered Version - http://www.simpopdf.com hoïc ñaïi cöông - 22 - Simpo Suy ra: Ngöôøi A2 coù ñoä nhaïy caûm toát nhaát. Ngöôõng caûm giaùc bieán ñoåi theo löùa tuoåt, theo tính chaát hoaït ñoäng, theo traïng thaùi chöùc naêng cuûa cô theå, ñoä keùo daøi vaø ñoä maïnh cuûa kích thích. + Ngöôõng sai leäch (coù theå goïi laø ngöôõng phaân bieät) cuûa caûm giaùc: Ñoù laø ñoä leäch toái thieåu veà cöôøng ñoä cuûa hai taùc nhaân kích thích cuøng loaïi maø con ngöôøi coù theå caûm giaùc ñöôïc. Trò soá cuûa ngöôõng sai leäch caøng nhoû thì khaû naêng phaân bieät cuûa cô quan phaân tích ñeå phaân bieät caùc kích tích caøng cao. Ví duï: Phaân bieät hai vaät naëng (troïng löôïng) Ngöôõng sai leäch cuõng thay ñoåi tuøy theo töøng ngöôøi, töøng luùc vaø töøng loaïi caûm giaùc. Naêng löïc bieát ñöôïc söï khaùc nhau giöõa caùc kích thích goïi laø tính nhaïy caûm sai leäch (phaân bieät). Tính sai bieät thay ñoåi khi trò soá kích thích thay ñoåi. Theo coâng thöùc cuûa Veber - Fecner: Hieäu soá cöôøng ñoä K= ----------------------------------------- Cöôøng ñoä kích thích yeáu hôn Trong ñoù: K laø haèng soá ngöôõng sai leäch Coâng thöùc naøy chæ coù tính töông ñoái vì ñoä leäch vöøa ñuû ñeå caûm giaùc luoân luoân thay ñoåi. Keát luaän: Ngöôõng caûm giaùc vaø tính nhaïy caûm cuûa caûm giaùc cho ta bieát ñöôïc caùc taùc nhaân kích thích phaûi coù cöôøng ñoä toái thieåu vaø toái ña nhö theá naøo ñeå coù theå gaây neân caûm giaùc. Maët khaùc, ngöôõng caûm giaùc vaø tính nhaïy caûm coù theå thay ñoåi ñöôïc nhôø quùa trình luyeän taäp vaø tuaân theo nhöõng quy luaät nhaát ñònh. b. Tính thích öùng cuûa caûm giaùc Laø söï taêng hay giaûm tính nhaïy caûm cuûa caûm giaùc (do caùc cô quan phaân tích cuûa caûm giaùc), do keát quûa cuûa söï taùc ñoäng lieân tuïc hoaëc keùo daøi cuûa caùc taùc nhaân kích thích. Hieän töôïng naøy bao goàm caùc bieán daïng sau ñaây: - Hoaøn toaøn daäp taét caûm giaùc khi kích thích taùc ñoäng keùo daøi. Chaúng haïn: Sau moät thôøi gian ôû trong moâi tröôøng coù muøi khoù chòu thì caûm giaùc veà muøi ñoù seõ maát ñi. - Tính nhaïy caûm bò giaûm xuoáng khi kích thích taùc ñoäng raát maïnh. Chaúng haïn : chuùng ta seõ khoâng phaân bieät ñöôïc caùc vaät theå khi chuyeån töø boùng toái ra aùnh saùng hoaëc ngöôïc laïi. Neáu caûm giaùc cuûa con ngöôøi giaûm xuoáng raát nhieàu thì caûm giaùc ñoù coù theå trôû neân chai saïn. Vaø, do vaäy con ngöôøi coù theå chòu ñöïng ñöôïc nhöõng ñieàu kieän lao ñoäng khoâng bình thöôøng maø nhöõng ngöôøi khoâng quen khoâng theå chòu ñöïng noãi trong moät phuùt. Toùm laïi: Tính thích öùng cuûa caûm giaùc laø quy luaät khaùch quan coù theå xem xeùt noù vöøa ôû daïng vaät lyù vöøa ôû daïng taâm lyù. Nhôø coù tính thích öùng naøy maø con ngöôøi coù theå thích nghi vôùi moïi ñieàu kieän cuûa moâi tröôøng Hoaøng Ñöùc Laâm Khoa Sö Phaïm
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Bài giảng Tâm lý học giáo dục đại học - TS. Đinh Phương Duy
27 p | 1190 | 284
-
GIÁO TRÌNH: TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG - HOÀNG ĐỨC LÂM - 1
11 p | 682 | 220
-
Giáo trình - Tâm lý học y học - chương 1
6 p | 804 | 215
-
Trắc nghiệm tâm lý học
5 p | 991 | 201
-
Giáo trình - Tâm lý học y học - chương 2
16 p | 682 | 195
-
Giáo trình - Tâm lý học y học - chương 3
7 p | 446 | 150
-
Giáo trình - Tâm lý học y học - chương 5
5 p | 542 | 141
-
giáo trình tâm lý học - Đại học kinh tế đối ngoại_01
20 p | 310 | 121
-
GIÁO TRÌNH: TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG - HOÀNG ĐỨC LÂM -5
11 p | 236 | 62
-
giáo trình tâm lý học - Đại học kinh tế đối ngoại_02
20 p | 175 | 43
-
ĐẠI CƯƠNG VỀ TÂM THẦN HỌC
13 p | 176 | 38
-
Bàii giảng Tâm lí học đại cương - ThS.Bùi Kim Chi
20 p | 176 | 35
-
Bài giảng Tâm lý học: Chương 9 - TS. Trần Thanh Toàn
76 p | 160 | 24
-
giáo trình tâm lý học - Đại học kinh tế đối ngoại_04
18 p | 132 | 24
-
Bài giảng Tâm lý học: Chương 1 - TS. Trần Thanh Toàn
59 p | 279 | 20
-
Bài giảng Tâm lý học đại cương - Ths. Dương Thị Kim Oanh
76 p | 113 | 19
-
Bài giảng Tâm lý học đại cương - ThS. Phạm Hồng Hạnh
73 p | 89 | 11
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn